Muʼyuk stukʼil oʼontonal: senyail ti kuxulutik ta slajeb kʼakʼale
«Tucʼ coʼntoncutic, ti lec cʼusi la jpascutic, ti muʼyuc jmulcutic.» (1 TES. 2:10)
KALBETIK SKʼOPLAL LI KʼUSI MAS TSOTSIK SKʼOPLALE
¿Kʼusi xuʼ jchantik ta sventa ti muʼyuk stukʼil yoʼonton Dalila, Absalón xchiʼuk li Judas Iscariotee?
¿Kʼuxi xuʼ jchanbetik stukʼil yoʼonton li Jonatán xchiʼuk Pedroe?
¿Kʼuxi xuʼ tukʼ xkakʼ jbatik ta stojolal jnup jchiʼiltik xchiʼuk ta stojolal li Jeovae?
1-3. 1) ¿Kʼusi senyail chvinaj ti kuxulutik ta slajebal kʼakʼale, xchiʼuk kʼusi smakoj? 2) ¿Kʼusi oxib sjakʼobil chichʼ takʼel?
¿KʼUXI xkoʼolajik-o li Dalila, Absalón xchiʼuk Judas Iscariotee? Jaʼ ti muʼyuk stukʼil yoʼontonike. Li Dalilae laj yakʼ ta kʼabal smalal ti solel kʼanbil tajek yuʼune, ti jaʼ li jchapanvanej Sansone. Li Absalone la svalopatin li stote ti jaʼ li ajvalil Davide. Xchiʼuk li Judase laj yakʼ ta kʼabal li Jchanubtasvanej yuʼune, ti jaʼ li Jesuse. Li kʼusitik chopol la spasik taje, solel laj yakʼbeik svokolik li yantike. Pe, ¿kʼu yuʼun skʼan jchanbetik skʼoplal li kʼusitik la spasike?
2 Jun jtsʼibajom ants chal ti jvalopatinvaneje jaʼ la li kʼusi mas nopem xaʼiik spasel li avie. Mu labal sba xkaʼitik taje, yuʼun kʼalal laj yalbe senyail ti «poʼot xa slajebal cʼacʼal» li Jesuse laj yal xtok ti ep «chlic acʼvanicuc ta [kʼabale]» (Mat. 24:3, 10). Ti muʼyuk stukʼil oʼontonale jaʼ skʼan xal kʼalal «jun krixchano tsloʼla o chilbajin jun yamigo o junuk krixchano ti jaʼ toʼox slekil amigo o spatoj toʼox yoʼonton ta stojolale». Ti muʼyuk stukʼil oʼontonale jaʼ chakʼ ta ilel ti kuxulutik ta «slajebal cʼacʼale», jech kʼuchaʼal laj yal Pabloe, li krixchanoetike «muʼyuc ta yoʼntonic yichʼel ta mucʼ Dios [...,] ta xʼacʼvanic ta cʼabal» (2 Tim. 3:1, 2, 4). Li buchʼutik tstsʼibaik livroetik xchiʼuk li buchʼutik tstsʼibaik pelikulaetike chakʼik ta ilel ti lek li kʼusi tspasik li buchʼutik muʼyuk tukʼ yoʼontonike. Pe taje mu meleluk, yuʼun chakʼ ep vokolil. Ta melel, ti muʼyuk stukʼil oʼontonale jaʼ jun senyail ti kuxulutik ta slajebal kʼakʼale.
3 ¿Kʼusi xuʼ jchantik ta sventa li krixchanoetik ti te tsakal skʼoplalik ta Vivlia ti mu tukʼuk laj yakʼ sbaik ta stojolal li xchiʼiltakike? ¿Kʼusi xuʼ jchantik ta sventa li buchʼutik tukʼ laj yakʼ sbaike? Xchiʼuk, ¿buchʼu skʼan tukʼ xkakʼ jbatik ta stojolal akʼo mi tsots chkaʼitik spasel? Jkʼeltik batel.
