JCHANBETIK LI XCHʼUNEL YOʼONTONE | MARÍA

Kuch yuʼun svokol ti xkoʼolaj kʼuchaʼal jun kuchilu chtiʼvane

KʼALAL jaʼo te kejel li Mariae solel mu tsʼikbaj ta xaʼi li svokole. Xkoʼolaj ti chaʼi to kʼu yelan ch-avan li skerem ta skoj li xkʼuxul laj yaʼi kʼalal chame, yuʼun solel jal laj yil svokol. Ikʼub osil, akʼo mi jaʼo kʼakʼaltik. Vaʼun lik nikuk xtok li balumile (Mateo 27:​45, 51). Li Mariae laj yakʼ venta ti tskʼan Jeova akʼo xilik skotol krixchanoetik ti stuk noʼox mas kʼux laj yaʼi kʼalal cham li Jesucristoe.

Kʼalal yakal xa chchʼay batel sat Kʼakʼal li ta Gólgota o ti «Baquil Jolal» sbie, te chokʼita skerem li Mariae (Juan 19:​17, 25). Ep van kʼusi tal ta sjol kʼalal jaʼo te oye. Xuʼ van tal ta sjol li kʼusi kʼot ta pasel leʼ xa ta 33 jabile. Li María xchiʼuk li Josee jaʼtik toʼox tajek laj yikʼik batel ta templo ta Jerusalén li yuni keremike, te oy jun vinik ti Simeón sbi ti mol xa ti laj yal albilkʼope. Ep kʼusitik labal sba laj yal ta stojolal li uni olole, pe laj yal xtok ti chkʼot yorail ti oy kʼusi ta xtiʼvan yipal ta xaʼi ta yoʼonton kʼuchaʼal jun kuchilu li Mariae (Lucas 2:​25-​34; 2:​35, Ch). Jaʼ to laj yaʼibe smelolal María kʼalal kʼot ta pasel li kʼusi laj yal Simeone.

Kʼalal oy buchʼu chcham yalab xnichʼnabe chalik ti jaʼ li kʼusi toj kʼux xuʼ snuptan li jun krixchanoe. Li lajelale jaʼ jun kajkontratik ti toj chopole xchiʼuk jkotoltik oy syayijesojbutik koʼontontik junuk velta (Romanos 5:​12; 1 Corintios 15:​26). ¿Mi xkuch van kuʼuntik taje? Jkʼeltik batel li kʼusitik la snuptan María kʼalal la slikes cholmantal li Jesús xchiʼuk kʼalal mu toʼox jaluk xchamele. Yuʼun toj ep kʼusi ta jchantik ta sventa xchʼunel yoʼonton, ti jaʼ koltaat sventa xkuch yuʼun svokol ti xkoʼolaj kʼuchaʼal kuchilu chtiʼvane.

«CHʼUNIC ME SCOTOL LI CʼUSITIC TA XALBOXUQUE»

Kalbetik skʼoplal li kʼusi kʼot ta pasel leʼ xa ta oxib jabil xchiʼuk oʼlole. Xil ti oy kʼusitik chlik jeluk li Mariae. Yuʼun li ta uni bikʼit jteklum Nazarete, chalbeik skʼoplal li Juan J-akʼvanej ta voʼe xchiʼuk ti chal ti skʼan akʼo sutes yoʼontonike. Li Jesuse jaʼ jun senyail chil ti skʼan xa slikes li yabtel ta cholmantale, jaʼ jech chil li María eke (Mateo 3:​1, 13). Pe li María xchiʼuk li yutsʼ yalale mas xa vokol chaʼiik kʼalal mi chʼabal xaʼox te li Jesuse. ¿Kʼu yuʼun?

