Jelbat˗o xkuxlejalik yuʼun li Vivliae

¿KʼU YUʼUN laj yikta yichʼel ta mukʼ santoetik jun ants ti mas xa ta 60 sjabilale? ¿Kʼu yuʼun laj yikta yabtel ta paleal ta sintoísta li jun palee xchiʼuk ti pas ta jun yajtsʼaklom Kristoe? ¿Kʼusi koltaat jun ants sventa mu tenbiluk xaʼi sba ta skoj ti kʼelanat batel kʼalal vokʼe? Kaʼitik akʼo yal stukik.

«Maʼuk xa smosoun li santoetik ti chkichʼ toʼox ta mukʼe» (ABA DANSOU)

KʼUSI ORA VOKʼ: 1938

SLUMAL: BENÍN

KʼU TOʼOX YELAN XKUXLEJAL: Chichʼ ta mukʼ santoetik

LI JKUXLEJAL TOʼOXE: Te lichʼi ta jun paraje ta So˗­Tchahoué, nopol xil jun ukʼum ti xibal sbae. Ta skoj ti muʼyuk kareterae, li krixchanoetike chanavik ta kanova o ta varkoetik. Jech xtok, tstsakik choy, tstsʼunik vakax, tentsun, chij, chitom, kaxlan, tulukʼ o yan jeltos mutetik xchiʼuk tspas snaik ta teʼ, ta aj o bakʼintike ta ladriyo. Akʼo mi povreik noʼox, muʼyuk mas j˗elekʼ o jmilvanej jech kʼuchaʼal li ta mukʼtik lumetike.

Kʼalal kʼoxun toʼoxe, li jtote la stakunkutik batel xchiʼuk jvix ta jun chanob vun ti te laj kichʼkutik chanubtasel ta yichʼel ta mukʼ santoetike. Ta tsʼakale, laj kakʼ ta koʼonton yichʼel ta mukʼ li Dudua ti jaʼ yan sbi li dios Oduduwa ta jteklum yorubae. La jpasbe jun skajleb smoton xchiʼuk nopolik noʼox te lik kakʼbe matanaletik jech kʼuchaʼal aseite ti chlokʼ ta xane, ñames, puyetik, alakʼetik, palomaetik xchiʼuk yan chonbolometik. Ep tajek ta jlajes jtakʼin ta skoj ti toyolik tajek stojol li kʼusitik chkakʼ ta matanale.

TI KʼU YELAN LA SJEL JKUXLEJAL LI VIVLIAE: Kʼalal lik jchan li Vivliae, laj kil ti jaʼ noʼox oy jun melel Dios ti jaʼ sbi Jeovae xchiʼuk ti muʼyuk lek chil mi chkichʼtik ta mukʼ lokʼoletike (Eksodo 20:4, 5; 1 Korintios 10:14). Laj kakʼ noʼox venta ta anil li kʼusi skʼan jpase. La jip lokʼel skotol li lokʼoletike xchiʼuk li kʼusitik te nitil skʼoplale. Muʼyuk xa la jakʼ kʼusitik ta stojolal li jtʼunoletike, muʼyuk xa la jpas kʼinetik xchiʼuk li kʼusitik nopem xaʼiik tspasik kʼalal chmuklomajike.

Mu kʼunuk laj kaʼi, yuʼun jutuk mu sjunul jkuxlejal kichʼoj ta mukʼ li lokʼoletike. Jech xtok, li kamigotak, kutsʼ kalal xchiʼuk jlakʼnatake la skontrainikun tajek xchiʼuk la slabanikun. La jkʼanbe tajek Jeova yoʼ skoltaun spasel li kʼusitik lek chile. ¡La spat tajek koʼonton li kʼusi chal Proverbios 18:10! Xi chale: «Li sbi Jeovae jaʼ jun tsatsal tayal kʼelob osil. Jaʼ te chbat ta anil li buchʼu tukʼe, vaʼun te chichʼ chabiel».

Jaʼ la skoltaun kʼalal libat ta stsobajel stestigotak Jeovae. Te laj kakʼ venta ti skʼanoj sbaike. Labal sba laj kil ti chakʼik persa chakʼ ta xkuxlejalik li mantaletik ta Vivliae. Jnaʼoj xa lek ti jaʼik melel relijion li stestigotak Jeovae.

