Jelbat˗o xkuxlejalik yuʼun li Vivliae
¿Kʼusi ti mas to kʼupil sba laj yil jun yajval empresa ta Escocia ti jaʼ mu xkoʼolaj kʼuchaʼal li yabtele? ¿Kʼuxi iktaj yuʼun mulivajel jun vinik ta Brasil xchiʼuk ti nopem toʼox xaʼi slajesel kokainae? ¿Kʼusi koltaat˗o jun kerem ta Eslovenia yoʼ xikta li poxe? Akʼo yalbutik stukik.
«Lek toʼox tajek yilel li jkuxlejale» (JOHN RICKETTS)
KʼUSI ORA VOKʼ: 1958
SLUMAL: ESCOCIA (REINO UNIDO)
KʼU TOʼOX YELAN XKUXLEJAL: JAʼ TOʼOX YAJVAL JUN MUKʼTA EMPRESA
LI JKULEJAL TOʼOXE: Kʼalal li chʼi tale oy noʼox lek jtakʼinkutik. Li jtote jaʼ toʼox jun bankilal soltaro yuʼun Gran Bretania. Jaʼ yuʼun, xital xibat kutik noʼox xchiʼuk li kutsʼ kalale, maʼuk noʼox te li nakikutik Escocia, yuʼun linakikutik ta Inglaterra, Alemania, Kenia, Malasia, Irlanda xchiʼuk Chipre. Kʼalal vaxakib toʼox jabilale, la jchan vun ta jeltos eskuelaetik ta Escocia xchiʼuk te tsuts jchanun li ta Universidad de Cambridge.
Kʼalal 20 toʼox jabilale, vaxakib jabil li˗abtej sventa li kʼusitik chichʼ pasel ta petroleoe. Baʼyel li˗abtej ta América del Sur, laje ta África, ta tsʼakale ta Australia Occidental ti jaʼ li bu la jlikes jun j˗empresa ti la jchon ta tsʼakale.
Ta skoj ti lek la jpas kanale, laj noʼox kikta abtel kʼalal 40 toʼox jabilale. ¿Kʼusi xa ta jpas avi ti mas xa xokolune? Libat ta yantik lum, chib to velta la jxan Australia ta moto xchiʼuk la jxan jutuk mu spʼejel balumil. Lek toʼox tajek yilel li jkuxlejale.
TI KʼU YELAN LA SJEL JKUXLEJAL LI VIVLIAE: Kʼalal skʼan toʼox xkikta li abtele, oy xa onoʼox ta koʼonton ti jtojbe ta vokol Dios ta sventa ti lek noʼox li jkuxlejale. Jaʼ yuʼun, libat li ta Iglesia Anglicana ti jaʼ onoʼox jrelijion ta jbikʼtale, pe teye muʼyuk mas chalbeik skʼoplal li Vivliae. Ta tsʼakale li bat ta srelijion jmormonetik, pe chopol laj kil ti muʼyuk tsots skʼoplal chilik li Vivliae.
Jun veltae kʼotik ta jna li stestigotak Jeovae, anil laj kakʼ venta ti ta Vivlia lokʼem skotol li kʼusi xchʼunojike. Jun teksto ti laj yakʼbeikun kile jaʼ li 1 Timoteo 2:3, 4 ti bu chal «Li kʼusi tskʼan yoʼonton li Diose jaʼ ti akʼo koluk skotol li krixchanoetike xchiʼuk ti akʼo yojtikinik lek li kʼusi melele». Labal sba laj kil ti maʼuk noʼox tsots skʼoplal chilik ti xkojtikintik Vivlia li stestigotak Jeovae, yuʼun tskʼanik ti jnabetik skʼoplal li kʼusi melele.
Kʼalal lik jchan li Vivliae laj kaʼi li kʼusi melele, jech kʼuchaʼal liʼe: Kʼupil sba laj kaʼi kʼalaluk la jchan ti maʼuk jun Trinidad li Dios xchiʼuk Jesuse (Juan 14:28; 1 Korintios 11:3). Jecheʼ laj kakʼ kipal ta yaʼibel smelolal jun jecheʼ chanubtasel ti mu stakʼ aʼibel smelolale, pe li kʼusi melele kʼun tajek ta aʼiel.
