¿Kʼuxi xuʼ xchʼiik ta mantal li tsebetike?

1. ¿Kʼusi skʼan jpastik sventa xijchʼi ta mantale?

¿MI MU jechuk ti toj labal sba ti kʼu yelan chchʼi ta anil li jun uni kʼoxe? Yileluke ta jech noʼox chchʼi stuk. Pe sventa xijchʼi ta mantale, mu ta jechuk noʼox (1 Kor. 13:11; Ebr. 6:1).b Sventa xijchʼi o xijyijub ta mantale, skʼan ti lekuk tajek xkil jbatik xchiʼuk Jeovae. Jech xtok, chtun kuʼuntik li xchʼul espiritu sventa xkakʼtik ta ilel lekil talelaletik, ti oyuk kʼusi jchantik spasele xchiʼuk ti jchapan jbatik sventa oyuk kʼusi jbaintik ta jelavele (Prov. 1:5).

2. ¿Kʼusi chakʼ jchantik Jenesis 1:27? ¿Kʼusi ta jkʼeltik batel li ta xchanobil liʼe?

² Li Jeovae jaʼ la spas li vinik xchiʼuk antse (kʼelo Jenesis 1:27). Li viniketik xchiʼuk antsetike jelel xvinajik, pe oy to yan kʼusitik ti jelelik-oe. Li Jeovae jelajtik kʼusi yakʼojbe sbain li vinik xchiʼuk li antse. Sventa spas yuʼunike, skʼan ti oyuk kʼusitik xtojobik pasele xchiʼuk ti xakʼik ta ilel jeltos talelaletike (Jen. 2:18). Li ta xchanobil liʼe, ta jkʼeltik batel kʼuxi xuʼ xchʼiik ta mantal li tsebetike. Li ta yan xchanobile, ta jkʼeltik batel kʼuxi xuʼ xchʼiik ta mantal li keremetike.

LEKUK ME ATALELAL XIL JEOVA

3, 4. ¿Bu xuʼ xchanik lekil talelaletik li tsebetike? (Kʼelo xtok li lokʼoletike).

³ Li Vivliae chalbe skʼoplal antsetik ti skʼanojik Jeova xchiʼuk ti tukʼ tunik ta stojolale (kʼelo li mantal ta jw.org «¿Kʼusi chakʼ jchantik li antsetik ti te chalbe skʼoplal ta Vivliae?»). Jech kʼuchaʼal chal li teksto ta sventa xchanobil liʼe, li antsetik taje oy noʼox spʼisol li kʼusi la spasike xchiʼuk tukʼik skotol li kʼusi la spasike. Jech xtok, li ta atsobobbaile xuʼ te xata ermanaetik ti yijik ta mantal ti xuʼ ep kʼusitik xachan ta stojolalike.

⁴ Mi tsebot toe, nopbo skʼoplal jayvoʼuk ermanaetik ti lek ta chanbel stalelalike xchiʼuk akʼo persa xchanbel stalelalik. Sventa spas avuʼune, kʼelbo li slekil talelaltake. Vaʼun, kʼelo kʼu yelan xuʼ xavakʼ ta ilel ek. Li ta parafoetik chtale, chkalbetik skʼoplal chaʼtos talelaletik ti skʼan jech xakʼik ta ilel li ermanaetik ti tsotsik ta mantale.

5. ¿Kʼu yuʼun skʼan bikʼit xakʼ sbaik li ermanaetik ti tsotsik ta mantale?

⁵ Bikʼit xavakʼ aba. Kʼalal bikʼit chakʼ sba jun ermanae, lek xil sba xchiʼuk Jeova xchiʼuk li yantike (Sant. 4:6). Ta skoj ti bikʼit yakʼoj sba xchiʼuk ti skʼanoj li Stot ta vinajele, tstsak ta venta li buchʼutik vaʼanbil ta sbeiltasel li tsobobbaile xchiʼuk li utsʼ alalile (1 Kor. 11:3).c

6. Li tsebetike, ¿kʼuxi xuʼ xchanbeik stalelal Rebeka ti bikʼit laj yakʼ sbae?

⁶ Kalbetik skʼoplal li Rebekae. Li tseb taje toj pʼij xchiʼuk mu snaʼ xi’ kʼalal oy kʼusi chal o kʼalal oy kʼusi tspase (Jen. 24:58; 27:​5-17). Pe lek snaʼ xchʼun mantal xtok xchiʼuk lek snaʼ x-ichʼvan ta mukʼ (Jen. 24:​17, 18, 65). Mi jech bikʼit chavakʼ aba kʼuchaʼal Rebeka xchiʼuk mi chatsak ta venta li buchʼutik oy yabtelike, lek me akʼoplal li ta avutsʼ avalal xchiʼuk li ta tsobobbaile.

