«Li bochʼo laj yacʼ chʼiuque, jaʼ li Diose»
«Li bochʼo la stsʼune xchiʼuc li bochʼo laj yatʼese, muʼyuc cʼusi xuʼ yuʼunic. Jaʼ tsots yabtel li bochʼo laj yacʼ chʼiuque, jaʼ li Diose.» (1 COR. 3:7.)
1. ¿Ta kʼusi abtelal «ta jchiʼin[tik] ta abtel li Diose»?
LI JTAKBOL Pabloe laj yalbe skʼoplal jun matanal ti xuʼ jkʼupin jkotoltik li yajtsʼaklomutik Cristoe: Jaʼ ti «ta jchiʼin[tik] ta abtel li Diose» (kʼelo 1 Corintios 3:5-9). ¿Kʼuxi ti ta jchiʼintik ta abtele? Jaʼ li ta abtelal ta spasel jchankʼopetike. Li Pabloe ta skoʼoltas ta stsʼunel jtosuk kʼusi li abtelal taje, ti chichʼ atʼesel li tsʼunubile, xchiʼuk ti tsvules ta joltik xtok ti jaʼ chakʼ chʼiuk li Diose. Jech ta melel, sventa lek xkʼot ta pasel kuʼuntik li abtele skʼan me skoltautik li Jeovae.
2. ¿Kʼu yelan skʼan jpastik ta sventa kabteltik mi te oy ta joltik ti jaʼ chakʼ chʼiuk li Diose?
2 Kʼalal te oy ta joltik taje jaʼ me bikʼit chkakʼ-o jbatik xchiʼuk ti tukʼuk jnopbentik ta sventa li kabteltike. Akʼo mi xkakʼbetik tajmek yipal ta xcholel mantal xchiʼuk ta chanubtasvanej, jaʼ me koliyal Jeova kʼalal oy buchʼu chchʼi ta mantale. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun manchuk mi xkakʼ tajmek kipaltik, mu onoʼox xkaʼibetik lek smelolal kʼuxi ti chchʼi tale, xchiʼuk mi jaʼuk kʼu xkutik xtok. Li ajvalil Salomone laj yal ti «mu [jnaʼtik] cʼu xʼelan yabtel li Diose, yuʼun jaʼ stuc ta spas scotol» (Ecl. 11:5).
3. ¿Kʼuxi xkoʼolaj li yabtel jtsʼunolajel xchiʼuk li buchʼutik tspasik ta yajtsʼaklom Cristo li krixchanoetike?
3 Pe ti mu xkaʼibetik lek smelolal kʼuxi chchʼi tal ti kʼusi ta jtsʼuntike maʼuk me chchʼaybe sbalil li kabteltike. Moʼoj, yuʼun ti kʼusie mas tsots skʼoplal kʼalal jech taje xchiʼuk oy kʼusi ta jkʼan ta jnaʼtik-o yuʼun. Xi laj yal li Salomone: «Ovolajan noʼox ta sob xchiʼuc ta mal cʼacʼal, yuʼun mu xanaʼ bu junucal lec chbat, me jaʼ ti baʼyuc laj atsʼune o me jaʼ ti bu tsʼacal laj atsʼune, o me xchibal lec chbat», xi (Ecl. 11:6). Kʼalal ch-ovolaj li jun krixchanoe, mu snaʼ mi chvokʼ li stsʼunube, mi jaʼuk snaʼ xtok ti bu chvokʼanuk tale, yuʼun ep kʼusitik ti maʼuk oy ta yok skʼob spasele. Jaʼ jech ek kʼalal ta jpastik ta yajtsʼaklom Cristo li krixchanoetike; li kapitulo 4 yuʼun Marcose te chalbe skʼoplal chib lokʼolkʼopetik yuʼun Jesús ti jaʼ jech chakʼ ta ilel taje. Jkʼeltikik kʼusitik xuʼ jchantik ta sventa taje.
Jeltos li balumile
4, 5. Alo ta jaypʼeluk noʼox kʼop li lokʼolkʼop laj yal Jesús ta sventa li jtsʼun trigo ti tsvajbe echʼel sbekʼe.