KʼUSITIK SBALIL JTAOJAN: Li beiltaseletik ta Vivliae skoltaojun sventa lekuk xkil jba xchiʼuk li kalabtake. Xkoʼolaj ti la slokʼesbeikun jun alal ikatsile. Yuʼun jaʼ toʼox ta jlajes jtakʼin sventa xkichʼ ta mukʼ santoetik ti muʼyuk kʼusi spasojik ta jtojolale. Avie, chitun xa ta stojolal Jeova ti jaʼ chakʼbe slajeb li vokoliletike (Apokalipsis 21:​3, 4). Maʼuk xa smosoun li santoetik ti chkichʼ toʼox ta mukʼe, jaʼ xa ta sjunul koʼonton chkichʼ ta mukʼ li Jeovae. Chabibil chkaʼi jba yuʼun xchiʼuk ximuyubaj.

«Ta jbikʼtal onoʼox ta jkʼan chkojtikin li Diose»

(SHINJI SATO)

KʼUSI ORA VOKʼ: 1951

SLUMAL: JAPÓN

KʼU TOʼOX YELAN XKUXLEJAL: JAʼ TOʼOX PALE TA SINTOÍSTA

LI JKUXLEJAL TOʼOXE: Lichʼi ta jun jteklum ta prefectura de Fukuoka. Ta jbikʼtale, li jtot jmeʼe la xchanubtasikun ti akʼo xkichʼ ta mukʼ li diosetik ta sintoístae. Jaʼ te lik jnopbe skʼoplal li jkolebale xchiʼuk oy ta koʼonton skoltael li buchʼu oy svokolike. Xvul ta jol jun maestro ti la sjakʼbun jkotolkutik kʼusi ta jkʼan ta jtakutik ta jelavel mi lichʼikutik xa oxe. Li jchiʼiltak ta chanune laj yalik li kʼusi tskʼan tspasik ta tsʼakale, jlome laj yalik ti tskʼan chkʼotik ta sientifikoe. Pe kʼalal laj kalbeik ti ta jkʼan chitun ta stojolal Diose, lik slabanikun.

Kʼalal nel kuʼun li sekundariae, li˗och ta jun eskuela sventa xikʼot ta chanubtasvanej ta relijion. Te laj kojtikin jun pale ta sintoísta. Kʼalal chkux jlikele, ta xchan jlik livro ti ikʼ spate. Kilojbe xa onoʼox sbi li livroe. Jaʼ yuʼun, kʼalal la sjakʼbun mi jnaʼ kʼusi livroal yakal chchane, xi la jtakʼbee: «Jaʼ li Vivliae». Jaʼ yuʼun, xi laj yalbune: «Skotol li buchʼu tskʼan chkʼot ta pale ta sintoístae skʼan xchan li livro liʼe».

Ay jman ta anil jlik Jvivlia xchiʼuk te laj kakʼ ti bu xuʼ jta ta ilele. Pe ta skoj ti kakʼojbe tajek yipal xchanel yan kʼusitike, mu xa xakʼbun yorail sventa jchan li Vivliae. Kʼot yorail ti nel li jchanune, vaʼun lik tunkun ta paleal ta sintoísta ta jun chʼulna. ¡Kʼot onoʼox ta pasel li kʼusi oy ta koʼonton staele!

Ta tsʼakale, laj kakʼ venta ti maʼuk li kʼusi oy ta koʼonton staele. Jutuk mu skotoluk li paleetike muʼyuk oy ta yoʼontonik li krixchanoetike mi jaʼuk oy xchʼunel yoʼontonik. Jun li buchʼu tsots yabtel yichʼoje xi kʼot yalbune: «Mi chakʼan lek chbat avuʼune, jaʼ noʼox alo li kʼusi sventa filosofíae. Pe mu xaloʼiltabe jsetʼuk skʼoplal ta sventa li xchʼunel oʼontonale».

Toj chopol tajek laj kaʼi li kʼusi laj yalbeikune. Akʼo mi jech, muʼyuk laj kikta li chʼulnae. Lik jsabe skʼoplal yan relijionetik. Pe kʼalal chkil kʼusitik tspasike, mas to lichibaj˗o. Yileluke, mi junuk relijion chakʼik ta chanel li kʼusi melele.