Mu ta sjaliluke libat ta stsobajelik li stestigotak Jeovae, labal sba laj kil ti lek tajek yoʼontonike xchiʼuk ti chakʼ ta xkuxlejalik li mantaletik ta Vivliae. Chʼul krixchanoetik xa laj kil. Kʼalal laj kil ti skʼanoj sbaik ta melele, laj kakʼ venta ti jaʼ li melel relijione (Juan13:35).
KʼUSITIK SBALIL JTAOJAN: Kʼalaluk laj kichʼ voʼe laj kojtikin li Diane, jun kʼupil sba ermana ti te chʼi talel ta steklumal Jeovae. Lek tajek laj kilbe li stalelaltake, jaʼ yuʼun ta tsʼakale li nupunkutik. Jaʼ jun bendision yuʼun Jeova laj kil ti la skoltaun xchiʼuk ti lek tajek xkil jba xchiʼuk li Diane.
Oy tajek ta koʼontonkutik chibatkutik ti bu chtun mas jcholmantaletike. Jaʼ yuʼun, li ta 2010 li batkutik ta Belice li ta yosilal Centroaméricae, ta jcholbekutik mantal krixchanoetik ti oy ta yoʼonton chojtikinik xchiʼuk chnopajik ta stojolal Diose.
Avi ti jnaʼoj xa li kʼusi melel ta sventa Dios xchiʼuk li Vivliae, jun xa koʼonton, ta skoj ti chitun ta tsʼakal orae, jkʼupinoj talel skoltael krixchanoetik yoʼ xojtikinik li skʼop Diose. Ximuyubaj tajek kʼalal chkil kʼu yelan tsjelbe xkuxlejal krixchanoetik li Vivliae, jech kʼuchaʼal la sjelbun eke. Avie jaʼ to xuʼ ta jtojbe ta vokol Jeova ti yakʼojbun jkuxlejale.
«Lek yoʼontonik ta jtojolal» (MAURÍCIO ARAÚJO)
KʼUSI ORA VOKʼ: 1967
SLUMAL: BRASIL
KʼU TOʼOX YELAN XKUXLEJAL: CHMULIVAJ TOʼOX
LI JKUXLEJAL TOʼOXE: Te lichʼi ta Avaré, jun chʼin jteklum ta São Paulo. Jutuk mu skotolikuk li jnaklejetike naka jsaʼ abteletik.
Li jtote cham kʼalal skʼan toʼox xivokʼe, kʼalal kʼoxun toʼoxe ta jlapbe skʼuʼ jmeʼ kʼalal jaʼo muʼyuk te oye. Jech xa lik jpas jtalelal kʼuchaʼal antsetik, vaʼun li krixchanoetike lik yalik ti lek la chkil li viniketike, ta tsʼakale lik jchiʼin ta vayel yan keremotik xchiʼuk viniketik.
Kʼalal chex keremun toʼoxe nopolik noʼox chikʼot ta club nocturno, ta kantinaetik xchiʼuk ta chʼulnaetik sventa jsaʼ viniketik o antsetik yoʼ jchiʼin ta vayele. Kʼalal tspasik li kʼin karvanal (kʼin tajimol), ta jlapbe skʼuʼ antsetik xchiʼuk chi˗akʼotaj li ta desfileetike, laj kichʼ lek ojtikinel.
Li kamigotake jaʼik li buchʼutik lek chilik xchiʼilik ta vinikal o ta antsil, jchonbail antsetik xchiʼuk li buchʼutik lek xaʼiik slajesel drogae. Junantike laj yakʼbeikun jlajes crack (jtos droga). Ta anil noʼox nop xkaʼi slajesel, bakʼintike sjunul akʼobal te chisikʼolajkutik, pe bakʼintik xtoke, jtuk xa chisikʼolaj sjunul kʼakʼal. Yan xa tajek kʼu yelan xvinaj li jsate, jaʼ yuʼun lik yalik ti ipun la ta sidae.
TI KʼU YELAN LA SJEL JKUXLEJAL LI VIVLIAE: Vaʼun, jaʼo laj kojtikin li stestigotak Jeovae, lek yoʼontonik ta jtojolal. La skʼelbeikun Romanos 10: 13 ti xi chale «Skotol li buchʼu tskʼan vokol ta sbi Jeovae jaʼ chkol». Te laj kakʼ venta ti tsots skʼoplal jtunes li sbi Diose. Ep ta velta kʼalal jaʼo chlaj sikʼolajkun sjunul akʼobale ta jam li jventanae xchiʼuk ta jkʼel muyel li vinajele, vaʼun xi˗okʼolet ta jkʼanbe Jeova ti akʼo skoltaune.