4 Li loʼil ta Marcos 4:1-9, li Jesuse te chalbe skʼoplal jun jtsʼun trigo ti tsvajbe echʼel sbekʼe, ti ta jeltos balumil butikuk ikʼote. Xi chale: «Aʼyo avaʼyic. Oy ilocʼ batel jtsʼuntrigo. Cʼalal la svij li strigoe, oy jaybej icʼot ta be. Ital mutetic, la sbiqʼuic batel. Oy jaybej icʼot ta tontic ti bu muʼyuc pim slumale. Ta ora ijulij, yuʼun muʼyuc pim sbanamilal. Cʼalal iqʼuepe, ta ora icʼanub; te itaquij o, yuʼun muʼyuc nat yalem yisim. Oy jaybej icʼot ta chʼixtic. Cʼalal ichʼi li chʼixe, inetʼat, jech te icʼoxib, muc isatin o. Oy jaybej icʼot ta lequil banamil. Toj lec ichʼi, toj lec ibat, jech lec laj yacʼ sat. Oy laj yacʼ lajuneb xchaʼvinic (30) ta bej; oy laj yacʼ oxvinic (60) ta bej; oy laj yacʼ voʼvinic (100) ta bej li jujulique», xi.
5 Ta skʼakʼalil Vivliae, li jtsʼun trigoe ta xchup echʼel ta skʼuʼ li sbekʼ stsʼunube, o moʼoje sjelpʼunoj ta jlik moral, vaʼun tsvaj echʼel kʼalal tstsʼune. Jaʼ yuʼun chaʼa, ti jelel butik balumil chkʼot li bekʼ trigo ta lokʼolkʼop taje, maʼuk ti yuʼun jech tskʼan li jtsʼun trigoe, moʼoj, yuʼun jaʼ ti chichʼ vajel batele, jaʼ jech te chkʼot-o stuk ta butikuk.
6. ¿Kʼuxi laj yalbe smelolal Jesús li lokʼolkʼop ta sventa jtsʼunolajele?
6 Mu persauk skʼan jnopbetik smelolal ta joltik kʼusi smelolal li lokʼolkʼop taje, yuʼun laj yalbe smelolal Jesús, xi chal li ta Marcos 4:14-20: «Li jtsʼuntrigoe jaʼ li bochʼo ta xchol scʼop Diose. Li becʼ trigo icʼot ta bee jaʼ li bochʼotic chaʼyic scʼop Diose ti chcʼot ta yoʼntonique. Pero ta ora ta xtal li banquilal pucuje; ta sloqʼuesbe ta yoʼntonic li scʼop Dios te tsʼunbile. Li becʼ trigo icʼot ta tontique jaʼ li bochʼotic ta ora noʼox ta xchʼunic li scʼop Dios cʼalal chaʼyique. Toj xcuxet noʼox yoʼntonic. Pero muʼyuc chacʼ yibel ta yoʼntonic, jech mu jaluc xuʼ yuʼunic. Cʼalal me ital tsots vocole, xchiʼuc me ital nutsel ta sventa li scʼop Diose, toj chibajel chcʼot yoʼntonic. Li becʼ trigo icʼot ta chʼixtique jaʼ li bochʼotic chaʼyic scʼop Dios ti jaʼ noʼox batem yoʼntonic yuʼun li cʼusitic oy liʼ ta banamile; jaʼ loʼlabil yoʼntonic yuʼun li cʼulejalile xchiʼuc li cʼusitic xpichʼet noʼox yoʼntonic yuʼune. Jech te netʼbil chcʼot o li scʼop Dios yaʼyojique, jech mu satin o. Li becʼ trigo icʼot ta lequil banamile jaʼ li bochʼotic chaʼyic scʼop Dios ti chcʼot lec ta yoʼntonique. Jech lec chacʼ sat. Oy ta xacʼ lajuneb xchaʼvinic (30) ta bej; oy ta xacʼ oxvinic (60) ta bej; oy ta xacʼ voʼvinic (100) ta bej», xi.
