Kapitulo 13
Epal krixchanoetik te vaʼalik ta yeloval xchotleb li Jeovae
1. 1) Li yajtuneltak Dios ti ikuxiik kʼalal skʼan toʼox xtal li Cristo xchiʼuk li 144,000, ¿kʼusi baʼyel ta xkʼot ta stojolalik sventa ta xichʼ li smotonike? 2) ¿Kʼusi spatobil yoʼontonik oy li «epal cristianoetic» ti kuxulik tanae?
TA SPASBEL li kʼusi tskʼan yoʼonton Jeovae jaʼ li kʼusi mas tsots skʼoplal ta xkuxlejalik li tukʼil yajtuneltak Diose, ti lik tal ta Abel kʼalal to ta Juan J-akʼvanej ta voʼe, manchuk mi icham skotolik, spatoj yoʼontonik ti chchaʼkuxiik ta Balumil kʼalal achʼubem xaʼox yuʼun li Diose. Li 144,000 ti chventainvanik xchiʼuk Cristo ta Ajvalilal ta vinajel yuʼun Jeovae, skʼan me baʼyel xchamik ek sventa chichʼ li smotonike. Veno, li Apocalipsis 7:9 chakʼ ta ilel ti ta slajebal kʼakʼal liʼe oy «epal cristianoetic» ta skotol lumetik ti spatoj yoʼonton chkuxiik sbatel osil ta Balumile, taje mu persauk ta xchamik. ¿Mi te van kapal akʼoplal taj eke?
Ta xichʼ ojtikinel li «epal cristianoeti[ke]»
2. ¿Kʼuxi laj yichʼ aʼibel lek smelolal buchʼutik jaʼ li «epal cristianoetic» ti chal ta Apocalipsis 7:9?
2 Ta sjabilal 1923, li yajtuneltak Jeovae laj yaʼibeik smelolal ti «chijeti[k]» laj yalbe skʼoplal Jesús ta Mateo 25:31-46 xchiʼuk ti «yan [chijetik]» laj yalbe skʼoplal ta Juan 10:16, jaʼ skʼoplal krixchanoetik ti xuʼ chkuxiik sbatel osil liʼ ta Balumile. Ta 1931 laj yakʼik venta noxtok ti krixchanoetik taje, jaʼik ek li buchʼutik yichʼoj smarkailik ta stibaik kʼuchaʼal chal Ezequiel 9:1-11. Vaʼun, ta 1935 laj yaʼibeik smelolal ti epal krixchanoetike te skʼoplalik ek li ta yan chijetik ti laj yalbe skʼoplal li Jesuse. Li avie, li epal krixchanoetik ti lek ilbilik taje ta smiyonalik xa noʼox.
3. ¿Kʼuxi jnaʼojtik ti mu yuʼunuk te oyik ta vinajel li «epal cristianoetic» kʼalal ta xichʼ alel ti «te vaʼajtic yoʼ bu chotol li Diose»?
3 Li ta Apocalipsis 7:9 muʼyuk chal kaʼitik mi te oyik ta vinajel li «epal cristianoeti[ke]». Kʼalal ta xichʼ alel ti «te vaʼajtic yoʼ bu chotol li Diose», maʼuk smelolal ti yuʼun persa te oyik ta vinajele. Li jpʼel kʼop taje jaʼ smelolal ti ilbilik yuʼun li Diose (Salmo 11:4). Sventa ta jnaʼtik lek ti maʼukik sventa vinajel li «epal cristianoeti[ke]», xkaʼibetik noʼox smelolal ti kʼalal «batsʼi ep ta jyalel, [ti] mu xlaj ta alel» yepal ti xi skʼoplalike, jaʼ xkaltik, ti mu stakʼ naʼel kʼuyepale. Yan li Apocalipsis 7:4-8 xchiʼuk li Apocalipsis 14:1-4, chal kaʼitik ti oy 144,000 krixchanoetik ti chbatik ta vinajele.
4. 1) ¿Kʼusi jaʼ li «tsots [vokolil]» ti bu kuxul chkomik li epal krixchanoetike? 2) Jech kʼuchaʼal chal Apocalipsis 7:11, 12, ¿buchʼutik ti tskʼelik tal li epal krixchanoetike xchiʼuk ti jmoj ta xichʼik ta mukʼ Diose?
