Kʼuxi ta chapanel kʼopetik ti mas ch-ayan li ta nupultsʼakale

LI Vivliae chal ti vokol onoʼox xkuxlejalik li buchʼutik nupunemike. Jech, li jtakbol Pabloe xi la stsʼiba li kʼusi akʼbat snaʼ yuʼun Diose: «Ti buchʼu ta xnupij stsʼaquije, ta xʼayan liquel svocol» (1 Corintios 7:28, Ch). Manchuk mi jech, mi jmoj tskolta sbaike mas me jutuk svokol ta xilik xchiʼuk mas me jun yoʼonton li ta xkuxlejalike. Komon jkʼeltik batel vaktos kʼopetik ti mas chkʼot ta pasel ta xkuxlejal li nupultsʼakaletike xchiʼuk jkʼeltik kʼusitik mantaletik ta Vivlia chkoltaatik sventa xuʼ stsalik.

1

KʼOP:

«Mu xa masuk lek chkil jbakutik»

TOJOBTASEL TA VIVLIA:

Saʼik ti kʼusi «más tsots scʼopilal ti pasele». (FILIPENSES 1:10, Jaʼ ti Achʼ Testamentoe, ta skʼop Huixtán)

Li nupunele toj ep sbalil xchiʼuk skʼan jaʼ mas tsots skʼoplal xakʼ ta xkuxlejalik li buchʼutik nupunemike. Jech oxal xi xa jakʼbe abae: «¿Mi jaʼ van ta skoj kabtelkutik ta jujuntal ti mu xa mas lekuk xkil jbakutike?». Ta melel xuʼ van jaʼ chmakvan jutuk sventa mu xa jmoj kʼusitik cha pasik mi ep avabtelik o ta skoj li kʼusitik yantik cha pasike. Pe, ¿kʼusi xuʼ xkaltik ta sventa li kʼusitik muʼyuk mas tsots skʼoplale, jech kʼuchaʼal li chʼayob oʼontonal xchiʼuk ti cha lokʼ ta paxyal xchiʼuk avamigotake?

Jech xtok, ep buchʼutik tsaʼik mas ep yabtelik o tsaʼik yan kʼusitik xuʼ spasik sventa mu xa xbat ta snaik yoʼ mu xil li snup xchiʼilike. Li krixchanoetik taje maʼuk noʼox ti mu xa lekuk chil sba xchiʼuk li snup xchiʼile, moʼoj, yuʼun tskʼan chjatav ta skoj li skʼop ta snaike. Kʼalal jech taje xchaʼvoʼalik skʼan skʼelik kʼu yuʼun xchiʼuk kʼuxi chlik li skʼopike. Mi tskʼan tstsatsubtas li snupunelike skʼan teuk ta yoʼontonik ti skʼan jmoj kʼusitik tspasik sventa «jun noʼox sbecʼtal ta xcʼoti[ke]» (Génesis 2:24).

Kʼuxi laj yakʼ ta xkuxlejalik: Philip xchiʼuk Tanji lajuneb xa jabil snupunelik xchiʼuk likemik ta Australia.a Xi chal li Philipe: «Laj kakʼ venta ti xuʼ tsots kʼusi chkʼot ta pasel mi mu jnaʼ jpajtsan jbatik li ta kabteltike xchiʼuk li ta kʼusitik xuʼ jchʼay-o koʼontontik xchiʼuk yantike. Li avie, ta xkakʼkutik persa xchiʼuk kajnil sventa chi chotikutik xchiʼuk chi loʼilajkutik».

Dave xchiʼuk Jane 22 xa jabil snupunelik xchiʼuk nakalik ta Estados Unidos. Skotol kʼakʼal oʼlol ora chchʼakik sventa chalbe sbaik kʼuyelan echʼ yuʼunik kʼakʼal kʼalal mi sutik tal ta snaike. Xi chal li Janee: «Mu kʼusi xkakʼ akʼo smakunkutik sventa chi loʼilajkutik», xi.

