Kapitulo 18
«Muʼyuquic xa ta sventa banamil»
1. 1) Kʼalal skʼan toʼox xcham li Jesuse, ¿kʼusi la skʼan ta orasion ta sventa li yajtsʼaklomtake? 2) ¿Kʼu yuʼun toj tsots skʼoplal ti «[maʼukikuk] ta sventa banamil[e]»?
KʼALAL jun xa noʼox akʼobal skʼan xichʼ milel li Jesuse, la spas jun orasion ta sventa li yajtsʼaklomtake. Snaʼoj ti ch-akʼbatik preva yuʼun li Satanase, jech oxal li Jesuse xi la skʼanbe li sTote: «Mu jaʼuc ta jcʼanbot ti acʼo avicʼ loqʼuel liʼ ta banamile. Jaʼ noʼox ta jcʼanbot ti acʼo achabibun yuʼun jech mu stsalatic yuʼun li pucuje. Yuʼun muʼyuquic xa ta sventa banamil, jech chac cʼu chaʼal muʼyucun ta sventa banamil li vuʼune», xi (Juan 17:15, 16). ¿Kʼu yuʼun toj tsots skʼoplal ti skʼan xchʼak sbaik ta stojolal li kʼusitik ta sventa balumile? Yuʼun li Satanase jaʼ ajvalil liʼ ta balumile, jech oxal li yajtsʼaklomutik Cristoe mu jkʼantik ti tsakal jkʼoplaltik xchiʼuk li balumil ti jaʼ oy ta skʼobe (Lucas 4:5-8; Juan 14:30; 1 Juan 5:19).
2. ¿Kʼu yelan ivinaj ti maʼuk ta sventa balumil li Jesuse?
2 Pe maʼuk smelolal ti muʼyuk skʼanoj xchiʼiltak li Jesús ti kʼalal muʼyuk la spas li kʼusitik ta sventa balumile. Moʼoj, yuʼun la xpoxta li jchameletike, la xchaʼkuxes animaetik, la xchanubtas krixchanoetik ta sventa li Ajvalilal yuʼun Diose xchiʼuk laj yakʼ xkuxlejal ta sventa li krixchanoetike. Pe muʼyuk bu lek laj yil ti kʼuyelan yoʼonton li krixchanoetik xchiʼuk li kʼusitik tspasik ti toj chopolike, yuʼun jaʼ chakʼik ta ilel ti kʼuyelan tsnop li balumil yuʼun Satanase. Jaʼ yuʼun, li Jesuse laj yalbe yajtsʼaklomtak ti akʼo skʼel sbaik ta stojolal li kʼusitike, jech kʼuchaʼal li mulivajele, li saʼel kʼusitike xchiʼuk ti tskʼan mukʼ chakʼ sbaike (Mateo 5:27, 28; 6:19-21; Lucas 20:46, 47). Mu labaluk chkaʼitik xtok ti muʼyuk la skap sba ta politika li Jesuse. Manchuk mi jaʼ judío vinik, muʼyuk bu la skap sba li ta kʼopetik yuʼun politika ta sventa li jromaetik xchiʼuk judioetike.
«Li [...] ajvalilal [kichʼoje] mu jaʼuc sventa banamil»
3. 1) ¿Kʼusi smul la sabeik Jesús ti laj yalbeik Pilato li jbabeetik ta relijion yuʼun judioetike, xchiʼuk kʼu yuʼun? 2) ¿Kʼuxi ivinaj ti mu jutebuk oy ta yoʼonton ch-och ta ajvalil liʼ ta balumil li Jesuse?
3 Jnoptik kaʼitik ta sventa li kʼusi kʼot ta pasel kʼalal laj yakʼik ta chukel Jesús li jbabeetik ta relijion yuʼun judioetike, xchiʼuk ti laj yichʼ ikʼel batel ta stojolal li jroma ajvalil Poncio Pilatoe. Ta melel, li jbabeetik taje ilinemik ta jyalel ta stojolal li Jesuse, yuʼun albatik ti jaʼ noʼox skuyoj sbaik ta yajtuneltak Diose. Pe sventa xtabat smul yuʼun li ajvalile, li jbabeetike xi laj sjutbeik smul li Jesuse: «Li vinic liʼi jaʼ ta soques li jlumalcutique. Ta xal ti mu me xcacʼbe jpatancutic li Cesare, yuʼun chal ti jaʼ mucʼta ajvalil stuque, ti jaʼ Cristoe», xiik (Lucas 23:2). Toj lek xvinaj ti tsjutike, yuʼun kʼalal jun toʼox jabil skʼan xkʼot ta pasel taje li krixchanoetike taʼox stikʼik ta ajvalil li Jesuse, pe li stuke muʼyuk bu la skʼan (Juan 6:15). Li Cristoe snaʼoj ti ta onoʼox x-och ta Ajvalile, pe ta vinajel (Lucas 19:11, 12). Jech noxtok, maʼuk krixchanoetik ta svaʼanik ta ajvalil, moʼoj, jaʼ li Jeovae.