CHOPOL SKʼELOBILTAK TA VOʼNE
4. ¿Kʼuxi laj yakʼ ta kʼabal smalal li Dalilae, xchiʼuk kʼu yuʼun toj chopol tajek li kʼusi la spase?
4 Jkʼeltik baʼyel li kʼusi la spas Dalilae, li manya ants ti toj kʼupil sba ilat yuʼun li Sansone. Li jchapanvanej vinik taje jpʼel ta yoʼonton tspakbe skʼoplal steklumal Dios ta stojolal li jfilistaetike. Xuʼ van ta skoj ti snaʼojik ti muʼyuk skʼanoj xchiʼuk ti muʼyuk tukʼ yakʼoj sba ta stojolal Sansón li Dalilae, li voʼob Filistea viniketik ti jaʼ jbabeetike, laj yakʼbeik epal takʼin sventa tsjakʼbe Sansón ti kʼu yuʼun toj tsots yipe, taje jaʼ sventa tsmilik-o. Ta skoj ti jaʼ batem ta yoʼonton takʼin li Dalilae, la stsak li takʼine, pe oxib velta muʼyuk spas yuʼun ti ch-albat ti kʼu yuʼun toj tsots yip li Sansone. Vaʼun li Dalilae solel «jujun cʼacʼal te xvulvun o ta sjaqʼuel». Ta skoj ti «iʼechʼ yoʼnton li Sansone la snop ti acʼo xa chamuque», vaʼun laj yalbe ta jamal ti muʼyuk bu lokʼbil-o li sjole xchiʼuk laj yalbe ti mi laj yichʼ lokʼbel li sjole chchʼay li yipe.a Ta anil noʼox li Dalilae laj yal ti xuʼ xa slokʼbeik sjol kʼalal jaʼo vayem ta sba stsek li Sansone. Vaʼun laj yakʼ ta skʼob yajkontratak sventa spasbeik li kʼusi xal yoʼontonike (Jue. 16:4, 5, 15-21). ¡Toj chopol xa noʼox li kʼusi la spase! Ta skoj ti chpichʼ oʼonta takʼin li Dalilae laj yakʼ ta kʼabal li vinik ti kʼanbil tajek yuʼune.
5. 1) ¿Kʼuxi la svalopatin David li Absalone, xchiʼuk kʼusi laj yakʼ ta ilel ti jech la spase? 2) ¿Kʼu yelan laj yaʼi sba David kʼalal valopatinvan li Ahitofele?
5 Jkʼeltik batel li kʼusi la spas Absalone. Ta skoj ti tskʼan ch-och ta ajvalile, tspojbe ox li ajvalilal yuʼun stote, li ajvalil Davide. Baʼyele «la sloʼlabe yoʼnton israeletic ti Absalone», jaʼ xkaltik, sventa lek x-ilee lik yalanbe ti oy kʼusi ta xakʼbe xchiʼuk ti skʼanojan yilele. Ta smeyanan xchiʼuk tstsʼutsʼan sventa oy xa ta yoʼonton yilel li svokolike xchiʼuk li kʼusitik chtun yuʼunike (2 Sam. 15:2-6). Li Absalone loʼlaj yuʼun li Ahitofel, ti jaʼ yajtojobtasvanej David ti spatoj yoʼonton ta stojolale, vaʼun laj yakʼ sba ta stojolal li Absalone xchiʼuk kʼot ta jvalopatinvanej (2 Sam. 15:31). Li ta Salmo 3 xchiʼuk 55, te chal kʼuyelan laj yaʼi sba David kʼalal laj yichʼ valopatinele (Sal. 3:1-8; kʼelo Salmo 55:12-14). Li kʼusi la spas Absalone chakʼ ta ilel ti muʼyuk chichʼ ta mukʼ li mukʼul pasmantal yuʼun Diose xchiʼuk ti jaʼ noʼox tsaʼ li kʼusi oy ta yoʼontone xchiʼuk ti muʼyuk xkʼexlale (1 Cró. 28:5). Ta slajeb une muʼyuk kʼot ta pasel li kʼusi tskʼane, jaʼ onoʼox ajvalilaj li David ti jaʼ tʼujbil yuʼun li Jeovae.
