SVOʼVOKʼAL
Li kʼusi chal Vivlia ta sventa li majia xchiʼuk li akʼchamele
1. ¿Buchʼutik xchʼunojik li ta majia xchiʼuk li ta akʼchamele?
XI CHAL li jlik livro African Traditional Religion (La religión tradicional africana): «Li ta Áfricae jutuk mu skotoluk krixchanoetik xchʼunojik ti oy brujaetike». Xi to chale: «Li krixchanoetike toj tsots skʼoplal chilik li akʼchamele». Li buchʼutik xchʼunojik majia xchiʼuk li akʼchamele te tsakal skʼoplalik li buchʼutik muʼyuk mas chanunajemik xchiʼuk li buchʼutik lek chanunajemike xchiʼuk xchʼunojik xtok epal jnitvanejetik ta relijion ta islam xchiʼuk li yan relijionetike.
2. Jech kʼuchaʼal xchʼunojik li ta Áfricae, ¿bu la likem talel li yip majiae?
2 Li ta Áfricae xchʼunojik li ta yip majiae xchiʼuk tsnopik ti yakʼoj talel li Diose. Li xchʼulel animaetike tstunesik ek li majia taje. Junantik krixchanoetike tstunesik sventa spasik li kʼusi leke (magia blanca) o junantike tstunesik sventa spasik li kʼusi chopole (magia negra).
3. ¿Kʼusi jaʼ li magia negrae, xchiʼuk kʼusi la chkʼot ta pasel yuʼun?
3 Li magia negrae jaʼ la tstunesik sventa xakʼbe˗o svokol li yajkontraike. Xchʼunojik xtok ti xuʼ la stunesik chonbolometik jech kʼuchaʼal sotsʼ, mutetik, alakʼetik, vovetik xchiʼuk yan chonbolometik sventa xilbajinik li krixchanoetike. Epal krixchanoetike xchʼunojik ti oy tstunesik magia negra sventa slikesik˗o kʼope, ti mu x-alaj xnichʼnaj yuʼun jun krixchanoe, ti xakʼ chameletike xchiʼuk ti oy buchʼu chcham yuʼune.
4. ¿Kʼusi xchʼunojik ta sventa li brujaetike, xchiʼuk kʼusi yalojik li buchʼutik laj yiktaik li akʼchamele?
4 Li akʼchamele te snitojbe sba skʼoplal xchiʼuk li magia negrae. Chalik ti ta ikʼ osile li brujaetike chikta li sbekʼtalike xchiʼuk chvilik batel sventa stsob sbaik xchiʼuk li yan brujaetike o ti chlokʼ smilik junuk krixchanoe. Ta skoj ti vayem chkom li sbekʼtal brujaetike, mu stakʼ naʼel mi melel ti chlokʼik batele, yuʼun jaʼ noʼox jech chalik li buchʼutik jaʼ toʼox yabtelik akʼchamele. Jech kʼuchaʼal liʼe, jlik revista ta Áfricae chalbe sloʼil antsetik ti brujaetik toʼoxe (jutuk mu skotoluke tsebetik toʼox), xi chale: «Jmiloj 150 krixchanoetik ta accidente ta karro, jmiloj voʼob ololetik ti la jtsʼutsʼbeik xchʼichʼele, jmiloj oxvoʼ jnoviotak ta skoj ti laj yiktaikune».
5. ¿Kʼusi jaʼ li magia blancae, xchiʼuk kʼusi smakoj?
5 Li magia blancae tstunesik la sventa mu kʼusi chopol spasbatik yuʼun li yantike. Li buchʼutik jech tspasike tstunesik pulsera xchiʼuk aniyoetik ti te nitil skʼoplale. Chuchʼik vomoletik o oy kʼusi tsjaxbe sba ta sbekʼtalik. Jech xtok, oy kʼusi tsnakʼ ta snaik o tsmukik ta lumtik sventa xchabiatik. Junantike oy kʼusitik tstunesik ti te tsʼibabil li Corán o li kʼusitik chal Vivlia ti jaʼ la sventa xchabiatike.
Ti kʼu yelan chloʼlavanike
6. ¿Kʼusi la spas ta voʼne li Satanas xchiʼuk li pukujetike, xchiʼuk mi skʼan xijxiʼ tajek yuʼun?
6 Li Satanas xchiʼuk li pukujetike jaʼ kajkontratik ti toj xibalik sbae. Xuʼ stijbe snopben li krixchanoetike xchiʼuk ti x˗och ta xkuxlejalike. Li ta voʼnee och ta yoʼonton krixchanoetik xchiʼuk laj yuʼuninan, jech xtok ochik ta chonbolometik (Mateo 12:43-45). Akʼo mi oy sjuʼel li Satanas xchiʼuk li pukujetike, mu me spas yuʼunik skotol li kʼusi xal yoʼontonike.
7. ¿Kʼusi tskʼan akʼo jchʼuntik li Satanase, xchiʼuk kʼusi ta jkoʼoltastik˗o xchiʼuk?