4. ¿Kʼusi laj yal Jesús ta sventa stojel li patane?
4 Kʼalal oxib xa noʼox kʼakʼal skʼan xchukik li Jesuse, li fariseoetike la skʼan la sabeik smul. ¿Kʼusi la spasik? La skʼelik kʼusi tsnop ta sventa li stojel patane. Pe li Jesuse xi laj yale: «Acʼbicun jqʼuel jsepuc li denario taqʼuine [stakʼin jromaetik]». Vaʼun xi la sjakʼe: «¿Bochʼo slocʼobal liʼi? ¿Bochʼo sbi liʼi?» xi. «Jaʼ César» kʼalal xi la stakʼike, li Jesuse xi laj yale: «Acʼbeic César cʼusi jaʼ yuʼun li Cesare. Acʼbeic Dios cʼusi jaʼ yuʼun li Diose», xi (Lucas 20:20-25).
5. 1) Li Jesuse, ¿kʼusi laj yakʼbe xchan yajtsʼaklomtak ti kʼalal laj yichʼ chukel batele? 2) Li Jesuse ¿kʼusi laj yalbe Pilato ta sventa ti kʼu yuʼun jech la spase? 3) ¿Kʼusi kʼot ta pasel li ta chapanel taje?
5 Li Jesuse muʼyuk bu la stijbe yoʼonton krixchanoetik sventa tstoy sbaik ta stojolal li ajvaliletike. Kʼalaluk jtsop soltaroetik xchiʼuk yan viniketik bat xchukik tal li Jesuse, li Pedroe la slokʼes yespada, vaʼun ta anil noʼox la xtuchʼbe lokʼel jun xchikin li jun vinike. Pe li Jesuse xi laj yalbe li jtakbole: «Ticʼo ochel ta sna li avespadae. Li bochʼo ta xacʼ espadae jaʼ jech ta espada ta xcham ec», xut (Mateo 26:51, 52). Ta yokʼomale, laj yalbe Pilato kʼu yuʼun ti jech la spase: «Li abtel quichʼoj sventa ajvalilale mu jaʼuc sventa banamil. Ti jaʼuc sventa banamile, laj xa spasic cʼop li jvinictaque, jech muc xiʼoch ta scʼob judioetic ti jechuque», xi (Juan 18:36). Li Pilatoe laj yakʼ venta ti chʼabal smul li Jesuse, pe ta skoj ti sujat yuʼun li epal krixchanoetik ti solel ilinemik ta jyalele la xchʼun ti kʼusi albate, vaʼun laj yakʼ akʼo jokʼol xcham ta teʼ li Jesuse (Lucas 23:13-15; Juan 19:12-16).
Li yajtsʼaklomtak Cristoe xchanojbeik stalelal
6. ¿Kʼuxi laj yakʼik ta ilel li baʼyel yajtsʼaklomtak Cristo ti mu jechuk snopbenik kʼuchaʼal li balumile pe ti skʼanojik li krixchanoetike?
6 Li yajtsʼaklomtak Jesuse laj yaʼibeik lek smelolal kʼusitik smakoj ti maʼukik ta sventa balumile. Skʼan mu jechuk snopbenik xchiʼuk mu jechuk kʼusitik chopol tspasik kʼuchaʼal li balumil ta skʼakʼalilike. Jech kʼuchaʼal li chʼayob oʼontonal ta sirko xchiʼuk ta akʼob elov ti jaʼ yuʼun jromaetik ti bu chvinaj majbaile xchiʼuk ti chvinaj mulivajele. Ta skoj ti mu skʼanik li chʼayob oʼontonal taje, li yajtsʼaklomtak Cristoe albat skʼoplalik ti spʼajojik la li krixchanoetike. Pe mu jechuk maʼ taje, yuʼun ti kʼusie chaʼa, laj yakʼbeik yipal ta skoltael li xchiʼiltakik sventa xuʼ tstabeik sbalil li kʼusi yakʼoj Dios ta sventa li kolebale.
