Kapitulo 16
«Tsots scʼoplal ti echʼem to acʼo acʼan abaic li voʼoxuque»
1. ¿Kʼusi labal chilik li buchʼutik ta sba to velta chkʼotik li ta tsobajel yuʼun yajrextikotak Jeovae?
LI BUCHʼUTIK jaʼ to ta sba velta chkʼotik li ta tsobajel yuʼun yajrextikotak Jeovae toj labal chilik ti skʼanoj sbaik ta jujuntale. Chakʼik venta ti kʼuyelan chchʼam li yuloʼike xchiʼuk ti chkʼuxubin sbaik li buchʼutik te chkʼotik ta tsobajele. Jech xtok li buchʼutik chkʼotik li ta mukʼtik tsobajel kuʼuntike chilik ti jech jkʼanoj jbatike. Jlik periodikoe xi laj yal ta sventa jun mukʼta tsobajele: Muʼyuk buchʼu slajesoj droga mi jaʼuk buchʼu yuchʼoj pox. Muʼyuk buchʼu ch-avan mi jaʼuk buchʼu chujvan. Muʼyuk buchʼu chchopol kʼoptavan mi jaʼuk buchʼu chal bolkʼop mi jaʼuk buchʼu chchopol ixtol loʼilaj. Muʼyuk buchʼu tsikʼolaj mi jaʼuk buchʼu ch-elkʼaj mi jaʼuk buchʼu tsten lataetik ta yaxaltik. Muʼyuk kʼusi xkoʼolaj-o, xi. Ti vaʼ yelan taje, jaʼ ta skoj ti oy kʼanbaile, jun kʼanbail ti «muc scʼaʼepal satinojuc xchiʼiltac; muc jaʼuc noʼox tsaʼ cʼusi lec chaʼay stuc» (1 Corintios 13:4-8).
2. 1) ¿Kʼusi van skʼan xvinaj batel ta sventa li kʼanelal kuʼuntike? 2) Li xchanbel stalelal Cristoe, ¿kʼusi kʼanelal skʼan jchʼiestik?
2 Li kʼanbail kuʼuntik xchiʼuk li kermanotaktike jaʼ svinajeb ti jaʼutik ta melel yajtsʼaklom Cristoe (Juan 13:34, 35). Kʼalal chi jchʼi batel ta mantale, ta jchantik ta yakʼel ta ilel mas li kʼanbaile. Li jtakbol Pabloe la skʼan ta orasion ti «echʼem acʼo [epajuk] li cʼanvanej» yuʼun li ermanoetike (Filipenses 1:9). Jech li jtakbol Juan eke, laj yakʼ ta ilel ti kʼanel kuʼuntike chkil jvokoltik ta yakʼel ta ilel. Xi la stsʼibae: «Li Jesucristoe laj yacʼ quiltic cʼu xʼelan li cʼanvaneje, yuʼun laj yacʼ sba ta milel ta jventatic. Jaʼuc me jechutic ta scʼanel ec li jchiʼiltique, acʼo me chijlajutic ta milel ta scojic», xi (1 Juan 3:16; Juan 15:12, 13). ¿Mi ta van xkakʼ ta melel jkuxlejaltik ta sventa li kermanotaktike? Mu van skotoluk velta jech skʼan jpastik, pe li avie, ¿bu to van kʼalal ta jkolta jbatik manchuk mi ta jtsʼik tsots jvokoltik?
3. 1) ¿Kʼuxi xuʼ chkakʼtik ta ilel ti yantik xlekub batel ti chi jkʼanvane? 2) ¿Kʼu yuʼun toj tsots skʼoplal ti epuk akʼo jkʼan jbatik ta jujuntal li avie?
