Li sKʼop Jeovae kuxul
Li kʼusi mas tsotsik skʼoplal ta slivroal Ezequiel (sbavokʼal)
KʼALAL jaʼo sjabilal 613 kʼalal maʼuk toʼox jkʼakʼaliltike, li j-alkʼop Jeremiase te oy ta Judá, tsots yoʼonton chal batel ti poʼot xa tajmek slajel li Jerusalene xchiʼuk ti chichʼ lilinel li Judae. Li ajvalil Nabucodonosor ta Babiloniae xchukoj xaʼox batel epal judioetik. Te oy li Daniel xchiʼuk li oxvoʼ xchiʼiltak eke, ti te chtunik ta snail pasobmantal ta yosilal Caldeae. Jutuk mu skotoluk li judioetik ti chukbilik batele te oyik ta tiʼ ukʼum Quebar li «ta yosilal caldeetique» (Ezequiel 1:1-3). Pe akʼo mi jech, li Jeovae maʼuk me ti chʼabal xa yaj-alkʼop laj yikta komel ta stojolal li buchʼutik oyik ta mosoile, moʼoj, yuʼun la stʼuj ta j-alkʼop li Ezequiel ti 30 jabil yichʼoje.
Li slivroal Ezequiele, ti te tsuts ta 591 kʼalal maʼuk toʼox jkʼakʼaliltike, smakoj 22 jabil. Li Ezequiele toj lek tskʼel batel li kʼusi tstsʼibae: tstsakbe lek ta vun yorail li albil kʼope, chal kʼusi jabilal, yuilal xchiʼuk kʼusi kʼakʼalil. Li ta sbavokʼal yaʼyeje jaʼ noʼox chalbe skʼoplal stsutseb xchiʼuk sjinesel li Jerusalene; li ta xchaʼvokʼale chal aʼyejetik ta sventa li mukʼta jteklumetik ti te nopol oyike, li ta slajebe jaʼ me te chal ti chlik yan velta yichʼel ta mukʼ li Jeovae. Li jvokʼ mantal liʼe chalbe smelolal kʼusi mas tsotsik skʼoplal li baʼyel 24 kapituloe, te yichʼoj talel kʼusitik laj yil ta xchʼulel, albil kʼopetik xchiʼuk laj yakʼ ta ilel li kʼusi chkʼot ta stojolal li Jerusalene (Ezequiel 1:1–24:27).
«LAJ XA CACʼOT TA TOYOL QʼUELUB OSIL»
Kʼalal laj xaʼox yil ta xchʼulel Ezequiel li labal sba xchotleb Jeovae, xi albate: «Laj xa cacʼot ta toyol qʼuelub osil yaʼyel ta sventa li israeletique —xi albat yuʼun li Jeovae—, jaʼ yuʼun aʼyo lec avaʼay li cʼusi chcale yuʼun jech chbat avalbe, chbat ataqʼui ta jventa li achiʼiltaque», xi (Ezequiel 3:17). Sventa chal albil kʼop ti chichʼ joyobtael li jteklum Jerusalén xchiʼuk li kʼusi chkʼot ta stojolale, li Ezequiele laj yichʼ albel ti akʼo yakʼ ta ilel chibuk skʼelobil ti kʼuyelan chkʼot ta pasele. Xi albat yuʼun Jeova ti akʼo yal ta sventa li yosilal Judae: «Aʼyo avaʼay, vuʼun ta jtac tal pleito ta atojol; ta jines scotol li toyol cʼopojebaletic te ta atojole», xi (Ezequiel 6:3). Li buchʼutik te nakajtike xi chalbee: «Ti tubele ta xa xvul ta loqʼuel», xut (Ezequiel 7:7, Ch).
