«Lec iʼilat yuʼun Dios ta sventa ti lec cʼusi la spase»

TE VAʼAL Rahab tskʼel lokʼel ta sventana ti naka to chojobaj tal Kʼakʼal li ta stenlejaltik Jericoe. Te tsobol jvokʼ soltaroetik ta sjoylebal jteklum ti jaʼ yajkontraike: jaʼ li soltaroetik ta Israele. Jech xtok, kʼalal lik sjoyobtaik li jteklum Jericoe solel chlik yuʼunik li pukuke xchiʼuk xaʼibeik yechʼomal ti chbakʼ li xkachuike.

Li Jericoe jaʼ slumal li Rahabe, xojtikin lek li kayeetike, li naetike, li chʼivitetike xchiʼuk pʼolmajebaletik ti noj ta krixchanoetike. Pe mas to xojtikin li krixchanoetik te nakajtike. Xuʼ van laj yil ti mas to chiʼik ch-echʼ jujun kʼakʼal ta skoj ti chchan yokik ta sjoylejal jteklum li j-israeletike, ti mu snaʼik kʼu yuʼun jech tspasike. Akʼo mi xaʼibeik to yechʼomal xkachuik ta kayetik xchiʼuk butik tstsob sba ep krixchanoetike, li Rahabe muʼyuk jech laj yaʼi sba kʼuchaʼal li jteklum ti chiʼike xchiʼuk ti mu xa snaʼ kʼusi ta spasike.

Li Rahabe skʼeloj batel ti sob lik xchan yokik ta svukubal kʼakʼal li soltaroetike. Laj yil ti te ta oʼlol xtalik li paleetik ti jaʼ chakʼik bakʼuk kachue xchiʼuk te yichʼojik batel li chʼul kaxae, ti jaʼ skʼan xal ti te oy li Dios yuʼunike, li Jeovae. Jnoptik noʼox ti stsakoj Rahab li tsajal chʼojon ti te jokʼol lokʼel ta sventanae, ti te oy ta spat li smukʼta muroaltak Jericoe. Taje jaʼ chvulesbat ta sjol ti xuʼ spat yoʼonton ti xuʼ xkol xchiʼuk yutsʼ yalal mi kʼot slajeb li jteklume. ¿Mi yuʼun chvalopatinvan li Rahabe? Li Jeovae mu jechuk chil; yuʼun yiloj ti lek tsots xchʼunel yoʼontone. Kalbetik skʼoplal yan velta li sloʼilal xkuxlejal Rahabe xchiʼuk jkʼeltik kʼusi xuʼ jchantik.

«JUN JMULAVIL ANTS, RAHAB SBI»

Li Rahabe jaʼ toʼox jun jchonbail ants. Li kʼusi melel taje mu lekuk chaʼiik junantik li buchʼutik chchanbeik skʼoplal Vivliae, yuʼun chalik ti jaʼ noʼox la oy ta sba junuk nail vayebale. Akʼo mi jech, li Vivliae lek jamal chal kʼusi kʼot ta pasel (Josué 2:1; Hebreos 11:31; Santiago 2:25, Achʼ Testamento, ta skʼop Chenalhó [ATC]). Li kʼusi tspas Rahabe lek van chilik li jnaklejetik ta Canaane. Akʼo mi jech, li jol oʼontonale xuʼ van chal ti chopole, yuʼun yakʼojbutik ta jnopbentik Jeova ti jnaʼojtik kʼusi lek xchiʼuk kʼusi chopole (Romanos 2:14, 15). Xuʼ van chopol chaʼi sba ta skoj ti kʼu yelan xkuxlejal li Rahabe. Xuʼ van mu xa snaʼ kʼusi tspas laj yaʼi, mu kʼusi yan stakʼ xabtelan ta skoj ti tskʼan chchabi li yutsʼ yalale, ti oy van jech chaʼi sbaik avi ek ta skoj ti jech xkuxlejalike.

Ta melel, oy van ta yoʼonton xlekub xkuxlejal li Rahabe. Li slumale noj ta majbail xchiʼuk ta choplejal, ti te tsakal skʼoplal li xchiʼinel ta vayel buchʼu yutsʼ yalal noʼox sbaike xchiʼuk li xchiʼinel ta vayel chonbolometike (Levítico 18:3, 6, 21-24). Ti jech tspasilanik li kʼusitik toj chopolik taje te tsakal skʼoplal xchiʼuk li relijione. Li ta temploetike chalik ti skʼan xmulivajik kʼalal chichʼik ta mukʼ li sdiosike, jech xtok kʼalal chichʼik ta mukʼ pukujetik ti jaʼ li dios Moloc xchiʼuk Baale chakʼik ta matanal ololetik ti kuxul chchikʼike.