6. ¿Kʼuxi la svalopatin Jesús li Judase, xchiʼuk kʼusi xkoʼolaj-o ta yan kʼopetik li biil Judase?
6 Jnoptik xtok kʼalal valopatinvan li Judas Iscariote. Li ta slajebal kʼin Koltael la spas Jesús xchiʼuk li lajchaʼvoʼ yajtakboltake, xi laj yalanbee: «Melel chacalboxuc, oy jun avuʼunic ti chiyacʼun ta cʼabale» (Mat. 26:21). Kʼalal te xa ox oyik ta nichimaltik Getsemaní li vaʼ akʼobale, li Jesuse xi laj yalbe li Pedro, Santiago xchiʼuk Juane: «Qʼuelavilic, leʼ xa xtal li bochʼo chiyacʼun ta cʼabale». Vaʼun li Judase kʼot xchiʼuk li buchʼutik koʼol sjol xchiʼuke, xchiʼuk «ta ora inochʼaj batel ta stojol li Jesuse, jech laj yalbe: –¿Me liʼ oyote, Jchanubtasvanej? –xut. La stsʼutsʼ» (Mat. 26:46-50; Luc. 22:47, 52). Ta skoj ti tskʼupin takʼin li Judase «laj yacʼ ta cʼabal [...] li bochʼo muʼyuc smule», vaʼun li Jesuse laj yichʼ akʼel ta stojolal yajkontratak. ¿Kʼuyepal laj yichʼ tojel? Kʼajomal noʼox 30 ta sep sakil takʼin (Mat. 27:3-5). Ta skoj taje, ta junantik kʼopetik li biil Judase xkoʼolaj xchiʼuk li buchʼu «chvalopantinvane» o ti tspas sba ta amigoil yileluke.b
7. ¿Kʼusitik la jchantik ta stojolal 1) li Absalón xchiʼuk Judase, xchiʼuk 2) li Dalilae?
7 ¿Kʼusitik la jchantik sventa li chopol skʼelobiltak taje? Li Absalón xchiʼuk Judase kʼexlal sba li kʼuyelan chamike yuʼun la svalopatinik li buchʼu tʼujbil yuʼun Jeovae (2 Sam. 18:9, 14-17; Hech. 1:18-20). Li biil Dalilae jaʼ svinajeb li buchʼu muʼyuk tukʼ yoʼonton ti chkʼanvan yilele (Sal. 119:158). Tsots me skʼoplal ti mu jchʼies ta koʼontontik li kʼusi jecheʼ noʼox ta jkʼantike, yuʼun xuʼ xchʼay ti lek chilutik li Jeovae. Li kʼusitik kʼot ta pasele jaʼ jun lekil skʼelobil sventa tskoltautik spʼajel li talelal taje, ti muʼyuk stukʼil koʼontontike.
JCHANBETIK LI BUCHʼU TUKʼ YOʼONTONIKE
8, 9. 1) ¿Kʼu yuʼun tukʼ laj yakʼ sba ta stojolal David li Jonatane? 2) ¿Kʼuxi xuʼ jchanbetik stalelal li Jonatane?