TI KʼU YELAN LA SJEL JKUXLEJAL LI VIVLIAE: Li ta 1988, laj kojtikin jun budista ti la stijbun koʼonton ti akʼo jchan li Vivliae. Vaʼun, vul ta jol ti jech toʼox laj yalbun ek li pale ta sintoístae. Jaʼ yuʼun, lik jchan li Vivliae. Chʼayal to kʼot koʼonton yuʼun. Bakʼintike, te chisakub xchanel.

Li kʼusi la jchane la stijbun koʼonton sventa jkʼopon li Diose, jech kʼuchaʼal chal li Mateo 6:​9 kʼalal ta 13. Chabchab ora ta jchaʼalilan li orasion taje xchiʼuk jech ta jpas kʼalal chi˗abtej ta chʼulnae.

Xvul ta jol ti kʼalal lik jchan li Vivliae, ep kʼusitik lik jakʼbe jba. Li vaʼ kʼakʼale, nupunemun xa ox xchiʼuk jnaʼoj ti chakʼik chanubtasel ta Vivlia li stestigotak Jeovae, yuʼun yichʼ toʼox chanubtasel li kajnile. La jta ta kʼoponel jun ermana xchiʼuk ep kʼusitik lik jakʼbe. Li kʼusi mas labal sba laj kile jaʼ ti naka ta Vivlia la stakʼbune. Ta tsʼakale, li ermanae la saʼ yan ermano sventa xakʼbun chanubtasel ta Vivlia.

Echʼ kʼuk sjalile, lik batkun ta tsobajeletik. Ta slikebale, muʼyuk laj kakʼ venta ti te oyik li buchʼutik chopol kʼusi jpasojbee. Akʼo mi jech, maʼuk ti mu xa skʼoponikune, yuʼun lek la xchʼamikun.

Li ta tsobajeletike la jchan ti tskʼan Dios akʼo xkichʼ ta mukʼ xchiʼuk ti jkʼan li kutsʼ kalale. Toʼoxe jaʼ batem ta koʼonton li paleale, muʼyuk xa ta jkʼel li kajnile xchiʼuk li chaʼvoʼ jnichʼnabe. Laj kakʼ venta xtok ti jaʼ ta jchikintabe kʼusi chalik li buchʼutik chtalik ta chʼulnae, jaʼ muʼyuk jchikintaojbe jkojuk li kajnile. Kʼalal la jchan mas ta stojolal Jeovae, mas linopaj ta stojolal. Oy ep tekstoetik ti kʼot ta koʼontone, jech kʼuchaʼal Romanos 10:​13 ti xi chale: «Skotol li buchʼu tskʼan vokol ta sbi Jeovae jaʼ chkol». Ta jbikʼtal onoʼox ta jkʼan chkojtikin li Diose. Avi une, laj kojtikin xa.

Muʼyuk xa jun koʼonton ti te chitun ta chʼulnae. Jaʼ toʼox chixiʼo li kʼusi tsnop yantik mi laj kikta li relijion sintoísmoe. Pe kalojbe onoʼox jba ti chkikta li sintoísmo mi laj kojtikin li melel Dios ta yan relijione. Jaʼ yuʼun, jaʼ la jpas li kʼusi chal jol koʼontone. Laj kikta jrelijion ta 1989 xchiʼuk laj kakʼbe jkuxlejal Jeova li vaʼ orae.

Mu kʼunuk laj kaʼi ti jech kʼot ta nopel kuʼune. Li buchʼutik mas tsots yabtelike la snaʼleikun xchiʼuk la spajtsanikun sventa mu xilokʼe. Pe li kʼusi mas vokol laj kaʼie jaʼ ti xkalbe li jtot jmeʼe. Kʼalal jaʼo xa chbat kalbeike, xmichʼet tajek koʼonton xchiʼuk xtʼeltʼun li koke. Ep ta velta lipaj ta be sventa jpas orasion yoʼ jkʼanbe vokol Jeova.

