¿Kʼu yuʼun lek ilat yuʼun Dios li Noee? ¿Kʼu yuʼun ta jkʼan ta jnaʼtik?

JUTUK mu jkotoltik chvul to ta joltik junuk aʼyej ti tsots skʼoplal laj kaʼitike. Jnaʼtik van lek skotol li kʼusitik ikʼot ta pasele: ti bu oyutik, kʼusi jaʼo ta jpastik xchiʼuk kʼuyelan laj kaʼi jbatik. Jnaʼojtik ta melel ti Noee muʼyuk bu chʼay ta sjol kʼalal albat yuʼun Dios, li Ajvalil ta vinajel-balumile, ti akʼbat jun aʼyej ti tsots skʼoplale: albat ti ta xakʼbe slajeb «scotol cristianoetic». Li Noee skʼan ta smeltsan jun  mukʼta arka sventa stuk, sventa yutsʼ yalal xchiʼuk sventa kʼusuk chopal chon bolometik yoʼ xkolike (Génesis 6:9-21).

¿Kʼuyelan laj yaʼi li Noee? ¿Mi xmuyubaj van laj yaʼi li aʼyej taje, o mi chopol laj yaʼi? ¿Kʼu yelan laj yalbe li yajnile xchiʼuk li yan yutsʼ yalaltake? Li Vivliae muʼyuk ta xal. Pe li kʼusi chale jaʼ liʼe: «Li Noee la spas scotol jech cʼu chaʼal iʼalbat yuʼun li Diose» (Génesis 6:22).

Li kʼusi laj xa yichʼ alele jaʼ ta xalbe skʼoplal ti kʼu yuʼun lek laj yil sbaik xchiʼuk li Diose: oy ta yoʼonton ta spas skotol li kʼusi ta x-albat yuʼun li Diose, ti vaʼ jech la xchʼun mantale jaʼ me toj tsots skʼoplal ikʼot (Génesis 6:8). Pe, ¿kʼusi mas tijbat-o yoʼonton Dios sventa lek ilat li Noee? Oy van ta koʼontontik ta snaʼel li stakʼobile, jnaʼojtik ti skʼan jech jpastik kʼuchaʼal Noé sventa kuxul ta xi jkom kʼalal mi la xchaʼ lajes li choplejal liʼ ta Balumile. Pe baʼyel jkʼeltik kʼu toʼox yelan li kuxlejal kʼalal muʼyuk toʼox talem li nojelal ta voʼe, li ta skʼakʼalil Noee.

Li pukujetike vulik ta Balumil

Li Noee kuxi ta jun kʼakʼal kʼalal chʼabal toʼox ep krixchanoetike. Jaʼo vokʼ kʼalal jutuk xaʼox mu jmil jabil yechʼel ti kʼalal laj yichʼ pasel li baʼyel vinike. Jaʼ yuʼun, li krixchanoetik ta skʼakʼalil Noé maʼukik ti ta yut chʼen nakalik xchiʼuk ti chʼetel tajek stsotsilik, ti bujul spatik chanavik jech kʼuchaʼal maxe xchiʼuk ti stomoj steike, jech kʼuchaʼal ep jech ta snopike. Ta melel, yuʼun xuʼ yuʼunik spasel li yabtejebik ta takʼin xchiʼuk ta kovre takʼine (xuʼ van li Noee la smeltsan-o li arka xchiʼuk li abtejebaletik taje) xchiʼuk snaʼik xaʼox spasel stijobil son. Li krixchanoetike chnupunik, tstsʼites yalab xnichʼnabik, tstsunolajik xchiʼuk oy xvakaxik. Chmanolajik xchiʼuk chchonolajik. Mu ta naʼeteluk, ti vaʼyelan li kuxlejal taje, xkoʼolaj kʼuchaʼal li avi kʼakʼale (Génesis 4:20-22; Lucas 17:26-28).