8 Li Vivlia xtoke chalbe skʼoplal ti ep buchʼutik tukʼ yoʼontonike. Jchanbetik skʼoplal chaʼvoʼ xchiʼuk jkʼeltik kʼusitik xuʼ jchantik. Baʼyel jkʼelbetik skʼoplal jun vinik ti tukʼ laj yakʼ sba ta stojolal Davide: jaʼ li Jonatane. Ta skoj ti jaʼ bankilal xnichʼon ajvalil Saúl li Jonatane jaʼ ox ch-och ta ajvalil li ta jteklum Israele. Akʼo mi jech, li Jeovae jaʼ la stʼuj David sventa ch-och ta ajvalil. Li Jonatane muʼyuk itʼixaj, laj yichʼ ta mukʼ li kʼusi xchapanoj Jeovae. Muʼyuk la skontrain, «li Jonatane lic spas ta coʼol yoʼnton xchiʼuc li Davide» xchiʼuk laj yalbe ti tukʼ chakʼ sba ta stojolale. Maʼuk noʼox taje, yuʼun laj to skʼelanbe xtok skʼuʼ spokʼ, yespada, sflecha xchiʼuk xchuk, ti jaʼ senyail ti chichʼ ta mukʼe (1 Sam. 18:1-4). Jech xtok laj yakʼ persa sventa «stsatsubtasbe yoʼnton» li Davide, akʼo mi laj yakʼ ta vokol xkuxlejal sventa tspoj ta stojolal li stote. Ta sjunul yoʼonton xi la stsatsubtase: «Persa onoʼox voʼot chlic ochan ta ajvalilal yuʼun li jchiʼiltactique. Vuʼune xchibal jpasmantal chicʼot avuʼun» (1 Sam. 20:30-34; 23:16, 17). Mu labaluk xkaʼitik ti kʼalal cham li Jonatane, li Davide laj yal ta jun kʼejoj ti ep skʼanoj xchiʼuk ti toj kʼux laj yaʼi kʼalal chame (2 Sam. 1:17, 26).
9 Li Jonatane jpʼel ta yoʼonton chichʼ ta mukʼ li Davide. Yuʼun ta sjunul yoʼonton chchʼunbe li Mukʼul Jpasmantal Jeovae xchiʼuk tskolta li buchʼu tʼujbil yuʼun Diose, ti jaʼ li Davide. Jaʼ noʼox jech li voʼotik eke, manchuk mi muʼyuk jtaoj jmotontik ta tsobobbail, skʼan me jkoltatik ta sjunul koʼontontik li buchʼutik vaʼanbilik sventa tsbeiltasutike (1 Tes. 5:12, 13; Heb. 13:17, 24).
10, 11. 1) ¿Kʼu yuʼun tukʼ-o yoʼonton laj yakʼ sba ta stojolal Jesús li Pedroe xchiʼuk ti te kom-o xchiʼuke? 2) ¿Kʼuxi xuʼ jchanbetik li Pedroe?
10 Li yan slekil kʼelobil ta jchanbetik skʼoplale jaʼ li jtakbol Pedroe, ti laj yalbe ti tukʼ chakʼ sba ta stojolal li Jesuse. Kʼalal la stunes lokʼolkʼopetik sventa chakʼ ta ilel ti tsots skʼoplal ti xakʼik ta ilel li xchʼunel yoʼontonik ta sventa li sbekʼtal xchiʼuk xchʼichʼel li Mukʼta jchanubtasvanej kʼalal jutuk xaʼox skʼan xakʼ ta matanale, ep yajtsʼaklomtak chopol laj yaʼiik, vaʼun laj yiktaik komel (Juan 6:53-60, 66). Pe li Jesuse xi la sjakʼbe li lajchaʼvoʼ yajtakboltake: «¿Me chasutic batel ec li voʼoxuque?». Li Pedroe xi la stakʼe: «Cajval, ¿bochʼo yan chbat jchiʼincutic? Voʼot noʼox chavalbuncutic li cʼop sventa cuxlejal sbatel osile. Li vuʼuncutique laj xa jchʼunotcutic, laj xa jnaʼcutic ti voʼot Cristoote, ti voʼot Tʼujbilot yuʼun Diose» (Juan 6:67-69). Pe li Pedroe, ¿mi yuʼun van laj yaʼibe smelolal skotol li kʼusi laj yal Jesús ta sventa ti chakʼ ta matanal li xkuxlejale? Xuʼ van muʼyuk. Akʼo mi jech, tukʼ yoʼonton ta stojolal li Xnichʼon Dios ti tʼujbile.