Muʼyuk kʼusi laj kal jutebuk kʼalal likʼot ta sna jtot jmeʼe. Kʼalal lek xa ox jal te jchiʼukik xchiʼuk ep xa ox ta velta la jpas orasione, jaʼ to lokʼ ta alel kuʼun. Laj kalbe jtot ti laj xa jta li melel Dios ta yan relijione xchiʼuk ti skʼan xkikta li sintoísmo mi ta jkʼan chitun ta stojolale. Mu xa snaʼ kʼusi chal. La svul tajek yoʼonton. Tal yan kutsʼ kalaltak xtok sventa xalbeikun ti mu jel li jrelijione. Mu jkʼan ti oy buchʼu chopol xaʼi sbaike, pe mu jkʼan xkikta Jeova ta jech noʼox xtok. Ta tsʼakale, muʼyuk xa kʼusi laj yalbun kutsʼ kalal ta skoj li kʼusi la jnope.

Pe mu baluk noʼox ti chkikta li chʼulnae, yuʼun skʼan jel li kʼusitik ta jnope. Ep toʼox kʼusi nopem xkaʼi spasel kʼalal chitun ta paleale. Akʼo mi ta jchʼay ta jol skotol taje, pe ta jsetʼjuteb noʼox kʼusi tsvules ta jol.

Chaʼtos li kʼusi la skoltaun sventa jtsal li jvokole. Li baʼyele jaʼ ti la jtsob xchiʼuk la jchikʼ li kʼusi te nitil skʼoplal ta sintoísmoe. La jchikʼ livroetik, kuadroetik xchiʼuk yantik kʼusitik ti toyajtik stojole. Li yan kʼusi la skoltaune jaʼ ti oy kʼusitik jmoj la jpas xchiʼuk li Testigoetike. Ti kʼu yelan lek tskʼoponikun li ermanoetik xchiʼuk ti la skoltaikune jech kom kuʼun ta kʼunkʼun li kʼusi nopem xkaʼi spasele.

KʼUSITIK SBALIL JTAOJAN: Muʼyuk toʼox ta jtukʼulan li kajnil xchiʼuk jnichʼnabe, jech oxal stuk chaʼi sbaik. Pe kʼalal laj kakʼ ta jkuxlejal li tojobtaseletik ta Vivliae, mas xa jmoj oyunkutik. Ta tsʼakale, jmoj xa litunkutik ta stojolal Jeova xchiʼuk li kajnile. Li avi kʼakʼale, jmoj xa chitunkutik ta stojolal melel Dios xchiʼuk kajnil, jkerem, jtseb xchiʼuk li jniʼkutike.

Kʼalal ta jnopbe skʼoplal ti kʼu yelan lichʼi tal, ti oy onoʼox ta koʼonton chitun ta stojolal Dios xchiʼuk ti jkolta yantike, avie chkakʼ venta ti pasem xa kuʼune xchiʼuk oy to yan kʼusitik ta jpas. Mu xa onoʼox xtojbe kuʼun ta vokol Jeova.

«OY TO KʼUSI SKʼAN CHKAʼI LI TA JKUXLEJALE»

​(LYNETTE HOUGHTING)

KʼUSI ORA VOKʼ: 1958

SLUMAL: SUDÁFRICA

KʼU TOʼOX YELAN XKUXLEJAL: TENBIL NOʼOX CHAʼI SBA

LI JKUXLEJAL TOʼOXE: Livokʼ ta jun bikʼit lum ti Germiston sbie, ti bu oy noʼox stakʼinike xchiʼuk ti muʼyuk mas xibal sbae. Li jtot jmeʼe la skʼelanikun batel kʼalal 14 toʼox kʼakʼal jvokʼele, yuʼun la snopik ti mu ximalkʼij yuʼunike. La jnop mi jaʼ batsʼi jtot jmeʼ li buchʼutik la stsʼitesikune, yuʼun toj lek yoʼontonik. Pe kʼalal laj kaʼi ti maʼuke, tenbil laj kaʼi jba. Muʼyuk xa jun koʼonton ti te jchiʼukane xchiʼuk jnaʼoj ti mu xaʼibeik smelolal ti jech chkaʼi jbae.