7. ¿Kʼusi skʼoplal li bekʼ trigo xchiʼuk li jeltos balumile?
7 Kakʼtik venta avil, li Jesuse muʼyuk chal mi jelel li sbekʼ tsʼunub tstsʼune. Ti kʼusi noʼox chale, jaʼ ti jelel li sbalumilale; jech oxal jelel chchʼianuk tal. Li balumil ti baʼyel chichʼ albel skʼoplale toj tsots, li xchibale muʼyuk nat, yan li yoxibale noj ta chʼixtik. Pe li xchanibale jaʼ jun lekil balumil ti lek chakʼ sate (Luc. 8:8). ¿Kʼusi skʼoplal li bekʼ trigoe? Jaʼ li yaʼyejal Ajvalilal ti te ta jtatik ta sKʼop Diose (Mat. 13:19). ¿Kʼusi skʼoplal li balumil ti jelel une? Jaʼ ti jelel yoʼonton li krixchanoetike (kʼelo Lucas 8:12, 15).
8. 1) ¿Buchʼu skʼoplal li jtsʼun trigoe? 2) ¿Kʼu yuʼun mu parejouk chchʼamik li yaʼyejal Ajvalilal yuʼun Diose?
8 ¿Buchʼu skʼoplal li jtsʼun trigoe? Jaʼ li xchiʼiltak ta abtel Diose, ti jaʼ chcholik li lekil aʼyej yuʼun Ajvalilal yuʼun Diose. Ta stsʼunik xchiʼuk chakʼbeik yaʼlel kʼuchaʼal la spasik Pablo xchiʼuk Apolose, pe manchuk mi xakʼbeik tajmek yipal, mu onoʼox parejouk ti kʼusi chkʼot ta pasel yuʼunike. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun mu parejouk yoʼontonik li buchʼutik chaʼiik mantale. Jvules ta joltik ti muʼyuk ta yok skʼob spasel kʼusi tskʼan li jtsʼun trigoe. Taje tspatbe yoʼonton yajtsʼaklomtak Cristo, mas to li buchʼutik oy xa ta sjaylajunebal jabil tukʼ chcholik mantal ti bu muʼyuk chkʼot ta yoʼontonik mantal yilele.a ¿Kʼu yuʼun chpatbat yoʼontonik?
9. ¿Kʼusi jamal laj yalik Pablo xchiʼuk Jesús ti tspat oʼontonale?
9 Maʼuk me te chvinaj stukʼil yoʼonton jtsʼun trigo ta sventa li kʼusi chkʼot ta pasel ta yabtele. Jaʼ jech laj yakʼ ta aʼiel li Pablo kʼalal xi laj yale: «Ta jujuntal chcʼot yichʼ stojolic ti cʼu xʼelan la spasic jujunique», xi (1 Cor. 3:8). Jaʼ chichʼ tojbel li yabtele, maʼuk li kʼusi chkʼot ta pasel yuʼune. Jaʼ jech laj yalbe jun velta li yajtsʼaklomtak Jesús kʼalal naka toʼox sutik tal ta chol mantale. Xmuyubajik tajmek li jchankʼopetike, yuʼun kʼalal ta pukujetik la xchʼunik mantal ti kʼalal la stunesbeik sbi Jesuse. Manchuk mi chakʼ muyubajel taje, li Jesuse xi laj yale: «Mu me jaʼuc xcuxet avoʼntonic ti chʼunbil amantalic yuʼun li pucujetique. Jaʼ cuxetuc avoʼntonic ti te xa tsʼibabil abiic ta vinajele», xi (Luc. 10:17-20). Yikʼaluk van muʼyuk chakʼ sat yabtel chil li buchʼu tstsʼun skʼop Diose; pe taje maʼuk skʼan xal ti yuʼun muʼyuk baxbol ta abtele o ti muʼyuk tukʼ kʼuchaʼal yantike. Xkaltikuke chaʼa, jaʼ ti kʼuyelan yoʼonton li krixchanoetik ti chichʼik albel mantale. Yuʼun ti buchʼu onoʼox chakʼ chʼiuk li bekʼ tsʼunubile, jaʼ li Diose.
