KAPITULO 22
Jun vinik ti lek tukʼ yoʼonton laj yakʼe
1, 2. ¿Kʼu yelan tskʼan ox Pedro ti xaʼiik krixchanoetik li chanubtasel laj yakʼ Jesús ta Capernaume, pe kʼusi kʼot ta pasel ta melel?
LI Pedroe solel tsvul yoʼonton ta skoj ti kʼuyelan xvinaj satik krixchanoetik ti yakal chchikintaik li kʼusi chal Jesuse. Jaʼo te oyik ta nail tsobobbail ta Capernaum, ta jun lum ti bu nakal Pedro xchiʼuk li yutsʼ yalale, li yamigotake xchiʼuk li xchiʼiltak ta abtele. Jaʼ te ch-abtej ta tsak choy xtok, li ta snorteal nab yuʼun Galileae. Ta melel, oy van ta yoʼonton Pedro ti jaʼuk Mesías xilik Jesús li krixchanoetike xchiʼuk ti oyuk ta yoʼonton xchikintaik ta sventa li Ajvalilal yuʼun Dios ti chalbe skʼoplal li Jesuse, li lekil jchanubtasvanej ti muʼyuk jech ilbil-oe. Pe akʼo mi jech, mu jechuk kʼot ta pasel ti kʼuyelan tskʼan ox li Pedroe.
2 Yuʼun epal krixchanoetik muʼyuk xa la xchikintaik li kʼusi chal Jesuse. Jlom xtoke muʼyuk lek chaʼiik li kʼusi chal li Jesuse. Li kʼusi mas tsvul-o yoʼonton li Pedroe jaʼ ti oy jlom yajtsʼaklomtak Cristo ti muʼyuk lek chaʼiik eke. Yuʼun muʼyuk xa xmuyubajik ta xchanel li kʼusitik melel chchanubtasvan li Jesuse. Kapem xvinajik tajek. Pe maʼuk noʼox taje, yuʼun oy jayvoʼik ti laj yalik ti toj tsots ta aʼiel li kʼusi laj yal Jesuse, jaʼ yuʼun mu skʼan xchikintaik xchiʼuk lokʼik batel. Maʼuk noʼox taje, yuʼun kʼalal jech kʼot ta pasele, laj yiktaik stsʼakliel batel li Jesuse (kʼelo Juan 6:60, 66).
3. ¿Kʼuxi koltaat-o Pedro kʼalal tukʼ laj yakʼ xchʼunel yoʼontone?
3 Li jtakboletik eke vokol chaʼiik li kʼusi laj yal li Jchanubtasvanej yuʼunike. Melel onoʼox ti muʼyuk lek laj yaʼibe smelolal li Pedro eke, xuʼ onoʼox van chopol ta aʼiel mi jech chichʼ pasel jech kʼuchaʼal laj yal li Jesuse. ¿Kʼusi van tspas li Pedroe? Taje maʼuk to sba velta ti chichʼ akʼel ta preva mi tukʼ chakʼ sba ta stojolal li Jesuse, xchiʼuk maʼuk te chlaj-o. Jkʼeltik batel, ta skoj ti tukʼ laj yakʼ xchʼunel yoʼonton li vinik taje jaʼ koltaat-o sventa xkuch yuʼun li prevaetike xchiʼuk sventa tukʼuk xakʼ sba.
Kʼalal muʼyuk tukʼ yoʼonton laj yakʼ sba li yantike
4, 5. ¿Kʼu yuʼun labal sba laj yilik epal krixchanoetik li kʼusitik la spas Jesuse?