3 Skʼan oyuk ta koʼontontik ta melel li kermanotaktike, mu jaʼuk noʼox chkakʼtik ta ilel li ta kʼusitik ta jpastik ta stojolalik ti xuʼ chkil-o jvokoltik ta spasele. Li sKʼop Diose xi chalbutike: «Jaʼ scʼan ti chacʼuxubin abaique yuʼun avermano xa abaic», xi (Romanos 12:10, Achʼ Testamento, ta skʼop San Andrés). Jkotoltik jaʼ jech oy ta koʼontontik jlom krixchanoetik. Pe ¿mi xuʼ van xkepajestik li buchʼutik ta jkʼantike? Li kʼusitik chopol tana liʼe poʼot xa xlaj skʼoplal, jech oxal toj tsots skʼoplal ti yantikuk x-epaj batel li kʼanelal kuʼuntik ta stojolal li kermanotaktike. Li Vivliae xi ta xale: «Poʼot xa chlaj scotol li cʼusitic oye. Jaʼ yuʼun [...] tsots scʼoplal ti echʼem to acʼo acʼan abaic li voʼoxuque. Yuʼun li cʼanvaneje ta xacʼ chʼayuc ep mulil», xi (1 Pedro 4:7, 8).
Kʼalal chlik kʼopetike
4. 1) ¿Kʼu yuʼun chlik kʼop li ta tsobobbaile? 2) ¿Kʼusitik lek ta jtatik mi ta jchʼuntik li tojobtaseletik ta Vivlia manchuk mi mu kʼunuk chkaʼitik ta pasel?
4 Jech onoʼox ta melel, ta skoj ti jmulavilutike, oy onoʼox kʼusi ta jpastik ti xuʼ chopol chaʼi li yantike, jech noxtok li kermanotaktike jeltos ta saʼ smulik ta jtojolaltik ek (1 Juan 1:8). ¿Kʼusi ta jpastik kʼalal jech chkʼot ta pasel ta jtojolaltike? Li Vivliae chal kaʼitik kʼusi skʼan jpastik, pe ta skoj ti jmulavilutike mu skotoluk velta kʼun chkaʼitik ta pasel (Romanos 7:21-23). Manchuk mi jech, mi chkakʼbetik yipal ta xchʼunel li tojobtaseletik ta Vivliae, ta me xkakʼtik ta ilel ti ta sjunul koʼontontik ta jkʼan ta jlekubtasbetik yoʼonton li Jeovae, maʼuk noʼox taj xtoke, yuʼun me ta x-epaj li kʼanelal kuʼuntik ta stojolal li jchiʼiltaktike.
5. Mi oy buchʼu oy kʼusi chopol la spasbutike, ¿kʼu yuʼun mu stakʼ jpaktik sutel?
5 Kʼalal oy kʼusi kʼux ta yoʼonton chaʼi li jun krixchanoe, bateltike ta skʼel kʼuxi xuʼ tspak sutel li kʼusi pasbate. Pe taje kʼajomal noʼox tskʼakʼubtas batel li kʼope. Mi persa skʼan stoj smul chkiltik li jun krixchanoe, kakʼbetik ta skʼob Dios (Proverbios 24:29; Romanos 12:17-21). Yantik krixchanoetike mi jaʼuk xa skʼan skʼoponik li buchʼu la saʼ smul ta stojolalike. Pe li voʼotike, mu stakʼ jech jpastik ta stojolal li kermanotaktike, yuʼun sventa chchʼam li ichʼel ta mukʼ ti chkakʼbetik li Diose skʼan ta jkʼantik li kermanotaktike (1 Juan 4:20). Jaʼ yuʼun xi la stsʼiba li Pabloe: «Lec xavil abaic, cʼux xavaʼay abaic ta jujuntal. Talbat xapasbeic abaic perdón jech chac cʼu chaʼal la spasboxuc perdón Dios ta sventa li Cristoe», xi (Efesios 4:32). ¿Mi xuʼ chavakʼ batel ta akuxlejal li tojobtasel liʼe?
6. 1) ¿Jayib velta skʼan jpastik ta perton li kermanotike? 2) ¿Kʼusi skʼan xkaʼibetik smelolal sventa jpastik ta perton li muliletik ti tspasik ta jtojolaltike?