7 Xtojob tajek ta loʼlavanej li Satanase. Tskʼan chakʼ jchʼuntik ti oy tajek sjuʼele, pe taje mu meleluk. Xkoʼolajtik li kʼusi achʼtik to kʼot ta pasel ta Áfricae. Li soltaroetike la stunesik mukʼta vosinaetik sventa sibtasik li yajkontraike. Kʼalal mu to stsak sbaik ta kʼope, la stijik tsots jun gravasion ti bu tsots chtʼomanuk vombaetik xchiʼuk tukʼetik sventa snop yajkontraik ti mukʼtik li yabtejebike. Jaʼ jech li Satanas eke tskʼan chakʼbe snop krixchanoetik ti muʼyuk spajeb li sjuʼele. Li kʼusi oy ta yoʼontone jaʼ ti xchʼunbat smantal yuʼun li krixchanoetike ti maʼuk xchʼunbeik li Jeovae. Jkʼeltik oxtosuk kʼusi tskʼan chakʼ jchʼuntik li Satanase.
8. ¿Kʼusi jutbil kʼop chal li Satanase?
8 Jtos ti kʼusi chakʼ jchʼuntik li Satanase jaʼ ti mu jechuk noʼox chkʼot ta pasel li kʼusitike. Li kʼusitik chkʼotanuk ta pasele, oy buchʼu tspasbutik tal o jaʼ tstunesik li majiae. Kalbetik jun skʼelobil, jnoptik ti chcham jun kerem ta skoj li malariae. Li smeʼe snaʼoj van ti jaʼ ipaj˗o ti tiʼat li ta use, yuʼun jaʼ te chichʼ kuchel li chamele, pe yikʼaluk van tsnop xtok ti oy buchʼu la stunes tal majia sventa xtiʼat ta us li skereme.
Jutuk mu skotoluk li kʼusi chopol chkʼot ta pasele, jech noʼox chkʼot ta pasel
9. ¿Kʼuxi chakʼ ta ilel Vivlia ti maʼuk chakʼ skotol vokolil li Satanase?
9 Xuʼ onoʼox xakʼ vokolil li Satanase. Pe mu meleluk ti jaʼ chakʼ skotol li vokolile, yuʼun mu xuʼ yuʼun. Xi chal li Vivliae: «Mu skotoluk velta tspas kanal anilajel li buchʼu tsots x˗anilaje, mu skotoluk velta tspas kanal paskʼop li buchʼutik lek tsots xuʼ yuʼunike, mi jaʼuk oy sveʼel skotol ora li buchʼutik pʼijike, mi jaʼuk oy skʼulejalik skotol ora li buchʼutik oy spʼijilike xchiʼuk mi jaʼuk skotol ora lek kʼusi chkʼot ta pasel yuʼunik li buchʼutik oy yojtikinobil yuʼunike; yuʼun tsnuptan skotolik li yorail kʼusitik chkʼot ta pasel ti muʼyuk malabile» (Eklesiastes 9:11). Jun j˗anilajele xuʼ van mas lek x˗anilaj kʼuchaʼal li yantike akʼo mi jech xuʼ mu xkuch yuʼun li anilajele. Xuʼ van mu xkuch yuʼun ta skoj ti oy kʼusi tsnuptan ti muʼyuk malabile. Xuʼ van smak yakan, oy kʼusi xkʼuxub yuʼun ta anil o ti oy kʼusi spas li xchʼuxuvile. Buchʼuuk noʼox jech tsnuptan taje, pe maʼuk ti chakʼ Satanase o ti oy buchʼu tstunes majiae. Jech noʼox chkʼot ta pasel.
10. ¿Kʼusi la tspas li brujaetike, xchiʼuk kʼuxi jnaʼojtik ti mu meleluke?
10 Yan jutbil kʼop ti tskʼan chakʼ jchʼuntik li Satanase, jaʼ ti brujaetike chikta li sbekʼtalike xchiʼuk ti chlokʼik batel sventa sta sbaik xchiʼuk li yan brujaetike o chlokʼik batel sventa smilik junuk krixchano. Nopbo skʼoplal liʼe, ti spasuk yuʼunik jech li brujaetike, ¿kʼusi chlokʼ batel li ta sbekʼtalike? Jech kʼuchaʼal jchanojtik tale, li chʼulelale jaʼ skʼoplal li jun krixchanoe, mu stakʼ xlokʼ li ta sbekʼtale.
Li brujaetike mu stakʼ xlokʼ ta sbekʼtalik
11. ¿Kʼuxi jnaʼojtik ti muʼyuk chlokʼ ta sbekʼtalik li brujaetike? ¿Mi achʼunoj ek?
11 Li chʼulelale mu stakʼ xlokʼ li ta sbekʼtal jun krixchano sventa spas li kʼusi lek o li kʼusi chopole. Jaʼ yuʼun, muʼyuk chlokʼ ta sbekʼtalik li brujaetike. Jech xtok, mu meleluk ti oy kʼusi spas yuʼunik chalike.
