¿Mi persa ti xcholet xa chal Vivlia li kʼusi skʼan jpastike?
KʼALAL chexutik toʼoxe, laj yakʼbutik mantaletik li jtot jmeʼtike. Vaʼun, kʼalal lijchʼi batele, laj kakʼtik venta ti jaʼ sventa jlekilaltike. Jech xtok, xuʼ van oy mantaletik ti laj yakʼbutik ti jtunel˗o kuʼuntik avi akʼo mi jtaoj xa jvaʼlejtik.
Li Jeova eke jamal yaloj ta Skʼop junantik mantaletik. Jech kʼuchaʼal liʼe, spʼajoj li yichʼel ta mukʼ santoetike, li mulivajele, li sloʼlael nup chiʼilile xchiʼuk li elekʼe (Eksodo 20:1-17; Echos 15:28, 29). Kʼalal chijchʼi batel ta mantale, te chkakʼtik venta ti skotol li mantaletik yakʼoj Jeovae jaʼ sventa jlekilaltik, maʼuk ti mu xa xakʼ kʼusi jpastike (Efesios 4:15; Isaias 48:17, 18; 54:13).
Akʼo mi jech, ep ta veltae muʼyuk ta jtatik mantaletik ti chal kʼusi skʼan jpastike. Jaʼ yuʼun, jlom krixchanoetike ta snopik ti xuʼ spas li kʼusi tskʼan yoʼonton stukik ta skoj ti chʼabal jun mantal ti lokʼem ta Vivlia ti lek jamal ta aʼyele. Tsnopik xtok ti yuʼun oyuk la ta yoʼonton Dios ti jaʼuk jpastik li kʼusi tskʼan yoʼontone, laj yakʼ jechuk mantaletik ti lek jamal ta aʼyele.
Li buchʼutik jech tsnopike muʼyuk kʼusi lek chkʼot ta nopel yuʼunik xchiʼuk chopol chaʼi sbaik ta tsʼakal. Muʼyuk chakʼik venta ti maʼuk noʼox mantaletik yichʼoj talel li Skʼop Diose, yuʼun te chal xtok li kʼusi tsnop Diose. Kʼalal ta jchantik li Vivliae, te chkakʼtik venta kʼusi lek chil o chopol chil li Jeovae. Jech xtok, ta xchanubtas li jol koʼontontik sventa lekuk li kʼusi xkʼot ta nopel kuʼuntike. Kʼalal jech ta jpastike xijmuyubaj, yuʼun lek kʼusi chkʼot ta nopel kuʼuntik (Efesios 5:1).
Yajtuneltak Dios ti lek kʼusi kʼot ta nopel yuʼunike
Li Vivliae chal ti ep yajtuneltak Dios ta voʼne ti lek kʼusi kʼot ta nopel yuʼunik sventa smuyubtabeik yoʼonton li Jeovae akʼo mi muʼyuk akʼbilik junuk mantal ti jech skʼan spasike. Jun skʼelobile jaʼ li Josee. Kʼalal albat yuʼun yajnil Potifar ti akʼo xchiʼin sbaik ta vayele, muʼyuk toʼox junuk smantal Jeova ti chal ti chopol mi jech la spasike. Akʼo mi chʼabal junuk smantalil, li Josee snaʼoj lek ti chopol mi la xchiʼin ta vayel li antse xchiʼuk ti tsaʼ smul «ta stojolal Diose» (Jenesis 39:9). Li Josee snaʼoj lek ti albatik yuʼun Jeova li Adan xchiʼuk Eva ti skʼan mu smukul sati sbaike (Jenesis 2:24).
Jkʼelbetik yan skʼelobil. Li ta Echos 16:3 te chal ti Pabloe laj yakʼbe yichʼ sirkunsision li Timoteo kʼalal skʼan toʼox jmoj xbatik ta misioneroale. Pe li ta versikulo 4 chal kaʼitik ti ta tsʼakale, xanavik ta jeltos lumetik sventa xalbeik yantik «li kʼusi kʼot ta nopel yuʼun li jtakboletik xchiʼuk li moletik ti te oyik ta Jerusalene». Jun ti kʼusi kʼot ta nopel yuʼunike, jaʼ ti mu xa persauk xichʼik sirkunsision li yajtsʼaklomtak Kristoe (Echos 15:5, 6, 28, 29). Vaʼun chaʼa, ¿kʼu yuʼun laj yakʼbe yichʼ sirkunsision Timoteo li Pabloe? Jaʼ «ta skoj li judaetik ti te oyik li ta lumetik taje, yuʼun snaʼoj skotolik ti jgresia vinik li [stot Timoteoe]». Li Pabloe mu skʼan ti oyuk buchʼu chopol xaʼi sbae o ti oyuk buchʼu smak yoke. Li kʼusi oy ta yoʼontone jaʼ ti lekuk skʼoplalik ta sat Dios li yajtsʼaklomtak Kristoe xchiʼuk ti xchikintaik˗o lekil aʼyej li yan krixchanoetike (2 Korintios 4:2; 1 Korintios 9:19-23).