4 Ta melel, ep ta velta ti labal sba laj yil Pedro li kʼusi laj yal xchiʼuk li kʼusi la spas li Jesuse. Kʼalal echʼ xaʼox jun kʼakʼal kʼalal laj xaʼox smakʼlin Jesús ta smilal noʼox krixchanoetik ta jun skʼelobil juʼelale, jlome tskʼanik ox tstikʼik ta ajvalil, pe labal laj yil epal krixchanoetik ta skoj ti kʼusi la spas li Jesuse. ¡Maʼuk noʼox ti muʼyuk laj yakʼ ti jechuk xkʼot ta pasele, yuʼun namaj batel ta stojolalik! Laje, laj yalbe yajtsʼaklomtak ti akʼo xmuyik batel ta kanovae xchiʼuk ti akʼo xbatik ta Capernaume. Li ta yakʼobalil taje, kʼalal jaʼo chanavik batel ta kanovae, labal sba laj yilik yan velta xtok kʼalal laj yilik ti chanav ta sba nab ta Galilea kʼalal jaʼo oy tsatsal ikʼaloʼ li Jesuse. Kʼalal jech kʼot ta pasel taje, li Jesuse oy kʼusi tsots skʼoplal la xchanubtas Pedro ta sventa li xchʼunel oʼontonale.
5 Kʼalal sob xaʼoxe, laj yakʼik venta yajtsʼaklomtak Jesús ti te tijil batik ek li epal krixchanoetike. ¿Kʼusi la spas li Jesuse? Li Jesuse snaʼoj onoʼox ti maʼuk tskʼan chchanik kʼusitik melel li krixchanoetike, yuʼun jaʼ noʼox tskʼanik ti akʼo xmakʼlinatik ta skʼelobil juʼelale, jaʼ yuʼun li Jesuse laj yalanbe tsatsal mantal (Juan 6:25-27). Li ta nail tsobobbail ta Capernaume laj to yalbe skʼoplal li kʼusi kʼot ta pasele xchiʼuk jaʼo laj yakʼ jun chanubtasel ti toj tsots ta aʼibel smelolal xchiʼuk ti toj tsots skʼoplale, jun chanubtasel ti labal sba laj yaʼiik yan velta xtok li epal krixchanoetike.
6. ¿Kʼusi lokʼolkʼop la stunes Jesús, xchiʼuk kʼu yelan laj yilik li buchʼutik te laj yaʼiike?
6 Li Jesuse oy ta yoʼonton ti akʼo xtal krixchanoetik ta stojolale, ti maʼukuk ta skoj ti xmakʼlinatike. Yuʼun tskʼan ox ti xakʼik venta ti ch-akʼbatik kuxlejal sbatel osil yuʼun Dios mi chakʼ xchʼunel yoʼontonik ta stojolal li matanal chakʼ Jesuse xchiʼuk mi chchanbeik stalelale. Sventa xakʼ venta li krixchanoetike, li Jesuse la skoʼoltas sba kʼuchaʼal mana, li pan ti pʼaj yalel tal ta vinajel ta skʼakʼalil Moisese. Ta skoj ti oy chloʼilaj krixchanoetik ta stojolale, la stunes jun lokʼolkʼop: laj yal ti skʼan stibeik sbekʼtal xchiʼuk xuchʼbeik xchʼichʼel mi tskʼan chkuxiike. Jech oxal ep krixchanoetik, jech kʼuchaʼal laj kiltik ta slikebal li kapituloe, kap sjolik xchiʼuk xi laj yalike: «Toj tsots ta aʼyel li scʼope. ¿Bochʼo xuʼ chaʼibe smelol?». Yuʼun oy jayvoʼ iktavanik komel ek li yajtsʼaklomtak Jesuse (Juan 6:48-60, 66).a
7, 8. 1) ¿Kʼusi jaʼ ti mu toʼox xaʼibe smelolal li Pedroe? 2) ¿Kʼusi la stakʼ Pedro kʼalal oy kʼusi la sjakʼ li Jesuse?
7 ¿Mi jech van tspas li Pedro eke? Xuʼ van mu snaʼ kʼusi tspas laj yaʼi ek, yuʼun muʼyuk toʼox yaʼiojbe smelolal mi persa skʼan xcham Jesús sventa xkʼot ta pasel li kʼusi tskʼan yoʼonton Diose. Akʼo mi muʼyuk laj yaʼibe smelolal, muʼyuk bat xchiʼin li buchʼutik ta anil noʼox chopol laj yaʼiik li kʼusi laj yal Jesuse. Ta melel, oy kʼusi jelel ta stojolal Pedro xchiʼuk li yantike. ¿Kʼusi jaʼ taje? Jkʼeltik to batel li loʼile.