Li ta 612 kʼalal maʼuk toʼox jkʼakʼaliltike, laj yil ta xchʼulel Ezequiel ti ikʼat batel ta Jerusalene. ¡Solel toj ibal xa noʼox sba laj yil li kʼusi chkʼot ta pasel ta xchʼulna Diose! Kʼalal tstunes stsatsal anjeltak li Jeovae (ti jaʼ skʼoplal li «vaquib viniquetic») sventa chakʼ ta ilel li skʼakʼal yoʼonton ta stojolal li buchʼu svalopatinojik li melele, jaʼ noʼox kuxul ch-iktaatik li buchʼutik yichʼoj «senyail ta stiʼbai[ke]» (Ezequiel 9:2-6). Pe baʼyele chichʼ jipel yalel tal «tsanajtic acʼal» li ta jteklume, jaʼ xkaltik, aʼyejetik sventa lajelal ti xtililet kʼuchaʼal kʼokʼ ti likem talel ta stojolal Diose (Ezequiel 10:2). Li Jeovae persa chakʼbe stoj smul li chopol krixchanoetike, pe oy ta yoʼonton tstsob xtok skotol li j-israeletik ti pukemike (Ezequiel 11:17-21).
Li xchʼul espiritu Diose laj yikʼ sutel yan velta ta Caldea li Ezequiele. Ta jun skʼelobil chichʼ akʼel ta ilel ti chjatavik lokʼel ta Jerusalén li ajvalil Sedequías xchiʼuk li jteklume. Li jecheʼ j-alkʼopetik xchiʼuk li meʼ j-alkʼopetike ta xichʼ akʼel ta ilel li smulike, li buchʼutik ta xichʼik ta mukʼ jecheʼ diosetike ta xichʼik pʼajel, xchiʼuk li Judae ta xichʼ koʼoltasel ta yakʼil tsʼusub ti mu xa xtune. Ta jun joyob kʼop ta sventa chaʼkot xik xchiʼuk ta jun yakʼil tsʼusub chakʼ ta ilel li tsatsal vokol tsta Jerusalén ta skoj ti la saʼ koltael ta stojolal li Egiptoe. Li joyob kʼop taje xi ta stsutse: «Ta jecbe tal jecuc li scʼob ta toyole; vuʼun jtuc ta xvul jtsʼun ta jun lequil toyol vits», xi (Ezequiel 17:22). Jaʼuk li ta Judae «jech muʼyuc scʼob chcom ti lec tsots sventa chtun ta svaston ajvaliletique» (Ezequiel 19:14).
Sjakʼobiltak chlokʼ ta Vivlia ti chichʼ takʼele:
1:4-28. ¿Kʼusi svinajeb li kareta ta vinajele? Jaʼ svinajeb li jtsop s-organisasion Jeova ta vinajel ti jaʼ li tukʼil anjeletike. Li bu chlik talel yipe jaʼ li ta xchʼul espiritue, xchiʼuk li Buchʼu ta stsʼote —Jeova— mu albajuk li yutsile. Li jun alakʼ sba vaknakʼobale jaʼ skʼan xal ti xkuxet noʼox oʼontonal chlik talel ta stojolal li Diose.
1:5-11. ¿Buchʼutik jaʼ li chanib kuxlejal ti xkoʼolaj ta krixchanoetike? Li ta xchibal velta laj yil kareta ta xchʼulel li Ezequiele, laj yil ti chanib kʼusi kuxajtik ti xkoʼolajik ta krixchanoetike jaʼ keruvinetik (Ezequiel 10:1-11; 11:22). Li ta xchibal velta liʼe, la sbiiltas ta sat tot vakax li «sat querubin[e]» (Ezequiel 10:14). Lek staʼo, yuʼun li tot vakaxe jaʼ skʼan xal-o juʼelal xchiʼuk tsatsalil, li keruvinetike jaʼ anjeletik ti toj echʼem sjuʼelike.
2:6. ¿Kʼu yuʼun laj yichʼ alilanbel «xnichʼon cristiano» li Ezequiele? Li Jeovae jaʼ jech ta xalbe li j-alkʼope sventa tsvulesbe ta sjol ti jaʼ jun krixchano ti pasbil ta bekʼet xchiʼuk ta bake, sventa jech chakʼ ta ilel ti mu xkoʼolaj jun j-alkʼop krixchano xchiʼuk li Buchʼu chal li chʼul aʼyeje. Li Jesucristoe te van 80 ta velta jech chichʼ biiltasel ek li ta evanjelioetike, ti jaʼ skʼan xal ti xNichʼon Diose tal kʼuchaʼal jun krixchano, ti maʼuk noʼox kʼataj ta anil ta jun krixchano ti jech noʼox laj yichʼ sbekʼtale.