Xuʼ van chamem xaʼox li smalal María ti jaʼ li Josee. Mi jaʼ jeche, snaʼoj xa onoʼox kʼu yelan xkʼuxul kʼalal oy buchʼu chchame.a Jaʼ yuʼun li Jesuse maʼuk xa noʼox tsbiiltasik kʼuchaʼal «xnichʼon li carpinteroe», yuʼun ta sbiiltasik kʼuchaʼal «carpintero» xtok. Yaʼeluke jaʼ xa sbainoj skʼelel li skarpinteria stote xchiʼuk jaʼ xa sbainoj saʼel li kʼusitik chtun yuʼun li yutsʼ yalale, ti te tsakal skʼoplal li vakvoʼ xchiʼiltak ta vokʼele, ti jaʼ mas tsʼakal ayanike (Mateo 13:​55, 56; Marcos 6:​3).b Akʼo mi laj van xchanubtas ta abtel Santiago li Jesuse, ti jaʼ van li xchaʼvoʼal nichʼonile, mu kʼunuk chaʼiik li yutsʼ yalal kʼalal chʼabal xaʼox te li Jesuse. Tsots xa onoʼox chaʼi María maʼ taje. ¿Mi ta van svul-o yoʼonton li kʼusitik chjel ta xkuxlejal xchiʼuk li yutsʼ yalale? Mu jnaʼtik. Pe oy to kʼusi mas tsots skʼoplal, ¿kʼu van yelan chaʼi sba María kʼalal mi laj yaʼi ti kʼot xa ta Jesucristo li Jesuse, li Mesías ti albil onoʼox skʼoplale? Oy jun loʼil ta Vivlia ti chakʼ kiltik kʼu yelan laj yaʼi sbae (Juan 2:​1-​12).

Bat ta stojolal Juan sventa xichʼ voʼ li Jesuse, vaʼun jaʼ jech kʼot ta Mesías o li Buchʼu tʼujbil yuʼun Diose (Lucas 3:​21, 22). Vaʼun lik stʼuj li yajtsʼaklomtake. Akʼo mi sujom skʼan spas li yabtele, laj to xchʼak skʼakʼal sventa xchʼay yoʼontonik xchiʼuk li yutsʼ yalale xchiʼuk li yamigotake. Jun veltae batik ta jun skʼinal nupunel, bat li smeʼe, li yajtsʼaklomtake xchiʼuk li xchiʼiltak ta vokʼele. Ti bu batike te van oxlajuneb kilometro snamal xil li Nazarete, Caná sbi ti ta ba vits oy yaʼeluke. Kʼalal jaʼo te oyik ta kʼine, laj yakʼ venta ti oy kʼusi kʼot ta pasel li Mariae. Xuʼ van laj yil ti tsvul yoʼontonik li yutsʼ yalal jnupunele, ti skʼelkʼelbe sba satike xchiʼuk ti oy kʼusi kʼun chalbe sbaike. ¿Kʼusi van kʼot ta pasel? ¡Laj li yaʼlel tsʼusube! Yuʼun toj kʼexlal sba ta sventa judioetik mi jech kʼot ta pasele xchiʼuk muʼyuk xa lek chkʼot ta tsutsel li skʼinal nupunele. Kʼuxubaj ta yoʼonton utsʼ alalil li Mariae, jaʼ yuʼun bat yalbe li Jesuse.

Xi laj yalbee: «Ilaj li yaʼlel tsʼusub yuʼunique». ¿Kʼusi ox tskʼan ti akʼo spas li Jesuse? Mu jnaʼtik, pe snaʼoj ti toj lek yoʼonton li skereme xchiʼuk ti oy kʼusi labalik sba spas yuʼune. Yikʼaluk van tskʼan xa ta anil ti oyuk kʼusi spas li skereme. Xi laj yalbe yaʼeluke: «¡Jkerem, avokoluk koltao!». Labal van sba laj yaʼi María li kʼusi la stakʼ Jesuse: «Ants, ¿cʼu yuʼun ti vuʼun tal avalbune?». Oy jlome chalik ti yuʼun la muʼyuk chichʼ ta mukʼ smeʼ li Jesuse, pe mu meleluk. Yuʼun jaʼ noʼox ta slekil yoʼonton la stojobtas li smeʼe xchiʼuk la svulesbe ta sjol ti maʼuk ta xal ti kʼu yelan skʼan spas li yabtel ta cholmantale. Yuʼun jaʼ noʼox xuʼ x-albat kʼu yelan skʼan pas li Stote, li Jeovae.