7. Li tsebetike, ¿kʼuxi xuʼ xchanbeik stalelal Ester ti bikʼit laj yakʼ sbae?

⁷ Skotol li yajtsʼaklomtak Kristoe skʼan bikʼit xakʼ sbaik. Li Vivliae chal ti «pʼijilale jaʼ te oy ta stojolal li buchʼutik bikʼit chakʼ sbaike» (Prov. 11:2). Jaʼ jech laj yakʼ ta ilel stalelal li Estere ti jaʼ jun yajtunel Diose, yuʼun kʼalal laj yichʼ vaʼanel ta meʼ ajvalile, muʼyuk la stoy sba. Jech xtok, la xchikinta xchiʼuk la spas li kʼusi albat yuʼun Mardokeo ti jaʼ sprimoe (Est. 2:​10, 20, 22). Mi jaʼ jech chakʼan tojobtasel xchiʼuk mi chapas li kʼusi cha-albate, jaʼ me jech chavakʼ ta ilel ti bikʼit avakʼoj aba eke (Tito 2:​3-5).

8. Kʼalal tsnop tstʼuj skʼuʼ spokʼik o kʼu yelan tsmeltsan sbaik li ermanaetike, ¿kʼuxi xuʼ xakʼ ta xkuxlejalik li kʼusi chal 1 Timoteo 2:​9, 10?

⁸ Jkʼeltik kʼuxi yan laj yakʼ ta ilel Ester ti bikʼit laj yakʼ sbae. Akʼo mi «kʼupil sba xvinaj li spat xokone xchiʼuk alakʼ sba tseb», pe maʼuk ti stuk xa noʼox chaʼi sbae (Est. 2:​7, 15). ¿Kʼuxi xuʼ xachanbe li stalelal eke? Taje te chal ta 1 Timoteo 2:​9, 10 (kʼelo). Li jtakbol Pabloe laj yalbe ermanaetik ti oyuk noʼox smelolal xchiʼuk ti akʼo yichʼ spʼijilik ti kʼu yelan tslap skʼuʼ spokʼike. Li ta griego kʼope chakʼ ta aʼiel ti skʼan ta smeloluk noʼox slap skʼuʼik li antsetik ti jaʼik yajtsʼaklomtak Kristoe xchiʼuk ti stsak ta venta li kʼusi tsnop yantike. ¡Xijmuyubajutik ta stojolal li ermanaetik ti ta smelolal noʼox tslap skʼuʼ spokʼike!

9. ¿Kʼusi xuʼ jchantik ta stojolal li Abigaile?

⁹ Ti xkaʼibetikuk smelolale. Li talelal taje te smakojbe skʼoplal ti xkichʼ jmeloltike, jaʼ xkaltik, ti xkaʼibetikuk smelolal li kʼusitik lek xchiʼuk li kʼusitik chopole, vaʼun ti jaʼuk jpastik li kʼusi leke. Kalbetik skʼoplal li Abigaile. Li smalale muʼyuk kʼusi lek kʼot ta nopel yuʼun, pe laj yakʼ venta ti xuʼ xil svokolik skotol li buchʼutik te nakalik ta snae. Jaʼ yuʼun, oy kʼusi la spas ta anil, ta skoj taje muʼyuk buchʼu xcham junuk (1 Sam. 25:​14-23, 32-35). Ti jnaʼtik yaʼibel smelolale tskoltautik sventa jnaʼtik kʼusi ora chijkʼopoj, kʼusi ora skʼan xijtsʼiji xchiʼuk ti oyuk ta koʼontontik li yantike, pe ti mu chopoluk xaʼi sba kuʼuntik xtoke (1 Tes. 4:11).

OYUK KʼUSITIK XACHAN SPASEL

10, 11. ¿Kʼusi sbalil chatabe mi la achan lek skʼelel xchiʼuk stsʼibael li vune? (Kʼelo xtok li lokʼole).

¹⁰ Jtunel me tajek ti oyuk kʼusitik xchanik spasel li ermanaetike. Junantik li kʼusitik la achan ta abikʼtale jtunel-o me avuʼun. Jkʼelbetik batel skʼoplal junantik.