2:9–3:3. ¿Kʼu yuʼun toj lek chiʼ laj yaʼi Ezequiel li balbil vun ti jaʼ te tsʼibabil skʼoplal xkʼuxul vokol xchiʼuk okʼele? Ti toj lek chiʼ laj yaʼi li balbil vune jaʼ me li stalelal laj yakʼ ta ilel kʼalal laj yichʼ akʼbel yabtele. Solel skʼanoj tajmek li yabtel akʼbil kʼuchaʼal yaj-alkʼop Jeovae.
4:1-17. Li Ezequiele, ¿mi ta melel laj yakʼ ta ilel ti kʼu yelan chkʼot ta pasel ti jutuk xa skʼan xjoyobtaat li Jerusalene? Ta sventa ti la skʼanbe vokol Jeova ti akʼo xjelbat li kʼusi tstsan-o skʼokʼ sventa tstaʼajes sveʼel li Ezequiele, xchiʼuk ti jech ijelbate, jaʼ skʼan xal ti laj yakʼ ta ilel ta melel stuk ti kʼuyelan chkʼot ta pasele. La xmochan sba ta stukʼil stsʼetkʼob ta sventa li 390 jabil smul li ajvalilal ta lajunvokʼ snitilulal Israele, ti te lik ta 997 kʼalal maʼuk toʼox jkʼakʼaliltike kʼalal to laj yichʼ jinesel li Jerusalén ta sjabilal 607. Ta mas tsʼakale, lik xmochan sba ta sbatsʼikʼob ta sventa li 40 jabil ta skoj smul li Judae, ti te lik kʼalal laj yichʼ yabtel Jeremías kʼuchaʼal j-alkʼop ta sjabilal 647 kʼalal to ta 607. Ti vaʼ sjalil echʼ 430 kʼakʼale, li Ezequiele kuxi ta jutuk noʼox veʼlil xchiʼuk voʼ, ti jaʼ chakʼ ta ilel li albil kʼop ta sventa li viʼnal chtal kʼalal mi laj yichʼ joyobtael li Jerusalene.
5:1-3. ¿Kʼu yuʼun tsots skʼoplal ti la stsob jaypʼejuk stsotsil sjol ti laj yakʼ batel ta ikʼe xchiʼuk ti jmoj la syom xchiʼuk la xchuk ta yok snatil kʼuʼ li Ezequiele? Ti vaʼ yelan laj yichʼ pasel taje tun sventa chichʼ akʼel ta ilel ti chchaʼsut jtsopuk li ta Judae xchiʼuk mi echʼ xaʼox 70 jabil ti laj yil svokolike, chchaʼlik li melel yichʼel ta mukʼ Diose (Ezequiel 11:17-20).
17:1-24. ¿Buchʼu jaʼ li chaʼkot mukʼtik xike, kʼu yelan ti laj yichʼ kʼokbel sniʼ li chʼut teʼe, xchiʼuk buchʼu jaʼ li sniʼ teʼ laj skʼok xchiʼuk la stsʼun li Jeovae? Li chaʼkot mukʼta xike jaʼ skʼoplal li ajvaliletik ta Babilonia xchiʼuk ta Egiptoe. Li baʼyel xike te chkʼot ta sniʼ mukʼta chʼut teʼ, ti jaʼ skʼan xal li snitilul David ti ochem ta ajvalilale. Li xik liʼe la skʼokbe lokʼel li yuninal sniʼtak teʼ kʼalal laj yichʼbe yabtel ajvalil Joaquín ta Judá li Sedequiase. Akʼo mi yaloj tukʼ chakʼ sba ta stojolal Babilonia, li Sedequiase jaʼ la skʼanbe koltael li yan xike, li faraón ta Egiptoe, pe mu xa kʼusi stu-o: ta xichʼ ikʼel batel ta mosoil xchiʼuk te chcham ta Babilonia. Li Jeova eke la skʼokbe yuninal sniʼ teʼ ti jaʼ li Ajvalilal yuʼun Mesiase. Liʼe ta xichʼ tsʼunel «ta jun lequil toyol vits» —ta jol vits Sión ta vinajel—, ti bu ta «ven lequil mucʼta chʼut teʼ ta xcʼot», ti bu chlik talel li melel bendisionetik ta sventa li Balumile (Apocalipsis 14:1).