Li Jeovae yiloj li kʼusitik tspasik ta Canaane. Ta skoj ti toj chopol kʼusitik tspasike, xi laj yal li Jeovae: «Li banamil bu nacalique boliben o yuʼunic. Ta jchapan ta sventa ti jech tspasique, jech ta xetaatic loqʼuel yuʼun li banamile» (Levítico 18:25). ¿Kʼusi smakoj ti «ta jchapan ta sventa ti jech tspasique» xie? Jaʼ ti xi onoʼox albilik ta melel li j-israeletike: «Ta cʼuncʼun ta snuts loqʼuel ta atojolic li cristianoetic ta mucʼtic banamil leʼe» (Deuteronomio 7:22). Oy xa onoʼox van jayibuk sigloe laj yal Jeova ti jaʼ chichʼ yutsʼ yalal Abraham li osil taje, yuʼun li Diose «mu snaʼ xʼepalcʼopoj» (Tito 1:2; Génesis 12:7).

Akʼo mi jech, laj onoʼox yal Jeova ti oy lumetik ta xichʼik lajesel ta j-echʼele (Deuteronomio 7:1, 2). Ta skoj ti jaʼ «mucʼul [jchapanvanej] ta sbejel banamile» skʼelojbe yoʼontonik xchiʼuk laj yil kʼu to yepal oy ta yoʼontonik spasel li kʼusitik toj chopole (Génesis 18:25; 1 Crónicas 28:9). ¿Kʼu van yelan laj yaʼi sba Rahab ti te nakal ta jteklum ti chichʼ lajesele? Jnoptik noʼox ti kʼu yelan laj yaʼi sba Rahab kʼalal laj yaʼibe skʼoplal li j-israeletike. Yabinoj ti la sbeiltas Dios li j-israeletik ti mosoinbilik toʼoxe, ti la skolta sventa stsal yuʼunik li soltaroetik ta Egipto ti jaʼ toʼox jun jteklum ti mas toj tsots li vaʼ kʼakʼale. ¡Jutuk xa tajek skʼan ti jaʼ chichʼ tsakel ta kʼop li Jericó eke! Akʼo mi jech, yakal-o tspasik kʼusitik toj chopol li krixchanoetik ta jteklume. Jaʼ yuʼun li Vivliae chal ti jtoyobba li jcanaanetik ti jmoj slumalik xchiʼuk li Rahabe (Hebreos 11:31).

Li Rahabe toj jelel, yuʼun ti kʼu xa sjalil echʼ talele snopojbe xa onoʼox skʼoplal li kʼusitik laj yaʼi ta sventa li j-israeletike xchiʼuk li Sdiosik ti jaʼ li Jeovae. ¡Li Dios taje jelel tajek xchiʼuk li diosetik te ta Canaane! Yuʼun tspoj li steklumale, muʼyuk chakʼbe kastigo xchiʼuk chakʼbe xchan lekil talelaletik, maʼuk ti tsokesbe stalelalike. Li Dios taje ep sbalil chil li antsetike, mu jechuk chil kʼuchaʼal li krixchanoetike ti tstojik ta takʼin sventa xchiʼinik ta vayele, chchonik o ti chakʼik ta kʼexlal li ta yichʼel ta mukʼ sdiosike. Kʼalal laj yaʼi Rahab ti te xa spasoj skarpanaik ta jot ukʼum Jordán li j-israeletike xuʼ van la svul yoʼonton ta skoj ti kʼusi chkʼot ta stojolal li steklumale. ¿Mi laj van stsak ta venta Jeova ti lek kʼusi oy ta yoʼonton li Rahabe?

Li avie ep krixchanoetik ti jech xkuxlejalik kʼuchaʼal li Rahabe. Xuʼ van mu xa snaʼ kʼusi tspas chaʼiik ta skoj ti jech xkuxlejalike, muʼyuk sbalil chaʼi sbaik xchiʼuk muʼyuk xmuyubajik; muʼyuk tsakbilik ta venta xchiʼuk mu kʼusi sta-o chaʼiik xtok. Li sloʼil xkuxlejal Rahabe tsvules ta joltik ti tsakbilutik ta venta yuʼun li Diose. Mu ventauk ti kʼu yelan chkaʼi jbatike, yuʼun «mu nomuc oy ta jtojoltic jujunutic» (Hechos 17:27). Nopol oy ta jtojolaltik li Diose, oy ta yoʼonton xchiʼuk skotol ora tskʼan chakʼbe spatobil yoʼonton li buchʼu chakʼ xchʼunel yoʼonton ta stojolale. ¿Mi jech la spas li Rahabe?