4 Li Apocalipsis 7:14 ta SCʼop Dios ta Chamula xi chal ta sventa li epal krixchanoetike: «Leʼe, jaʼic ti buchʼutic cuch yuʼun ti tsots svocolique», xi. Taje jaʼ li buchʼutik kuxul ta xkomik li ta yorail tsatsal vokolil ti muʼyuk bu jech xilik-o li krixchanoetike (Mateo 24:21). Kʼalal tstojbeik ta vokol Dios xchiʼuk Cristo ta skoj ti kuxul ikomike, skotol li tukʼil kuxlejaletik ta vinajele jmoj chlik yichʼik ta mukʼ Jeova xchiʼuk li krixchanoetik taje, xi ta xalike: «Toj lec ti jech icʼot ta pasele. Toj echʼem slequilal, yutsilal. Toj echʼem sbijil. Stuc noʼox chtojbat ta vocol scotol. Ichʼbiluc ta mucʼ stuc. Toj echʼem svuʼel, toj echʼem stsatsal sbatel osil li Dios cuʼuntique. Jechuc», xiik (Apocalipsis 7:11, 12).
Kʼuxi chakʼik ta ilel ti staʼo chkuxiike
5. ¿Kʼuxi xuʼ jnaʼtik ti kʼusi skʼan pasel sventa jmojuk oyutik xchiʼuk li epal krixchanoetike?
5 Kʼalal jaʼo yakal li tsatsal vokolile, li epal krixchanoetike chkʼelatik yuʼun Jeova sventa kuxul chkomik, jaʼ jech ta spas ti kʼuyelan chal li Stukʼil mantaltake. Li Vivliae jamal chal kaʼitik ti kʼuyelan stalelalik li buchʼutik kuxul chkomike, jech oxal li buchʼutik skʼanojik li tukʼilale, skʼan xakʼbeik yipal ti akʼo oyuk yuʼunik li talelaletik taje, vaʼun jaʼ jech ta xakʼik ta ilel ti staʼo chkuxiike. ¿Kʼusi skʼan spasik?
6. ¿Kʼu yuʼun staʼo ta jkoʼoltajestik ta chijetik li epal krixchanoetike?
6 Li chijetike manxoetik xchiʼuk lek xchʼunik mantal. Jech un chaʼa, kʼalal laj yal Jesús ti oy yan xchijtak ti maʼuk li buchʼutik chbatik ta vinajele, taje jaʼ laj yalbe skʼoplal li buchʼutik spatoj yoʼonton chkuxiik sbatel osil liʼ ta Balumile xchiʼuk ti ta sjunul yoʼonton chchʼunik batel mantal xtoke. «Li jchijtaque chaʼibicun li jcʼope xchiʼuc xcotquinan, jech chistsʼaclinicun batel», xi (Juan 10:16, 27). Li krixchanoetik taje ta xchikintaik lek li kʼusi chal Jesuse xchiʼuk ta xchʼunbeik li smantale, jaʼ jech ta xkʼotik ta yajtsʼaklomtak.
7. ¿Kʼusitik stalelalik skʼan stsʼitesik li yajtsʼaklomtak Jesuse?
7 ¿Kʼusitik yan stalelalik skʼan stsʼitesik xtok skotol li yajtsʼaklomtak Cristoe? Li sKʼop Diose xi tstakʼe: «Jipic tenic comel ti cʼu sʼelan ti lacuxiic talel ta voʼnee [...]. Cʼuʼinic ti achʼ cuxlejale jech cʼu chaʼal oy ta yoʼnton ti Diose, ti oy stuqʼuile, ti coʼol xchiʼuc ti bu jaʼ melele», xi (Efesios 4:22-24, Ch). Li yajtsʼaklomtak Cristoe ta sjel stalelalik, taje jaʼ jmoj tsobol-o li yajtuneltak li Diose, yuʼun «ta jcʼanan jbatic, xcuxet noʼox coʼntontic, jun noʼox coʼnton jcotoltic, oy smucʼul coʼntontic, lec noʼox chijcʼopojutic, oy slequil coʼntontic, oy xchʼunojel coʼntontic, mu jtoybauticuc, jnaʼtic spajesel jbatic» (Gálatas 5:22, 23).
8. ¿Kʼusi ta xilik li epal krixchanoetik ta skoj ti tskoltaik li buchʼutik chbatik ta vinajel ti liʼ to oyik ta balumile?