11 Li Pedroe muʼyuk la snop ti jecheʼ li kʼusi chal Jesuse xchiʼuk ti tsjel li kʼusi laj yal ta mas tsʼakale. Moʼoj, bikʼit laj yakʼ sba xchiʼuk laj yakʼ venta ti jaʼ «sventa cuxlejal sbatel osil» li kʼusi laj yal Jesuse. Jaʼ yuʼun chaʼa, ¿kʼu yelan chkaʼitik kʼalal oy kʼusi ta jtatik ti mu xkaʼibetik smelolal o ti mu jechuk kʼuchaʼal ta jnoptik li ta vunetik tslokʼes li «jchabina ti tukʼ yoʼontone»? Skʼan xkakʼtik persa ta yaʼibel smelolal, mu me jnoptik ti chjel ta mas tsʼakale o ti jech tspasik kʼuchaʼal ta jnoptike (kʼelo Lucas 12:42).
TUKʼ YOʼONTONIK TA STOJOLAL SNUP XCHIʼILIK
12, 13. ¿Kʼuxi xuʼ xlik li mukul satiel ta jun nupultsʼakale, xchiʼuk kʼu yuʼun maʼuk ta jpak-o jkʼoplaltik ti jayib jabil kichʼojtike?
12 Mu xkakʼtik ti sokes li jun oʼontonal oy ta utsʼ alalil xchiʼuk ta tsobobbail li kʼusi toj chopole, ti jaʼ li sloʼlael nup chiʼilile. Ti jnaʼojtik xa taje, jkʼeltik batel kʼuxi xuʼ tukʼ-o koʼontontik ta stojolal li jnup jchiʼiltike xchiʼuk ta stojolal li Diose.
13 Li sloʼlael chiʼilil ta nupunele toj chopol, jaʼ svinajeb ti muʼyuk tukʼil oʼontonale. Li buchʼu jech tspas taje muʼyuk tukʼ chakʼ sba ta stojolal li kʼusi laj yakʼ ye tspase, ti jaʼ xa mas oy ta yoʼonton li yan krixchanoe. Kʼalal jech chkʼot ta pasele stuk xa noʼox chaʼi sba xchiʼuk mu xa snaʼ kʼusi tspas li buchʼu laj yichʼ loʼlaele. ¿Kʼuxi xa noʼox jech chkʼot ta pasel ta stojolal chaʼvoʼ krixchano ti skʼanoj toʼox sbaike? Bakʼintike jaʼ chlik-o ta skoj ti muʼyuk xa ta yoʼonton li snup xchiʼilike. Jun jchanubtasvanej sventa Sociología ti Gabriella Turnaturi sbie chal: «Kʼalal kʼunkʼun chnamajik batel li buchʼutik nupunemike jaʼ te xuʼ xlik ti tsmukul sati sbaike». Taje xuʼ jech xkʼot ta pasel akʼo mi jal xaʼox snupunelik. Jech kʼot ta stojolal jun vinik ti 50 xaʼox sjabilale, kʼalal 25 jabil xaʼox snupunele la xtuchʼ snupunel ta skoj ti kʼupij yoʼonton ta yan antse, akʼo mi tukʼ yakʼoj sba li yajnile. Junantik krixchanoetike chalik ti stalel onoʼox jech kʼalal molik xaʼox jutuke. Pe li sjabilalike maʼuk xuʼ spak-o skʼoplalik sventa li chopol talelalil taje. Li sloʼlael jchiʼiltik ta nupunele maʼuk jun talelal ti stalel onoʼoxe. Jaʼ mukul sativanej.c
14. 1) ¿Kʼu yelan chil Jeova li buchʼu chikta snup xchiʼile? 2) ¿Kʼusi laj yal Jesús ta sventa ti tukʼuk yoʼontonik ta stojolal li snup xchiʼilike?
