Jayvoʼ noʼox li jmakʼlinvaneje, pe ep buchʼutik tsmakʼlinik

1-3. ¿Kʼuxi la smakʼlin epal krixchanoetik Jesús ti nopol xil Betsaidae? (Kʼelo li lokʼol ta slikebale.)

NOPO avaʼi li kʼusi yakal chkʼot ta pasele (kʼelo Mateo 14:14-21). Jaʼo kʼalal jutuk xaʼox skʼan li kʼin Koltael ta sjabilal 32 ta jkʼakʼaliltike. Toj ep krixchanoetik la stijluik batel li Jesuse xchiʼuk li yajtsʼaklomtak ti bu stuk oyike, nopol xil Betsaida ti te oy ta snorteal tiʼ nab Galileae; te van voʼmiluk viniketik, ti muʼyuk te tsakal skʼoplal li antsetik xchiʼuk ololetike.

² Kʼalal laj yil epal krixchanoetik li Jesuse kʼuxubaj ta yoʼonton; jaʼ yuʼun ep kʼusitik lik yakʼbe xchan ta sventa li Ajvalilal yuʼun Diose xchiʼuk la xpoxta li buchʼutik ipike. Kʼalal laj yilik ti bat xa kʼakʼal li yajtsʼaklomtake, laj yalbeik Jesús ti akʼo xa stak batel li krixchanoetik sventa xbat saʼ kʼusi slajesik li ta bikʼtal lumetik ti nopol xilike. Pe xi laj yal li Jesuse: «Acʼbeic sveʼel voʼoxuc». Toj labal van sba laj yaʼiik li kʼusi albatike, yuʼun toj juteb kʼusi oy yuʼunik: kʼajomal voʼob pan xchiʼuk chaʼkot uni choy.

³ Ta skoj ti kʼux ta yoʼonton krixchanoetik li Jesuse, tijbat-o yoʼonton ta spasel jun skʼelobil juʼelal, ti jaʼ li skʼelobil juʼelal ti jmoj chalbeik skʼoplal xchanvoʼal li jtsʼibajometik yuʼun Evanjelioe (Mar. 6:35-44; Luc. 9:10-17; Juan 6:1-13). Laj yalbe yajtsʼaklomtak ti akʼo yalbeik krixchanoetik ti xchotiik ta jujutsope, ta 50 xchiʼuk ta 100. Vaʼun kʼalal laj xaʼox spas orasione, la xut li pane xchiʼuk la svokʼ li choye. Pe maʼuk bat spukbe stuk li krixchanoetike, yuʼun «laj yacʼbe li yajchancʼoptaque [...,] [vaʼun] jaʼ xa la spucbeic ec li cristianoetique». Toj labal sba, ¡pe la sta lek sveʼel skotolik! Kʼelavil li kʼusi kʼot ta pasele: ta jayvoʼ noʼox yajtsʼaklomtak la smakʼlin jaymil krixchanoetik li Jesuse.a

4. 1) ¿Kʼusi veʼlilal ti mas tsots skʼoplal laj yaʼi li Jesuse, xchiʼuk kʼu yuʼun? 2) ¿Kʼusi ta jkʼelbetik skʼoplal li ta xchanobil liʼe xchiʼuk li ta yan chtale?