Ta skoj ti bikʼit yakʼoj sba li Mariae la xchʼam li kʼusi albat yuʼun skereme. Tsvul yoʼonton ta stojolal jnupunel li Jesús eke; akʼo mi jech, laj yakʼ venta ti mu xa xuʼ spas ta mantal skerem li Mariae. Moʼoj, yuʼun ti kʼusie skʼan xchʼunbe li kʼusi chale xchiʼuk skʼan xchʼunik ek li yan krixchanoetike. Jaʼ yuʼun xi laj yalbe li j-akʼveʼliletike: «Chʼunic me scotol li cʼusitic ta xalboxuque». Vaʼun la spas li baʼyel skʼelobil juʼelale: la skʼatajes ta lekil yaʼlel tsʼusub li voʼe. Ta skoj taje «iʼayin lec xchʼunojel yoʼntonic ta stojol li yajchancʼoptaque». Laj yakʼ xchʼunel yoʼonton li María eke xchiʼuk maʼuk xa noʼox skerem ta xil li Jesuse, yuʼun jaʼ xa Yajval xchiʼuk Jpojvanej yuʼun ta xil.

Li totil meʼiletik avie ep kʼusi xuʼ xchanbeik ta sventa xchʼunel yoʼonton li Mariae. Melel onoʼox ti muʼyuk buchʼu stsʼitesoj jun kerem jech kʼuchaʼal li Jesuse. Pe koʼol li vokolil chanuptanike: jaʼo kʼalal tsta svaʼlej li avalab anichʼnabike. Yuʼun li kʼusi nopem xaʼiik spasel li totil meʼiletike jaʼ ti tskʼan tspasik ta mantal kʼuchaʼal uni ololetike, pe taje mu lekuk (1 Corintios 13:​11). ¿Kʼuxi xuʼ xakolta li avalab anichʼnabik ti staoj xa svaʼlejike? Jtos li kʼusi xuʼ xapasike jaʼ ti xapat avoʼontonik ta stojolalik ti jech-o chchʼunbeik batel smantal li Jeovae xchiʼuk ti ch-akʼbatik bendision mi jech tspasike. Kʼalal lek noʼox sba chavalbe ti oy xchʼunel avoʼonton ta stojolal li Jeovae jaʼ chkoltaatik-o tajek. Ta melel, ep sbalil laj yaʼi Jesús ti koltaat yuʼun smeʼ ti jaʼo tsotsik kʼusitik la snuptan ta xkuxlejale.

«LI XCHIʼILTAQUE MUC XCHʼUNIC [...] LI JESUSE»

Li ta Evanjeliotike mu masuk ta xalbutik ta sventa María li oxib jabil xchiʼuk oʼlol la xchol mantal Jesuse. Pe jvules ta joltik ti yikʼaluk van jaʼ jun meʼon antse, ti stuk ta skʼel li yalab ti te to nakajtike. Jaʼ yuʼun toj vokol van chaʼi ti batuk xchiʼin ta cholmantal Jesús ta sjunul li slumalike (1 Timoteo 5:8). Akʼo mi jech, ta onoʼox snopilanbe skʼoplal li kʼusitik la xchan ta stojolal li Mesiase xchiʼuk chbat ta tsobajel li ta snail tsobobbail ti te noʼox nopol oye, ti jech onoʼox nopem xaʼiik spasel xchiʼuk li yutsʼ yalale (Lucas 2:​19, 51; 4:​16).

