¿Mi ta melel chaʼkuxi li Jesuse?

LI J-AL-LOʼIL griego Heródoto sbi ti kuxi leʼ xa ta 2,500 jabile xi la stsʼiba ta sventa li j-ejiptoetik ta skʼakʼalile: «Kʼalal chlaj veʼikuk ta skʼinik li jkʼulej j-ejiptoetike, oy jun vinik ti xkuchoj batel jun anima pasbil ta teʼ, ti lek anbil ti xkoʼolaj ta jun krixchano xchiʼuk ti lek bonbile, stikʼoj batel ta skajonal», li anbil teʼ taje juntik metro snatil. Li vinike xi to la chalilanbe jujun jvulaʼale: «Kʼelo avil, vaʼun uchʼbajan, muyubajan, yuʼun mi lachame jech xavinaj kʼuchaʼal liʼe».

Ti vaʼ yelane maʼuk noʼox jech tsnopik li j-ejiptoetike. Li avie buyuk xa noʼox ti «veʼan, uchʼbajan xchiʼuk muyubajan» xiike. Mi te noʼox chlaj-o li jkuxlejaltik kʼalal chijchame, ¿kʼu yuʼun mu jkʼupintik yoʼ to kuxulutike? ¿Kʼu yuʼun chkakʼtik persa spasel kʼusi lek? Mi te chlaj-o jkuxlejaltik kʼalal chijchame jaʼ xlokʼ venta ti jpastik kʼusi xal koʼontontike. Ta skoj ti snaʼoj jtakbol Pablo kʼusi tsnopik li buchʼu mu xchʼunik ti oy chaʼkuxesele, xi laj yale: «Me ta melel muʼyuc chaʼcuxesele, xuʼ chcaltic jech chac cʼu chaʼal oy chalique: “Laʼ xa noʼox veʼcutic, cuchʼtic lec voʼ, yuʼun ocʼom chaʼej xuʼ chijchamutic”» (1 Corintios 15:32).

Pe li Pabloe maʼuk yuʼun xchʼunoj ti chʼaybilik ta oʼontonal sbatel osil li buchʼu chamemike. Xchʼunoj lek ti xuʼ chchaʼkuxiike xchiʼuk ti mu xa bu chchamike. Ti vaʼ yelan tsnope jaʼ ta skoj ti oy kʼusi kʼot ta pasel ti tsots xa noʼox skʼoplale, ti melel xchiʼuk ti mu stakʼ chibal kʼoptael chile; taje jaʼ ti chaʼkuxi li Jesucristoe.a Taje jaʼ tsatsub-o mas xchʼunel yoʼonton li baʼyel yajtsʼaklomtak Cristoe.

Pe, ¿kʼusi sbalil xuʼ jtabetik ti laj yichʼ chaʼkuxesel li Cristoe? ¿Kʼuxi xuʼ jnaʼtik ti ta melel chaʼkuxie? Jkʼelbetik kʼusi sprevail laj yakʼ Pablo ti ta melel chaʼkuxi Jesús kʼalal la stsʼibabe batel li yajtsʼaklomtak Cristo ti nakalik toʼox ta voʼneal Corintoe.

¿KʼUSI VAN KʼOT TA PASEL TI MUʼYUKUK CHAʼKUXI LI CRISTOE?

Jlom yajtsʼaklom Cristo li ta tsobobbail ta Corintoe solel mu toʼox xchʼunik mi chchaʼkuxi ta melel li krixchanoetike, li yantik xtoke te noʼox xnaʼetik. Li baʼyel karta la stak batel li jtakbole, laj yal kʼusitik muʼyuk kʼot ta pasel jechuk ti yuʼun muʼyukuk li chaʼkuxesele. Xi laj yale: «Ti muʼyucuc bochʼo ta xchaʼcuxie, muc xchaʼcuxi Cristo ti jechuque. Ti muʼyucuc xchaʼcuxi li Cristoe, altic ti jech ta jcholcutique, xchiʼuc altic achʼunojic ec ti jechuque. Jʼepalcʼop testigouncutic yuʼun Dios ti jechuque, [...] altic achʼunojic; te oy o amulic ti jechuque. Jaʼ yuʼun li bochʼotic oyic ta stojol Cristo ichamique, chʼayel batemic ti jechuque» (1 Corintios 15:13-18).