Pe oy kʼusi ti jelel-o tajmeke. Jech kʼuchaʼal, li krixchanoetike mas toʼox jal chkuxiik. Muʼyuk labal ta ilel kʼalal chkʼotik ta 800 sjabilalike. Jech kʼuchaʼal, li Noee kuxi 950 jabil; li Adane 930, li Matusalén smukʼtot li Noee, tsʼaki yuʼun 969 jabil (Génesis 5:5, 27; 9:29).a

Yan ti kʼusi jelem xtoke, jaʼ li kʼusi ta xal ta Génesis 6:1, 2: «Cʼalal ibolic xaʼox li cristianoetic liʼ ta banamile, ichʼian tsebetic yuʼunic noxtoc. Li xnichʼnabtac Diose laj yilic ti toj cʼupilic sba li tsebetique. Jech te lic stʼujic ti bu junucal tscʼan chiqʼuique, jech te inupin xchiʼuquic». Li vaʼ «xnichʼnabtac Diose» jaʼik toʼox anjeletik ti yalik tal ta Balumil sventa tal nakiikuk kʼuchaʼal viniketik, sventa taje la spas sbekʼtalik. Muʼyuk talik ta smantal Dios mi jaʼuk sventa tal skoltaik li krixchanoetike, yuʼun «la scomtsanic li yavil acʼbili[k]» ta vinajele sventa chchiʼinik ta vayel li alakʼik sba tsebetik liʼ ta Balumile. Jaʼ jech ikʼatajik ta pukujetik (Judas 6).

Jtoybaetik, toj chopolik tajek, oy yipik xchiʼuk toj echʼ noʼox spʼijilik, li vaʼ pukujetik taje la xchanik yuʼunik krixchanoetik li xchopolalike. Yuʼun xuʼ van jaʼ chalik li kʼusi skʼan akʼo xichʼ spasele xchiʼuk jaʼ van la spasik ta mantal skotol li krixchanoetike. Muʼyuk ta mukul ta x-abtejik, jech kʼuchaʼal jun j-elekʼ o jmilvanej ti mu xakʼ sba ta ilel kʼalal oy kʼusi chopol ta spase. Moʼoj, ta spasik kʼusitik chopol ta sba sat krixchanoetik, muʼyuk xkʼexlalik kʼalal muʼyuk chchʼunbeik smantaltak li Diose.

Li kʼusi vul tal ta lokʼel yuʼunik ta skoj ti laj yikʼik li antsetike, li vaʼ anjeletik ti jaʼ xnichʼnabtak Diose, jaʼ ti ayan xnichʼnabik ti solel tsots yipike xchiʼuk laj yichʼik ojtikinel kʼuchaʼal nefilim ti jaʼ ta kʼop hebreoe. Li Vivliae xi ta xale: «Jaʼo te ilic stsʼunubal mucʼtic cristianoetic ta banamil ti cʼalal laj yicʼ sbaic xchiʼuc xnichʼnabtac Dios li stsebetic cristianoetique, yuʼun iʼayin yalab xnichʼnabic xchiʼuquic. Jaʼ ti ven tsatsal cristianoetic ibatic ta tsʼacale, ti puquem scʼoplalic ta buyuc noʼox ta voʼonee» (Génesis 6:4). Li nefilimetike xiʼtabilik tajek. Li sbiike jaʼ skʼan xal «jlomesejvanejetik», ti jaʼik li buchʼu ta sbutkʼinik li yantike. Jaʼ toʼox jmilvanejetik, ta skoj ti kʼusitik chopol la spasike xuʼ van jaʼ te lik talel li loʼiletik ti mu meleluke.

Li yatel yoʼonton li buchʼutik tukʼike

Ti kʼuyelan ta xal Vivlia ta sventa ti vaʼ jkʼol krixchanoetike jamal ta ilel ti choplejale toj epajem xchiʼuk ta buyuk noʼox oy. Li Vivliae chal ti «Mucʼul Diose laj yil ti iʼepaj smulic li cristianoetic ta banamile, xchiʼuc ti jaʼ noʼox batem ta yoʼntonic o snopel li cʼusitic chopole. [....] Nojem ta mulil li banamile yuʼun toj chopol li cʼusitic tspasique. Scotol cristianoetic ibolibic», xi (Génesis 6:5, 11, 12).