6 ¿Kʼusi van skʼan jpastik mi oy buchʼu tsaʼ smul ep ta velta ta jtojolaltike, pe mu persauk skʼan xichʼ nutsel lokʼel li ta tsobobbaile yuʼun mu toj tsotsuk li smule? Kʼalal laj yal li jtakbol Pedro ti skʼan xichʼ pasel perton «vucub velta» li muliletik ti mu toj tsotsuk skʼoplale, li Jesuse xi la stakʼe: «Muʼyuc chacalbot ti cʼalal to ta vucub veltae. Jaʼ tscʼan chapasbe perdón cʼalal to ta lajuneb xchanvinic (70) ta velta chichʼ atel li vucube», xi. Vaʼun li Jesuse lik yal ti kʼu to yepal kiltik ta stojolal li Diose, ti jaʼ jutuk noʼox yilik ta jtojolaltik li jchiʼiltaktike (Mateo 18:21-35). Skotol kʼakʼal ta jsaʼ jmultik ta stojolal Jeova, jeltos ti kʼuyelan ta jpastike xchiʼuk muʼyuk chkakʼtik venta: kʼalal jaʼ noʼox ta jkʼuxubin jba jtuktike, li kʼusitik chkaltike o mi ta jnopbentik, o ta skoj ti muʼyuk ta jpastik ti kʼusi skʼan jpastike (Romanos 3:23). Akʼo mi jech, li Jeovae ta xakʼ-o ta ilel xkʼuxul yoʼonton ta jtojolaltik (Salmo 103:10-14; 130:3, 4). Jech un chaʼa, tskʼan ti akʼo jechuk jpastik ta stojolal li jchiʼiltaktike (Mateo 6:14, 15; Efesios 4:1-3). Mi jech ta jpastike, yakal me chkakʼtik ta ilel li kʼanel ti «mu xacʼ ta venta li cʼusi chopole» (1 Corintios 13:4, 5; 1 Pedro 3:8, 9).
7. ¿Kʼusi skʼan jpastik ti mi oy smul ta jtojolaltik jun ermanoe?
7 Bakʼintik li voʼotike xuʼ van chʼabal xa ta koʼontontik li mulil ti spasojbutik li jun ermanoe, pe xuʼ van chkiltik ti te to xtiʼet yoʼonton li stuke. Oy chaʼtos kʼusi stakʼ jpastik: jchʼay ta koʼontontik li mulil ta sventa ti oy kʼanel kuʼuntike, jech kʼuchaʼal chal ta 1 Pedro 4:8, o mi moʼoje, bat jkʼopontik li ermanoe sventa ta jchapantik li jkʼoptike (Mateo 5:23, 24).
8. Mi oy kʼusi chopol tspas chkiltik li jun ermanoe, ¿kʼusi skʼan jpastik?
8 Jech noxtok, li kʼusi tspas jun ermanoe, xuʼ van mu jaʼuk noʼox chopol chavil li voʼote, xuʼ van oy yantik krixchanoetik ti chopol chilik eke. ¿Mi mu jaʼuk lek ti xichʼ albele? Yikʼaluk van jaʼ lek. Mi ta slekil avoʼonton chavalbee, xuʼ van lek chkʼot ta pasel. Pe baʼyel xi xa jakʼbe abae: «¿Mi skontrainoj li kʼusi chal Vivlia ti kʼu yelan stalelal chkile, o mi jaʼ van ta skoj ti jelel kʼusi nopem toʼox xkaʼi ta spasel xchiʼuk ti jelel kʼu yelan li chʼie?». Kʼelo me aba sventa mu ta amantaluk atuk xa chapan li jun krixchanoe (Santiago 4:11, 12). Li Jeovae ta xchʼam skotol krixchanoetik manchuk mi jelel ti kʼuyelan chʼiemik tale, jech noxtok oy smukʼul yoʼonton ta stojolalik yuʼun smalaoj ti chchʼiik ta mantale.
9. 1) ¿Buchʼutik ta skʼelik li tsatsal muliletik ta tsobobbaile? 2) Li buchʼu chopol kʼoptabile, ¿bakʼin xuʼ ta xkʼopoj, xchiʼuk kʼusi oy ta yoʼonton chkʼot ta pasel?