8 Xi la sjakʼbe yajtakboltak li Jesuse: «¿Me chasutic batel ec li voʼoxuque?» (Juan 6:67). Akʼo mi jaʼ laj yalbe li lajchaʼvoʼ yajtsʼaklomtak li Jesuse, jaʼ la stakʼ ta anil li Pedroe. Yuʼun jech onoʼox nopem xaʼi spasel, xuʼ van jaʼ ta skoj ti jaʼ mas bankilal ta stojolal li yantike o jaʼ van ta skoj ti mu xmak yuʼun li kʼusi tskʼan chale. Li kʼusi la stakʼe jaʼ li kʼusi lek ojtikinbile: «Cajval, ¿bochʼo yan chbat jchiʼincutic? Voʼot noʼox chavalbuncutic li cʼop sventa cuxlejal sbatel osile» (Juan 6:68).
9. ¿Kʼuxi laj yakʼ ta ilel Pedro ti tukʼ laj yakʼ sba ta stojolal li Jesuse?
9 ¡Solel chkʼot ta koʼontontik li kʼusi laj yal li Pedroe! Lek xvinaj ti jaʼ koltaat li xchʼunel yoʼonton ta stojolal Jesús sventa stsʼites li jun talelalil ti toj tsots skʼoplale: li stukʼil oʼontonale. Li Pedroe lek laj yakʼ venta ti jaʼ noʼox stuk Jpojvanej yakʼoj Jeova li Jesuse xchiʼuk xuʼ skolta yan krixchanoetik ti jaʼ koliyal li chanubtaseletik chakʼ ta sventa li Ajvalilal yuʼun Diose. Melel onoʼox ti mu skotoluk velta xaʼibe smelolal li kʼusi chal li Jesuse, pe snaʼoj ti Jchanubtasvanej yuʼune jaʼ noʼox xuʼ xkoltavan sventa lekuk x-ilat yuʼun li Diose xchiʼuk sventa sta li kuxlejal sbatel osile.
Skʼan tukʼ xkakʼ jbatik ta sventa li chanubtaseletik chakʼ Jesuse, akʼo mi oy chopol chkaʼitik o mu jechuk ti kʼuchaʼal ta jkʼantike
10. ¿Kʼuxi xuʼ jchanbetik stukʼil yoʼonton li Pedroe?
10 ¿Mi jech van chanop kʼuchaʼal li Pedro eke? Li avi kʼakʼale, epal krixchanoetik chalik ti skʼanojik li Jesuse, pe kʼux ta alel, yuʼun muʼyuk tukʼ chakʼ sbaik ta stojolal. Jaʼ yuʼun sventa tukʼ xkakʼ jbatik ta melel ta stojolal li Cristoe, skʼan jechuk xkiltik kʼuchaʼal laj yil Pedro li chanubtaseletik laj yakʼe. Skʼan xkakʼtik persa xchanel li kʼusi la spas li Pedroe, ti xkaʼibetikuk smelolale xchiʼuk ti xkakʼ ta jkuxlejaltike, akʼo mi mu xkaʼibetik smelolal junantik o mi mu jechuk ti kʼuyelan ta jkʼantike. Sventa jtatik li kuxlejal sbatel osil ti jech yalojbutik li Jesuse, skʼan oyuk stukʼil koʼontontik (kʼelo Salmo 97:10).
Tukʼ laj yakʼ sba akʼo mi laj yichʼ tukʼibtasel
11. ¿Bu laj yikʼ batel yajtsʼaklomtak li Jesuse? (Kʼelo xtok li tsʼib ta yok vune.)
11 Ta jelavel jutuke, li Jesuse xchiʼuk yajtakboltak xchiʼuk yan yajtsʼaklomtake batik ta xanbal ti nom tajeke, ti te xbat ta nortee. Li ta jol vits Hermón ti pim ta taiv ti te xbat ta norte ti stsʼakinoj li Albil Balumile, xvinaj batel li yaxal nab ta Galileae. Kʼalal mas xa chnopajik batele, mas xa toj mukʼtik chilik li vitsetike, kʼalal jaʼo chanavik batel ta jteklumetik ti nopol xil li Cesarea ta Filipose.b Li ta vits ti te skʼelojik batel li Albil Balumil ti toj alakʼ sba xvinaje, jaʼ te la sjakʼbe yajtsʼaklomtak li kʼusi toj tsots skʼoplale.