8 Li epal krixchanoetike ta skoltaik ta spasel batel li abtelal ta chol mantal ti oy ta sbaik li juteb yajtsʼaklomtak Cristo ti spatoj yoʼontonik chbatik ta vinajele (Mateo 24:14; 25:40). Li yantik chijetike ta skoltaik, manchuk mi snaʼojik ti chkontrainatik ta skoje, yuʼun kʼalal ilik tal li slajebal kʼakʼal liʼe, li Cristo xchiʼuk li yaj-anjeltake la sjipik lokʼel tal ta vinajel li Satanás xchiʼuk li spukujtake. ¿Kʼusi kʼot ta pasel ta skoj taje? «Toj abul abaic voʼoxuc ti te to nacaloxuc ta banamil[e], yuʼun iyal o tal ta atojolic li banquilal pucuje. Ilinem ta ora, yuʼun snaʼ ti mu xa jaluc ch-abteje.» (Apocalipsis 12:7-12.) Jech, ti kʼalal yantik xnopaj tal slajeb li kʼusitik ta jkʼakʼaliltike, yantik stsatsaj batel li ilbajinel chakʼ ta stojolal yajtuneltak Dios li Satanase.
9. ¿Kʼusitik yilojik kʼotem ta pasel li yajtuneltak Dios ta sventa li xcholel lekil aʼyejetike, xchiʼuk kʼu yuʼun?
9 Manchuk mi toj kʼux li vokolil tsnupike, li chol mantale yakal-o batel. Ep xa ta jyalel ti buchʼutik ta xalbeik batel skʼoplal li Ajvalilale, kʼalal slajebtik xaʼox batel li Baʼyel mukʼta Pas Kʼop ta spʼejel Balumile oy xa onoʼox jaymiluk, pe li avie ta smiyonal xa noʼox, yuʼun xi onoʼox laj yal li Jeovae: «Muʼyuc spasojic jchopuc abtejebal ti xuʼ chayulesot oe», xi (Isaías 54:17). Jech laj yakʼ venta jun vinik ti ch-abtej ta nail chapanobbail yuʼun li judioetike, ti muʼyuk buchʼu xuʼ spajtsan li jun abtelal ti likem tal ta stojolal Diose. Xi laj yalbe li fariseoetik ta baʼyel siglo ta sventa li yajtsʼaklomtak Cristoe: «Mu me cʼusi xapasbeic. Me sventa noʼox cristiano li scʼopique xchiʼuc li cʼusitic tspasique, ta onoʼox xlaj scʼoplal. Yan me jaʼ sventa Diose, mu xuʼ avuʼunic chalajesbeic scʼoplal. Jaʼ lec qʼuelo me abaic, naca me jaʼ avochelic scontrainel li Diose» (Hechos 5:38, 39).
10. 1) ¿Kʼusi smelolal li «smarkailik» ti chichʼik li epal krixchanoetike? 2) ¿Kʼuxi chchʼunbeik smantal li buchʼu «[ch]cʼopoj tal ta vinajel» li yajtuneltak Diose?
10 Li epal krixchanoetike ta xichʼ alel ta stojolalik ti oy smarkailik ta stibaike, taje jaʼ xuʼ kuxul-o chkomik (Ezequiel 9:4-6). Li «smarkailik» taje jaʼ svinajeb ti yakʼoj sbaik ta stojolal Jeovae, yichʼojik voʼ kʼuchaʼal yajtsʼaklomtak Jesús xchiʼuk yakʼojbeik yipal ta sjelel stalelalik sventa jech chchanbeik li Cristoe. Li krixchanoetik taje ta xchʼunbeik smantal li buchʼu «icʼopoj tal ta vinajel» ti chalbe skʼoplal li ventainel yuʼun skotol li jecheʼ relijionetik ta spʼejel balumile, ti jaʼ sventainoj li Satanase: «Jteclumal, locʼanic tal te ta lum, yuʼun jech mu me xacuchinbeic li smule, jech mu teuc xamaquibeic ec li vocol chichʼe» (Apocalipsis 18:1-5).
11. Li epal krixchanoetike, ¿kʼusi skʼan spasik ti toj tsots skʼoplal sventa chakʼik ta ilel ti jaʼik yajtuneltak Jeovae?