2

KʼOP:

«Mu xa jta li kʼusi tskʼan koʼontone»

TOJOBTASEL TA VIVLIA:

«Mu me jaʼuc noʼox chasaʼic li cʼusi lec chavaʼay atuquique; jaʼ saʼic li cʼusi jaʼ sventa slequilal yan achiʼilique.» (1 CORINTIOS 10:24)

Mi oy buchʼu jaʼ noʼox batem ta yoʼonton kʼusi xuʼ sta li ta snupunele, mu ventauk buchʼu chikʼ xchiʼuk jayibuk velta xnupun: muʼyuk xmuyubaj-o ta melel. Sventa xmuyubaj noʼox jun nupultsʼakale, ta jujuntal skʼan skʼel kʼusi chtun yuʼun li snup xchiʼile, skʼan mu jaʼuk noʼox skʼel li kʼusi tskʼan stuke. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun jech kʼuchaʼal laj yal li Jesuse, «jaʼ toj echʼem xcuxet yoʼnton li bochʼo ta xaqʼue; jaʼ mu sta jech li bochʼo ta xichʼe» (Hechos 20:35).

Kʼuxi laj yakʼ ta xkuxlejalik: María xchiʼuk Martín, 39 jabil xa snupunelik xchiʼuk likemik ta México. Akʼo mi jal xa snupunelik, maʼuk skʼan xal ti muʼyuk ayanem skʼopike. Li Mariae xvul ta sjol ti oy kʼusi tsots kʼot ta pasel yuʼunik jun veltae, xi chale: «Tsots la jkut jbakutik xchiʼuk oy kʼusi toj chopol laj kalbe li Martine. La jkʼan laj kalbe ti mu yolbajuk jech laj kalbee, ti maʼuk yuʼun mu jkʼan xkichʼ ta mukʼe. Pe li stuke toj ilinem xaʼox, jaʼ yuʼun mu xa skʼan xaʼi li kʼusi chkale». Xi chal li Martín eke: «Kʼalal jech kʼot ta pasele, lik jnop ti jaʼ lek akʼo jchʼak jbakutike, ti jaʼ lek mu xa kʼusi jpas sventa li jnupunele».

Li Martine jaʼ noʼox tskʼan ti x-ichʼat ta mukʼe, yan li Mariae jaʼ noʼox tskʼan ti akʼo x-aʼibat li kʼuyelan chaʼi sbae. Xchaʼvoʼalik mu junuk yoʼontonik toʼox li ta snupunelike.

¿Kʼu yelan la xchapan li skʼopike? Xi chal li Martine: «Laj kakʼ akʼo jelavuk li skʼakʼal koʼontone, ta tsʼakale la jnopkutik ti chkakʼ jbakutik ta beiltasel li ta sKʼop Dios ti chal ti oyuk slekil oʼontonale xchiʼuk ti oyuk ichʼbail ta mukʼe. Ti kʼu xa sjalil jnupunelkutike laj xa kakʼkutik venta ti mi ta jkʼanbetik Dios akʼo skoltautike xchiʼuk mi ta xkakʼ ta jkuxlejaltik li beiltaseletik ta Vivliae, ta xchapaj jutuk mu skotol li kʼopetike» (Isaías 48:17, 18; Efesios 4:31, 32).

3

KʼOP:

«Mu xakʼ ta yoʼonton li kʼusi oy ta sba spasele»

TOJOBTASEL TA VIVLIA:

«Jujunutic chcʼot caltic ta stojol Dios ti cʼu xʼelan la jpastique.» (ROMANOS 14:12)

Kʼalal jaʼ noʼox malalil o ajnilal chakʼbe yipal spasel li kʼusi oy ta sbae, muʼyuk jun yoʼonton li nupultsʼakale. Pe mas to chopol chbat mi muʼyuk buchʼu junukal chakʼbe yipale xchiʼuk mi jaʼ noʼox tstikʼulanbe sba smulike.

Mi jaʼ noʼox amalaoj ta spas anup achiʼil li kʼusi oy ta sba spasele, pe muʼyuk tspas chavile, jaʼ noʼox cha saʼilan-o atiʼol. Pe mas to me chopol mi jaʼ xa cha pak-o akʼoplal sventa mu xa xa pas ek li kʼusitik oy ta aba ta skoj li spaltailtak anup achiʼile. Yan mi la avakʼbe yipal lek cha pas li kʼusi oy ta aba spasele, xuʼ van mas to chlekub li akuxlejalike (1 Pedro 3:1-3). Pe li kʼusi mas tsots skʼoplale, jaʼ ti mas xmuyubaj avuʼun li Diose xchiʼuk jech chavakʼbe yil ti yakal chavichʼ ta mukʼ li anupunele (1 Pedro 2:19).