Ti vaʼ balumil taje jaʼo kuxi li Noee. Li yan krixchanoetik ti kuxiik ta skʼakʼalile jelelik, pe «li Noee jaʼ jun lequil vinic [xchiʼuk] lec laj yil sbaic xchiʼuc li Diose» (Génesis 6:9). Ta melel mu toj kʼunuk chaʼi li kuxlejal li buchʼu tukʼ xkuxlejal ti joybil ta epal choplejale. ¡Vokol van ikuch yuʼun ta sventa ti kʼusitik tspasike o ti kʼusi chalike! Xuʼ van jech laj yaʼi sba kʼuchaʼal li Lote, yan vinik ti tukʼ echʼ ta Balumil kʼalal echʼ xaʼox li Nojelal ta voʼe. Li Lote te ikuxi ta stojolal li jsaʼ mulil jnaklejetik ta Sodomae, xchiʼuk «vocol icuch yuʼun cʼusitic la spasic li chopol cristianoetique», jaʼ yuʼun, «cʼalal laj yaʼay, cʼalal laj yil cʼusi tspasic li chopol cristianoetic te xchiʼuc ta nacleje, jujun cʼacʼal puru at-oʼnton laj yaʼay» (2 Pedro 2:7, 8). Jech van laj yaʼi sba li Noee eke.

Li voʼote, ¿mi ta van xa vat avoʼonton ta skoj li kʼusitik chopolik chkʼotanuk ta pasel ti te chvinaj ta television ta radio o ta sventa ti kʼuyelan stalelal tspasik li buchʼutik te ta apat axokone? Mi jech taje, ta van xavaʼi ti kʼuyelan laj yaʼi sba li Noee. Nopo noʼox avaʼi ti kʼu to stsatsal laj yaʼi kʼalal kuxi ta jun balumil ti toj chopole ti te van 600 jabil la stsʼike, ti jaʼo jech sjabilal kʼalal tal li Nojelal ta voʼe. ¡Yoʼontonuk xa van tskʼan chlaj li choplejale! (Génesis 7:6.)

Tsots laj yakʼ yoʼonton sventa jelel xvinaj ta yantik

«Jaʼ noʼox stuc oy ta yoʼnton tspas cʼusi tscʼan Dios ta scotol cristianoetic ti cʼalal cuxul li Noee» (Génesis 6:9). Akʼo avil venta ti Vivliae chal ti jaʼ toʼox jun vinik ti muʼyuk smul ta stojolal li xchiʼiltake, pe mu jaʼuk jech ta x-ilat li ta yantike. Ta yan smelolale, toj lek ilbil yuʼun li Diose, pe li krixchanoetik kʼalal skʼan toʼox xtal li nojelal ta voʼe, li Noee toj jelel laj yilik. Xuʼ jnaʼtik ta melel ti muʼyuk la skoʼoltas snopben xchiʼuk li yantike, xchiʼuk mi jaʼuk la skap sba ta spasel li kʼusitik nopem xaʼiik spasel ti toj chopolike o li kʼinetike. ¡Nopo noʼox avaʼi li kʼusi laj yalik li yantik kʼalal lik smeltsan li arkae! Muʼyuk bu la stsakik ta venta ti kʼusi ch-albatik yuʼun li Noee, li kʼusi van la spasike jaʼ ti la slabanike.

Li Noee, te oy ta sjol yoʼonton li kʼusi xchʼunoj xchiʼuk ti maʼuk noʼox te snakʼoj ta sventa stuke, yuʼun li ta Vivliae chal ti «laj yal ta jamal cʼusi tucʼ ta pasel[e]» (2 Pedro 2:5). Mu ta naʼeteluk ti snaʼoj ti chichʼ kontrainele. Li Enoc, ti jaʼ stot li smukʼ tote, jaʼ toʼox jun tukʼil vinik ti laj yal ti Diose ta xakʼbe slajeb li chopol krixchanoetike. Ta skoj yaʼeluk taje laj yichʼ kontrainel, pe li Diose muʼyuk laj yakʼ ti akʼo xmilat yuʼun li yajkontratake (Génesis 5:18, 21-24; Hebreos 11:5; 12:1; Judas 14, 15). ¿Kʼusi xuʼ xkaltik ta stojolal li Noee? Ta stojolal li Satanás, li pukujetik, li nefilim xchiʼuk li krixchanoetik ti kontrainvanik o ti mu kʼusi skʼanike, mu ta naʼeteluk ti tsots laj yakʼ sba xchiʼuk xchʼunoj lek ti ta xpojat yuʼun li Jeovae.