Li Pablo xchiʼuk Timoteoe koʼoltik li kʼusi kʼot ta nopel yuʼunike. Kʼalal ta jkʼeltik li tekstoetik jech kʼuchaʼal Romanos 14:15, 20, 21 xchiʼuk 1 Korintios 8:9 kʼalal ta 13; 10:23 kʼalal ta 33, chakʼ ta ilel ti oy tajek ta yoʼonton Pablo ti lekuk oyik ta mantal li yantike. Jaʼ yuʼun, akʼo mi maʼuk chopol li kʼusitik tspase, laj yikta spasel jlom kʼusitik sventa mu buchʼuuk smakbe yok o ti jaʼ xmakat˗o yoʼ xtun ta stojolal Jeovae. Jech xtok, li Pabloe xi laj yalbe skʼoplal li Timoteoe: «Muʼyuk buchʼu yan ti lek baxbol kʼuchaʼal stuke, ti oy ta yoʼonton chchabioxuke. Yuʼun skotol li yantike jaʼ noʼox tsaʼik li kʼusi tskʼan stukike, maʼuk tsaʼik li kʼusi tskʼan Jesukristoe. Pe li voʼoxuke anaʼojik ti laj yakʼ ta ojtikinel ti lek sta-o li abtelale, ti xkoʼolaj kʼuchaʼal jun nichʼonil xchiʼuk stot kʼalal la xchiʼinun ta abtel sventa xichʼ akʼel ta ojtikinel li lekil aʼyejetike» (Filipenses 2:20-22). ¡Toj lek kʼusi chakʼ jchantik li Pablo xchiʼuk Timoteoe! Akʼo mi chʼabal junuk mantal, maʼuk la spasik li kʼusi lek chaʼi stukike. Jaʼ la xchanbeik ti kʼu yelan chkʼanvan li Jeova xchiʼuk Jesuse; ti skoltaik yantik sventa xtunik ta stojolal Jeovae.
Kalbetik skʼoplal li Jesukristoe ti toj lek ta chanbel stalelale. Kʼalal laj yal li Mantaletik ta Vitse, te laj yalbe skʼoplal ti maʼuk noʼox skʼan jchʼuntik li mantaletik yakʼoj Diose, yuʼun skʼan jnoptik kʼu yuʼun ti jech laj yakʼ mantal li Jeovae. Mi jech la jpastike, lek kʼusi chkʼot ta nopel kuʼuntik ta skoj ti jaʼtik jech chal li smantal Jeovae (Mateo 5:21, 22, 27, 28). Li Jesuse, li Pabloe, li Timoteoe xchiʼuk li Josee muʼyuk bu tal ta sjolik ta jaʼ tspasik li kʼusi lek chaʼi stukik ta skoj ti chʼabal junuk mantale. Jaʼ la stsakik ta venta li mantaletik ti mas tsotsik skʼoplale: ti jkʼantik li Diose xchiʼuk ti jkʼantik li jchiʼiltaktike. Jaʼ yuʼun, skotol li kʼusi la spasike te laj yakʼik ta ilel ti yakal chchʼunik li mantaletik taje (Mateo 22:36-40).
¿Kʼusi skʼan jpastik yoʼ lekuk kʼusi xkʼot ta nopel kuʼuntik?