Li kʼusi sbainojik li buchʼutik chaʼiik skʼop Diose
10. ¿Kʼusi tspase-o ta lekil balumil o ta chopol balumil li buchʼu chichʼ albel mantale?
10 ¿Kʼusi xuʼ xkaltik ta stojolalik li buchʼutik chaʼiik skʼop Diose? ¿Mi kak xa onoʼox albil skʼoplalik ti kʼu yelan chaʼiik mantale? Moʼoj, mu jechuk. Jaʼ tsnop stukik mi tskʼan chkʼotik ta lekil balumil o mi moʼoj. Li stalelal yoʼonton jun krixchanoe xuʼ chjel sventa chlekub o sventa tsok (Rom. 6:17). Li ta lokʼolkʼop laj yal Jesuse, te laj yalbe skʼoplal ti «ta xtal li banquilal pucuje; ta sloqʼuesbe ta yoʼntonic li scʼop Dios» ta stojolal jlom li buchʼutik chaʼiik mantale. Pe taje stakʼ mu xkʼot ta pasel. Ta Santiago 4:7, te chichʼik albel ti akʼo skontrainik Diablo li yajtsʼaklomtak Cristoe, yuʼun jaʼ jech chjatav lokʼel ta stojolalik. Laj yal Jesús xtok ti oy buchʼutik xmuyubaj chchʼamik li skʼop Diose, pe bu cha ta, tspʼosi yokik ta tsʼakal yuʼun «muʼyuc chacʼ yibel ta yoʼntonic». Pe li buchʼutik tskʼan chtunik ta stojolal Diose, ch-albatik yuʼun Chʼul Tsʼib ti akʼo oyuk «lec yibel[ike]», ti akʼo oyuk «lec snacleb ta [yoʼontonike]»; sventa xaʼibeik smelolal «cʼu sjamlej, cʼu snatil, cʼu staylej, cʼu smucʼul» xchiʼuk ti «[xojtikinik] ti mu xlaj jnaʼtic cʼu yepal li cʼanel yuʼun Cristoe» (Efe. 3:17-19; Col. 2:6, 7).
11. ¿Kʼusi stakʼ jpastik sventa mu jvul koʼontontik xchiʼuk ti mu snetʼbe skʼop Dios li kʼulejale?
11 Li Jesuse laj yal ti oy yan buchʼutik chaʼiik li kʼope, pe «jaʼ noʼox batem yoʼntonic yuʼun li cʼusitic oy liʼ ta banamile; jaʼ loʼlabil yoʼntonic yuʼun li cʼulejalile», kʼalal jaʼ ch-abtej ta stojolalik taj une jaʼ chnetʼat li kʼop laj yaʼiike (1 Tim. 6:9, 10). ¿Kʼusi stakʼ spasik sventa mu jechuk xkʼot ta stojolalik? Xi tstakʼ li jtakbol Pabloe: «Mu me xbat avoʼntonic yuʼun taqʼuin. Cuxetuc noʼox avoʼntonic ti cʼu yepal oy avuʼunique. Yuʼun jech yaloj li Diose: “Muʼyuc chaquictaot, muʼyuc chajcomtsanot”», xi (Heb. 13:5).
12. ¿Kʼu yuʼun mu parejouk yepal tsatinik li krixchanoetik ti jaʼik lekil balumile?
12 Ta slajebal une, li Jesuse laj yal ti buchʼutik chichʼ tsʼunel ta lekil balumile «lec chacʼ sat. Oy ta xacʼ lajuneb xchaʼvinic (30) ta bej; oy ta xacʼ oxvinic (60) ta bej; oy ta xacʼ voʼvinic (100) ta bej». Jech chaʼa, oy jlom ti tukʼ yoʼontonik ti buchʼutik chaʼiik skʼop Diose xchiʼuk ti chakʼ satike. Pe ti kʼuyepal chakʼ sate, jaʼ xkaltik, li xcholel mantale, jelel me, yuʼun jelel li xkuxlejalik ta jujuntale. Jech kʼuchaʼal liʼe, oy buchʼutik ta skoj sjabilalik o ta skoj chamel ti mu xa spas yuʼunik ti kʼuyepal oy ta yoʼontonike (koʼoltaso xchiʼuk Marcos 12:43, 44). Akʼo mi toj jutuk o mi mu kʼusi spas yuʼunik ta skoj li svokolike, kʼalal chilik kʼuyelan chakʼ chʼiuk li Jeovae xmuyubajik tajmek (kʼelo Salmo 126:5, 6).