11 Jech noxtok, li Jesuse xi laj yalbe li yajtsʼaklomtake: «Cʼanano me abaic. Jech chac cʼu chaʼal la jcʼanoxuc li vuʼune, jaʼuc me jech chacʼanan abaic li voʼoxuque. Me jech chapasique, jech ta snaʼic o scotol cristianoetic ti voʼoxuc cajchancʼopoxuque», xi (Juan 13:34, 35). Yan li relijionetik ta balumile ta smil sba stukik, jechtik-o ta spasik ta skoj noʼox ti jelel slumalike. Li sKʼop Diose xi ta xal kaʼitike: «Jech ta xvinaj bochʼo xnichʼnab Dios xchiʼuc bochʼo xnichʼnab pucuj. Scotol li bochʼo mu spasilanic cʼusitic tuqʼue xchiʼuc li bochʼotic muʼyuc scʼanoj xchiʼile, mu jaʼuc xnichʼon Dios. [...] Acʼo jcʼanan jbatic ta jcotolti[k]. Mu me jpastic jech chac cʼu chaʼal Caín ti jaʼ xnichʼon pucuje, jech la smil li yitsʼine», xi (1 Juan 3:10-12).
12. ¿Kʼusi tspas Jeova li ta tsatsal vokolil ta sventa li teʼetike, jaʼ xkaltik, li relijionetik ti chopol chakʼ satike?
12 Li Jesuse xi laj yakʼ ta ilele: «Scotol li lequil teʼetique lec sat chacʼ. Yan li chopol teʼetique chopol sat chacʼ. Li lequil teʼe mu xuʼ chopol sat chacʼ. Jech noxtoc li chopol teʼe mu xuʼ lec sat chacʼ. Scotol li teʼ ti chopol sat chaqʼue, ta xichʼ tsʼetel, ta xichʼ jipel ochel ta cʼocʼ. Jaʼ yuʼun ta sventa yabtel xuʼ chavotquinic», xi (Mateo 7:17-20). Li sat chakʼ li relijionetik ta sba balumile jaʼ svinajeb ti jaʼ «chopol teʼetique», jaʼ yuʼun, poʼot xa xichʼik lajesel yuʼun Jeova li ta tsatsal vokolile (Apocalipsis 17:16).
13. ¿Kʼuxi chakʼik ta ilel ti jmoj «te vaʼajtic yoʼ bu chotol» Jeova li epal krixchanoetike?
13 Li Apocalipsis 7:9-15 chakʼ ta ilel kʼusitik skʼan spas li epal krixchanoetik sventa tsta li skolebalike. Chichʼik albel skʼoplalik ti «te vaʼajtic yoʼ bu chotol» li Jeovae, jmoj yakal ta xakʼik ta ilel ti oyik ta stojolal li ajvalilal ta vinajel-balumil yuʼun Diose. «Xchucʼoj xa lec scʼuʼic, yacʼoj xa sbaic ta sacubtasel ta xchʼichʼal li Chʼium Chije», taje jaʼ svinajeb ti chichʼbeik ta mukʼ sbalil li matanal laj yakʼ Jesús sventa tstupʼ li mulile (Juan 1:29). Yakʼoj sbaik ta stojolal Dios, yakʼojik ta ilel ti kʼalal laj yichʼik voʼe, jaʼ jech chaʼa, kʼalal sak li skʼuʼ spokʼike jaʼ svinajeb ti sakik ta stojolal li Diose, vaʼun «ta cʼacʼal ta acʼubal [...] chtunic» ta stojolal. ¿Mi xuʼ to van xlekub mas li atalelal sventa jechuk akʼoplal kʼuchaʼal taje?
Li sbaliltak tstaik li avie
14. ¿Kʼusitik mu kʼusi xkoʼolaj-o lek xa staojik avi li yajtuneltak Jeovae?
14 Ta melel avakʼoj xa van venta ti ep xa kʼusitik lek staojik avi li yajtuneltak Jeovae. Jech kʼuchaʼal liʼe, kʼalal laj avojtikin li kʼusitik tukʼ tskʼan yoʼonton li Jeovae, laj avaʼibe smelolal ti oy alakʼ sba spatobil koʼontontik ta mas tsʼakale. Jech oxal, li avie oy xa sbalil chavaʼi li akuxlejale: jaʼ ti cha tun xa ta stojolal li melel Diose, xchiʼuk ti jun avoʼonton akʼeloj batel ti xuʼ cha kuxi sbatel osil ta jun paraiso Balumile. Jech ta melel, li epal krixchanoetike «ch-icʼatic batel ta nioʼ sventa cuxlejal» yuʼun li Ajvalil Jesucristoe (Apocalipsis 7:17).
15. ¿Kʼusitik lekilal ta staik li yajrextikotak Jeova ta skoj ti chchʼunik li beiltasel ta Vivlia ta sventa li politikae xchiʼuk ta sventa li jtalelaltike?