⁴ Pe li kʼusi mas tsots skʼoplal laj yaʼi li Jesuse jaʼ ti xakʼbe sveʼel ta mantal li yajtsʼaklomtake. Yuʼun snaʼoj ti jaʼ tsta-o xkuxlejalik sbatel osil li veʼlil ta mantale, jaʼ xkaltik, li kʼusitik melel ta Skʼop Diose (Juan 6:26, 27; 17:3). Ta skoj ti kʼuxubaj ta yoʼonton krixchanoetik li Jesuse jaʼ tijbat-o yoʼonton ta smakʼlinel ta pan xchiʼuk ta choy, jaʼ tijbat-o yoʼonton xtok ta xchʼakel ep skʼakʼal sventa chchanubtas (Mar. 6:34). Yuʼun snaʼoj ti muʼyuk jal liʼ oy ta Balumile xchiʼuk ti tsut batel ta vinajele (Mat. 16:21; Juan 14:12). Vaʼun chaʼa, ¿kʼuxi tsmakʼlin lek ta mantal li yajtsʼaklomtake? Jaʼ onoʼox jech tspas: oy jayvoʼ buchʼutik tstunes sventa tsmakʼlin ep krixchanoetik. ¿Buchʼutik li jayvoʼ taje? Jkʼeltik avil kʼuxi la stunes jayvoʼ li ta baʼyel siglo sventa tsmakʼlin ep yajtsʼaklomtak ti tʼujbil chbatik ta vinajele. Mi laje, ta jkʼeltik ta yan xchanobil ti oy kʼusi toj tsots skʼoplal ta jventatike: ¿kʼuxi ta jnaʼtik buchʼutik ti jayvoʼ tstunes Cristo sventa tsmakʼlinutik avie?

JAYVOʼ NOʼOX BUCHʼUTIK LA STʼUJ LI JESUSE

5, 6. 1) ¿Kʼusi toj tsots skʼoplal kʼot ta nopel yuʼun Jesús sventa oyuk lek sveʼelik ta mantal li yajtsʼaklomtak kʼalal mi chame? 2) ¿Kʼuxi la xchanubtas yajtakboltak Jesús sventa spasik jtos abtelal ti tsots skʼoplal kʼalal mi chame?

⁵ Skotol li buchʼutik lek snaʼik sbainel yutsʼ yalalike, tskʼelik lek baʼyel ti mu xlajik ta viʼnal li yutsʼ yalalik kʼalal mi cham li stukike. Jaʼ jech li Jesús eke, yuʼun jaʼ kʼot ta Jolil li ta stsobobbail yajtsʼaklomtake; jech oxal oy kʼusitik la spas sventa oyuk lek sveʼelik xkom ta mantal kʼalal mi chame (Efes. 1:22). Jech kʼuchaʼal liʼe, oy kʼusi toj tsots skʼoplal kʼot ta nopel yuʼun kʼalal skʼan toʼox chib jabil xchame. Yuʼun la skʼel baʼyel jayvoʼ ti buchʼutik xuʼ xkʼot ta jmakʼlinvanej sventa ep buchʼutik smakʼlinik ta tsʼakal. Jkʼeltik kʼusi kʼot ta pasel.

⁶ Kʼalal laj xaʼox spas orasion sjunul akʼobal li Jesuse la stsob yajtsʼaklomtak, vaʼun la stʼuj lokʼel lajchaʼvoʼ yajtakboltak (Luc. 6:12-16). Vaʼun li chib jabil chtale, toj lek tajek laj yil sba xchiʼuk li lajchaʼvoʼik taje, la xchanubtas ta skʼopojel xchiʼuk ta stalelal. Snaʼoj ti ep to kʼusitik skʼan xchanike; jaʼ yuʼun xi laj yichʼik-o biiltasele: «Yajchancʼoptac» (Mat. 11:1; 20:17). Laj yakʼbe ep tojobtaseletik ti toj ep sbalile xchiʼuk la xchanubtas lek ta cholmantal (Mat. 10:1-42; 20:20-23; Luc. 8:1; 9:52-55). Jamal xvinaj chaʼa, yakal chchanubtas sventa spasik jtos abtelal ti tsots skʼoplal kʼalal mi cham li Jesuse xchiʼuk mi sut batel ta vinajele.

7. ¿Kʼuxi laj yakʼ ta aʼiel Jesús li kʼusi mas tsots skʼoplal chaʼiik li jtakboletike?