Li jtsʼunolajel ti chvaye
13, 14. 1) Alo ta jaypʼeluk noʼox kʼop li lokʼolkʼop ta sventa li jtsʼunolajel ti chvaye. 2) ¿Buchʼu skʼoplal li jtsʼunolajel taje, xchiʼuk kʼusi li sbekʼ tsʼunubile?
13 Ta Marcos 4:26-29 te ta jtatik yan lokʼolkʼop ta sventa jun jtsʼunolajel: «Li ventainel yuʼun Diose jaʼ jech chac cʼu chaʼal jun vinic ti ta xʼovolaje. Li vinique jun yoʼnton chvay ta acʼubaltic, ta xlic ta cʼacʼaltic. Li stsʼunube te ta xlic javuc tal stuc, ta xlic chʼiuc tal, pero mu snaʼ cʼu xʼelan ta xchʼi. Yuʼun te ta xchʼi tal stuc ta banamil. Baʼyuc ta xlocʼ yanal, jaʼo ta xacʼ xnich, jaʼo ta xcom sat. Cʼalal ta xyijube, jaʼo chichʼ tuchʼel, yuʼun yorail xa ta tuchʼel».
14 ¿Buchʼu li jtsʼunolajel taje? Jlom j-al-loʼiletik yuʼun li buchʼutik tskuy sbaik ta yajtsʼaklomtak Cristoe, jaʼ la yalojik li Jesucristoe. Pe mu ta smeloluk ti chkaltik chvay li Jesuse xchiʼuk ti mu snaʼ kʼuxi chchʼi li sbekʼ tsʼunubile. Yuʼun li stuke, snaʼoj ta melel kʼuxi ti chchʼi tale. Li jtsʼunolajel taje, jech kʼuchaʼal li ta yan lokʼolkʼope, jaʼ skʼoplalik ta jujuntal li jchol mantaletik yuʼun Ajvalilal yuʼun Diose, ti yakal tstsʼunbeik echʼel skʼoplal ta sjunul yoʼontonik li Ajvalilal taje. Li sbekʼ tsʼunubil taje jaʼ skʼoplal li skʼop Dios chalik echʼele.b
15, 16. ¿Kʼusi melel laj yal Jesús li ta lokʼolkʼop ta sventa li jtsʼunolajel ti kʼuxi chchʼi tal li kʼusi chichʼ tsʼunele xchiʼuk ti kʼuxi chchʼi tal ta mantal li jun krixchanoe?
15 «Li vinique [o li jtsʼunolajele] jun yoʼnton chvay ta acʼubaltic, ta xlic ta cʼacʼaltic», xi li Jesuse. Taje maʼuk skʼan xal ti yuʼun mu snaʼ x-abteje, moʼoj, yuʼun ti kʼusie jaʼ chal ti jaʼ onoʼox jech xkuxlejal kʼuchaʼal jutuk mu skotoluk li krixchanoetike, jaʼ xkaltik, ti ch-abtej ta kʼakʼaltike xchiʼuk ti chvay ta akʼobaltike. Kʼalal jech une, «li stsʼunube te ta xlic javuc tal stuc, ta xlic chʼiuc tal». Xi to laj yal li Jesuse: «Pero mu snaʼ cʼu xʼelan ta xchʼi», xi. Li tekstoe chal kaʼitik ti «te ta xchʼi tal stuc ta banamil[e]».c
16 ¿Kʼusi tskʼan chakʼ ta chanel Jesús kʼalal laj yal li lokʼolkʼop taje? Jkʼeltik avil ti jaʼ tsots chichʼ albel skʼoplal ti kʼuyelan chchʼi tal li kʼusi yichʼoj tsʼunele. «Te ta xchʼi tal stuc ta banamil. Baʼyuc ta xlocʼ yanal, jaʼo ta xacʼ xnich, jaʼo ta xcom sat.» (Mar. 4:28.) Ta kʼunkʼun chchʼi tal li kʼusi chichʼ tsʼunele. Mi junuk buchʼu stakʼ xchʼies ta persa mi jaʼuk ti suj ta chʼiele. Jaʼ jech li chʼiel ta mantal eke. Li krixchano ti tsta xkuxlejal sbatel osile, kʼunkʼun chchʼi batel ta mantal, jaʼ ti kʼuyelan chchʼiesbat yuʼun Jeova ta yoʼonton li kʼusi melele (Hech. 13:48; Heb. 6:1).