Teuk ta joltik ti Vivliae mu xkoʼolaj kʼuchaʼal jlikuk kontrato ti jamal chal skotol li kʼusi skʼan jpastike. Kʼalal chʼabal junuk mantal ta Vivlia ti jamal chal li kʼusi skʼan jpastike, li Jeovae xmuyubaj˗o tajek kuʼuntik kʼalal jaʼ ta jtsaktik ta venta li kʼusi tsnope xchiʼuk li kʼusi lek chile, jaʼ xkaltik, ti xkakʼtik venta kʼusi tskʼan Jeova ti akʼo jpastike. Mu persauk oyuk jujun smantalil skotol li kʼusitik ta jpastike (Efesios 5:17; Romanos 12:2). ¿Kʼu yuʼun xmuyubaj˗o kuʼuntik Jeova mi jech la jpastike? Yuʼun jaʼ jech chkakʼbetik yil ti jaʼ mas tsots skʼoplal chkiltik ti xmuyubajuk kuʼuntike, ti jaʼ muʼyuk ti jpastik li kʼusi lek chkaʼi jtuktike. Chkakʼbetik yil xtok ti ta jtojbetik tajek ta vokol ti skʼanojutike xchiʼuk tstij koʼontontik sventa jechuk jkʼantik li jchiʼiltaktik eke (Proverbios 23:15; 27:11). Jech xtok, kʼalal ta jkʼeltik Vivlia sventa xkaʼibetik smelolal kʼusi oy ta yoʼonton Jeova ti akʼo jpastike, mas me chijnopaj ta stojolal xchiʼuk muʼyuk me mas chij˗ipajutik.
Ta jkʼeltik batel skʼelobiltak ti kʼuxi xuʼ lek kʼusi xkʼot ta nopel kuʼuntike.
¿Kʼuxi xuʼ jtʼujtik li kʼusi ta jchʼay˗o koʼontontike?
Jnopbetik skʼoplal jun kerem ermano ti tskʼan chchikinta junuk sone. Lek tajek laj yaʼibe li smusikaile, pe li sletraile naka mulivajel chalbe skʼoplal xchiʼuk chal bol kʼopetik. Jech xtok, li sletraile tstijbe˗o yoʼonton krixchanoetik yoʼ chopoluk stalelalik. Li ermanoe skʼanoj tajek li Jeovae, jaʼ yuʼun tsots skʼoplal chil ti kʼusi tsnop xchiʼuk ti kʼu yelan chaʼi sba li Stot ta vinajele. Vaʼun chaʼa, ¿kʼuxi xuʼ snaʼ kʼusi oy ta yoʼonton Jeova ta sventa taje?
Li ta karta la stsʼibabe batel jgalasiaetik li jtakbol Pabloe te laj yalbe skʼoplal li yabtel jbekʼtaltike xchiʼuk li talelaletik chakʼ xchʼul espiritu Diose. Xuʼ van jnaʼojtik xa li talelaletik chakʼ li xchʼul espiritu Diose ti jaʼ «kʼanelal, kuxetel oʼontonal, jun oʼontonal, smalael, yutsil oʼontonal, slekil oʼontonal, xchʼunel oʼontonal, manxoal xchiʼuk pajesejbail». Pe ¿kʼuxi xvinaj li yabtel jbekʼtaltike? Xi laj yal li Pabloe: «Tana un, li yabtel jbekʼtaltike lek xvinaj xchiʼuk jaʼ liʼe: mulivajel, kʼusitik ibal sba, talelal toj kʼexlal sba, yichʼel ta mukʼ santoetik, espiritismo, kontrainejbail, tsakbail ta kʼop, itʼixajel, skʼakʼal oʼontonal, mu jmojuk kʼusi chichʼ nopel, chʼakbail, xchʼunel kʼusi chakʼik ta chanel krixchanoetik, xpichʼ oʼontael kʼusitik yuʼun yantik, yakubel, kʼinetik ti solel muʼyuk xa smelolale xchiʼuk yan kʼusitik kʼuchaʼal taje. Jaʼ jech ta jpʼijubtasoxuk ta sventa li kʼusitik taje jech kʼuchaʼal laj xa onoʼox jpʼijubtasoxuke, ti buchʼutik jech ta spasike muʼyuk me chuʼuninik li Ajvalilal yuʼun Diose» (Galatas 5:19-23).
Jnopbetik skʼoplal li jpʼel chaʼpʼel kʼop liʼe: «Yan kʼusitik kʼuchaʼal taje». Li Pabloe muʼyuk ti xcholet xa laj yal skotol li yabtel jbekʼtaltike, jaʼ yuʼun mu sta˗o ti oy buchʼu xi chale: «Xuʼ jpas li yan kʼusitik ti muʼyuk te laj yalbe skʼoplal Pablo li ta yabtel jbekʼtaltike». Jamal xvinaj ti skʼan jtunes jnopbentik yoʼ xkakʼtik venta kʼusitik te tsakal skʼoplal kʼalal xi laj yal li jtakbol Pabloe: «Yan kʼusitik kʼuchaʼal taje». Mi oy buchʼu tspas kʼusitik ti xkoʼolajtik kʼuchaʼal laj yal li Pabloe xchiʼuk ti mu skʼan sjel stalelale, muʼyuk me tskʼupin li bendisionetik chakʼ talel li Ajvalilal yuʼun Diose.