Kʼusitik xuʼ jchantik:
2:6-8; 3:8, 9, 18-21. Skʼan mu xi jxiʼ ta stojolal li buchʼutik toj chopolike mi jaʼuk jpajes jbatik ta xcholel li aʼyej yuʼun Diose, ti jaʼ spʼijubtaselike. Kʼalal muʼyuk lek chi j-ilat o ti chkichʼtik utsʼintaele, skʼan tsots jpas jbatik jech kʼuchaʼal diamante ton, pe mu me simaronuk jpas jbatik, mu me stsatsub koʼontontik o xchopolib koʼontontik. Li Jesuse kʼuxubaj ta yoʼonton li krixchanoetik la xcholbe mantale, li voʼotike skʼan me jaʼuk tstij koʼontontik ek ta xcholel li mantale (Mateo 9:36).
3:15. Kʼalal laj xaʼox yichʼ yabtele, li Ezequiele naki ta Tel-abib, chʼayem yoʼonton laj yaʼi vukub kʼakʼal, tsnopilan ta sventa li aʼyej ta xale. ¿Mi mu skʼanuk van jchʼakbetik yorail xchanel lek Vivlia xchiʼuk ti xi jchoti ta snopel sventa chkaʼibetik lek smelolal li kʼusitik vokolik ta aʼyel ta Vivliae?
4:1–5:4. Sventa chakʼ ta ilel ti kʼuyelan chkʼotanuk ta pasel li chib albil kʼopetike li Ezequiele skʼan bikʼit laj yakʼ sba xchiʼuk tsotsuk yoʼonton. Jech li voʼotik eke skʼan bikʼit xkakʼ jbatik xchiʼuk tsotsuk koʼontontik kʼalal ta jpastik kʼusiuk abtelal chakʼbutik li Diose.
7:4, 9; 8:18; 9:5, 10. Muʼyuk srasonal ti chkʼuxubaj ta koʼontontik li buchʼutik chichʼik chapanel yuʼun Diose.
7:19. Kʼalal mi la xchapan Jeova li kʼusitik chkʼotanuk ta pasel avie, muʼyuk sbalil ta j-echʼel chkʼot li takʼine.
8:5-18. Li svalopatinel li kʼusi melele xuʼ xmilvan-o ta mantal: «Li bochʼo chopole [«li jvalopatinvaneje», NM] ta scoj noʼox ye chacʼbe svocol li xchiʼile» (Proverbios 11:9). Mi pʼijutike, mi jaʼuk ta jnoptik jsetʼuk ti ta jchikintabetik li jvalopatinvanejetik ta mantale.
9:3-6. Skʼan jtatik senyail o smarkail ta jtibatik —sprevail ti jaʼ yajtunelutik Dios ti kakʼoj jbatik ta stojolale xchiʼuk ti kichʼojtik xa voʼe xchiʼuk ti jech jtalelaltik kʼuchaʼal Cristoe— yuʼun toj tsots skʼoplal sventa kuxul chi jkom li ta «tsots vocole» (Mateo 24:21). Li buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajele, ti jaʼ skʼoplal li jtsʼibajom vinik ti yichʼoj yabtejeb sventa tstsʼibaje, jaʼ jbabeik yakʼbel batel smarkail li krixchanoetike, jaʼ xkaltik, li xcholel batel li mantal sventa li Ajvalil yuʼun Diose xchiʼuk spasel batel ta yajtsʼaklom Cristo li krixchanoetike. Mi ta jkʼantik te oy-o li jmarkailtike, skʼan jmoj xi j-abtejutik-o jchiʼuktik li ta abtelal liʼe.