7. 1) ¿Kʼusi laj yil ta xkuxlejalik li baʼyel yajtsʼaklomtak Cristo ta skoj ti maʼukik ta sventa balumile? 2) ¿Kʼusi la snopik ta stojolal li ajvalil politikoetike xchiʼuk ta sventa stojel li spatanike, xchiʼuk kʼu yuʼun?
7 Li yajtsʼaklomtak Jesuse laj yilik nutsel jech kʼuchaʼal laj yil svokol eke, ep ta veltae jaʼ ta skoj ti muʼyuk kʼusi lek kʼotem ta xchikinik li j-abteletike. Manchuk mi jech, kʼalal li jtakbol Pablo la stakbe batel karta li yajtsʼaklomtak Cristo ta Roma te van ta sjabilal 56 t.jkʼ., laj yalbe batel ti «scʼan [x]chʼunbeic smantal li ajvaliletique yuʼun Dios la scʼan ti oy li ajvaliletique». Taje mu jaʼuk smelolal ti yuʼun vaʼanbilik ta melel yuʼun li Diose, moʼoj, jaʼ noʼox ti yakʼoj to akʼo x-ajvalilajike, jaʼ to chpaj mi stuk xaʼox chventainvan ta Balumil li Ajvalilal Yuʼune. Jaʼ yuʼun, toj lek staʼo li tojobtasel laj yalbe yajtsʼaklomtak Cristo li Pabloe ta sventa ti akʼo xichʼ ichʼel ta mukʼ li ajvaliletike xchiʼuk ti akʼo xichʼ tojel li patane (Romanos 13:1-7, Achʼ Testamento, ta skʼop San Andrés; Tito 3:1, 2).
8. 1) ¿Bu to kʼalal xuʼ chchʼunbeik smantal ajvalil krixchanoetik li yajtsʼaklomtak Cristoe? 2) ¿Kʼuxi la xchanbeik stalelal Jesús li baʼyel jchʼunolajeletike?
8 Ta melel, oy onoʼox spajeb ti ta jchʼunbetik smantal li ajvaliletike, mu skotoluk ta jchʼunbetik. Kʼalal tskontrainbe smantal Dios li smantal ajvalile, li yajtuneltak Jeovae jaʼ skʼan xchʼunbeik smantal li Diose. Jkʼeltik li kʼusi chal ta sventa li baʼyel jchʼunolajeletik li livro On the Road to Civilization—A World History (Sbelel jun achʼ kuxlejal. Sloʼilal ti kʼusi kʼotem ta pasel ta balumile): «Li jchʼunolajeletike muʼyuk la spasik jlom li kʼusitik oy onoʼox ta sbaik spasel li jnaklejetik ta Romae. [...] Xchʼunojik ti kʼalal la chbatik ta xchanel soltaroal ti kʼalal chtakatik ta ikʼel yuʼun li ajvalilale muʼyuk la jech tspasik ti kʼuyelan tskʼan li xchʼunel yoʼontonike. Mu skʼan x-ochik ta politikoal mi jaʼuk ta yichʼel ta mukʼ li ajvalile». Kʼalal li smukʼta nail chapanobbail yuʼun judioetik laj yalbeik yajtsʼaklomtak Cristo ti akʼo mu xa xcholik li mantale, xi la stakʼike: «Jaʼ tsots scʼoplal baʼyuc ta jchʼunbecutic smantal Dios; mu jaʼuc tscʼan baʼyuc ta jchʼunbecutic smantal cristiano», xiik (Hechos 5:27-29).
9. 1) ¿Kʼusi tijbat-o yoʼontonik ta spasel li kʼusi la spasik li yajtsʼaklomtak Cristo ta Jerusalén ta sjabilal 66 t.jkʼ.? 2) ¿Kʼu yuʼun xuʼ xkaltik ti jaʼ jun slekil kʼelobile?