⁷ ¿Kʼusi van yabtel ch-akʼbat li jtakboletike? Kʼalal yantik xaʼox xnopaj tal li Pentecostés ta sjabilal 33, te vinaj ta jamal ti tsta yabtelik li jtakboletike (Hech. 1:20). Pe ¿kʼusi van ti mas tsots skʼoplal chaʼiik li jtakboletike? Kʼalal chaʼkuxiem xaʼox li Jesuse, te la xchiʼin ta loʼil jtakbol Pedro sventa chalbe skʼoplal taje (kʼelo Juan 21:1, 2, 15-17). Xi laj yalbe ta yeloval yan jtakboletike: «Macʼlinbun me li bicʼtal chijetic cuʼune». Jaʼ jech laj yakʼ ta ilel Jesús ti ochik ta jmakʼlinvanej li yajtakboltake, ti jayvoʼik noʼoxe, pe ti ep buchʼutik la smakʼlinike. ¡Chkʼot tajek ta koʼontontik xchiʼuk jaʼ sprevail ti toj kʼux ta yoʼonton li yuni chijtake!b

TE LIK TAL TA PENTECOSTÉS TI EP BUCHʼUTIK CHICHʼ MAKʼLINELE

8. ¿Kʼuxi laj yakʼik ta ilel li achʼ jchʼunolajeletik ta Pentecostés ti snaʼojik lek buchʼutik stʼujoj Cristo sventa chakʼ li veʼlil ta mantale?

⁸ Te lik tal ta Pentecostés ta sjabilal 33 ti tstunes yajtakboltak li Cristo ti chaʼkuxiem xaʼoxe, sventa chakʼbe sveʼel li yan yajtsʼaklomtak ti tʼujbil chbatik ta vinajele (kʼelo Hechos 2:41, 42). Laj yilik ta jamal ti jaʼ chmakʼlinvan jtakboletik li judioetik xchiʼuk li jyanlumetik ti koʼol xa kʼusi xchʼunojik xchiʼuk judioetik ti laj yichʼik tʼujel ta chʼul espiritu li vaʼ kʼakʼale. Muʼyuk bu xchibet yoʼontonik, moʼoj; yuʼun «jʼechʼel la xchʼunic o ti cʼu xʼelan ichanubtasatic yuʼun yajtacbolaltac Jesuse». Jun vinik ti lek chaneme chal ti kʼalal «jʼechʼel la xchʼunic o» ti xi jelubtasbil ta griego kʼope, jaʼ skʼan xal «ti muʼyuk chkuxik ta jyalel o ti jpʼel ta yoʼonton jech tspasik-oe». Chviʼnajik ta mantal li achʼ jchʼunolajeletike, pe snaʼojik lek bu chbat saʼ sveʼelik. Tukʼ lek yoʼonton tstsʼetan xchikinik ta yaʼiel li kʼusi chal jtakboletik ta sventa li kʼusi laj yal Jesús xchiʼuk li kʼusi la spase. Jech xtok, la xchikintaik lek kʼalal laj yalbeik smelolal li kʼusitik chal Chʼul Tsʼibetik ta sventa li Jesuse (Hech. 2:22-36).c

9. ¿Kʼuxi laj yakʼik ta ilel jtakboletik ti yakʼoj ta yoʼontonik yakʼbel sveʼel ta mantal li xchijtak Jesuse?

⁹ Yakʼoj lek ta yoʼontonik smakʼlinbel xchijtak Jesús li jtakboletike. Kʼelavil kʼuyelan la skʼelbeik skʼoplal jtos vokolil ti xuʼ xchʼak-o sba li achʼ tsobobbaile. Yan sba ta aʼiel, pe jaʼ ta skoj batsʼi veʼlil li svokolike. Yuʼun jaʼ muʼyuk lek tsta sveʼelik li meʼon antsetik ti chkʼopojik ta griegoe, jaʼ noʼox li antsetik ti chkʼopojik ta hebreoe. ¿Kʼuxi la xchapanik jtakboletik li kʼop taje? «Li lajchab» jtakboletike la stʼujik vukvoʼ viniketik ti lek xtojobike, yoʼ «sventainic li [abtel]» ti tsots skʼoplale, li spukel veʼlile. Jutuk mu skotoluk jtakboletik la skolta sbaik ta spukel li veʼlil kʼalal la smakʼlin epal krixchanoetik li Jesuse. Pe li kʼusi mas tsots skʼoplal laj yilike jaʼ ti smakʼlinik ta mantal li ermanoetike. Jaʼ yuʼun, jaʼ laj yakʼ ta yoʼontonik «spuquel li scʼop Diose» (Hech. 6:1-6).