Kʼuxi laj yakʼ ta xkuxlejalik: Kim te nakal ta Corea xchiʼuk smalal, oy xa ta 38 jabil snupunelik. Xi chal li Kime: «Li jmalale ch-ilin ta jtojolal bakʼintik xchiʼuk mu xa xi skʼopon, pe li voʼone mi jaʼuk jnaʼ kʼusi chopol kʼot ta pasel kuʼun. Ta skoj taje mu xa xi skʼanun chkaʼi. Bateltike xi ta jnope: “¿Kʼuxi xa noʼox tskʼan akʼo xkaʼi kʼuyelan chaʼi sba, ti muʼyuk jech tspas li stuke?”».

Li Kime xuʼ van jaʼ noʼox xakʼ ta yoʼonton li kʼusi chkʼot ta pasele xchiʼuk li kʼusi muʼyuk tukʼ tspasbat yuʼun smalale. Pe mu jechuk tspas, yuʼun mu skʼan saʼ stiʼol. Xi chale: «Jaʼ mas lek ti voʼon chbat jlajesbe yoʼontone. Jech taje, xuʼ xi tsʼiji jchaʼvoʼalkutik xchiʼuk lek xa noʼox xi loʼilajkutik sventa jchapan li jkʼopkutike» (Santiago 3:18).

4

KʼOP:

«Li kajnile mu xichʼun ta mukʼ»

TOJOBTASEL TA VIVLIA:

«Li viniquetique jaʼ sjolic li Cristoe.» (1 CORINTIOS 11:3)

Jech kʼuchaʼal chkiltike, skotol li viniketike skʼan chichʼik ta mukʼ li sjolike, ti jaʼ li Cristoe. Jech oxal mi oy jun malalil tskʼan ichʼel ta mukʼ yuʼun yajnile, skʼan sjakʼbe sba mi yakal chichʼ ta mukʼ li Jesús eke xchiʼuk mi jech yakal tspas mantal kʼuchaʼal li jolil yuʼune.

Xi la stsʼiba li jtakbol Pabloe: «Viniquetic, cʼano me avajnilic jech chac cʼu chaʼal scʼanoj steclumal li Cristoe, yuʼun laj yacʼ sba ta milel ta scoj» (Efesios 5:25). Li Jesuse maʼuk ti jpas mantal xa xaʼi sbae (Marcos 10:42-44). La sbeiltas xchiʼuk la stukʼibtas li yajchankʼoptak kʼalal jech sta-o chile, pe maʼuk ti jpʼel xa xal o simaron la spas sba ta stojolalike. Lek yoʼonton ta stojolalik xchiʼuk snaʼoj bu kʼalal xuʼ yuʼunik (Mateo 11:29, 30; Marcos 6:30, 31; 14:37, 38). Xchiʼuk jaʼ baʼyel oy ta yoʼonton li kʼusi chtun yuʼun yajchankʼoptake, maʼuk li kʼusi chtun yuʼun stuke (Mateo 20:25-28).

Skotol li malaliletike skʼan xi sjakʼbe sbaike: «¿Kʼu van yelan chkil li kʼusi sbainoj li vinik ta utsʼ-alalile xchiʼuk li yabtel staoj sventa li antsetike? ¿Mi jaʼ van mas tsots skʼoplal chkil li beiltaseletik chakʼ Vivliae o jaʼ ti kʼuyelan ilbilik o kʼusi tsnopik ta stojolal antsetik ti bu likemun tale? Jech kʼuchaʼal liʼe, kʼalal oy jun ants ti mu koʼoluk snopben kʼuchaʼal smalale, ¿mi chopol chkaʼi? Jech xtok, ¿mi chopol chkil ti jamal chal li kʼusi tsnope, manchuk mi oy noʼox smelolal chalbe li smalale?». Kʼalal jech taje, lek sta-o jvules ta joltik li yajnil Abrahame, li Sarae. Li stuke, ta melel lek laj yichʼ ta mukʼ li smalale (1 Pedro 3:1, 6). Pe jun veltae, kʼalal muʼyuk laj yakʼ venta Abraham ti oy kʼusi xibal sba xuʼ chkʼot ta pasel li ta yutsʼ yalale, jamal laj yal li Sarae (Génesis 16:5; 21:9-12).