Jaʼ yuʼun chaʼa, skʼan teuk noʼox jsatik o jnaʼtik kʼusi ti muʼyuk lek chil li Jeovae. ¿Mi toj vokol ta pasel taje? Jnoptik noʼox ti chalbot doktor ti skʼan mas xalajes li sat teʼetik xchiʼuk itajetike, pe ti mu xaloʼ li pastele, li nievee o dulse xchiʼuk yan kʼusitik ti xkoʼolaje. ¿Mi jaʼ xa van stakʼ xaveʼ li pane? Kalbetik skʼoplal yan velta li talelaletik chakʼ chʼul espiritue xchiʼuk li yabtel jbekʼtaltike. Li son laj kalbetik skʼoplale, ¿mi jaʼ van chakʼ ta ilel li talelaletik chakʼ chʼul espiritue o jaʼ li yabtel jbekʼtaltike? Jamal xvinaj ti sone muʼyuk chakʼ ta ilel kʼanelal, slekil oʼontonal, pajesejbail mi jaʼuk li yan talelaletik chakʼ li chʼul espiritue. Mu persauk ti oyuk jun mantal ti jamal chal ti muʼyuk lek chil Dios li son taje. Li beiltaseletik ta Vivlia taje, te me smakojbe skʼoplal skotol li kʼusi ta jchʼay˗o koʼontontike, jech kʼuchaʼal li kʼusitik ta jchantik ta vunetike, li pelikulaetike, li kʼusitik chlokʼ ta televisione, li videojuegoetike, li pajinaetik ta Internete xchiʼuk yan kʼusitik.
¿Kʼu yelan skʼan jlap jkʼuʼ jpokʼtik?
Li Vivliae chalbutik beiltaseletik xtok ti kʼu yelan skʼan jlap jkʼuʼ jpokʼtik, stunesel maquillaje xchiʼuk ti kʼu yelan ta jtus joltike. Li beiltaseletik taje chkoltaat li yajtsʼaklom Kristo sventa snaʼ kʼuxi tsmeltsan sbae. Li buchʼu skʼanoj Jeovae maʼuk tspas li kʼusi lek chaʼi stuke, yuʼun jaʼ mas tsots skʼoplal chil ti xmuyubajuk yuʼun li Stot ta vinajele. Jech kʼuchaʼal laj xa jkʼeltik talele, li Jeovae muʼyuk yakʼojbe jujun smantalil skotol li kʼusitik ta jpastike, pe maʼuk skʼan xal ti mu sventa˗o li kʼusitik ta jpastike, yuʼun tsots skʼoplal chil. Ti kʼu yelan tslap skʼuʼ spokʼik li krixchanoetike xchiʼuk ti kʼu yelan tsmeltsan sbaike, jelajtik ta jujun lum xchiʼuk chjelilaj batel. Akʼo mi jech, li Diose chakʼbutik beiltaseletik ta Vivlia ti kʼu yelan skʼan jmeltsan jbatik mu ventauk bu nakalutik.
Jech kʼuchaʼal liʼe, xi chal ta 1 Timoteo 2:9 xchiʼuk 10: «Jech xtok, lekuk noʼox me smeltsan sba ta skʼuʼ spokʼik li antsetike, oyuk me smelolik xchiʼuk akʼo me yichʼ spʼijilik, maʼuk me ti yan xa sba kʼu yelan chpechʼ sjolik ti ta oro o ta perla tonetik o ta kʼuʼil pokʼil ti toj toyolik stojole, ti kʼusi mas leke jaʼ ti jaʼuk me jech spasik jech kʼuchaʼal tspasik li antsetik ti yichʼojik ta mukʼ Diose, jaʼ xkaltik, ta lekil abtelaletik». Li yajtsʼaklomtak Kristoe toj tsots me skʼoplal ti skʼelik lek ti mu kʼusi chopol xakʼbeik snop li krixchanoetik ti bu nakalik ta skoj noʼox ti kʼu yelan ta slap skʼuʼ spokʼike xchiʼuk ti vinajuk ti yichʼojikuk ta mukʼ Diose. Toj tsots skʼoplal xtok ti skʼelik lek kʼu yelan tsmeltsan sbaike, yuʼun xuʼ van xjelbat˗o yoʼonton li krixchanoetike o ti xlik xchanik li Vivliae (2 Korintios 6:3). Li jun yajtsʼaklom Kristoe maʼuk chbat ta yoʼonton spasel li kʼusi lek chaʼi stuke, yuʼun tstsak ta venta ti kʼu yelan chaʼi sba yantike sventa mu buchʼuuk smakbe yok (Mateo 18:6; Filipenses 1:10).