«LAJ XCʼUXUBINAN TI JPAʼIVANEJ ISRAELETIQUE»

Jun kʼakʼale, te van kʼuk sjalil skʼan xlik xchan yokik ta sjoylebal Jericó li j-israeletike, kʼotik ta stiʼ sna Rahab chaʼvoʼ viniketik ti mu xojtikinane. Li viniketik taje mu ox skʼan ti x-ojtikinatike, pe ta skoj ti xiʼem li jteklume te satik mi oy chkʼotik sventa chpaʼivanik li j-israeletike. Ta skoj ti lek pʼij sat li Rahabe laj onoʼox van yakʼ venta ta anil ti buchʼu jaʼ li viniketike. Mu labaluk laj yil ti kʼot chaʼvoʼ viniketik ti mu xojtikinane, li kʼusi labal laj yaʼie jaʼ ti svayeb noʼox kʼot skʼanike, maʼuk tsaʼik ta skoj ti chchon sbae.

Ta melel jpaʼivanejetik onoʼox yuʼun Israel li viniketik taje. Li Josué ti jaʼ li jbeiltasvanej yuʼunike, laj yal ti akʼo spaʼiik kʼusi tsotsik-o xchiʼuk kʼusi kʼunik-o li jteklum Jericoe. Li lum taje jaʼ li baʼyel ti chbat stsakik ta kʼop li j-israeletike, jech xtok xuʼ van jaʼ li jteklum ti mas tsots ta skotole. Li Josuee tskʼan tsnaʼ kʼu yelan li jteklum ti tskʼan tstsal xchiʼuk sviniktake. Li jpaʼivanejetike yolbaj te kʼotik ta sna li Rahabe. Yuʼun ta butikuk noʼox xuʼ van x-ojtikinatik, yan li ta sna Rahabe xuʼ mu aniluk x-ojtikinatik. Jech xtok, laj van snopik ti xuʼ te xaʼiik mas aʼyejetik ti chalik li krixchanoetik te chkʼotike.

Xi chal Vivlia ta sventa li Rahabe: «Laj yicʼ ochel ta sna li chib vinic ti itacatic batel yuʼun Josuée» (Santiago 2:25, ATC). Laj yikʼan ochel ta sna xchiʼuk laj yakʼ ti te xkomike, akʼo mi yakʼoj xaʼox van venta ti buchʼuike xchiʼuk ti kʼusi bat spasik tee. Li Rahabe laj van snop ti xuʼ xchanbe mas skʼoplal li Sdiosike, li Jeovae.

Akʼo mi jech, ta anil noʼox kʼot sviniktak li ajvalil ta Jericoe. Yuʼun puk xaʼox batel skʼoplal ti kʼot ta sna Rahab li jpaʼivanejetik yuʼun Israele. ¿Kʼusi van tspas li Rahabe? ¿Mi mu tauk van xakʼ ta vokol xkuxlejal xchiʼuk yutsʼ yalal mi tspoj li viniketik taje? ¿Mi mu tauk xmilatik skotolik mi la xchabi li yajkontraike? Jech xtok, xuʼ van snaʼoj xa lek Rahab bu likemik tal li viniketik taje. Laj van snop ti jaʼ yorail sventa xlik yichʼ ta mukʼ Jeova mi snaʼoj xa onoʼox ti jaʼ noʼox stuk lekil Diose.

Pe muʼyuk yorail sventa te to tsnopilan li Rahabe, jaʼ yuʼun oy kʼusi la spas ta anil xchiʼuk pʼij ti jech la spase. La snakʼ ta sjol sna li jpaʼivanejetike, jaʼ ti bu chakʼ takijuk li slinoe. Vaʼun xi laj yalbe li sviniktak ajvalile: «Ta melel oy ital svuʼlanicun chib viniquetic liʼ ta jnae, pero mu jnaʼ bu liquemic tal. Jaʼo iloqʼuic batel ti cʼalal yuʼun xaʼox ch-och acʼubale yuʼun jaʼ xa yorail tsmaquic li tiʼcoraltone, jech mu jnaʼ bu ibatic. Pero me chbat anutsic ta anile, oy yicʼal ta to xataic ta be» (Josué 2:4, 5). Jnoptik noʼox ti te skʼelojbe sat sviniktak ajvalil li Rahabe, ¿mi laj van sjakʼbe sba mi yakʼojik venta ti solel xpʼitpʼun tajek yoʼonton ta xiʼele?