12, 13. 1) ¿Kʼu yuʼun tskʼan tsnaʼ Jesús li kʼusi tsnop krixchanoetik ta stojolale? 2) ¿Kʼuxi laj yakʼ ta ilel xchʼunel yoʼonton Pedro ti kʼuyelan la stakʼbe li Jesuse?
12 Li Jesuse xi la sjakʼbe li yajtsʼaklomtake: «¿Bochʼoun ta xalic li cristianoetique?». ¿Mi xnop van kuʼuntik ti skʼelojbe sat Jesús li Pedroe, xchiʼuk ti chakʼ venta ti toj lek yoʼonton xchiʼuk ti toj pʼije? Oy ta yoʼonton tskʼan tsnaʼ Jesús kʼusi tsnopik li krixchanoetik ta stojolal ti la xchiʼinan ta loʼile. Jaʼ yuʼun, li yajtsʼaklomtake laj yalbeik Jesús kʼusi chalilanik li jlom krixchanoetik ta sventa ti bu likem talele. Pe li Jesuse oy to kʼusi tskʼan tsnaʼ mas ta stojolal li yajtsʼaklomtake: ¿mi xchʼunojik van li kʼusi chalik li krixchanoetike? Jaʼ yuʼun xi to la sjakʼe: «Li voʼoxuque ¿bochʼoun chavalic ec?» (Luc. 9:18-20).
13 Yan velta xtok, la stakʼ ta ora li Pedroe. Li kʼusi la stakʼe jaʼ te vinaj ti kʼuyelan chaʼiik ek li epal krixchanoetik ti te oyike: «Voʼot Cristoot, Voʼot Xnichʼonot li cuxul Diose». ¿Mi xnop van kuʼuntik ti stseʼet sat Jesús tskʼel Pedro kʼalal chalbe ti lek ti jech la stakʼ taje? Laje laj yal ti jaʼ Jeova li buchʼu laj yakʼbe snaʼ li tukʼil yajtuneltak li kʼusitik melel ti tsotsik skʼoplale, maʼuk jun krixchano. Melel onoʼox, li Jeovae laj yakʼ ti akʼo xaʼibe smelolal Pedro li jun chanubtasel ti toj tsots skʼoplal ti muʼyuk jech akʼbil-o ta naʼele: ti bu likem talel li Cristoe, li Mesías ti albil onoʼox skʼoplale (kʼelo Mateo 16:16, 17).
14. ¿Kʼusi abtelaletik ti tsots skʼoplal laj yichʼ akʼbel yuʼun Jesús li Pedroe?
14 Li Chʼul Tsʼibetike laj onoʼox yal ti jaʼ skʼoplal Cristo «li ton ti muʼyuc lec laj yilic li jpasnaetique» (Sal. 118:22; Luc. 20:17). Ti te oy ta sjol taje xchiʼuk li yantik albilkʼopetike, li Jesuse laj yal ti Jeovae tslikes jun tsobobbail ta sba ton ti naka to laj yakʼ venta Pedro ti jaʼ li Cristoe. Laje, laj yakʼbe jun abtelal Pedro ti toj tsots skʼoplal li ta tsobobbail taje. Li Jesuse laj yakʼbe mas yabtel. Maʼuk skʼan xal ti jaʼ xa mas tsots skʼoplal kʼote, ti jaʼ muʼyuk li yan jtakboletike, jech kʼuchaʼal chchanubtasvanik li yan relijionetike. Li loʼil ta Vivliae chal ti ch-akʼbat «sllavial li ventainel yuʼun [Diose]» (Mat. 16:18, 19). Jaʼ xkaltik, ti laj yakʼbe yabtel sventa tsjam li jun tiʼ na sventa x-ochik batel li ta Ajvalilal yuʼun Dios li oxtsop krixchanoetike: li baʼyele jaʼ ta stojolal li judioetike, laje jaʼ li jsamariaetike, li ta slajebale jaʼ li jyanlumetike (ti maʼuk judioetike).
15. ¿Kʼu yuʼun xjajet xa la svul Jesús li Pedroe, xchiʼuk kʼusi laj yalbe?