14 ¿Kʼu yelan chil Jeova li buchʼu muʼyuk srasonal chikta smalal o yajnile? Li Jtotik Diose toj chopol chil li buchʼu chtuchʼ snupunel ta registro civile xchiʼuk tsots chakʼbe mantal li buchʼu jech tsmukul sati li snup xchiʼile (kʼelo Malaquías 2:13-16). Li Jesús xchiʼuk Stote chopol chilik taje, jaʼ yuʼun chanubtasvan ti mu stakʼ ti chikta o chchʼak sba xchiʼuk snup xchiʼil li jun krixchanoe (kʼelo Mateo 19:3-6, 9).
15. ¿Kʼusi xuʼ spasik sventa tukʼuk-o xakʼ sbaik ta stojolal snup xchiʼilik li nupultsʼakaletike?
15 ¿Kʼuxi xuʼ tukʼ-o xakʼ sbaik ta stojolal snup xchiʼilik li buchʼutik nupunemike? Li skʼop Diose xi tstakʼe: «Cuxetuc noʼox avoʼntonic o achiʼuc li avajnil [o amalal] onoʼox ta aqueremal [o ta atsebale]». Xi to chal xtoke: «Cuxetuc noʼox avoʼnton cʼano aba achiʼuc [amalal o] avajnil» (Pro. 5:18; Ecl. 9:9). Kʼalal oy xaʼox jayib jabil snupunelike ta jujuntal skʼan me «ti mu xnamajike» xchiʼuk ti mu xchʼay ti oyuk ta yoʼonton sbaike. Taje jaʼ skʼan ti oyuk ta yoʼonton sbaik ta jujuntale ti xchʼakbeik yorail ti jmoj oyike xchiʼuk ti stsatsubtas ti kʼuyelan xil sbaike. Skʼan me jaʼuk xakʼ ta yoʼontonik li snupunelike xchiʼuk ti kʼuyelan xil sbaik xchiʼuk Diose. Sventa spas yuʼunike skʼan nopolik noʼox jmoj xchanik li Vivliae, jmoj xcholik mantal xchiʼuk ti jmojuk skʼanbeik Jeova ti akʼo x-akʼbatik bendisione.
TUKʼ KOʼONTONTIK TA STOJOLAL JEOVA
16, 17. 1) ¿Kʼuxi chvinaj mi oy stukʼil koʼontontik ta stojolal Dios kʼalal jaʼ kutsʼ kalaltik o kamigotik li buchʼu chichʼ lokʼesel ta tsobobbaile? 2) ¿Kʼusi skʼelobil chakʼ ta ilel ti xuʼ jtabetik sbalil kʼalal ta jchʼuntik li smantal Dios ti mu xuʼ jchiʼintik li buchʼutik lokʼesbilik ta tsobobbaile?
16 Oy jlom ti teik ta tsobobbail ti spasoj smulike skʼan «tsots [xichʼik pajesel] li bochʼotic jech tspasique, yuʼun jech jʼechʼel acʼo xchʼunic li cʼusi melele» (Tito 1:13). Pe oy jlome ta skoj li stalelalike skʼan xichʼik lokʼesel ta tsobobbail. Li vaʼ tukʼibtasele jaʼ chkoltavan sventa lek xkuch yuʼunik xchiʼuk ti xlekubik ta mantale (Heb. 12:11). Pe, ¿mi jaʼ jun kutsʼ kalaltik o kamigotik li buchʼu laj yichʼ lokʼesel ta tsobobbaile? Kʼalal jech taje kakʼtik me ta ilel ti tukʼ chkakʼ jbatik ta stojolal li Diose, maʼuk ta stojolal li krixchanoe. Li Jeovae yilojutik xchiʼuk snaʼoj mi ta jchʼuntik li mantal ti mu jchiʼintik ti buchʼuuk noʼox lokʼesbil ta tsobobbaile (kʼelo 1 Corintios 5:11-13).