Lek xvinaj ti Abrahame maʼuk jun simaron vinik ti mu xa stakʼ kʼusi xal li Sarae. Jech ek li malalil ti jaʼ yajtsʼaklom Cristoe skʼan mu xiʼemuk yuʼun li yajnile, mi jaʼuk chakʼbe spas skotol kʼusuk noʼox chtal ta yoʼonton. Li malalil ti tskʼan ch-ichʼat ta mukʼ yuʼun li yajnile manxo tspas sba xchiʼuk ta slekil yoʼonton ta sbeiltas li yutsʼ yalale.

Kʼuxi laj yakʼ ta xkuxlejalik: James ti nakal ta Inglaterra xchiʼuk ti oy xa ta xvaxakibal jabil snupunele, xi chale: «Yakal xa ta jchan baʼyel sjakʼbel kajnil kʼalal oy kʼusi tsots skʼoplal ta jpase. Jaʼ baʼyel chkakʼ ta koʼonton li kʼusi tskʼan o chtun yuʼun stuke, maʼuk li kʼusitik sventa kuʼune».

Jun vinik ta Estados Unidos ti George sbie xchiʼuk ti 59 xa jabil snupunele, xi chale: «Mi junuk velta muʼyuk bu jnop ti muʼyuk sbalil li kajnile; li kajnile toj pʼij xchiʼuk lek xtojob spasel kʼusitik, li voʼone jech kichʼoj-o ta kʼux kʼuchaʼal taje (Proverbios 31:10).

5

KʼOP:

«Li jmalale mu noʼox snaʼ kʼusitik tspas»

TOJOBTASEL TA VIVLIA:

«Li bijil antse ta sqʼuel lec cʼu xʼelan chbat te ta sna; yan li bol antse jaʼ noʼox ta soques li snae.» (PROVERBIOS 14:1)

Mi vokol chaʼi snopel kʼusi skʼan pasel li amalale, ¿kʼusi van cha pas? Oy oxtos kʼusi xuʼ xa pas: baʼyel, xuʼ van te xa tijet yalilanbel ti mu noʼox snaʼ snopel kʼusitik tspase. Xchibal, xuʼ van voʼot chlik apas mantal ta avutsʼ avalal. Yoxibal, xuʼ van cha tsatsubtasbe yoʼonton bateltik ti bu lek tojob spasele. Pe ¿kʼusi chkʼot ta pasel mi jech la apas kʼuchaʼal baʼyel chibe? Xuʼ voʼot cha sokes li anaike. Yan mi jaʼ la apas kʼuchaʼal li yoxibale, jaʼ tskoltaoxuk sventa tstsatsub li anupunelike.

Ep viniketike lek chaʼiik ti kʼanbilike, pe mas to tsots skʼoplal chaʼiik ti ichʼbilik ta mukʼe. Mi ichʼbil ta mukʼ chaʼi sba avuʼun li amalale, ta skoj ti cha tojbe ta vokol li kʼusitik lek tspase xchiʼuk ti lek kʼusitik chkʼot ta pasele, xuʼ xakʼ ta yoʼonton xchan batel mas li yabtel kʼuchaʼal jolil ta utsʼ-alalile. Stalel onoʼox me ti oy bateltik mu koʼoluk li kʼusi cha nopike. Sventa taje skʼan xa loʼilajik (Proverbios 18:13). Sventa mu xa «soques» li anupunele, tsots skʼoplal xa kʼel kʼusitik chaval xchiʼuk ti kʼuyelan cha kʼopoje (Proverbios 21:9; 27:15). Ichʼo ta mukʼ li amalale, mi jech cha pase, xuʼ van jech xlik tojobuk spasel li kʼusitike xchiʼuk mu teuk noʼox xchʼayet.