15 Akʼo mi jech, li Jesuse la spʼijubtas yajtsʼaklomtak ta jelavel jutuk, ti buchʼu ep kʼusi ch-akʼbat sventaine, ep chkʼanbat sutel, mu jaluk chakʼ venta Pedro ti oy srason li kʼusi laj yal li Jchanubtasvanej yuʼune (Luc. 12:48). Kʼalal loʼilajik xaʼox ta sventa li abtelaletik laj yichʼ akʼbel li Pedroe, li Jesuse laj onoʼox yal li kʼusitik melel ta sventa li Mesiase, jun li taje, jaʼ ti jutuk xa skʼan xichʼ ilbajinele xchiʼuk ti chichʼ milel ta Jerusalene. Pe jaʼuk li Pedroe toj chopol laj yaʼi ti jech laj yal li Jesuse, jaʼ yuʼun laj yikʼ lokʼel xchiʼuk xi xjajet xa la svule: «Cajval, mu me xacʼ cʼotuc ta pasel jech li Diose. Mu me xcʼot ta pasel ti chachame» (Mat. 16:21, 22).
16. ¿Kʼuxi la stukʼibtas Pedro li Jesuse, xchiʼuk kʼusi xuʼ jchantik jkotoltik ti kʼuyelan la xchʼame?
16 Melel onoʼox ti jaʼ sventa tskolta yaloj Jesús li Pedroe. Jaʼ yuʼun, kʼalal jaʼo valopatinat yuʼun Jesús li Pedroe chopol van laj yaʼi xchiʼuk la skʼel echʼel li yan yajtsʼaklomtake —ti jaʼ van jech la snopik ek kʼuchaʼal li Pedroe—, xi laj yale: «Locʼan ta jtojol Satanás. Chacʼan chavacʼ jbosi cacan ta atojol. Maʼuc chanop cʼusi ta scʼan Dios. Jaʼ noʼox chanop cʼusi tscʼan cristiano» (Mat. 16:23; Mar. 8:32, 33). Ti kʼuyelan la stakʼ li Jesuse ep kʼusitik xuʼ jchantik jkotoltik. Melel onoʼox ti mas kʼun ta nopel jech kʼuchaʼal tsnop li jun krixchanoe, ti maʼuk li kʼusi tsnop Diose. Mi muʼyuk ta jnoptik baʼyel li kʼusi chkaltike, xuʼ me xkakʼ jbatik ta stojolal Satanás, akʼo mi jaʼ sventa chkʼot ta pasel kʼusi tskʼan yoʼonton Dios kalojtik. Pe kalbetik to batel sloʼil xkuxlejal li Pedroe xchiʼuk jkʼeltik batel kʼuyelan laj yaʼi sba kʼalal akʼbat li tsatsal mantale.
17. ¿Kʼusi la skʼan laj yal Jesús kʼalal «locʼan ta jtojol Satanás» xut li Pedroe?
17 Li Pedroe laj yakʼ venta ti maʼuk tskʼan chal ti jaʼ chopol li stuke, jech kʼuchaʼal li Satanase. Yuʼun jaʼ la spʼaj Satanás li Jesuse (Mat. 4:10). Maʼuk la spʼaj li Pedroe. Li Jesuse ep kʼusitik lek laj yil ta stojolal li jtakbole, yuʼun lek yoʼonton xchiʼuk ep kʼusitik spas yuʼun, jaʼ noʼox la skolta sventa sjel li kʼusitik tsnop toʼoxe. Li Jchanubtasvaneje jaʼ tskʼan chalbe ti mu x-albat li kʼusitik xuʼ sbosi-o yakane xchiʼuk ti jaʼ mas lek ti xakʼ sba ta stojolale.
Mi ta jchʼamtik li tukʼibtasel chkichʼtike, mas me chijnopaj ta stojolal li Jesucristoe xchiʼuk li Jeovae
18. ¿Kʼuxi laj yakʼ ta ilel Pedro ti jaʼ jun vinik ti tukʼ yoʼontone, xchiʼuk kʼuxi xuʼ jchanbetik li stalelale?