Laj kakʼ venta ti chat˗o tajek yoʼonton jmeʼ ta skoj ti yakal ta jsok li jkuxlejale, jaʼ yuʼun la jnop ti chkikta slajesel li drogae. Ta tsʼakale lik jchan Vivlia xchiʼuk li stestigotak Jeovae, laj yalbeikun ti mi lik jchan li Vivliae tskoltaun ta yiktael li kʼusi nopem xkaʼi slajesele, laj onoʼox skoltaun ta yiktael.
Kʼalal mas lik jchan li Vivliae, laj kakʼ venta ti ep kʼusi skʼan jel ta jkuxlejale. Li kʼusi mas vokol laj kaʼi ta yiktaele jaʼ li mulivajele, yuʼun ta jbikʼtal onoʼox jech lik jpas talel. Li kʼusi la skoltaune jaʼ ti laj kikta li kamigotak toʼoxe, laj kikta li kantinaetike xchiʼuk li club nocturnoetike.
Akʼo mi vokol tajek laj kaʼi, pe la spatbun koʼonton kʼalal ta jnopbe skʼoplal ti oyun ta yoʼonton li Jeovae xchiʼuk ti ep sbalil chil kʼalal chkakʼ kipal ta yiktael li kʼusi chopole (1 Juan 3:19, 20). Li ta sjabilal 2002 kom xa ox kuʼun skotol li mulivajele, laje laj kichʼ voʼ kʼuchaʼal stestigo Jeova.
KʼUSITIK SBALIL JTAOJAN: Li jmeʼe labal sba laj yil ti la jel jkuxlejale, jaʼ yuʼun lik xchan li Vivliae eke. Kʼux ta alel, pe paj ta abtel li xchinabe. Akʼo mi jech, skʼanoj˗o li Jeovae xchiʼuk li smantaltake.
Oy xa ta vaxakib jabil ti mas xa kakʼoj ta koʼonton xchanubtasel ta Vivlia li krixchanoetike. Melel onoʼox ti vokol chkaʼi stsalel kʼalal oy to kʼusi chopol chtal ta jnopbene, pe jaʼ tskoltaun kʼalal jnaʼoj ti lek chilun Jeova mi muʼyuk la jpase.
Ta skoj ti linopaj ta stojolal Dios xchiʼuk ti jaʼ xa ta jpas li kʼusi lek chile, mas xa oy jbalil chkaʼi jba. Xuʼ xkal ti ximuyubaj tajeke.
«Mu x˗echʼ koʼonton ta yuchʼel li poxe» (LUKA ŠUC)
KʼUSI ORA VOKʼ: 1975
SLUMAL: ESLOVENIA
KʼU TOʼOX YELAN XKUXLEJAL: CHCHUCH TOʼOX TAJEK POX
LI JKUXLEJAL TOʼOXE: Livokʼ ta Liubliana, ti jaʼ kapital yuʼun Eslovenia, lek toʼox tajek xkuxlejal kʼalal kʼoxun toʼoxe, pe jel kalal chanib xa ox jabilale yuʼun la smil sba liʼ jtote. Ta skoj taje li meʼe tsots lik abtejuk sventa xakʼbunkutik li kʼusi stuk kuʼunkutik xchiʼuk li jchiʼil ta vokʼele.
Kʼalal 15 xa ox jabilale, libat ta naklej xchiʼuk jmukʼta meʼ. Lek laj kaʼi ti te libate, yuʼun te nopol nakalik li kamigotake xchiʼuk mas kolemun laj kaʼi jba. Kʼalal 16 xa ox jabilale, lik jchiʼinan li buchʼutik lek xaʼiik yuchʼel pox ta jujun savado o domingoe. Laje, laj kakʼ chʼiuk stsotsil jol, yan xa kʼu yelan lik jlap jkʼuʼ xchiʼuk ta tsʼakale lik sikʼolajkun.