¡Chʼunbat ti vaʼ yelan laj yale! Anil batik ta xtuchʼobil ukʼum li sviniktak ajvalile (Josué 2:7). Solel xkuxet xa laj yaʼi li Rahabe. Ti vaʼ yelan noʼox laj yale la xchʼunik li sviniktak ajvalil ti jaʼ jmilvanejetike xchiʼuk ti mu staik-o snaʼik li kʼusi melele. Li Rahabe jech la xchabibe xkuxlejal li yajtuneltak Jeova ti muʼyuk kʼusi chopol spasojike.

Ta anil noʼox bat skʼel Rahab ti bu oy li jpaʼivanejetike, vaʼun laj yalbe li kʼusi kʼot ta pasele. Jech xtok, oy kʼusi tsots skʼoplal laj yalbe li viniketike: jaʼ ti chibajemik xchiʼuk xiʼemik tajek li jnaklejetik ta Jericó ta skoj li yajkontraike. Lek van tajek laj yaʼiik kʼusi albatik li jpaʼivanejetike. ¡Yuʼun li chopol krixchanoetik ta Canaane xiʼemik ta sjuʼel Sdios j-israeletik, li Jeovae! Pe oy to kʼusi laj yal Rahab ti mas to toj tsots skʼoplale, xi laj yale: «Yuʼun li Mucʼul Diose, jaʼ li Dios avuʼunique, jaʼ Dios yuʼun li vinajele xchiʼuc li banamile» (Josué 2:11). Skotol li kʼusi yabinoj ta sventa Jeovae jaʼ tijbat-o yoʼonton sventa xalbe viniketik liʼe: ti sta-o ta melel tspat yoʼonton ta stojolal li Sdiosik j-israeletike, jaʼ yuʼun laj yakʼ xchʼunel yoʼonton ta stojolal li Jeovae.

Li Rahabe snaʼoj ta melel ti tskolta steklumal Jeova sventa chkuch yuʼunike. Jech oxal, la skʼan vokol ti xkʼuxubinatik xchiʼuk yutsʼ yalal sventa mu teuk xlajik eke. Li jpaʼivanejetike laj yalik ti leke, vaʼun laj yalbeik Rahab ti skʼan mu xal batele xchiʼuk ti skʼan xchuk jlik tsajal chʼojon ta sventana ti te stsakoj sba xchiʼuk li smuroal jteklume, taje jaʼ senyail sventa mu xlajik ta milel ta soltaroetik (Josué 2:12-14, 18).

Oy kʼusi toj tsots skʼoplal xuʼ jchantik yuʼun li xchʼunel yoʼonton Rahabe. Jech kʼuchaʼal chal li Vivliae «chcaʼitic baʼyuc ti jech xuʼ ta jchʼuntique» (Romanos 10:17). Li Rahabe laj yaʼibe skʼoplal li sjuʼel xchiʼuk stukʼilal Jeovae, vaʼun laj yakʼ xchʼunel yoʼonton xchiʼuk la spat yoʼonton ta stojolal. Li avie mas to ep kʼusitik oy kuʼuntik sventa xkojtikintik li Jeovae. ¿Mi ta van xkakʼtik persa sventa xkojtikintik xchiʼuk ti chkakʼ xchʼunel koʼontontik ta skoj li kʼusitik jchanojtik xa ta Vivliae?

JIN YALEL SMUROAL JUN TSATSAL JTEKLUM

La xchʼunik kʼusi laj yal Rahab li jpaʼivanejetike, te lokʼik yalel ta sventanail li sna Rahabe, la stunesik jlik chʼojon sventa xyalik li ta smuroal jteklume, laje tsʼijil jatavik batel ta anil ta vitstikaltik. Li ta snorteal Jericoe muyebaltik tajek xchiʼuk ep chʼenetik ti xuʼ te snakʼ sbaik kʼuk sjalil li jpaʼivanejetike, jaʼ to mi xuʼ xaʼox sutik batel ti bu spasoj skarpanaik li j-israeletike xchiʼuk ti xkʼot yalik li lekil aʼyej albatike.