Kʼalal laj yapta Skʼop Dios ta snail tsobobbail ta Nazaret li Jesuse xuʼ van te oy li María eke. ¡Xmuyubaj van tajek kʼalal laj yaʼi laj yalbe skʼoplal jun albilkʼop ta sventa Mesías li skerem ti oy xa ta sjayibal siglo albile, yuʼun yakal xa chkʼot ta pasel ta stojolal Jesús li albilkʼop taje! Akʼo mi jech, kʼalal muʼyuk la xchʼamik li kʼusi laj yal Jesús li krixchanoetike laj van svul-o yoʼonton li Mariae. ¡Yuʼun tskʼan ox tsmilik! (Lucas 4:​17-​30.)

Toj vokol laj yaʼi xtok ti mu xchʼunik li kʼusi chal Jesús li yan yalab Mariae. Yuʼun li ta Juan 7:5 chal ti mu koʼoluk kʼusi xchʼunojik xchiʼuk smeʼik li chanvoʼ yitsʼinab Jesuse. Xi chale: «Li xchiʼiltaque muc xchʼunic [...] ti jaʼ tʼujbil yuʼun Dios li Jesuse». Oy chaʼvoʼ yixleltak li Jesuse. ¿Kʼu yelan laj yaʼiik mantal li stukike? Muʼyuk chalbe skʼoplal li Vivliae. Akʼo mi jech, li Mariae laj yil svokol ta skoj ti mu koʼoluk kʼusi xchʼunojik li yutsʼ yalale. Laj yakʼ yip ti tukʼuk xakʼ sba ta stojolal li Diose xchiʼuk laj yakʼ persa ti skʼotesbe ta yoʼonton mantal li yalabe, pe muʼyuk bu la suj xchiʼuk muʼyuk bu la skontrainan.

Oy jun veltae, li yutsʼ yalal Jesús ti te tsakal skʼoplal li yitsʼinabe bat saʼik tal, yuʼun xi chalike: «Soquem [sjol]» (Marcos 3:​21, 31). Melel onoʼox ti mu jechuk tsnop li Mariae, pe batik xchiʼuk yalab ti bu oy li Jesuse, xuʼ van la snop ti xuʼ x-ayan-o xchʼunel yoʼontonik li kʼusi chaʼiik tee. Akʼo mi ep kʼusitik labalik sba la spas li Jesuse xchiʼuk ti toj labalik sba li kʼusitik laj yakʼ ta chanele muʼyuk xkʼot ta yoʼontonik. Mu xa snaʼ kʼusi tspas li Mariae. Xuʼ van xi la sjakʼbe sbae: «¿Kʼusi xa noʼox ta jpas sventa xkʼot ta yoʼontonik li mantale?».

¿Mi jelel kʼusi achʼunojik xchiʼuk li avutsʼ avalal eke? Mi jeche, tskoltaot li xchʼunel yoʼonton Mariae. Muʼyuk bu la snop ti muʼyuk xa ch-ochik-o ta jchʼunolajel li yutsʼ yalale. Kʼajomal laj yakʼ ta ilel ta xkuxlejal ti chakʼ muyubajel xchiʼuk jun oʼontonal li kʼusi xchʼunoje. Jech xtok, la skolta li skerem ti tukʼ yakʼoj sbae. ¿Mi ta van snaʼ? ¿Mi oy van bakʼintik tskʼan ti teuk-o xchiʼuke? Mi jech chaʼie tsʼik yuʼun. Jaʼ jun matanal laj yaʼi ti la skolta xchiʼuk la spatbe yoʼonton li Jesuse. ¿Mi chatijbe yoʼonton avalab anichʼnab sventa jaʼuk baʼyel xakʼ ta xkuxlejalik li spasel kʼusi tskʼan Diose?