La jlajes jeltos drogaetik, pe li kʼusi mas laj jkʼupine jaʼ li yuchʼel poxe. Jaʼ yuʼun, mu ta sjaliluke maʼuk xa noʼox jpʼis chaʼpʼis chkuchʼ, yuʼun jtuk xa chkuchʼ mas ta jun yavil. Xitojob tajek ta yakubel, yuʼun mu xvinaj mi ep xa tajek kuchʼoj. Bateltike jaʼ noʼox chaʼiik ti yikʼ poxune, pe mu xakʼik venta ti kuchʼoj xa ox jayibuk litro vino o servesa kapal ta vodka.
Ep ta veltae voʼon ta jkolta kamigotak kʼalal solel chlomik xa ta skoj ti ep laj yuchʼik pox sjunul akʼobal li ta diskotekae, akʼo mi voʼon mas ep laj kuchʼ. Jun veltae laj kaʼi laj yal kamigotak ti mu la x˗echʼ koʼonton ta yuchʼel poxe. Taje kʼux laj kaʼi yuʼun li ta Esloveniae, jaʼ jech tslabanik li buchʼu toj echʼ noʼox chyakubike.
Ta skoj taje la jnop li kʼusi yakal ta jpas ta jkuxlejale, vaʼun muʼyuk xa jbalil laj kaʼi jba xchiʼuk muʼyuk xa smelol li kʼusitik ta jpase.
TI KʼU YELAN LA SJEL JKUXLEJAL LI VIVLIAE: Li vaʼ orae laj kakʼ venta ti lik jeluk stalelal xchiʼuk ti mas xa lek yoʼonton li jun jchiʼil ta chanune. Ta skoj ti ta jkʼan ta jnaʼ kʼu yuʼun ti la sjel stalelale, laj kalbe ti xbat kuchʼkutik kafee. Laj yalbun ti lik xchan Vivlia xchiʼuk li stestigotak Jeovae xchiʼuk laj yalbun junantik li kʼusi yakal chchane. Ta skoj ti muʼyuk kʼusi jnaʼ ta sventa relijione, labal sba tajek laj kaʼi li kʼusi laj yalbune. Jaʼ yuʼun, libat ta stsobajel li stestigotak Jeovae xchiʼuk lik jchan Vivlia.
Jaʼ jech la jchan li kʼupil sba spatobil oʼontonaletike. Jech kʼuchaʼal liʼe, laj kaʼi ti kuxulutik ta slajebal kʼakʼal jech kʼuchaʼal chal li Vivliae xchiʼuk ti poʼot xa chakʼbe slajeb chopol krixchanoetik li Diose, pe ti chkuxiik sbatel osil ta jun paraiso li lekil krixchanoetike (2 Timoteo 3:1-5; Salmo 37:29). Jaʼ yuʼun, la jkomtsan skotol li kʼusitik chopol toʼox ta jpase sventa teuk jkʼoplal li ta lekil krixchanoetike.
Kʼalal laj kalbe kamigotak li kʼusi yakal ta jchane jutuk mu skotolikuk la slabanikun, pe taje jaʼ laj kakʼ˗o venta ti maʼuk lekil amigoiletike xchiʼuk laj kil ti jaʼ te laj kuchʼ˗o talel pox ta skoj ti muʼyuk xitojob ta stʼujel kamigotake, yuʼun jaʼ xa noʼox smalaojik savado o domingo sventa chyakubik yan velta.
Laj kikta skotol li kamigotak taje xchiʼuk jaʼ xa lik kamigoin li stestigotak Jeovae. Li stukike maʼuk noʼox la spatbeikun koʼonton, yuʼun skʼanojik Dios ta sjunul yoʼontonik xchiʼuk chakʼ ta xkuxlejalik li smantaltake. La skoltaun tajek ti jech la spase xchiʼuk jech laj kikta yuchʼel li poxe.
KʼUSITIK SBALIL JTAOJAN: Chkalbe koliyal Jeova ti mu xa persauk chkuchʼ pox sventa ximuyubaje. Mu jnaʼ kʼu yelan jkuxlejal jechuk manchuk laj kikta yuchʼel poxe. Li kʼusi jnaʼoj lek avie jaʼ ti jun noʼox koʼontone.
Jaʼ jun matanal chkaʼi ti oy xa ta vukub jabil chitun ta Betel yuʼun stestigotak Jeova ta Eslovenia. Ta melel, ti laj kojtikin Jeova xchiʼuk ti chitun ta stojolale, oy xa sbalil chkaʼi li jkuxlejale.