12. Li Satanase, ¿kʼuxi chakʼbe xchʼun krixchanoetik ti oy xa kʼusi la spasik yilel pe ti mu meleluke?
12 Pe ¿kʼu yuʼun chalik ti oy kʼusi laj yilik o la spasik li buchʼutik jaʼik toʼox brujaetike? Li Satanase xuʼ xakʼbe xchʼun krixchanoetik ti oy kʼusi la spas yilel pe ti mu jechuke. Chakʼbe yil ta vaychiletik, ti oy xa kʼusi laj yilik yilele, laj yaʼiik o la spasik ti mu jechuk ta melele. Ti jech ch˗akʼbat yilik taje jaʼ sventa xnamajik ta stojolal Dios li krixchanoetike xchiʼuk ti xchʼunik ti maʼuk melel li kʼusi chal Vivliae.
13. 1) ¿Mi lek li magia blancae? 2) ¿Kʼusi chal Vivlia ta sventa li majiae?
13 Li yoxibal jutbil kʼop yuʼun Satanase, jaʼ ti magia blancae xuʼ la skoltautik. Li Vivliae muʼyuk bu chalbe sjelbenal li magia negra xchiʼuk li magia blancae. Yuʼun muʼyuk lek chil skotol li majiaetike. Akʼo avil venta li mantal akʼbatik j˗israeletik yuʼun Jeova ta sventa li majia xchiʼuk li buchʼutik tspasike:
«Mi jaʼuk xapasik li majiae» (Levitiko 19:26).
«Mi oy jun vinik o ants ti tspas espiritismoe o ti chalbe skʼoplal li kʼusi chkʼot ta pasel ta jelavele, persa akʼo yichʼik milel» (Levitiko 20:27).
«Mu me buchʼu [...] xchan tʼunol, spasel majia, j˗akʼchamel mi jaʼuk buchʼu [...] chchan tuchʼ ora, buchʼu chbat skʼopon j˗espiritista» (Deuteronomio 18:10-14).
14. ¿Kʼu yuʼun laj yal mantal Jeova ta sventa li majiae?
14 Li Jeovae laj yalbe mantaletik li yajtuneltake, yuʼun mu skʼan ti xchanik li majiae. Ti jech laj yakʼanbe mantale, jaʼ ta skoj ti skʼanojane, mu skʼan ti xnikik ta xiʼele, ti xchʼunik li kʼusi xchʼunojik li krixchanoetike o ti x˗uʼuninatik yuʼun li pukujetike.
15. ¿Kʼuxi chakʼ ta ilel Vivlia ti jaʼ mas tsots sjuʼel li Jeova ti jaʼ mu sta li Satanase?
15 Akʼo mi muʼyuk chal Vivlia kʼusitik spas yuʼun li pukujetike xchiʼuk li kʼusitik mu spas yuʼune, li kʼusi chakʼ ta aʼiele jaʼ ti jaʼ mas tsots sjuʼel li Jeovae ti jaʼ mu sta li Satanas xchiʼuk spukujtake. Li Jeovae la sjip yalel tal ta balumil li Satanase (Apokalipsis 12:9). Jech xtok, li Satanase la skʼanbe permiso Jeova sventa xakʼ ta preva li Jobe, pe la xchʼunbe smantal Dios ti akʼo mu smile (Job 2:4-6).
16. ¿Buchʼu skʼan xijbat ta stojolal sventa xchabiutike?
16 Xi chal Proverbios 18:10: «Li sbi Jeovae jaʼ jun tsatsal tayal kʼelob osil. Jaʼ te chbat ta anil li buchʼu tukʼe, vaʼun te chichʼ chabiel». Jaʼ yuʼun, jaʼ noʼox Jeova xuʼ xchabiutik. Li yajtunelutik Diose, muʼyuk bu ta jtunestik poxiletik sventa jchabi jbatik ta stojolal li Satanas xchiʼuk li spukujtake xchiʼuk muʼyuk chijxiʼutik yuʼun li tuchʼ ora, li akʼchamel xchiʼuk li yan kʼusitike, yuʼun jchʼunojtik li kʼusi chal Vivlia liʼe: «Yuʼun li sat Jeovae skʼeloj sjunul li balumile, yuʼun tskʼan chakʼbe ta ilel stsatsal sventa skolta li buchʼu ta sjunul yoʼonton tukʼ chakʼ sba ta stojolale» (2 Kronikas 16:9).
17. ¿Kʼusi jamal chalbutik Santiago 4:7, pe kʼusi skʼan jpastik li voʼotike?
17 Xuʼ xapat avoʼonton ta stojolal Jeova mi chatun ta stojolale. Xi chal Santiago 4:7: «Jaʼ yuʼun, tsako avikobik ta stojolal Dios; pe kontrainik li Diabloe, vaʼun chjatav lokʼel ta atojolalik». Mi chatun ta stojolal Jeova ti jaʼ li melel Diose, ti chatsak avikob ta stojolale, xuʼ xachʼun ti chchabiote.