«JUN CUCHILU TA XTIʼVAN YIPAL TA AVOʼNTON»

¿Mi laj van yichʼ akʼbel smoton María ta skoj ti laj yakʼ xchʼunel yoʼonton ta stojolal Jesuse? Ta onoʼox xakʼbe bendision yajtuneltak li Jeovae, jaʼ yuʼun li Mariae laj yichʼ akʼbel ek (Hebreos 11:6). Nopo noʼox avaʼi kʼu yelan xmuyubaj María kʼalal chchikinta li mantal chal li skereme o kʼalal chalbeik skʼoplal yan krixchanoetik li mantal chal Jesuse.

Kʼalal ta xaʼi ta stunes lokʼolkʼopetik Jesús li Mariae, ¿mi oy van tal ta sjol ti jaʼ la stunes li kʼusi la xchan ta sbikʼtal li Jesuse? Laj yalbe skʼoplal jun ants ti la smes sna yoʼ sta li stakʼin ti chʼayeme, laj yalbe skʼoplal xtok jun ants ti yakal chjuchʼ arina sventa pane xchiʼuk ta sventa jun ants ti tstsan lampara ti te chakʼ ti bu lek xakʼ xojobale. ¿Mi vul van ta sjol María ti jech yakal tspas kʼalal bikʼit toʼox li Jesús ti te oy ta xokone? (Lucas 11:​33; 15:​8, 9; 17:​35.) ¿Kʼusi van tal ta sjol María kʼalal laj yal ti kʼun ta kuchel li kʼatlomteʼ yuʼune xchiʼuk ti muʼyuk bu ol li yikatse? ¿Mi jaʼ van tal ta sjol ti oy jun mal kʼakʼal chchanubtasat yuʼun stot li Jesús ta spasel jun lekil kʼatlomteʼ sventa mu xyayij li chonbolome? (Mateo 11:​30, TNM.) Laj van skʼupin tajek María li ­matanal ­akʼbil yuʼun Jeovae: ti tstsʼites xchiʼuk chchanubtas jun kerem ti chkʼot ta Mesías ta tsʼakale. Jech xtok, laj van skʼupin ti laj yaʼi kʼu yelan chchanubtasvan li jun jchanubtasvanej ti muʼyuk buchʼu jech xkoʼolaj-oe, yuʼun toj tsotsik skʼoplal li kʼusi chakʼ ta chanel kʼalal tstunes lokʼolkʼopetik xchiʼuk kʼusitik yan ti xojtikin li krixchanoetike.

Akʼo mi jech, bikʼit yakʼoj-o sba li Mariae. Li skereme muʼyuk laj yal ti tsots skʼoplal li smeʼe, mi jaʼuk laj yal ti skʼan ichʼel ta mukʼe. Oy jun veltae, oy jun ants ti tsots kʼopoje, xi laj yalbe li Jesuse: «Toj xcuxet noʼox yoʼnton li ameʼ ti la svoqʼuesote». Xi la stakʼe: «Jaʼ toj xcuxet yoʼntonic ta melel li bochʼotic chaʼyic li scʼop Diose, ti ta xchʼunique» (Lucas 11:​27, 28). Jech xtok, kʼalal albat ti te xtal li smeʼ xchiʼuk li yitsʼinabe, laj yal ti jaʼ chkʼot ta smeʼ xchiʼuk ta yutsʼ yalal ti buchʼutik tspasik li kʼusi tskʼan Diose. ¿Mi chopol van laj yaʼi li Mariae? Muʼyuk bu chopol laj yaʼi, yuʼun laj yaʼibe smelolal ti jaʼ mas tsots skʼoplal ti kʼu yelan jmoj oyik ta mantale, maʼuk ti kʼu yelan xil sbaik ta yutsʼ yalalike (Marcos 3:​32-​35).