Kʼuxi laj yakʼ ta xkuxlejalik: Michele ti nakal ta Estados Unidos xchiʼuk ti oy xa ta 30 jabil snupunele, xi chale: «Stuk jmeʼ la stsʼitesunkutik xchiʼuk li chaʼvoʼ jmukomtake. Toj tsots toʼox yoʼonton xchiʼuk sventainoj sba stuk, li voʼone jech xaʼox chlik jpas ek. Jech oxal ta jpajtsan jba sventa jtsak ta venta ti jaʼ jolil kuʼun li jmalale. Jech kʼuchaʼal liʼe, baʼyel xa chlik jakʼbe jmalal kʼalal oy kʼusi ta jkʼan ta jpase, maʼuk xa ta jpas jba ta mantal jtuk».

Rachel xchiʼuk Mark oy xa ta 21 jabil yikʼoj sbaik xchiʼuk nakalik ta Australia. «Li jmeʼe mu toʼox xichʼ ta mukʼ li jtote —xi li Rachele—. Naka noʼox utbail tspasik. Taje jech lik jpas ek kʼalal li nupune. Pe ti kʼu xa sjalil nupunemune kakʼoj xa venta ti jaʼ mas lek ti xkakʼ ta jkuxlejalkutik li tojobtaseletik chal Vivliae xchiʼuk ti akʼo xkichʼ ta mukʼ li jmalale. Li avie mas xa xi muyubajkutik xchiʼuk li Marke.»

6

KʼOP:

«Mu xa stsʼik kuʼun li stalelale xchiʼuk li kʼusitik tspase»

TOJOBTASEL TA VIVLIA:

«Talbat xatsʼicbe abaic me oy cʼusi chcʼot ta pasel avuʼunique. Pasbo abaic perdón me oy bu chlic cʼop avuʼunique.» (COLOSENSES 3:13)

Kʼalal skʼan toʼox xnupun li krixchanoetike, jaʼ noʼox tskʼelbeik slekil talelal li buchʼu chikʼike, muʼyuk chakʼik venta mi oy xchopol talelal. ¿Kʼu yuʼun mu jechuk-o spasik kʼalal mi nupunik xaʼoxe? Ta melel mi jaʼ noʼox ta jsaʼ ta jnup jchiʼiltik li kʼusitik muʼyuk lek tspase, ta onoʼox jtatik. Pe ¿bu van mas tsots skʼoplal skʼan xkakʼ li jsatike, mi jaʼ van li kʼusitik muʼyuk lek tspase o jaʼ li kʼusitik lek chbat yuʼun ta pasele?

Li Jesuse la xchanubtasutik ti akʼo la jpasbetik perton li spaltail yantike. Xi la sjakʼe: «¿Cʼu yuʼun ti chaqʼuelbe li juteb scʼaʼepal sat achiʼil ti jaʼ mu xaqʼuel li jtel ta tsʼamteʼ te xtelet ta asat atuque?» (Mateo 7:3). Ta melel, jelel tajek li jtel tsʼamteʼ xchiʼuk li jun uni kʼaʼepal satile. Yuʼun li uni kʼaʼepal satile, jech kʼuchaʼal jtuchʼ taki jobele toj bikʼit, yan li jtel tsʼamteʼ ti xkuch yuʼun yalal jol nae, toj mukʼ. ¿Kʼusi chakʼ jchantik? «Loqʼueso baʼyuc li jtel ta tsʼamteʼ te oy ta asate, jech xuʼ chavil lec cʼu xʼelan xuʼ chaloqʼuesbe ec li juteb scʼaʼepal sat achiʼile.» (Mateo 7:5.)

Kʼalal skʼan toʼox jech xal li Jesuse, xi tsots ipʼijubtasvane: «Mu xavacʼ ta chapanbel smul ti yane yoʼ mu xata chapanel yuʼun ti Diose. Ti cʼu yepal ta xachapanbe smul ti yane, jech yepal ta xchapanot ti Diose» (Mateo 7:1, 2, Ch). Mi ta jkʼan chakʼbutik perton Dios ta sventa li kʼusitik muʼyuk lek chbat kuʼuntike, ti xkoʼolaj kʼuchaʼal jtel tsʼamteʼe, skʼan jech jpastik li ta kʼusitik muʼyuk lek chbat yuʼun ta pasel li jnup jchiʼiltik eke (Mateo 6:14, 15).