9 Li yajtsʼaklomtak Cristoe mu jutebuk la stikʼ sbaik li ta skʼoplal politikae mi jaʼuk li ta pas kʼope. Li ta sjabilal 66 t.jkʼ., li judioetike la stoy sbaik ta stojolal li Cesare, vaʼun li soltaroetik ta Romae ta anil noʼox la sjoyibtaik li Jerusalene. ¿Kʼusi la spasik li yajtsʼaklomtak Cristo ti te nakalike? Vul ta sjolik li tojobtasel ti yaloj onoʼox komel Jesús ti akʼo xlokʼik li ta Jerusalene. Kʼalal batik te kʼuk sjalil li jromaetike, jaʼo ijatavik, batik ta vitstikaltik ta yosilal Pela, ta jot-o to yukʼumal Jordán (Lucas 21:20-24). Ti kʼuyelan muʼyuk la stikʼ sbaike, jaʼ jun slekil kʼelobil sventa li tukʼil yajtsʼaklomtak Cristo ta tsʼakale.
Li avi slajebal kʼakʼale muʼyuk kʼusi ta stikʼ-o sbaik ta spasel
10. 1) ¿Kʼusi abtelal mu xlubik ta spasel li yajrextikotak Jeovae, xchiʼuk kʼu yuʼun? 2) ¿Kʼusitik muʼyuk stikʼoj-o sbaik?
10 ¿Mi oy vinajem tal jtsopuk krixchano li ta slajebal kʼakʼal liʼe, ti yakʼoj ta ilel ti mu jutuk stikʼoj sba ta politika jech kʼuchaʼal la spasik li baʼyel yajtsʼaklomtak Cristoe? Oy, jaʼ jech spasojik tal li yajrextikotak Jeovae. Ti kʼu sjalil tal taje, muʼyuk yiktaoj sbaik ta yalel ti jaʼ noʼox li Ajvalilal yuʼun Diose xuʼ chakʼ lekilal, ti chakʼ kʼusitike xchiʼuk ti tstaik muyubajel ta sbatel osil li buchʼutik skʼanojik li tukʼilale (Mateo 24:14). Pe li ta skʼoptak li lumetike mi jutebuk stikʼoj sbaik.
11. 1) ¿Kʼuxi jelelik li yajrextikotak Jeova xchiʼuk li kʼusi tspas li jbabeetik ta relijionetike? 2) ¿Kʼuyelan ta xilik li yajrextikotak Jeova ta sventa li kʼusitik tspasik yantik ti tsakal skʼoplal ta politikae?
11 Yan li jbabeetik ta yan relijionetik ta balumile lek stikʼoj sbaik li ta politikae. Ta jlom lumetike ta stsob sbaik sventa chakʼ sbaik ta stojolal o ta skontra li buchʼu tskʼan ch-och ta ajvalile. Junantik jbabeetik ta relijione oy yabtelik ta stojolal ajvalil. Li yantike ta sujik li jpolitikoetik sventa tskoltaik li kʼusitik yalojik tspasik li jbabeetik ta relijione. Pe li yajrextikotak Jeovae muʼyuk bu tstikʼ sbaik ta skʼoplal politika. Jech noxtok, muʼyuk bu tsmakik li krixchanoetik mi tskʼan tstikʼ sbaik ta jun partidoe, mi tskʼan ch-ochik ta ajvalil o mi tspasik botar. Li Jesuse laj yal ti maʼukik ta sventa balumil li yajtsʼaklomtake, jech oxal chaʼa li yajrextikotak Jeovae mi jutebuk tstikʼ sbaik ta politika.
12. ¿Kʼusi kʼotem ta pasel ta skoj ti skapoj sbaik ta politika li relijionetike?
12 Jech kʼuchaʼal yaloj onoʼox li Jesuse, xlik xkaj li kʼopetik tspasik li lumetike. Jaʼ noʼox jech xtok, krixchanoetik ti jmoj slumalike svokʼoj sbaik, vaʼun tspasik kʼop (Mateo 24:3, 6, 7). Li ta kʼopetik taje, li jbabeetik ta relijione jutuk onoʼox mu skotoluk velta stikʼoj sbaik ta stojolal jun lum o ta stojolal jvokʼ-o krixchano, xchiʼuk yalojbeik li yajtsʼaklomtakik ti akʼo jech spasik eke. ¿Kʼusi kʼotem ta pasel ta skoj? Krixchanoetik ti koʼol srelijionike smiloj sbaik ta skoj noʼox ti jelel slumalike. Ti vaʼ yelan tspasike mu jechuk tskʼan yoʼonton li Diose (1 Juan 3:10-12; 4:8, 20).