15 Jtos ti kʼusi toj alakʼ sba yutsil yakal tskʼupin li epal krixchanoetike jaʼ ti skʼanoj sbaike, ti jmoj oyike xchiʼuk ti jun yoʼonton skotolike, jaʼ jech yelanik skotol li yajtuneltak Jeova ta spʼejel Balumile. Kʼalal koʼol noʼox li veʼlil ta sventa mantal ta jlajestike, koʼol li mantal ta jchʼuntike xchiʼuk li beiltasel ta sKʼop Diose, taje jaʼ chi skoltautik sventa muʼyukuk chʼakbail ta jtojolaltik ta skoj li politikae o ta skoj ti yan jlumaltike. Jech noxtok ta jchʼuntik li lekil mantaletik ta sventa li jtalelaltik ti chakʼ Dios ta sventa li yajtuneltake (1 Corintios 6:9-11). Kʼalal jech ta jpastike, muʼyuk bu chkut jbatik, muʼyuk ta jchʼak jbatik xchiʼuk muʼyuk bu chopol jtalelaltik ti jaʼ toj echʼ noʼox oy ta balumil li avie, jech oxal xuʼ xkaltik ti slumal Jeovae kuxul ta jun lekilal ta mantal (paraíso espiritual). Kʼelavil kʼuyelan ta xal kaʼitik li Isaías 65:13, 14.
16. ¿Kʼusi spatobil yoʼonton oy li epal krixchanoetike, manchuk mi ta xilik li vokoliletik ti stalel onoʼox chkʼot ta pasel liʼ ta Balumile?
16 Melel onoʼox ti jmulavil krixchanoetik li yajtuneltak Jeovae. Jech noxtok, li yajtuneltak Jeovae ta staik ta makiel ek li kʼopetik ta balumile, yuʼun jech, ta xil svokolik, xchiʼuk manchuk mi muʼyuk ta stikʼ sbaik li ta pas kʼop ti tspasik li lumetike, ta staik ta makiel li kʼusitik chopol chkʼot ta pasel ta skoje. Jech xtok, ta x-ipajik, ta xil svokolik xchiʼuk ta xchamik. Manchuk mi jech, spatoj yoʼontonik kʼalal mi tal li achʼ balumile, «li Diose ta scusbe loqʼuel scotol yaʼlel satic, jech muʼyuc xa bochʼo chcham, muʼyuc xa bochʼo chat yoʼnton, muʼyuc xa bochʼo ch-ocʼ, muʼyuc xa bochʼo cʼusi cʼux chaʼay» (Apocalipsis 21:4).
17. Manchuk mi ep kʼusitik xuʼ chkʼot ta jtojolaltik li avie, ¿kʼusitik toj kʼupil sba yutsil smalaoj tstaik li buchʼutik ta xichʼik ta mukʼ li melel Diose?
17 Manchuk mi xa cham ta skoj li malubele, li chamele, ta skoj li kʼusitik chopol xuʼ jnuptantike o li ilbajinele, ta me xa xchaʼkuxesot ta paraiso li Jeovae (Hechos 24:15). Jech un chaʼa, kʼalal yakal ch-abtej li Ajvalilal ta Jmil Jabil yuʼun Cristoe xuʼ me cha kʼupin li epal muil veʼlil ta mantale. Mas to me cha kʼan ta sjunul avoʼonton li Jeova kʼalal chavilbe li skʼupil kʼoteb ta pasel li kʼusi tskʼan yoʼontone; jech noxtok kʼalal chavilbe yutsil li bendisionetik ti chakʼbe krixchanoetik li Diose, mas to me cha kʼan tajmek (Isaías 25:6-9). ¡Toj kʼupil sba yutsil li kʼusi smalaoj tsta li steklumal Diose!
Svulesobil ta joltik
• ¿Kʼusi labal sba yakal chkʼot ta pasel kʼalal ta xalbe skʼoplal epal krixchanoetik li Vivliae?
• Mi ta jkʼantik teukutik xchiʼuk li epal krixchanoetik ti lek ilbilik yuʼun Diose, ¿kʼusi skʼan ta jpastik li avie?
• ¿Kʼu yepal sbalil chavil li bendisionetik ti yakal xa tskʼupinik li epal krixchanoetik tanae xchiʼuk li yan bendisionetik ti jaʼ to tstaik li ta achʼ balumil yuʼun Diose?
[Lokʼol ta pajina 123]
Li smiyonal xa noʼox epal krixchanoetike jmoj yakal ta xichʼik ta
mukʼ li melel Diose