17 Jkʼelbetik junuk skʼelobil ti lek kʼusi chkʼot ta pasel kʼalal chichʼ chʼunel li smantal Dios ti mu stakʼ jchiʼintik li buchʼutik lokʼesbil ta tsobobbaile. Oy jun kerem ti lajuneb xaʼox jabil lokʼesbil ta tsobobbaile, ti kʼu sjalil taje li stot smeʼe xchiʼuk li chanvoʼ xchiʼiltak ta vokʼele mi jsetʼuk la skap sba xchiʼukik. Oy bakʼintike tskʼan ox tstikʼ sba li ta kʼusitik tspas yutsʼ yalale, pe bu chata, tukʼ-o yoʼonton li yutsʼ yalale. Kʼalal och yan velta ta yajrextiko Jeovae laj yal ti la snaʼ tajek li yutsʼ yalale, mas to kʼalal stuk oy ta akʼobaltike. Akʼo mi jech, ti kʼoponatuk la jlikeluk noʼox yuʼun li yutsʼ yalale, jechuke laj la sbalin sventa mu sut-o tal. Li yutsʼ yalale mi jsetʼuk la skʼoponik. Ta skoj ti tskʼan chchiʼinan li yutsʼ yalale jaʼ tijbat-o yoʼonton sventa xakʼ persa ti lekuk xil sba xchiʼuk Jeova yan veltae. Kʼalal vokol chkaʼitik xchʼunel li smantal Dios ti mu stakʼ jchiʼintik li buchʼutik lokʼesbil ta tsobobbaile jnoptik li ta skʼelobil taje.
18. ¿Kʼusi ta jpastik ti kʼalal laj xa kaʼibetik smelolal ti oy kʼusi chkʼot ta pasel mi oy stukʼil koʼontontik xchiʼuk mi muʼyuke?
18 Kuxulutik ta jun balumil ti muʼyuk stukʼil oʼontonale. Akʼo mi jech, li ta stsobobbail yajtsʼaklomtak Cristoe oy epal ermanoetik ti lek ta chanbel stukʼil yoʼontonike. Jaʼ jech chvinaj li ta sjunul xkuxlejalike, yuʼun xkoʼolaj ti xi chalik yaʼeluke: «Voʼoxuc testigooxuc, xchiʼuc jaʼ testigo ec li Diose ti ta melel tucʼ coʼntoncutic, ti lec cʼusi la jpascutic, ti muʼyuc jmulcutic cʼalal te oyuncutic ta atojolic voʼoxuc li jchʼunolajeloxuque» (1 Tes. 2:10). Kakʼtik me ta ilel jujun kʼakʼal ti ta sjunul koʼonton tukʼ chkakʼ jbatik ta stojolal li Diose xchiʼuk ta stojolal li jchiʼiltaktike.
[Tsʼibetik ta yok vun]
a Li yip Sansone mu jaʼuk ta skoj ti natik sjole, moʼoj, li kʼusi skʼan xale: jaʼ ti lek tajek xil sbaik xchiʼuk Jeova ta skoj ti jaʼ jun nasareoe.
b Ta junantik kʼopetike li jpʼel kʼop «li tsʼutsʼel laj yakʼ Judas» xie, jaʼ skʼan xal ti «tsvalopatin li buchʼu skʼanoj yilele».
c Xuʼ te chatabe mas smelolal kʼuxi ta tsalel li mukul satiel li ta mantal ti bu chal: «Kʼuxi xuʼ stsal avuʼun ti la smukul satiot anup achiʼile», ta revista Li Jkʼel osil ta toyole, 15 yuʼun junio ta 2010, pajina 29 kʼalal ta 32.
[Lokʼol ta pajina 10]
Li Pedroe tukʼ laj yakʼ sba ta stojolal li Xnichʼon Dios ti tʼujbile xchiʼuk muʼyuk bu la spʼaj kʼuchaʼal li yantike