18 ¿Mi ilin-o li kʼusi albat yuʼun Jesús li Pedroe? Moʼoj, yuʼun bikʼit laj yakʼ sba xchiʼuk la xchʼam li tukʼibtasele. ¡Toj ep kʼusitik chakʼ jchantik li yajtsʼaklomutik Cristo ta stojolal li vinik ti tukʼ yoʼontone! Jkotoltik onoʼox ti ta jkʼantik tukʼibtasel bakʼintike. Mi ta jkʼantik ti jaʼ mas chijnopajutik-o ta stojolal Jesucristo xchiʼuk ta stojolal Stot li tukʼibtasel taje, skʼan me bikʼit xkakʼ jbatik ta xchʼamel li tukʼibtasele xchiʼuk ti oyuk kʼusi jchantik-oe (kʼelo Proverbios 4:13).
Tukʼ laj yakʼ sba Pedro akʼo mi laj yichʼ tukʼibtasel
Laj yichʼ akʼbel smoton ta skoj ti tukʼ yoʼonton laj yakʼe
19. ¿Kʼusi labal sba laj yal li Jesuse, xchiʼuk kʼusi van la sjakʼbe sba li Pedroe?
19 Ta mas tsʼakal jutuke, li Jesuse oy to kʼusi toj labal sba laj yal, xi laj yale: «Oy bochʼo avuʼunic liʼi ti muʼyuc to ta xchamique jaʼ to me laj yilic chlic ventainvancun, vuʼun ti Xnichʼon cristiano licʼote» (Mat. 16:28). ¿Buchʼutik van ta staik li labal sba matanal taje? Solel tskʼan xa van tsnaʼ tajek li Pedroe. Pe kʼalal laj xaʼox yichʼ tukʼibtasele, xuʼ van xi la sjakʼbe sbae: «¿Mi te van tsakal jkʼoplal ek?».
20, 21. 1) Alo kʼusi akʼbat yil yuʼun Dios li Pedroe. 2) ¿Kʼuxi koltaat Pedro sventa xtukʼib ti kʼuyelan toʼox tsnop kʼalal laj yaʼi chloʼilajik li Jesús xchiʼuk li chaʼvoʼ viniketike?
20 Jun xemana ta mas tsʼakale, li Jesuse laj yikʼ batel Pedro, Santiago xchiʼuk Juan «ta jun toyol vits», yikʼal van jaʼ te ta vits Hermón, ti te van jayibuk kilometro snamale. Yaʼeluke jaʼ ta akʼobaltik, yuʼun li oxvoʼ viniketik taje solel chtal svayelik. Vaʼun, kʼalal jaʼo yakal tspas orasion li Jesuse, oy kʼusi labal sba kʼot ta pasel, melel onoʼox ti solel batel to svayelike (Mat. 17:1; Luc. 9:28, 29, 32).
21 Ta anil noʼox lik xojobajuk sat li Jesuse, jech kʼuchaʼal li Kʼakʼale. Li skʼuʼe sakub ek ti solel xvikʼvune. Vaʼun laj yilik chaʼvoʼ viniketik, ti jaʼ skʼoplalik li Moisés xchiʼuk Eliase. Yoxvoʼalik tsloʼiltaik kʼuyelan ta «xcham» xchiʼuk kʼuyelan ta xchaʼkuxi li Jesús te ta Jerusalene. Li Pedroe laj yakʼ venta ti mu jechuk ti kʼuyelan la snop ta stojolal Jesús ti muʼyuk ta xil svokol xchiʼuk ti muʼyuk ta xchame (Luc. 9:30, 31).
22, 23. 1) ¿Kʼuxi laj yakʼ ta ilel Pedro ti lek baxbol xchiʼuk ti toj lek yoʼontone? 2) ¿Kʼusi yan matanaletik laj yichʼik li Pedro, Santiago xchiʼuk Juan li vaʼ akʼobal taje?