¹¹ Chano lek skʼelel xchiʼuk stsʼibael li vune. Li ta junantik lume muʼyuk tsots skʼoplal chilik ti xchanik skʼelel o stsʼibael vun li antsetike. Pe li yajtunelutik Jeovae toj tsots skʼoplal chkiltik taje (1 Tim. 4:13).d Jaʼ yuʼun, mu me buchʼu xchibajesot ta skʼelel xchiʼuk stsʼibael li vune. ¿Kʼusi sbalil chatabe mi jech la apase? Chata noʼox avabtel xchiʼuk li kʼusitik chtun avuʼune. Jech xtok, xuʼ mas xatojob ta skʼelel li Vivliae xchiʼuk ti xachanubtas li yantike. Pe li kʼusi mas toj leke jaʼ ti xuʼ mas lek xavamigoin abaik xchiʼuk Jeova mi xatojob lek skʼelel li Vivliae xchiʼuk mi chanopbe skʼoplale (Jos. 1:8; 1 Tim. 4:15).

12. ¿Kʼusi chakʼ achan li Proverbios 31:26?

¹² Xanaʼuk lek xchiʼinel ta loʼil li yantike. Li yajtsʼaklomutik Kristoe toj tsots skʼoplal chkiltik taje. Li jchankʼop Santiagoe xi la stojobtasutike: «Oyuk ta avoʼontonik xchikintael, nopik me lek kʼalal chakʼopojike» (Sant. 1:19). Kʼalal ta jchikintatik lek li kʼusi chalbutik yantike, jaʼ jech chkakʼtik ta ilel ti xkaʼibetik smelolal li kʼusi yakal tsnuptanike (1 Ped. 3:8). Mi mu xavaʼibe lek smelolal li kʼusi chalbot o ti kʼu yelan chaʼi sbae, oyuk kʼusi xajakʼbe ta slekil avoʼonton xchiʼuk nopbo lek skʼoplal li kʼusi chatakʼe (Prov. 15:28). Xiuk xajakʼbe abae: «¿Mi melel li kʼusi chkale? ¿Mi tspat oʼontonal? ¿Mi chkakʼ ta ilel ti chi-ichʼvan ta mukʼe? ¿Mi chkakʼ ta ilel slekil koʼonton?». Nopbo skʼoplal li ermanaetik ti tsotsik ta mantal ti jaʼ jech stalelalike, vaʼun jechuk xachanbe ek (kʼelo Proverbios 31:26). Kʼelo lek ti kʼusi tsloʼiltaike xchiʼuk ti kʼu yelan chkʼopojike, vaʼun paso jech ek, yuʼun jaʼ me tskoltaot sventa lekuk xavil aba xchiʼuk li yantike.

13. ¿Kʼuxi xuʼ xachan li kʼusitik skʼan pasel ta nae? (Kʼelo xtok li lokʼole).

¹³ Tojoban spasel li kʼusitik ta anae. Ta junantik lume li antsetike jutuk mu jaʼuk sbainojik spasel skotol li kʼusitik ta yut nae. Yikʼaluk van li ameʼe o junuk ermana ti tsots ta mantale xuʼ xchanubtasot ta spasel taje. Xi chal jun ermana ti Cindy sbie: «Li kʼusitik mas lek laj yakʼ jchan li jmeʼe jaʼ ti xijmuyubaj noʼox mi tsots chij-abteje. Ti la jchan spasel veʼlil, xchʼubael na, tsʼisom xchiʼuk ti xitojobuk ta manolajele, jaʼ la skoltaun sventa junuk noʼox koʼonton. Jech xtok, jaʼ la skoltaun sventa masuk xitun ta stojolal Jeova. Li jmeʼ xtoke la xchanubtasun ti lekuk xichʼamvane, jaʼ yuʼun laj kojtikin ermanoetik xchiʼuk ermanaetik ti lek ta chanbel stalelalike» (Prov. 31:​15, 21, 22). Li antsetik ti baxbolik ta abtel, ti lek snaʼ xchʼamvanik xchiʼuk ti lek snaʼ skʼel li yut snaike xmuyubaj noʼox yuʼun li yutsʼ yalalike xchiʼuk li tsobobbaile (Prov. 31:​13, 17, 27; Ech. 16:15).

14. ¿Kʼusi laj yakʼ achan li kʼusi laj yal Crystale, xchiʼuk kʼusi skʼan xavakʼ ta avoʼonton spasel?