Akʼo mi jech, mu albajuk kʼu to xkʼuxul laj yaʼi María kʼalal laj yil kʼu yelan laj yil svokol skerem ti jokʼol ta jtel teʼe. Laj yil kʼusi kʼot ta pasel li jtakbol Juan eke, jaʼ yuʼun xi la stsʼiba komel ta Evanjelioe: «Li smeʼ Jesuse te nopol [vaʼal] ta yolon cruz [o «ta jtel teʼ», TNM ]». Muʼyuk buchʼu xuʼ xchʼakat ta stojolal skerem li jun tukʼil meʼile, te xchiʼuk-o kʼalal to ta slajeb. Te skʼeloj Jesús taje, akʼo mi solel toj kʼux chaʼi kʼalal chichʼ ikʼe xchiʼuk kʼalal chkʼopoje, laj yalbe komel jtakbol Juan ti akʼo xchabibat li smeʼe. ¿Pe kʼu yuʼun jaʼ laj yalbe li Juane? Jaʼ ta skoj ti maʼuk jchʼunolajel li yitsʼinabe. Jaʼ jech laj yakʼ ta ilel ti tsots skʼoplal ti skʼan xchabi yutsʼ yalaltak li jun jchʼunolajele, pe mas to tsots akʼoplal li ta sventa mantale (Juan 19:​25-​27).

Kʼalal cham li Jesuse solel toj kʼux laj yaʼi María ti koʼol yelan jun kuchilu chtiʼvane, ti voʼne xa onoʼox albil ti jech chkʼot ta stojolale. Mi toj vokol ta aʼiel ti kʼu to xkʼuxul laj yaʼi li Mariae, ¡mas to vokol ta aʼiel kʼu to yelan muyubaj kʼalal echʼ xaʼox oxib kʼakʼale! ¿Kʼusi labal sba kʼot ta pasel? ¡Jaʼ ti chaʼkuxi li Jesuse! Pe maʼuk noʼox taje, yuʼun laj yakʼ sba ta ilel ta stojolal li Santiago ti jaʼ xchaʼitsʼine, jaʼo van kʼalal stuk oye (1 Corintios 15:7). Ti vaʼ yelan laj yakʼ sba iluk Jesús ta stojolal li Santiagoe kʼot ta yoʼonton xchiʼuk li yan xchiʼiltak ta vokʼele. ¿Kʼuxi jnaʼtik? Yuʼun kʼalal mu toʼox jaluk yechʼele chal Hechos 1:​14 ti te xa jmoj tsobol xchiʼuk smeʼik li yitsʼinab Jesus sventa tspasik orasion. Kʼuchaʼal chkiltike laj xa xchʼunik ti jaʼ Mesías li sbankilike. Yuʼun oy chaʼvoʼ ti la stsʼiba julik skartaik ta Vivliae, jaʼ li Santiago xchiʼuk li Judase.

Li slajeb velta chichʼ albel skʼoplal li Mariae jaʼo kʼalal te jmoj oy xchiʼuk yalab ta tsobajele, ti tspasik orasione. Ti kʼu yelan tstsuts sloʼilal xkuxlejal li Mariae, ¡toj echʼ noʼox lek xchiʼuk toj lek ti jchanbetik li slekil talelale! Ta skoj ti oy lek xchʼunel yoʼontone, kuch yuʼun li svokole akʼo mi koʼol kʼuchaʼal jun kuchilu chtiʼvan xchiʼuk la sta jun mukʼta matanal, yuʼun bat ta vinajel. Mi la jchanbetik li xchʼunel yoʼontone, chkuch batel kuʼuntik li vokoliletik chakʼ balumil ti koʼol kʼuchaʼal jun kuchilu chtiʼvane xchiʼuk ta jtatik epal bendisionetik.

[Ts’ibetik ta yok vun]

[Lokʼol ta pajina 13]

Xkoʼolaj kʼuchaʼal kuchilu chtiʼvan svokol laj yaʼi li Mariae

[Lokʼol ta pajina 14]

Li lokʼolkʼopetik la stunes Jesuse jaʼ svinajeb ti kʼu yelan chanubtasat yuʼun José xchiʼuk Mariae

[Lokʼol ta pajina 15]

Xmuyubaj tajek María kʼalal laj yil ti kʼotik ta tukʼil yajtsʼaklomtak Cristo li yan yalabe