Mi laj kakʼtik venta ti xuʼ van smak˗o yok yantik ti kʼu yelan ta jmeltsan jbatike, lek me ti jchanbetik stalelal li Pablo xchiʼuk ti jeltik li kʼusitik nopem xkaʼitik spasel sventa jechuk˗o xtunik ta stojolal Jeova li yantike. Xi laj yal li Pabloe: «Chanik li kʼusi ta jpase jech kʼuchaʼal ta jchanbe li Kristoe» (1 Korintios 11:1). Xi laj yal ta stojolal li Jesuse: «Li Kristo eke maʼuk la spas li kʼusi lek chaʼi stuke». Jamal ta aʼiel li kʼusi laj yal Pablo ti akʼo jpastike, xi laj yale: «Li voʼotik ti tsotsutike skʼan me jtsʼikbetik li buchʼutik kʼunik ti muʼyuk bu tsotsike, mu me jaʼuk jpastik li kʼusi lek chkaʼi jtuktike. Ta jujuntal jaʼ jpastik li kʼusi lek chaʼi yantike sventa slekilalik xchiʼuk sventa jtsatsubtasbetik yoʼontonik» (Romanos 15:1-3).
Lekuk kʼusi xkʼot ta nopel kuʼuntik
¿Kʼuxi xuʼ lekuk kʼusi xkʼot ta nopel kuʼuntik kʼalal chʼabal junuk mantal yakʼoj Jeova ti jamal chal kʼusi skʼan jpastike? Jaʼ tskoltautik mi ta jchan Jvivliatik skotol kʼakʼale, ti chkaʼibetik lek smelolale xchiʼuk ti ta jnopbetik skʼoplale. Yuʼun te ta jchantik kʼusi ti xmuyubaj˗o yuʼun li Jeovae xchiʼuk ti lekuk li kʼusi xkʼot ta nopel kuʼuntike. Teuk ta joltik ti mu aniluk chijchʼi ta mantale. Jech kʼuchaʼal ta kʼunkʼun chchʼi talel li jun olole, jaʼ jech ta kʼunkʼun chijnopaj ta stojolal Jeova ek xchiʼuk ta kʼunkʼun ta jchantik ti lekuk kʼusi xkʼot ta nopel kuʼuntike. Skʼan oyuk smalael kuʼuntik mi mu ta aniluk chijchʼi ta mantal chkiltike. Pe maʼuk me skʼan xal ti te xa chijchʼi batel ta mantal mi yantik x˗epaj batel jabilaltike. Jech kʼuchaʼal laj xa kiltik talele, skʼan oy kʼusi jpastik, jaʼ ti jchantik li Skʼop Diose xchiʼuk ti xkakʼtik persa ti jmuyubtabetik yoʼonton Jeova bu kʼalal xuʼ kuʼuntike (Ebreos 5:14).
Kʼalal chakʼbutik junuk mantal li Jeovae xchiʼuk ti ta jchʼuntike, jaʼ jech chkakʼbetik yil ti ta jkʼan ta jchʼunbetik smantale. Pe kʼalal chʼabal junuk mantale xchiʼuk ti oy ta koʼonton ta jpastik li kʼusi xmuyubaj˗oe, jaʼ jech chkakʼbetik yil ti jkʼanojtike. Kʼalal mas xa jal chijtun talel ta stojolal Jeovae, mas chijnopaj ta stojolal xchiʼuk mas to ch˗ayan ta koʼontontik xchanbel stalelal xchiʼuk li stalelal Xnichʼone. Jech xtok, oy ta koʼontontik ti jtsaktik ta venta kʼusi tsnop Jeova kʼalal oy kʼusi chkʼot ta nopel kuʼuntike. Kʼalal jaʼ ta jpastik li kʼusi xmuyubaj˗o yoʼonton Jtotik ta vinajele, mas to me xijmuyubaj ek.
[Lokʼol]
Akʼo mi jelajtik ti kʼu yelan tsmeltsan sbaik o tslap skʼuʼ spokʼik ta jujun lume, li voʼotike skʼan jtsaktik ta venta li beiltaseletik ta Vivlia kʼalal ta jtʼuj li jkʼuʼ jpokʼtike