12:26-28. Xchiʼuk noxtok li buchʼutik tsnaʼleik li aʼyej ta xal Ezequiele, xi chalbee: «Mu xa epuc cʼacʼal scʼan xcʼot ta pasel li cʼusi laj cale» xi li Jeovae. Skʼan jpastik ti bu kʼalal xuʼ kuʼuntik ta skoltael li yantike sventa spat yoʼontonik ta stojolal li Jeovae yoʼ to mu xtal slajeb li kʼusitik ta jkʼakʼaliltike.
14:12-23. Sventa kuxul xi jkomutike voʼotik me oy ta jbatik saʼel, muʼyuk buchʼu xuʼ yan xi yakʼbutik (Romanos 14:12).
18:1-29. Jaʼ oy ta jbatik ta jujuntal li kʼusitik ta jpastike.
«JʼECHʼEL TA JSOQUES O; JʼECHʼEL TA JINES O SCOTOL»
Kʼalal jaʼ xaʼox svukubal jabil laj yichʼik ikʼel batel ta mosoile, jaʼ xkaltik, ta 611 kʼalal maʼuk toʼox jkʼakʼaliltike, li moletik ta Israele talik ta stojolal Ezequiel sventa «tal sjacʼbeic li Mucʼul Diose». Laj yaʼiik jun jalil loʼil ta sventa ti kʼuyelan la stoy sba li Israele xchiʼuk li pʼijubtasel ta sventa ti ta la slokʼes yespada ta stojolalik li Jeovae (Ezequiel 20:1; 21:3). Li ajvalil Sedequías, bankilal ta Israele xi albat yuʼun li Jeovae: «Ta xavichʼ loqʼuesbel li xpix ajole; ta xavichʼ velcʼunbel loqʼuel li acoronae. Ta xjel scotol. Jaʼ ta xmuy ta toyol li bochʼo oy ta peqʼuele; jaʼ ta xyal ta banamil li bochʼo oy ta toyole. Jʼechʼel ta jsoques o; jʼechʼel ta jines o scotol, jaʼ to me ivul ta loqʼuel li bochʼo tucʼ chchapanvan ti vuʼun cacʼojbe yabtele [li Jesucristoe], xi li Mucʼul Diose» (Ezequiel 21:26, 27).
Chichʼ akʼel ta ilel li smul Jerusalene. Chichʼ akʼel ta ilel smulik li Ahola (Israel) xchiʼuk li Aholibae (Judá). Aholae laj yichʼ xa akʼel «ta scʼob li scʼupil vinique, jaʼ li asiriaetique» (Ezequiel 23:9). Chnopaj xa talel li lilijel chichʼ Aholibae. Li ta sjabilal 609 kʼalal maʼuk toʼox jkʼakʼaliltike lik yichʼ joyobtael li Jerusalene, ti chjalij vaxaklajuneb ue. Kʼalal mi kʼot slajeb li jteklume, li judioetike mu xa me snaʼ kʼusi tspasik sventa chakʼik ta ilel li svokolike. Li buchʼutik ikʼbil batel ta mosoile muʼyuk to ta x-albatik yuʼun Ezequiel li aʼyej yaloj Diose, jaʼ to mi laj yakʼ ta naʼel ta sventa sjinesel jteklum «li bochʼo chcol to ta milele» (Ezequiel 24:26, 27).
Sjakʼobiltak chlokʼ ta Vivlia ti chichʼ takʼele:
21:3. Li Jeovae laj yal: «Ta jloqʼues ta sna li quespadae», ¿kʼusi jaʼ li espada taje? Li espada ti tstunes Jeova sventa chakʼ kʼotuk ta pasel li kʼusi albil ta sventa li Jerusalén xchiʼuk Judae, jaʼ Nabucodonosor li ajvalil ta Babiloniae, xchiʼuk skotol li yajsoltarotake. Te van kapal skʼoplal ek li s-organisasion Dios ta vinajel ti jaʼik li tsatsal anjeletike.