Kʼalal 16 xa ox jabilale, nop kaʼi chibat xchiʼuk kamigotak ti bu chkʼejinike, ti bu ch˗akʼotajik xchiʼuk chchonik poxe. Kʼalal 17 xa ox kichʼoje, lik sikʼolajkun. Ta jkʼan ti xikoʼolaj kʼuchaʼal li antsetik ti jichʼilik tajek ti te chvinaj li ta skajail sikʼolale. Kʼalal la jta 19 jabilale, libat ta naklej ta Johannesburgo ta skoj li kabtele. Mu ta jaluke, lik jchiʼinan li buchʼutik chopol chkʼopojike, ti tsikʼolajik xchiʼuk ti chyakubik mi nel jujun xemanae.

Akʼo mi jech, ta jpas ep ejersisio. La jchan tajimol ta futbol xchiʼuk yan tajimoletik. Laj kakʼ ta koʼonton li chanune, jaʼ yuʼun lek laj kichʼ ojtikinel li ta abtel ta komputadoraetike. Lek noʼox li jkuxlejale, muʼyuk chkil jvokol ta takʼin, jech oxal li yantike xmuyubajik ta jtojolal. Pe ti melel xkaltike, muʼyuk noʼox sbalil chkaʼi li jkuxlejale xchiʼuk ta jvul noʼox koʼonton. Oy noʼox kuʼun skotol, pe oy to kʼusi skʼan chkaʼi li ta jkuxlejale.

TI KʼU YELAN LA SJEL JKUXLEJAL LI VIVLIAE: Kʼalal lik kichʼ chanubtasel ta Vivliae, la jchan ti toj echʼ xa noʼox chkʼanvan li Jeovae, jech oxal laj yakʼbutik li Vivliae. Li Vivliae xkoʼolaj ta jun karta sventa sbeiltas batel li jkuxlejaltike (Isaias 48:​17, 18). Te laj kaʼibe smelolal ti skʼan oy kʼusitik jel ta jkuxlejal mi ta jkʼan tsbeiltasun li Vivliae.

Baʼyel la jel li kamigotake. Jech kʼuchaʼal chal ta Proverbios 13:20: «Li buchʼu jaʼ chchiʼin li buchʼutik pʼijike chpʼijub ek, pe li buchʼu jaʼ chchiʼin li buchʼutik bolike muʼyuk kʼusi lek chkʼot ta stojolal». Laj kakʼ ta jkuxlejal li tojobtasel liʼe. Kʼalal laj kikta li buchʼutik toʼox ta jchiʼinane, jaʼ xa lik kamigoin li stestigotak Jeovae.

Pe li kʼusi mas vokol laj kaʼi yiktaele, jaʼ li sikʼolajele. Ta skoj ti vokol chkaʼi stsalele, lijupʼ 14 kilo. La jvul tajek koʼonton ta skoj taje, jutuk mu lajunebuk jabil laj yichʼ kuʼun yoʼ xyal li jkiloale. Pe jnaʼoj ti skʼan xkom kuʼun li kʼusi meʼinem ta koʼontone. Ep ta velta la jkʼopon Jeova, vaʼun laj yakʼbun kip sventa stsal kuʼun.

KʼUSITIK SBALIL JTAOJAN: Mas xa lek li jkuxlejale. Ximuyubaj noʼox yuʼun li kʼusitik oy kuʼune, mu xa jechuk ta jnop ti jaʼ chakʼbun muyubajel mi oy lek kabtel, mi lek ojtikinbilun xchiʼuk mi oy jkʼulejale. Ximuyubaj xchiʼuk jmalal ti xuʼ jchanubtaskutik yantik ta sventa Vivliae xchiʼuk jkoltaoj oxvoʼ antsetik ti jaʼ toʼox jchiʼiltak ta abtel sventa xtunik ta stojolal li melel Diose. Jech xtok, kʼalal kuxulik toʼox li buchʼutik la stsʼitesikune, laj kalbeik ti oy chaʼkuxesel kʼalal mi pasem xa ox ta Paraiso li balumile.

Avi ti lek xa xkil jba xchiʼuk Diose muʼyuk xa tenbil chkaʼi jba. Jun koʼonton ti te jkʼoplal xchiʼuk li stestigotak Jeovae, ti jaʼ jun utsʼ alalil ta spʼejel balumile. Ep xa jtot jmeʼ xchiʼuk jbankil jvixobtak (Markos 10:​29, 30).

Laj kil ti skʼanoj sbaik ta melel li stestigotak Jeovae

Li chʼulna ti bu toʼox chitun ta paleal ta sintoísmoe