Ta mas tsʼakale, xiʼik van tajek li jnaklejetik ta Jericoe, yuʼun laj yaʼiik ti ta skʼelobil juʼelal la spajesbe yok ukʼum Jordán li Jeovae, sventa takin x-echʼ xtuchʼik ukʼum li j-israeletike (Josué 3:14-17). Pe kʼalal laj yaʼi Rahab taje mas tsatsub-o xchʼunel yoʼonton ta stojolal li Jeovae.

Laje kʼot skʼakʼalil ti lik xchan yokik ta sjoylebal Jericó li j-israeletike: jkoj ta kʼakʼal chchan yokik ti vakib kʼakʼal jalije. Pe oy kʼusi jelel kʼot ta pasel ti svukubal xa kʼakʼale. Jech kʼuchaʼal laj kaltik ta slikebal li mantale, naka to tsakub tal lik xchan yokik, vaʼun kʼalal sjoyobtaojik xaʼox jun velta li jteklume lik xchan yokik jayibuk velta ta sjoylebal (Josué 6:15). ¿Kʼu yuʼun van jech tspasik?

Vaʼun, kʼalal laj xchanel yokik svukubal velta li ta svukubal kʼakʼale, pajik li soltaroetike. Muʼyuk xa tsbakʼesik li xkachuike, solel tsʼijil kom skotol. Sjunul li jteklume mu xa snaʼ kʼusi tspasik ta skoj ti xiʼemike. Ta tsʼakale oy kʼusi laj yal Josué sventa tsots tajek x-avanik jun velta li soltaroetik ta Israele. ¿Mi yan sba van laj yilik ti tstsakvanik xa ta kʼop ti vaʼ yelan avanik j-israeletik li soltaroetik ti te luchajtik ta smuroal Jericoe? Mi jeche, mu jaluk ti jech yan sba laj yilike. ¡Jaʼ to laj yaʼiike lik nikuk li smukʼta muroaltak jteklum ti bu vaʼalike! Lik nikuk, lik tsikʼuk, ¡vaʼun, jin yalel! Pe kʼalal yakal chchʼay batel li spukukal kʼusitik jine, jaʼ to chilike oy jsetʼ smuroal Jericó ti lek vaʼal kome. Stuk noʼox sna Rahab te vaʼal kom ta skoj li xchʼunel yoʼontone. ¡Nopo xa noʼox avaʼi kʼu yelan laj yaʼi sba kʼalal laj yil ti chabiat yuʼun Jeovae!a ¡La sta skolel li yutsʼ yalal eke! (Josué 6:10, 16, 20, 21.)

Li j-israeletike la stsakik ta mukʼ Rahab ta skoj li xchʼunel yoʼontone. Kʼalal laj yilik ti stuk xa te tuchul kom sna Rahab ti jinem xaʼox skotole laj yakʼik venta ti chabiat yuʼun Jeova li ants taje. Li Rahab xchiʼuk yutsʼ yalale muʼyuk te kapal lajik xchiʼuk li chopol krixchanoetik ta Jericoe. Kʼalal echʼ xaʼox li paskʼope, albat Rahab ti xuʼ xnaki ta stsʼel ti bu spasoj skarpanaik li j-israeletike. Ta tsʼakale, te xa skʼoplal xchiʼuk li judioetike. Nupun xchiʼuk jun vinik ti Salmón sbie. Li xnichʼon ti Booz sbie lek tsots xchʼunel yoʼonton, jech xtok, nupun xchiʼuk jun ants ta Moab ti Rut sbie (Rut 4:13, 22).b Li ta jun utsʼ alalil ti lek tsots xchʼunel yoʼontonik taje te lik tal li ajvalil Davide xchiʼuk ta tsʼakal eke te lik tal li Mesiase, li Jesucristoe (Josué 6:22-25; Mateo 1:5, 6, 16).

Li sloʼilal xkuxlejal Rahabe chakʼ kiltik ti oy jbaliltik chilutik li Jeovae. Skʼeloj xchiʼuk snaʼoj kʼusi oy ta koʼontontik, vaʼun mi oy xchʼunel koʼontontik laj yile chmuyubaj tajek, jech kʼuchaʼal laj yilbe li xchʼunel yoʼonton Rahabe. Yuʼun oy kʼusi la spas ta skoj ti oy xchʼunel yoʼontone. Jech kʼuchaʼal chal li Vivliae «lec iʼilat yuʼun Dios ta sventa ti lec cʼusi la spase» (Santiago 2:25, ATC). ¡Toj pʼijutik me mi ta jchanbetik li xchʼunel yoʼontone!