24:6-14. ¿Kʼusi skʼan xal ti pasem xa ta xok yikʼobal li pʼine? Li Jerusalén ti joyobtabil yuʼun yajkontratake xkoʼolaj kʼuchaʼal stiʼ pʼin ti toj jamale. Li yikʼobal pasem xa ta xoke jaʼ skʼan xal xchopolil stalelal li jteklume: spasel kʼusi chopol, kʼusitik toj kʼexlal sba ti lek chaʼi bekʼete xchiʼuk li smalel chʼichʼ ti jaʼ oy ta sbaike. Toj ep xa noʼox li xchopolile manchuk mi xokol xichʼ iktael ta akʼaletik sventa xkʼakʼub tajmek li pʼine mi jaʼuk xlokʼ li xokile.
Kʼusitik xuʼ jchantik:
20:1, 49. Ti kʼuyelan laj yaʼi sbaik li moletik ta Israele jamal ta aʼiel ti mu xchʼunik li kʼusi chal Ezequiele. Mu me jchʼies ta koʼontontik ti mu jchʼuntik li pʼijubtasel ta xakʼ Diose.
21:18-22. Li Nabucodonosor ti muʼyuk chichʼ ta mukʼ Jeovae, la stunes jtʼunol, manchuk mi jech, jaʼ Jeova ti buchʼu laj yikʼ talel ta melel li ajvalil sventa chtal skontrain li Jerusalene. Liʼe ta xchanubtasutik, ti pukujetike mi jaʼuk xuʼ spajtsanik li anjeletik ti jaʼ yabtel chmilvanik sventa tspasik li kʼusi tskʼan yoʼonton Jeovae.
22:6-16. Li Jeovae tspʼaj li chopol kʼoptavaneje, li kʼusitik toj kʼexlal sba ti lek chaʼi li bekʼete, ti yilbajinel yantik ta skoj ti tsots yabtel staoj jun krixchanoe xchiʼuk ti chonbail ta takʼine. Skʼan me jpʼajtik ta spasel skotol li kʼusitik taje.
23:5-49. Ta skoj ti koʼol la snop skʼopik xchiʼuk yan ajvaliletik li Israel xchiʼuk Judae, jech lik yichʼik ta mukʼ li kʼusi chichʼik ta mukʼ li krixchanoetik taje. Skʼan jkʼel jbatik lek ti mu jmojuk jnoptik kʼuchaʼal li balumile yuʼun xuʼ xlaj yuʼun li xchʼunel koʼontontike (Santiago 4:4).
Jun aʼyej ti kuxul xchiʼuk ti toj tsots yipe
¡Toj echʼ noʼox yan sba yutsil chanubtasel ta jtatik li ta baʼyel 24 kapitulo ta slivroal Ezequiele! Li beiltaseletik ti te yichʼoj tale ta xakʼ kiltik ti kʼusi xuʼ xi sokesutik ta stojolal Diose, kʼuxi ta tael li xkʼuxul yoʼontone xchiʼuk kʼu yuʼun skʼan jpʼijubtastik li buchʼutik chopolike. Li albil kʼopetik ta sventa li sjinesel Jerusalene jamal chakʼ ta ilel ti Jeovae jaʼ jun Dios ti «achʼ xa cʼusi» chakʼbe snaʼ li slumale, ti chal «cʼalal muc to chcʼot ta pasele» (Isaías 42:9).
Li albil kʼopetik jech kʼuchaʼal tsakajtik tal li ta Ezequiel 17:22-24 xchiʼuk 21:26, 27 chakʼ ta ilel ti chichʼ vaʼanel kʼuchaʼal ajvalil te ta vinajel li Ajvalilal yuʼun Mesiase. Jutuk xa skʼan, koliyal li ajvalil taje, li Diose chakʼ kʼotuk ta pasel li kʼusi tskʼan yoʼonton liʼ ta Balumile (Mateo 6:9, 10). Jun koʼonton jchʼunojtik tajmek xchiʼuk jmalaojtik li bendisionetik chichʼ talel li Ajvalilal yuʼun Diose. Mu ta naʼeteluk, «li scʼop Diose cuxul, oy stsatsal» (Hebreos 4:12).
[Lokʼol ta pajina 14]
¿Kʼusi svinajeb li kareta ta vinajele?
[Lokʼol ta pajina 16]
Li xcholel mantal ta sjunul koʼontontike chakʼ te oyuk-o kuʼuntik li «senyail» ta jtibatike