Kʼuxi laj yakʼ ta xkuxlejalik: Jenny nakal ta Inglaterra xchiʼuk oy xa ta baluneb jabil laj yikʼ Simón. Xi chal li antse: «Tsok tajek jol yuʼun ti muʼyuk bu chchapan baʼyuk li kʼusitik tspase: jaʼ to chlik skʼel mi kʼot xaʼox yorail chichʼ pasele. Li kʼusi mu xkaʼibe smelolale jaʼ ti kʼalal naka toʼox jlekom jbakutike, lek toʼox tajek chkil ti ta yorail to chchapan li kʼusitike. Pe jamal chkal ti oy jpaltail eke, yuʼun ta jkʼan akʼo jech xichʼ pasel kʼuchaʼal tskʼan koʼontone. Jech oxal yakal chkakʼkutik persa sventa jelavuk noʼox kuʼunkutik li kʼusitik bikʼitik chkʼot ta pasel taje».

Curt, li smalal Michele (ti laj xa kalbetik skʼoplale), xi chale: «Mi jaʼ chkakʼ tajek ta koʼontontik li kʼusi muʼyuk lek tspas jnup jchiʼiltike, chopol tspas, xkoʼolaj chkʼataj ta mukʼta vitsetik li uni jaypʼejuk noʼox jiʼe. Jaʼ mas lek ta jkʼel li kʼusitik lek spas yuʼun li Michele xchiʼuk ti kʼu yuʼun kʼupil sba laj kil kʼalal skʼan toʼox xkikʼe».

Ti kʼuyelan ta tael lekilal li ta nupunele

Manchuk mi chakʼik persa li malalil xchiʼuk ajnilale stalel onoʼox ti xuʼ x-ayan skʼopike. Pe li sloʼil xkuxlejal li buchʼutik laj xa kalbetik skʼoplale chakʼ ta ilel ti xuʼ xichʼ tsalele. ¿Kʼuxi ta pasel? Jaʼ ti jkʼantik li Diose xchiʼuk xkakʼbetik yipal sventa xkakʼ ta jkuxlejaltik li tojobtaseletik chakʼ Vivliae.

Jech ta spasik Aleks xchiʼuk Itohan jun nupultsʼakal ta Nigeria xchiʼuk ti oy xa ta jtob jabil snupunelike. Xi chal li Alekse: «Kakʼoj lek venta ti jutuk mu skotoluk kʼopetik xchapaj yuʼun li beiltaseletik ta Vivliae». Xi chal li yajnile: «Tsots skʼoplal chkilkutik ti skotol kʼakʼal koʼol ta jkʼoponkutik Diose, ti jkʼuxibin jbakutike xchiʼuk ti oyuk smalael kuʼunkutik ta jujuntal jech kʼuchaʼal chal li Vivliae. Koliyal taje mas xa lek jkuxlejalkutik li avie, mu toʼox jechuk li ta slikebale».

¿Kʼusi xuʼ xkaltik li ta atojolale? ¿Mi cha kʼan chavojtikin yan beiltaseletik ta Vivlia ti xuʼ skoltaot sventa xlekub li akuxlejalik ta avutsʼ avalale? Mi jech taje kʼanbo junuk yajrextiko Jeova ti akʼo koʼol xa chanik li kapitulo 14 ta livro ¿Kʼusi chchanubtasvan ta melel li Vivliae?b

[Tsʼibetik ta yok vun]

[Lokʼol ta pajina 4]

¿Mi ta jchʼakbetik yorail sventa jmoj oyutik?

[Lokʼol ta pajina 5]

¿Mi jaʼ van mas chkakʼ ta koʼonton ti ta xkakʼe o jaʼ ti akʼo yakʼbikune?

[Lokʼol ta pajina 6]

¿Mi chkakʼbe yipal ek sventa xchapaj li jkʼopkutike?

[Lokʼol ta pajina 7]

¿Mi baʼyel ta jtsak ta venta kʼusi tsnop kajnil kʼalal oy kʼusi ta jkʼan ta jpase?

[Lokʼol ta pajina 9]

¿Mi jaʼ van mas chkakʼ ta koʼonton li xchopol talelale ti mu jaʼuk li ta slekil talelale?