10. ¿Kʼuxi la stunes jtakboletik xchiʼuk moletik ta Jerusalén li Cristoe?

¹⁰ Vaʼun li ta sjabilal 49 li yan moletik ti lek xtojobike lik skoltaik li jayvoʼ jtakboletik ti kuxulik toe (kʼelo Hechos 15:1, 2). «Li yajtacbolaltac Jesús xchiʼuc jcholcʼopetique» o li moletik ta Jerusalene tunik li ta Jtsop Jbeiltasvaneje. Ta sventa ti jaʼ Jolil ta tsobobbail li Cristoe la stunes li jtsop viniketik taje, sventa sjambeik lek smelolal li chanubtaseletik ta Vivliae, ti sbainik skʼelel li cholmantale xchiʼuk ti xakʼik ta chanel li lekil aʼyej ta sventa li Ajvalilal yuʼun Diose (Hech. 15:6-29; 21:17-19; Col. 1:18).

11, 12. 1) ¿Kʼusi chakʼ ta ilel ti laj yakʼbe bendision Jeova li buchʼutik la stunes Xnichʼon sventa tsmakʼlin ta mantal li tsobobbailetik ta baʼyel sigloe? 2) ¿Kʼu yuʼun lek xvinaj ti buchʼutik tstunes Cristo sventa tsmakʼlin ta mantal li yajtsʼaklomtake?

¹¹ ¿Mi laj yakʼbe bendision Jeova li buchʼutik la stunes Xnichʼon sventa tsmakʼlin ta mantal li tsobobbailetik ta baʼyel sigloe? Ta melel laj yakʼbe bendision. Xi chal li slivroal Hechose: «Cʼalal ijelovic [li jtakbol Pablo xchiʼuk li xchiʼiltak] ta jujun lume, laj yalbeic jchʼunolajeletic cʼusi la xchapan li yajtacbolaltac Jesuse xchiʼuc li jcholcʼopetic ta Jerusalene, yuʼun acʼo xchʼunic ec. Jech itsatsub lec yoʼnton li jujutsob jchʼunolajeletique; iʼayin lec xchʼunojel yoʼntonic, xchiʼuc iʼepajic ta jujun cʼacʼal» (Hech. 16:4, 5). Akʼo avil venta, lek chʼiik li tsobobbailetik taje, yuʼun ta sjunul yoʼonton la xchʼunbeik smantal li Jtsop Jbeiltasvanej ta Jerusalene. ¿Mi mu jaʼuk chakʼ ta ilel ti laj yakʼbe bendision Jeova li buchʼutik la stunes Xnichʼon sventa tsmakʼlin ta mantal li tsobobbailetike? Naʼo me ti jaʼ to chijchʼi ta mantal mi chakʼbutik sbendision li Jeovae (Prov. 10:22; 1 Cor. 3:6, 7).

¹² Laj xa kiltik kʼuyelan tsmakʼlin tal yajtsʼaklomtak li Jesuse: jayvoʼ noʼox buchʼutik tstunes ta jmakʼlinvanej, pe ep buchʼutik tsmakʼlin. Ta ora xkiltik ti buchʼutik tstunes sventa tsmakʼlin ta mantal li yajtsʼaklomtake. Jech onoʼox ta melel, jamal xvinaj ti koltabilik yuʼun Dios li jtakboletike, ti jaʼ baʼyel kʼotik li ta Jtsop Jbeiltasvaneje. Xi chal li Hechos 5:12: «Ta sventa yajtacbolal Jesús ep sqʼuelubil, ep svinajeb stsatsal Dios icʼot ta pasel ta stojol li cristianoetique».d Jaʼ yuʼun, muʼyuk srasonal ti xi sjakʼbe sba li buchʼu ch-och ta yajtsʼaklom Cristoe: «¿Buchʼutik tstunes Cristo sventa tsmakʼlin li xchijtake? Pe oy kʼusi jel li ta slajebal baʼyel sigloe.