«Tsʼacal to laj yacʼ sba ta ilel ta stojol jchʼunolajeletic ti echʼem ta voʼob ciento (500) stsoboj sbaique. [...] Tsʼacal laj yacʼ sba ta ilel ta stojol li Santiagoe. Tsʼacal laj yacʼ sba ta ilel ta stojol scotol li yajtacbolaltaque. Vuʼun mero slajeb xa laj yacʼ sba ta ilel ta jtojol.» (1 Corintios 15:6-8)

Melel tajek li kʼusi chal ta slikeb sloʼil li Pabloe: Mi muʼyuk chchaʼkuxi li animaetike, vaʼun chaʼa muʼyuk chaʼkuxi li Cristo eke. Ti maʼukuk melel taje, jecheʼ chichʼ cholel lekil aʼyej, jaʼ noʼox jun mukʼta loʼlael ti jechuke. Yuʼun jaʼ jtos kʼusi toj tsots skʼoplal li ta chanubtaseletik yuʼun Cristo ti chaʼkuxi li Jesuse. Taje te snitojbe sba skʼoplal xchiʼuk jlom chanubtaseletik ta Vivlia, jech kʼuchaʼal li sbi Diose, li mukʼul pasmantal yuʼune, li Ajvalilal yuʼune xchiʼuk li jkolebaltike. Ti muʼyukuk chaʼkuxi li Jesucristoe, muʼyuk sbalil li kʼusi laj yalbeik skʼoplal Pablo xchiʼuk yan jtakboletik ti jechuke.

Ti muʼyukuk chaʼkuxi li Cristoe, jecheʼ li kʼusi xchʼunojik yajtsʼaklomtake, jaʼ noʼox jun loʼlael ti jechuke. Jech xtok, li Pablo xchiʼuk yan yajtsʼaklomtak Jesuse maʼuk noʼox la sjutik kʼop jechuk ta sventa ti chaʼkuxi li Cristoe, moʼoj, la sjutik kʼop jechuk xtok ta stojolal li Jeova Diose, ti laj yalik ti jaʼ chaʼkuxesvane. Yuʼun jaʼ jecheʼ loʼil jechuk xtok kʼalal «ta scoj jmultic icham [...] Cristo» xi chichʼ alele, yuʼun mi muʼyuk laj yichʼ pojel o chaʼkuxi li Jpojvaneje, ¿kʼuxi xa noʼox ti jaʼ tspojutike? (1 Corintios 15:3.) Ti jechuk taje, jecheʼ spatoj yoʼonton chamik ti chchaʼkuxiik li yajtsʼaklom Cristoe, ti oy jlom chamik ta skoj li xchʼunel yoʼontonike.

Ta skoj taje xi laj yal li Pabloe: «Me jaʼ noʼox jpatoj coʼntontic ta stojol Cristo ti jayib cʼacʼal cuxuluti[ke] [...], vuʼutic xʼech to toj abul jbatic jech chac cʼu chaʼal yantic cristianoetic ti jechuque» (1 Corintios 15:19). Jech kʼuchaʼal jlom yajtsʼaklom Cristoe, li Pabloe laj yil svokol ek, laj yichʼ nutsel xchiʼuk jutuk xa mu laj yichʼ milel ta skoj ti xchʼunoj ta sventa chaʼkuxesele xchiʼuk li kʼusitik sbalil xuʼ xichʼ tabele. ¡Muʼyuk kʼusi sbalil jechuk li kʼusi la spasik ti chʼabaluk li chaʼkuxesele!

¿KʼU YUʼUN XUʼ JCHʼUNTIK TI OY LI CHAʼKUXESELE?

Mu onoʼox xchʼun mi jaʼ jecheʼ loʼil li jtakbol Pabloe. Snaʼoj ti chaʼkuxi li Jesuse, vaʼun xi laj yalbe sprevail li jcorintoetike: «Ta scoj jmultic icham li Cristoe jech chac cʼu chaʼal tsʼibabil onoʼox ta scʼop Diose, xchiʼuc ti imucate, ti ichaʼcuxi ta yoxibal cʼacʼal jech chac cʼu chaʼal tsʼibabil ta scʼop Diose. Xchiʼuc laj calboxuc noxtoc ti jaʼ baʼyuc laj yacʼ sba ta ilel ta stojol li Pedroe. Tsʼacal laj yacʼ sba ta ilel ta stojol xlajchabalic.b Tsʼacal to laj yacʼ sba ta ilel ta stojol jchʼunolajeletic ti echʼem ta voʼob ciento (500) stsoboj sbaique. Li bochʼotic laj yilique oy to ep cuxulic; li yantique ichamic xa. Tsʼ acal laj yacʼ sba ta ilel ta stojol li Santiagoe. Tsʼacal laj yacʼ sba ta ilel ta stojol scotol li yajtacbolaltaque. Vuʼun mero slajeb xa laj yacʼ sba ta ilel ta jtojol» (1 Corintios 15:3-8).