9 Mi oy buchʼu toj tsots la saʼ smul li ta tsobobbaile —jech kʼuchaʼal mulivajel—, skʼan xichʼ kʼelel noʼox ta anil. ¿Buchʼu skʼan skʼel? Jaʼ li moletike (Santiago 5:14, 15). Pe mi jaʼ jun mulil ta stojolal junuk jchiʼiltik ti jaʼ van ta sventa chonolajel o manolajel, o ta sventa van chopol loʼiltaele, mi jech unbi, li buchʼu chopol loʼiltabile baʼyel skʼan xbat xchiʼin ta loʼil stuk noʼox li buchʼu chopol kʼusi spasoje (Mateo 18:15). Ti mi mu xchapaj noʼox li kʼope, oy to kʼusi yan stakʼ pasel, jech kʼuchaʼal chal Mateo 18:16, 17. Ta sventa ti jkʼanojtik li kermanotik ti la saʼ smule xchiʼuk ti oy ta koʼontontik ti akʼo lekuk chkil jba jchiʼuktike jaʼ me tstij koʼontontik ta xchiʼinel ta loʼil sventa xuʼ xkʼot ta yoʼonton li kʼusi chkalbetike (Proverbios 16:23).
10. ¿Kʼusi chi skoltautik sventa ta smeloluk noʼox chkiltik kʼalal chlik junuk kʼope?
10 Kʼalal chlik junuk kʼope, akʼo mi tsots o mi kʼun noʼoxe, kakʼbetik me yipal ta yaʼibel smelolal ti kʼuyelan chil Jeovae. Li Jeovae muʼyuk lek chil kʼusiuk noʼox mulilal, yuʼun mi sta yorail chile ta me slokʼes ta s-organisasion li kʼusi chopole, li buchʼutik tspasik mulile xchiʼuk ti muʼyuk ta sutes yoʼontonike. Pe mu me jchʼay ta joltik ti jkotoltik ta jpas jmultik ti mu toj tsotsikuke, ta skoj ti vaʼ yelane ta me jkʼantik ti akʼo xi xkʼuxubinutik li Diose xchiʼuk ti akʼo yakʼ ta ilel smukʼul yoʼonton ta jtojolaltike. Jaʼ jech taje, li Jeovae chakʼ kiltik kʼusi skʼan jpastik kʼalal oy buchʼu tsaʼ smul ta jtojolaltike. Mi oy xkʼuxul koʼontontike, jaʼ me jech chkakʼtik ta ilel li kʼanel yuʼun Diose (Efesios 5:1, 2).
Jkʼeltik kʼuxi xuʼ jam lek li koʼontontike
11. ¿Kʼu yuʼun laj yal Pablo ti akʼo sjam mas yoʼontonik li ermanoetik ta Corintoe?
11 Li Pabloe oy xa onoʼox ta jayibuk u ta stsatsubtasbe yoʼonton li tsobobbail ta steklumal griego ta Corintoe. Laj yakʼ svokol ta skoltael li ermanoetik tee, xchiʼuk skʼanojan tajmek. Pe oy jlome mu jechuk skʼanojik li Pabloe xchiʼuk tsots chchopol loʼiltaik, jech oxal, li Pabloe laj yalbe li ermanoetik ti akʼo sjam mas li yoʼontonik ta stojolal li xchiʼiltakike, jaʼ xkaltik, ti akʼo xkʼuxubinvanike (2 Corintios 6:11-13; 12:15). Ti jechuke jkotoltik skʼan jkʼeltik bu to kʼalal chkakʼtik ta ilel ti jkʼanojtik li yantike xchiʼuk kʼuxi xuʼ jam mas li koʼontontike (1 Juan 3:14).
12. ¿Kʼusi xuʼ jpastik sventa chchʼi li kʼanelal kuʼuntik ta stojolal skotol li buchʼutik ta tsobobbaile?