JAʼ EP LI CHOPOL JOBELE, JAʼ JUTUK TAJEK LI TRIGOE

13, 14. 1) ¿Kʼusi ilbajinel laj yalbe skʼoplal li Jesuse, xchiʼuk kʼusi ora kʼot ta pasel li kʼusi laj yale? 2) ¿Bu chaʼjot chlik tal li ilbajinele? (Kʼelo ti bu chichʼ jambel mas smelolal ta slajebe.)

¹³ Laj onoʼox yal Jesús ti chichʼ ilbajinel li stsobobbail yajtsʼaklomtake. Jvules ta joltik ti laj yalbe skʼoplal Jesús ta jun lokʼolkʼop ti oy kʼusi chkʼot ta pasele; laj yal ti chichʼ tsʼunel chopol jobel (li buchʼutik tskuy sbaik ta yajtsʼaklom Cristoe) li ta trigoaltike (li yajtsʼaklomtak Cristo ti tʼujbil chbatik ta vinajele). Vaʼun laj yal ti akʼo jmoj te xchʼiik li chaʼchop tsʼunobile, jaʼ to mi la sta yorail chichʼ tsobele, jaʼ to ta «slajebal [kʼakʼal]» (Mat. 13:24-30, 36-43). Kʼot noʼox ta pasel li kʼusi laj yale.e

¹⁴ Ayan tal jvalopatinvanejetik ta mantal li ta baʼyel sigloe, pe la smakik ta be li tukʼil jtakboletike, vaʼun jaʼ jech muʼyuk laj yakʼik xjelav tal li choplejale xchiʼuk li jecheʼ chanubtaseletike (2 Tes. 2:3, 6; 2:7, Ch). Pe kʼalal cham skotol li jtakboletike, laj yakʼ yibel li kʼusi chakʼik ta chanel li jvalopatinvanejetik ta mantale xchiʼuk ta epal siglo chʼi batel. Jech xtok, pʼol tajek li chopol jobel li vaʼ kʼakʼale, yan li trigoe muʼyuk bu ep. Muʼyuk buchʼutik tsobol ch-abtejik ta j-akʼveʼlil ta mantal. Pe chkʼot yorail ti chjele. ¿Kʼusi ora?

¿BUCHʼU CHMAKʼLINVAN KʼALAL JAʼO CHICHʼ TSOBEL LI TSʼUNOBILE?

15, 16. ¿Kʼusi lek kʼot ta pasel yuʼunik li Jchanolajeletik ta Vivlia ta skoj ti laj yakʼbeik yipal ta xchanel li Skʼop Diose, xchiʼuk kʼusi ta jakʼtik ta sventa taje?

¹⁵ Kʼalal poʼot xaʼox sta lek xchʼiel li tsʼunobile, te vinaj tal ti oy buchʼutik oy tajek ta yoʼontonik li melel mantal ta Vivliae. Lik xchapanik chanubtaseletik ta Vivlia ta 1870 kʼalal ta 1879 ti jayvoʼ tsabeik smelolal li melel mantale, ti xchʼakoj sbaik ta stojolal li chopol jobele, jaʼ xkaltik, li buchʼutik tskuy sbaik ta yajtsʼaklom Cristo ti te ochemik ta srelijion li jecheʼ yajtsʼaklomtak Cristoe. Bikʼit laj yakʼ sbaik xchiʼuk muʼyuk kʼusi chopol tsnopik ta sventa Skʼop Dios li Jchanolajeletik ta Vivliae, ti jaʼ jech la sbiiltas sba stukike, yuʼun kʼun xa la skʼelbeik smelolal xchiʼuk la spasik orasion ta sventa (Mat. 11:25).