17. ¿Buchʼutik xmuyubajik kʼalal chakʼ sat li sbekʼ tsʼunubil ti jaʼ skʼoplal skʼop Diose?
17 Li lokʼolkʼope chal kaʼitik ti «cʼalal ta xyijube», ta xbat stsobbe tal sat li kʼusi stsʼunoj li jtsʼunolajele. ¿Kʼusi smelolal taje? Kʼuchaʼal laj xa kiltike, li Jeovae chchʼiesbe ta yoʼonton achʼ jchankʼop li kʼusi melel ta sventa Ajvalilal yuʼun Diose. Chkʼot yorail un ti chakʼ xkuxlejal ta stojolal Jeova li krixchano taje, yuʼun jaʼ chtijbat yoʼonton ti skʼanoje. Ta jelavel une ta xakʼ ta ilel ta stojolal krixchanoetik, taje jaʼo kʼalal ta xichʼ voʼe. Mi jaʼ jun vinike, ti jech yakal chchʼi batel ta mantale ta x-akʼbat echʼel sbain kʼusitik ta tsobobbail. Kʼalal oy buchʼu chkʼot ta yajtsʼaklom Cristoe, xmuyubaj me li buchʼu la stsʼun li sbekʼ tsʼunubil ti pas-o ta jchankʼop taje, jech xtok xmuyubajik me ek li yan yajtsʼaklomtak Cristo ti muʼyuk la sbatsʼi tsʼunik li bekʼ tsʼunubile (kʼelo Juan 4:36-38). Jech ta melel, «li bochʼo ta xtuchʼ trigoe [...] jech coʼol xcuxet yoʼnton xchiʼuc li bochʼo la stsʼune».
Li kʼusitik xuʼ jchantike
18, 19. 1) ¿Kʼuxi la stij avoʼonton ti la jchantik li chib lokʼolkʼop yaloj Jesús liʼe? 2) ¿Kʼusi ta jchantik li ta yan xchanobile?
18 ¿Kʼusi la jchantik li ta xchibal lokʼolkʼop yuʼun Jesús ti te ta jtatik ta kapitulo 4 yuʼun Marcose? Jamal lek laj kiltik ti oy jun kabteltik ti skʼan jpastike: jaʼ li stsʼunbel sbekʼ tsʼunubil sventa Ajvalilal yuʼun Diose. Mu me stekeluk kʼusi xkaltik sventa mu xi jlokʼ ta chol mantal, jech xtok mu me xkakʼ akʼo smakutik li kʼusitik jaʼ vokoliletik yileluke (Ecl. 11:4). Jech xtok, la jchantik ti oy jun jmukʼta motontike: jaʼ ti ta jchiʼintik ta abtel li Diose. Jaʼ chchʼiesvan ta mantal li Jeovae, jaʼ ti chakʼbutik bendision ti chkakʼbetik yipale xchiʼuk ti chakʼbe bendision ti buchʼutik chchʼamik mantale. Laj kaʼibetik smelolal ti mu stakʼ jsujtik sventa xchʼi ta mantal li jun krixchanoe xchiʼuk ti mu xi jchibaj kʼalal jutuk chʼiel ta mantal chkiltike o ti chʼabal ta jyalele. Tspat tajmek koʼontontik ti jnaʼojtik ti kʼalal lek chkʼot ta pasel li kabteltike jaʼ me ta skoj ti tukʼ chkakʼ jbatik ta stojolal Jeovae xchiʼuk ti xkʼot ta pasel kuʼuntik li kabtel akʼbilutik ti akʼo «xichʼ cholel ta sbejel banamil li Lequil Aʼyej[e]» (Mat. 24:14).