12 ¿Mi tsots chkaʼitik ti lek chkil jbatik xchiʼuk jlomuk jchiʼiltaktik ta tsobobbaile? Mi jeche, skʼan xkakʼbetik yipal slokʼesel ta jol koʼontontik ti tsots chkaʼitik ti jelel stalelal li jchiʼiltaktike —jech kʼuchaʼal ta jkʼantik akʼo spasik ta jtojolaltik eke—, vaʼun bi, xuʼ me mas xa lek chkil jbatik xchiʼukik. Jech noxtok, mi jaʼ ta jkʼelbetik li slekil talelalike, ta me xjel li koʼontontik ta stojolalike, vaʼun mas me ta jkʼantik (Lucas 6:32, 33, 36).
13. ¿Kʼuxi xuʼ jam mas li koʼontontike, jaʼ xkaltik, ti x-epaj li kʼanelal kuʼuntik ta stojolal li kermanotaktik ta tsobobbaile?
13 Pe jech noxtok un, jamal xuʼ xkaltik ta melel ti oy noʼox spajeb li kʼusitik lek xuʼ jpastik ta stojolal li yantike. Xuʼ van mu xlaj jchiʼintik ta loʼil skotol li ermanoetik li ta jujun tsobobbaile o mi moʼoje yikʼal van mu xuʼ kuʼuntik ta yikʼel ta veʼel skotolik ta jnatik. Pe, ¿mi xuʼ ta jamtik mas li koʼontontik ti kʼalal ta jchʼakbetik jlikeluk yorail sventa chkojtikintik lek junuk ermano ta tsobobbaile? ¿Mi oy jnopojtik chbat jchiʼintik ta chol mantal junuk ermano ti mu xkojtikintik leke?
14. Kʼalal te nopol oyutik ta stojolal ermanoetik ti mu xkojtikintike, ¿kʼuxi xuʼ chkakʼbetik ta ilel ti ep jkʼanojtike?
14 Li mukʼtik tsobajeletike xuʼ chtun kuʼuntik xtok sventa jamtik mas li koʼontontike, jaʼ xkaltik, ti x-epaj li kʼanelal kuʼuntike. Manchuk mi mu xkojtikintik skotol li ermanoetike, yuʼun xuʼ ta smilal noʼox chkʼotik, pe xuʼ chkakʼtik ta ilel ta jtalelaltik ti jaʼ tsots skʼoplal chkaʼitik li kʼusi chtun yuʼunike ti jaʼ kʼun to ta jkʼeltik li kʼusi ta jkʼantik voʼotike. Jech noxtok, chkakʼtik ta ilel ti oy ta koʼontontik mi chi jnopaj batel ta stojolalike, kʼalal chbat kalbe jbitik li buchʼutik te nopol oyike, taje jaʼo me xuʼ jpastik li ta jujun oʼlol tsobajele. Jech, ta xkʼot skʼakʼalil ti skotol li jnaklejetik ta balumile naka xa me kermano jbatik xchiʼuk jmoj tsobolutik ta yichʼel ta mukʼ li melel Diose xchiʼuk ti jaʼ jTotik ta jujuntale. ¡Toj jun yutsil ti chkʼot skʼakʼalil ti chkojtikin jbatik leke! Li kʼanelal ti toj echʼem kuʼuntike jaʼ me tstij koʼontontik ta spasel jech. ¿Kʼu yuʼun mu xlik xa noʼox jpastik jech li avie?
Svulesobil ta joltik
• Kʼalal chlik kʼop ta stojolalik li ermanoetike, ¿kʼu yelan skʼan xichʼ chapanel, xchiʼuk kʼu yuʼun?
• Kʼalal chi jchʼi batel ta mantale, ¿kʼuxi skʼan xchʼi batel kuʼuntik ek li kʼanelale?
• ¿Kʼusi skʼan jpastik sventa mu jaʼuk noʼox ep jkʼantik li buchʼutik toj lek xkil jba jchiʼuktike?
[Lokʼol ta pajina 148]
Li kʼanelal yuʼun li yajtsʼaklomtak Cristoe toj ep ta tos kʼuxi chichʼ akʼel ta ilel, jech kʼuchaʼal ti kʼuyelan chil sbaik li ta tsobajeletike