Li yajtuneltak Diose staojik onoʼox kontrainel ta stojolal li buchʼutik muʼyuk chtunik ta stojolal li Diose. Laj yichʼ kontrainel ek li Jesucristoe xchiʼuk li yajtakboltake (Mateo 10:22; Juan 15:18). Li Noee tsots laj yakʼ yip sventa chtun ta stojolal Dios ta jun balumil ti muʼyuk buchʼu jech ta spase. Laj yaʼibe smelol ti lek xkil jbatik xchiʼuk ti Diose jaʼ mas tsots skʼoplal, jaʼ mu toj tsotsuk skʼoplal ti jaʼ lek xkil jbatik xchiʼuk li buchʼutik tskontrain Diose. Vaʼun li Jeovae laj yakʼbe sbendision.

Li Noee la xchʼun mantal

Jech kʼuchaʼal laj xa kiltike, li Noee muʼyuk la spajtsan sba ta xcholel li mantale xchiʼuk tsots yoʼonton la spas. ¿Kʼuyelan laj yaʼiik li krixchanoetik ta sventa li aʼyej laj yale? Li Vivliae chal, kʼalal skʼan toʼox xtal li nojelal ta voʼe, ti krixchanoetike «jaʼ noʼox batem ta yoʼntonic saʼel sveʼelic, ta xnupinic, xchiʼuc ta xacʼ ta malijel stsebic. Jaʼ to iquechaj yuʼunic ti cʼalal iʼoch ta barco li Noee. Muc xchʼunic ti chtal li pulel ta voʼe. Jaʼ to la xchʼunic ti cʼalal itale, pero ilaj o scotolic». Muʼyuk la stsʼet chikintaik li pʼijubtasele (Mateo 24:38, 39).

Li Jesuse laj onoʼox yal ti jech chkʼot ta pasel li ta jkʼakʼaliltike. Jaʼ jech kʼotem ta pasel, yuʼun li yajrextikotak Jeovae mas xa ta 100 jabil yalojik talel li jun pʼijubtasel eke. ¿Kʼusi? Jaʼ ti Jeovae ta xakʼbe slajeb ta anil noʼox li kʼusitik chopol sventa chkʼot ta pasel li kʼusi tskʼan yoʼonton ti jaʼ ta xchaʼakʼ jun balumil ti naka tukʼilal oye. Akʼo mi ta smiyonal noʼox li krixchanoetike stsakojik ta venta, ta smil miyonal noʼox muʼyuk bu ta xchʼunik. «Muc xacʼ ta yoʼntonic», muʼyuk tstsakik ta venta li nojelal ta voʼe, ti melel jech kʼot ta pasele xchiʼuk ti toj tsots skʼoplale (2 Pedro 3:5, 13).

Li Noee la stsak ta venta xchiʼuk la xchʼun li kʼusi albat yuʼun Jeovae, koliyal ti la xchʼun li mantale ikol. Li jtakbol Pabloe la stsʼiba: «Ta sventa xchʼunojel yoʼnton li Noee, jech cʼalal iʼalbat yuʼun Dios ti chtal li cʼusi muʼyuc to yiloje, ta scotol yoʼnton la spas jun barco yoʼ bu xuʼ chcolic sjunulic ta nae» (Hebreos 11:7).