19 ¿Kʼusi yan chakʼ jchantik Jesús ta sventa li xchʼiel ta mantal jun yajtsʼaklom Cristoe xchiʼuk ta sventa li abtelal yuʼun Ajvalilal yuʼun Diose? Li stakʼobil taje, te ta jtatik ta yan lokʼolkʼopetik ti te tsʼibabil ta Evanjelioetike. Jaʼ ta jchanbetik skʼoplal ta yan xchanobil jlomuk taje.
[Tsʼibetik ta yok vun]
a Kʼelavil ta sventa li ermano Georg Fjölnir Lindal ti la xchol mantal ta Islandiae (Anuario de los testigos de Jehová 2005, paj. 210, 211), kʼelo xtok li kʼusi laj yilik ta chol mantal li tukʼil yajtuneltak Dios ta Irlandae, ti ep jabil tsots la xcholik mantale, pe ti muʼyuk kʼusi lek laj yilik ta orae (Anuario de los testigos de Jehová 1988, paj. 82-99).
b Ti kʼu toʼox yelan laj yichʼ albel smelolal li ta revista liʼe, li sbekʼ tsʼunubil taje jaʼ skʼoplal talelaletik ti skʼan xyijube xchiʼuk ti jaʼ jech chchʼi tal ti kʼuyelan bu oye. Pe skʼan oyuk ta joltik ti muʼyuk tsok mi jaʼuk chkʼaʼ li sbekʼ tsʼunubil li ta lokʼolkʼop liʼe. Jaʼ noʼox chalbutik ti chvokʼe, ti chchʼie xchiʼuk ti tsta syijile (kʼelo La Atalaya 1 yuʼun noviembre ta 1980, paj. 17-19).
c Li jpʼel griego kʼop «ta xchʼi tal stuc» ti xi jelubtasbile jaʼ noʼox ta jtatik li ta teksto liʼe xchiʼuk ta Hechos 12:10, jaʼ ti bu chal ti «ijam stuc» li tiʼna ti pasbil ta tsatsal takʼine.
¿Mi xvul ta ajol?
• ¿Kʼuxi xkoʼolaj li yabtel jun jtsʼunolajel xchiʼuk li buchʼu chcholbe skʼoplal Ajvalilal yuʼun Diose?
• ¿Kʼuxi tsnaʼ Jeova mi tukʼ yoʼonton li buchʼutik chcholbeik skʼoplal Ajvalilal yuʼun Diose?
• Jech kʼuchaʼal laj yakʼ ta ilel Jesuse, ¿kʼuxi xkoʼolaj ti kʼu yelan chchʼi li kʼusi chichʼ tsʼunel xchiʼuk li xchʼiel ta mantal jun jchankʼope?
• ¿Kʼu yuʼun jmoj xmuyubajik li buchʼu la stsʼun tsʼunubil xchiʼuk li buchʼu ta stsobbe sate?
[Lokʼol ta pajina 13]
¿Kʼu yuʼun la skoʼoltas Jesús ta jtsʼunolajel li yabtel jchol mantaletik ta sventa li Ajvalilal yuʼun Diose?
[Lokʼol ta pajina 15]
Li krixchanoetik ti koʼol skʼoplalik xchiʼuk lekil balumile, ta sjunul yoʼonton chcholbeik skʼoplal li Ajvalilal yuʼun Dios ti bu kʼalal xuʼ chaʼi li xkuxlejalike
[Lokʼol ta pajina 16]
Jaʼ chakʼ chʼiuk echʼel li Diose
[Lokʼol ta pajina 16]