¹⁶ Toj lek kʼusi kʼot ta pasel ta skoj ti laj yakʼbeik yipal ta xchanel Vivlia li tukʼil ermanoetik taje. Yuʼun laj yalik kʼusitik jaʼ li jecheʼ chanubtaseletike xchiʼuk jamal laj yalik li melel mantaletike; jaʼ yuʼun la spasik ep vunetik ti lokʼemik ta Vivliae xchiʼuk la spukik. Ep buchʼutik kʼot ta yoʼonton xchiʼuk ta snopben li mantal chcholike, yuʼun chviʼnajik ta mantal xchiʼuk chaʼiik takitiʼil. Jaʼ yuʼun, oy kʼusi toj tsots skʼoplal xi ta jakʼtike: «¿Mi jaʼik van li tukʼil Jchanolajeletik ta Vivlia ti buchʼutik tstunesatik yuʼun Cristo sventa smakʼlinbeik xchijtak kʼalal skʼan toʼox li 1914?». Maʼuk. Yuʼun yakal to tajek ta chʼiel li tsʼunobile, xchiʼuk naka to chichʼik chapanel tal li buchʼutik tstunes sventa xakʼik li veʼlil ta mantale. Muʼyuk to kʼotem skʼakʼalil sventa xichʼ chʼakel lokʼel li jecheʼ yajtsʼaklomtak Cristo (ti xkoʼolajik ta chopol jobele) ta stojolal li melel yajtsʼaklomtak Cristoe (ti xkoʼolajik ta trigoe).

17. ¿Kʼusitik tsots skʼoplal lik kʼotuk ta pasel ta 1914?

¹⁷ Jech kʼuchaʼal laj xa jchantik li ta yan xchanobil echʼe, lik ta 1914 stsobel li tsʼunobile. Toj ep kʼusitik tsots skʼoplal lik kʼotuk ta pasel li vaʼ jabile. Och ta Ajvalil li Jesuse xchiʼuk jaʼ te lik tal li slajebal kʼakʼale (Apoc. 11:15). Tal xchiʼuk Stot ta 1914 kʼalal to ta slikebal 1919 li Cristoe, sventa tskʼelik kʼuyelan oy li xchʼulna Jeovae, jaʼ xkaltik, li kʼusi xchapanoj sventa chichʼ ichʼel ta mukʼe, yuʼun oy kʼusi toj tsots tal spasik: tal skʼelik kʼuyelan oy ta mantal xchiʼuk tal stukʼibtasik (Mal. 3:1-4).f Vaʼun li ta 1919, skʼan me xlik yichʼ tsobel li trigoe. ¿Mi kʼot xa van yorail sventa tsbiiltas Cristo ti buchʼutik tstunes sventa xakʼik li veʼlil ta mantale? ¡Kʼot xa un!

18. ¿Buchʼutik ti tsbiiltas laj yal Jesús ta albilkʼope, xchiʼuk kʼusi toj tsots laj yichʼ jakʼel kʼalal lik li slajebal kʼakʼale?

¹⁸ Li ta albilkʼop laj yal Jesús ta sventa li slajebal kʼakʼale te laj yalbe skʼoplal ti oy buchʼutik tsbiiltas sventa «smacʼlin xchiʼiltac ta abtel ti cʼalal yorail ta xveʼique» (Mat. 24:45-47). ¿Buchʼutik van taje? Jaʼ onoʼox jech yelan tspas kʼuchaʼal ta baʼyel sigloe, jayvoʼ noʼox buchʼutik tstunes ta jmakʼlinvanej, pe ep buchʼutik tsmakʼlin xtok. Jaʼ yuʼun chaʼa, kʼalal lik li slajebal kʼakʼale, oy kʼusi toj tsots xi laj yal ti chichʼ jakʼele: ¿Buchʼutik skʼoplal ti «jayvoʼ», xie? Te ta jkʼelbetik skʼoplal ta yan xchanobil taje, xchiʼuk ta jkʼelbetik skʼoplal yan kʼusitik ti te tsakal skʼoplal li ta albilkʼop laj yal Jesuse.