Jun skʼelobil kuʼun jkotoltik

Li arka ti la smeltsan Noee toj echʼ noʼox mukʼ, mas to nat kʼuchaʼal li kampo sventa futbole xchiʼuk toj toyol jech kʼuchaʼal jun na ta voʼob piso. Mas to ta 30 metro x-echʼ snatil kʼuchaʼal li varko Wyoming, ta alele, jaʼ jun varko ti pasbil ta teʼ ti mas mukʼe. Pe, jamal ta alel ti arkae maʼuk jun varko; pe xuʼ xkajet ta sba voʼ xkom. Pe, kʼalal laj yichʼ meltsanele, ep spʼijil la stunestik ti muʼyuk bu koʼolaj-o li ta skʼakʼalil taje xchiʼuk noxtok laj yichʼ pixel ta xuchʼ ta yut xchiʼuk ta spat. Xuʼ van li Noee jalij mas ta 50 jabil ta spasel (Génesis 6:14-16).

Pe taje maʼuk noʼox. Li Noee la stsob epal veʼlil sventa jun jabil yoʼ xuʼ oy kʼusi slajesik li yutsʼ yalal xchiʼuk li chon bolometike. Skotol li chon bolometik taje skʼan me xichʼ tsobel sventa xichʼ tikʼel ochel li ta arka yoʼ to muʼyuk chtal li nojelal ta voʼe. Yuʼun jech, «li Noee la spas scotol jech chac cʼu chaʼal iʼalbat yuʼun li Mucʼul Diose». ¡Toj sikiket to van laj yaʼi kʼalal chapal xaʼox laj yile xchiʼuk ti kʼalal la smakbe stiʼ arka li Jeovae! (Génesis 6:19-21; 7:5, 16.)

Vaʼun tal li nojelal ta voʼe. Laj yakʼ voʼ 40 kʼakʼal xchiʼuk 40 akʼobal, jech oxal te tikʼil ta arka sjunul jabil jaʼ to lokʼik kʼalal yal li voʼe (Génesis 7:11, 12; 8:13-16). Skotol li chopol krixchanoetike lajik, jaʼ noʼox Noé xchiʼuk li yutsʼ yalale komik ta jun Balumil ti chʼubabil xaʼoxe.

Li Vivliae ta xal ti nojelal ta voʼ ta spʼejel Balumil ta skʼakʼalil Noee «jaʼ sqʼuelubil icom». ¿Kʼuxi van taje? Li Vivliae chal ti «vinajel xchiʼuc banamile chapanbil xa scʼoplal ta xcʼacʼ ta cʼocʼ ti cʼalal yorail chapanele, jaʼ ta scʼop noxtoc li Diose. Xchiʼuc jaʼ yorail chbatic ta chʼayel li chopol cristianoetique». Pe, jech kʼuchaʼal kʼot ta skʼakʼalil li Noee, oy me buchʼu kuxul ta xkom ek. Xuʼ jchʼuntik ta melel, ta sventa «li Cajvaltique snaʼ cʼuxi chut tscolta ta svocol li bochʼo ta xʼichʼat ta mucʼ yuʼune» (2 Pedro 2:5, 6, 9; 3:7).

Li Noee jaʼ jun tukʼil vinik xchiʼuk yakʼoj ta yoʼonton yichʼel ta mukʼ li Diose akʼo mi ikuxi ta jun kʼakʼal ti toj chopole. Ta skotol velta la xchʼunbe li kʼusi ta xal li Diose xchiʼuk oy stsatsal yoʼonton sventa la spas li kʼusi leke, akʼo mi snaʼoj ti buchʼutik muʼyuk ta xtunik ta stojolal li Diose chkontrainat xchiʼuk ta xpʼajat ta sventa taje. Mi ta jchanbetik stalel li Noee, li voʼotik eke lek me chkil jbatik xchiʼuk li Diose xchiʼuk kuxul ta xi j-echʼ li ta achʼ balumil ti ta tiʼna xa oye (Salmo 37:9, 10).

[Tsʼib ta yok vun]

[Tsʼib ti mukʼtik sletraile ta pajina 5]

Ta skoj ti kʼusitik la spasik li nefilime xuʼ van te lik talel li loʼiletik ti mu meleluke

[Tsʼib ti mukʼtik sletraile ta pajina 5]

Alinari/Art Resource, NY

[Stojel ta vokol ta pajina 7]

Mi ta jchanbetik xchʼunel yoʼonton li Noee, lek me chkil jbatik xchiʼuk li Diose