Ta slikeb sloʼil li Pabloe jaʼ laj yalbe skʼoplal kʼu yuʼun xchʼunoj lek ti cham ta skoj jmultik li Cristoe, ti laj yichʼ mukele xchiʼuk ti chaʼkuxie. ¿Kʼu yuʼun xchʼunoj lek? June jaʼ ta skoj ti ep buchʼu jech laj yalik ti kʼot ta pasele. Kʼalal chaʼkuxi xaʼox li Jesuse laj yakʼ sba iluk ta jujun krixchano, jech kʼuchaʼal li jtakbol Pabloe, kʼalal jaʼo stsoboj sbaik jayibuk noʼoxe o jaʼo kʼalal stsoboj sbaik mas ta 500 krixchanoetike. Li krixchanoetik taje epik toʼox van ti mu xchʼunik ti chaʼkuxie (Lucas 24:1-11). Li ta skʼakʼalil Pabloe ep toʼox buchʼutik kuxulik ti laj yilik taje xchiʼuk xuʼ xalik ti jech kʼot ta pasel ta melele (1 Corintios 15:6). Kʼalal jun o chib noʼox buchʼu chalbutike xuʼ van mu jchʼuntik ta anil, pe kʼalal oy mas ta 500 krixchanoetike mas kʼun ta chʼunel.

Kʼalal laj yal Pablo ti cham, ti laj yichʼ mukel xchiʼuk ti chaʼkuxi li Cristoe, chib velta xi laj yal xtoke: «Jech chac cʼu chaʼal tsʼibabil onoʼox ta scʼop Diose». Taje jaʼ skʼan xal ti kʼot ta pasel li albilkʼopetik ta Tsʼibetik ta Hebreo Kʼop sventa li Mesiase. Taje jech vinaj ti Jesuse jaʼ li Mesías ti albil onoʼox skʼoplale.

Akʼo mi lek xaʼox jamal xvinaj ta Skʼop Dios xchiʼuk ep buchʼu laj yalik ti kʼot ta pasele, oy toʼox buchʼutik mu xkʼot ta yoʼontonik mi ta melel chaʼkuxi li Jesuse ti jech li avi eke. Jlome chalik ti yajtsʼaklomtake bat yelkʼanbeik li sbekʼtale, vaʼun lik la yalik ti chaʼkuxie. Pe li yajtsʼaklomtake mu xuʼ yuʼunik xchiʼuk mi jaʼuk xuʼ spasik ta mantal li soltaroetik ta Roma ti te toʼox xchabiojik li tiʼ mukinale. Oy jlom xtoke chalik ti jecheʼ noʼox la laj ta loʼlael satik li buchʼutik laj yilik ti chaʼkuxiem xaʼox li Jesuse. Li kʼusi chalik taje muʼyuk sprevail, yuʼun ep buchʼutik laj yilik xchiʼuk ep ta velta jech kʼot ta pasel. Jech xtok, ti jecheʼuk noʼox laj ta loʼlael satike, ¿mi ta van staʼajes choy xchiʼuk tspuk sventa tstiʼik jech kʼuchaʼal la spas ta Galilea li Jesús kʼalal chaʼkuxiem xaʼoxe? (Juan 21:9-14.) Xchiʼuk, ¿mi ta van xalbe li buchʼutik te oyik ti akʼo xpikbat yok skʼob ti jechuke? (Lucas 24:36-39.)

Oy to buchʼu chalik xtok ti jaʼ la jun loʼlael ti chaʼkuxi li Jesuse, ti jaʼ la lik yalik li yajtsʼaklomtake. Pe ¿kʼusi xa noʼox sbalil tstabeik ti tauk xloʼlavanike? Ta skoj ti laj yalbeik skʼoplal li chaʼkuxesele, la sta svokolik, labanel xchiʼuk lajik ta milel. ¿Mi sta-o yaʼeluk ti chichʼ svokolik ta skoj ti tspakbeik skʼoplal jun jutbil kʼope? Li yajtsʼaklomtak Cristoe te lik yalbeik skʼoplal chaʼkuxesel li ta Jerusalene, taje oy te yajkontraik ti jaʼ xa noʼox tsaʼik kʼuxi xuʼ xmilatike.

Li kʼusi koltaatik sventa xalbeik skʼoplal Jesús akʼo mi snupik tsatsal vokolil li yajtsʼaklomtake, jaʼ ti chaʼkuxi li Jesuse. Ti chaʼkuxi ta melele toj tsots skʼoplal laj yilik sventa li xchʼunel yoʼontonike. Li baʼyel yajtsʼaklomtak Cristoe, muʼyuk jecheʼ laj yakʼ ta vokol xkuxlejalik ta yalbel skʼoplal li jun pʼijil jchanubtasvanej ti laj ta milele. Moʼoj, akʼo mi xmilatik, laj yalik ti chaʼkuxi li Jesuse, yuʼun jaʼ chakʼ ta ilel ti jaʼ li Cristoe, li Xnichʼon Diose, kuxul xchiʼuk oy sjuʼel sventa xkoltaatik xchiʼuk xbeiltasatik. Ti chaʼkuxie jaʼ chakʼ ta aʼiel ti chchaʼkuxi li yajtsʼaklomtak eke. Ti xkaltik leke, ti muʼyukuk chaʼkuxi li Jesuse, muʼyuk buchʼutik xchʼunoj ta sventa Cristo ti jechuke xchiʼuk muʼyuk van laj kaʼibetik skʼoplal ti jechuke.

Pe, ¿kʼusi sbalil ta jtabetik ti chaʼkuxi li Cristoe?