13. Li kʼusitik kʼotem ta pasele, ¿kʼuxi chakʼ ta ilel ti muʼyuk bu stikʼoj sbaik ta politika li yajrextikotak Jeovae?
13 Pe li yajrextikotak Jeovae, mu jutebuk stikʼoj sbaik li ta kʼopetike. Ta jlik La Atalaya yuʼun marso ta 1940 xi laj yale: «Skotol li buchʼutik oyik ta stojolal li Kajvaltike muʼyuk me ta stikʼ sbaik li ta pas kʼopetik yuʼun lumetike», xi. Li yajrextikotak Jeovae jech spasojik tal, buyuk ti slumalike xchiʼuk kʼusuk yelan ti xkuxlejalike. Tsobolik xchiʼuk li yermanotakik ta sjunul balumile, muʼyuk bu chakʼ sbaik ta sokesel yuʼun li jchʼakvanej politikae mi jaʼuk li pas kʼopetik ta balumile. «Jech chlic scʼatajesic ta locub banamil li yespadaique; chlic scʼatajesic ta jos li slanzaique.» Ta sventa ti muʼyuk tstikʼ sbaik ta politikae, muʼyuk xa me chchanik li pas kʼope (Isaías 2:3, 4; 2 Corintios 10:3, 4).
14. ¿Kʼusitik vokol yilojik li yajrextikotak Jeova ta skoj ti xchʼakoj sbaik ta stojolal li kʼusitik ta sventa balumile?
14 ¿Kʼusi kʼotem ta pasel ta stojolalik ta skoj ti muʼyuk bu stikʼoj sbaik ta politikae? Li Jesuse xi laj yale: «Li voʼoxuque muʼyucoxuc xa ta sventa banamil, [...] jaʼ yuʼun bajbil chacʼotic», xi (Juan 15:19). Ep yajrextikotak Jeovae yichʼojik chukel ta skoj ti jaʼik yajtuneltak Diose. Li junantike yichʼojik majel, yichʼojik milel, jaʼ jech kʼuchaʼal kʼot ta pasel ta stojolal li yajtsʼaklomtak Cristo ta baʼyel sigloe. Ti jech chkʼot ta pasele jaʼ ta skoj «li yajval banamile», li Satanase, yuʼun skontrainoj li yajtuneltak Jeova ti maʼukik ta sventa balumile (2 Corintios 4:4; Apocalipsis 12:12).
15. 1) ¿Kʼusi sbelel stamojik batel skotol li lumetike? 2) ¿Kʼu yuʼun toj tsots skʼoplal ti akʼo jchʼak jbatik ta sventa li balumile?
15 Li yajtunelutik Jeovae xi jmuyubaj ti maʼukutik sventa balumile, yuʼun li lumetike jaʼ stamojbeik batel sbelel li slajebalik ta Armagedone (Daniel 2:44; Apocalipsis 16:14, 16; 19:11-21). Ta skoj ti jchʼakoj jbatik ta sventa li balumile, li voʼotike ta me xi jkol li ta lajebal taje. Jaʼutik jun jteklum ti tsobolutik ta spʼejel Balumil ti tukʼ koʼontontik ta stojolal li Ajvalilal ta vinajel yuʼun Diose. Melel onoʼox ti kʼalal maʼukutik ta sventa balumile ta xkichʼtik kʼexlaltasel xchiʼuk chi jnutse. Pe taje poʼot xa xlaj, yuʼun li kʼusitik toj chopol li avi ti ventainbil yuʼun Satanase ta xichʼ lajesel ta sbatel osil. Yan li buchʼutik chtunik ta stojolal Jeovae, sbatel me osil ta xkuxiik li ta tukʼil achʼ balumil ti ta sventain li Ajvalilal yuʼun Diose (2 Pedro 3:10-13; 1 Juan 2:15-17).
Svulesobil ta joltik
• «Muʼyucun ta sventa banamil», xi laj yal li Jesuse, ¿kʼuxi laj yakʼ ta ilel ti kʼusi smelolal taje?
• Li baʼyel yajtsʼaklomtak Cristoe, ¿kʼusi la snopik ta sventa 1) li snopben balumile? 2) li ajvalil politikoetike? 3) li stojel patane?
• Li yajrextikotak Jeova li avi kʼakʼale, ¿kʼuxi yakʼojik ta ilel ti muʼyuk bu stikʼoj sbaik ta politikae?
[Lokʼol ta pajina 165]
Li Jesuse laj yal ti maʼukik ta sventa balumil xchiʼuk li yajtsʼaklomtake