22 Jech kʼuchaʼal chkiltike, li Pedroe tskʼan ox van tstikʼ sba jutuk li ta kʼusitik kʼotanuk ta pasele. Xuʼ van tskʼan ox ti xjalij li kʼusi yakal chkʼot ta pasele. Yileluke chnamajik xa batel ta stojolal Jesús li Moisés xchiʼuk li Eliase, jaʼ yuʼun li Pedroe xi laj yalbe li Jesuse: «Jchanubtasvanej, jaʼ lec ti liʼ oyutic oe. Ta jpascutic oxbej vacaxna liʼi, jun avuʼun, jun yuʼun Moisés, jun yuʼun Elías». Li viniketik taje mu persauk skʼan pasbel xvakaxnaik, yuʼun jaʼ noʼox skʼelobil li chaʼvoʼ yajtuneltak Jeova ti ep xa jabil xchamelike. Lek xvinaj ti muʼyuk la snop lek baʼyuk li kʼusi laj yal li Pedroe, pe akʼo mi jech, toj lek chkiltik ti lek baxbol xchiʼuk ti toj lek yoʼonton laj yakʼ ta ilel li vinik taje (Luc. 9:33).
Xchiʼuk Santiago xchiʼuk Juan, li Pedroe laj yil stukik li kʼusi akʼbat yilik yuʼun Dios ti mu xchʼay ta sjolike
23 Li akʼobal taje, li Pedro, Santiago xchiʼuk Juane laj yichʼik yan matanaletik. Tal jun tok ti makbil kʼotik ta tok skotolik kʼalal jaʼo te oyik li ta vitse, vaʼun oy buchʼu kʼopoj ta yut tok ti xi laj yale: «Liʼi jaʼ Jnichʼon, Tʼujbil cuʼun. Aʼibeic scʼop». ¡Jaʼ yechʼomal ye li Jeovae! Vaʼun, jech laj li kʼusi akʼbat yilik yuʼun li Diose, stuk xa noʼox te komik xchiʼuk Jesús li ta vitse (Luc. 9:34-36).
24. 1) ¿Kʼuxi la stabe sbalil Pedro kʼalal akʼbatik yil yuʼun Dios ti la skʼatajes sba li Jesuse? 2) ¿Kʼuxi ta jtabetik sbalil avi ti laj xa kojtikintik li kʼusi laj yichʼ akʼbel yil li Pedroe?
24 Jaʼ van jun mukʼta matanal laj yaʼi Pedro kʼalal akʼbatik yil yuʼun Dios ti la skʼatajes sba li Jesuse, xuʼ jech chkaʼi jbatik ek yuʼun laj xa jnaʼtik li kʼusi kʼot ta pasel li akʼobal taje. Epal jabil ta tsʼakal la stsʼiba li matanal laj yichʼ li akʼobal taje, ti laj yil kʼuchaʼal ajvalil ta vinajel li Jesuse xchiʼuk laj yil ta sat stuk «cʼu xʼelan li smucʼul stsatsale». Li kʼusi laj yichʼik akʼbel yil yuʼun Diose jaʼ te vinaj ti melel li epal albilkʼopetik ti chal ta Skʼop Diose xchiʼuk jaʼ tsatsubtasbat xchʼunel yoʼonton Pedro sventa xkuch yuʼun li kʼusitik tsnuptan ta jelavele (kʼelo 2 Pedro 1:16-19). Mi jech ta jpastik jech kʼuchaʼal li Pedroe, ta me xakʼbutik bendision ek li Jeovae. Vaʼun chaʼa, ¿kʼuxi xuʼ jchanbetik stalelal li Pedroe? Jaʼo kʼalal tukʼ chkakʼ jbatik ta stojolal li Mukʼta Jchanubtasvanej ti jaʼ stʼujoj li Diose, ti jchantik mas ta stojolale, ti jchʼamtik li tukʼibtasel chakʼbutike xchiʼuk ti jechuk-o jtsʼaklitik batele.
a Labal ta aʼiel ti jech la spasik li krixchanoetik taje, yuʼun kʼalal jun toʼox kʼakʼal skʼan jech xkʼot ta pasele laj yalik ti jaʼ jun yaj-alkʼop Dios li Jesuse (Juan 6:14).
b Li Jesús xchiʼuk li yajtsʼaklomtake xanavik 50 kilometro jaʼ to ti kʼuxi kʼotik ta jun jteklume, li lum taje te van 560 metro ta olon komem li nab ta Galileae, li osiltik ti bu echʼike toj kʼupilik sba xvinaj.