¹⁴ Chano jtosuk abtelal. Li yajtsʼaklomutik Kristoe skʼan jnopes jbatik ti jkʼel jba jtuktike xchiʼuk ti junuk noʼox koʼontontik yuʼun li kʼusitik x-ayan kuʼuntike (Filip. 4:11). Xi chal jun ermana ti Crystal sbie: «Kʼalal chex tsebun toʼoxe xchiʼuk kʼalal chichanunaj toʼoxe, xuʼ jtʼuj li kʼusi ta jkʼan ta jchane, jaʼ yuʼun li jtot jmeʼe laj yalbeikun ti jchan jtosuk abtelale. Li jtote laj yalbun ti jchan contabilidade, taje tun tajek kuʼun». Jech xtok, skʼan xatojob stunesel lek atakʼin (Prov. 31:​16, 18). Mi muʼyuk chatikʼ aba ta ilil xchiʼuk mi lek noʼox sba li akuxlejale, jaʼ me tskoltaot sventa xavakʼ ta avoʼonton stael li kʼusi chakʼan chata ta mantale (1 Tim. 6:8).

CHAPANO XA NOʼOX ABA

15, 16. ¿Kʼu yuʼun toj ep sbalil chkiltik li ermanaetik ti muʼyuk nupunemike? (Markos 10:​29, 30).

¹⁵ Mi jaʼ jech atalelal kʼuchaʼal tskʼan Jeova xchiʼuk mi oy kʼusitik chachan spasele, jaʼ me tskoltaot sventa lekuk kʼusi xkʼot ta nopel avuʼun ta tsʼakal. Jkʼeltik kʼusitik xuʼ xapas.

¹⁶ Nopbo skʼoplal mi xuʼ jaʼ to xanupun ta tsʼakal. Jech kʼuchaʼal laj yal Jesuse oy onoʼox buchʼutik ti muʼyuk chnupunik manchuk mi chichʼik sujel yuʼun li yutsʼ yalalike (Mat. 19:​10-12). Junantike oy yan srasonal yuʼunik ti muʼyuk to chnupunike. Mi muʼyuk to nupunemote, teuk me ta ajol ti ep abalil chilot Jeova xchiʼuk Jesuse. Ta spʼejel balumil li ermanaetik ti muʼyuk nupunemike ep sbalil ch-ilatik li ta tsobobbaile. Li ermanaetik ti chakʼik ta ilel kʼanelal xchiʼuk ti oy ta yoʼonton li yantike chkʼotik kʼuchaʼal kixleltik, jvixtik o jmeʼtik (kʼelo Markos 10:​29, 30; 1 Tim. 5:2).

17. ¿Kʼusi xuʼ xkoltaatik-o li tsebetik sventa xtunik ta tsʼakal orae?

¹⁷ Xuʼ me xatun ta tsʼakal ora. Jutuk mu skotoluk li abtel ta cholmantal ti chichʼ pasel ta spʼejel balumile jaʼ tspasik li ermanaetike (Sal. 68:11). ¿Mi xuʼ van xlik tunan ta tsʼakal ora? Xuʼ xatun ta prekursora, xabat ta construcción o ta Betel. ¿Kʼusi van xuʼ skoltaot ta stael? Albo Jeova ta orasion, chiʼino ta loʼil li buchʼutik chtunik xa ta tsʼakal orae xchiʼuk jakʼo li kʼusitik skʼan xapase, laje tsʼibao ta vun li kʼusitik skʼan to xapase. Mi jech lik tunan ta tsʼakal orae, ep me kʼusitik xuʼ xapas li ta s-organisasion Jeovae.

18. ¿Kʼu yuʼun toj tsots skʼoplal ti snop lek buchʼu chnupun xchiʼuk li jun tsebe? (Kʼelo xtok li lokʼole).

¹⁸ ¿Mi anopoj xa chanupun? Li talelaletik xchiʼuk li kʼusitik skʼan xatojob spasel ti laj xa kalbetik talel skʼoplale jaʼ me tskoltaot sventa xakʼot ta jun lekil ajnilal. Mi anopoj xa chanupune, skʼan me xatojob lek stʼujel, yuʼun toj tsots me skʼoplal li kʼusi chkʼot ta nopel avuʼune. Teuk ta ajol ti jaʼ xa tsbeiltasot li buchʼu chanupun xchiʼuke (Rom. 7:2; Efes. 5:​23, 33). Jaʼ yuʼun, xiuk xanopbe skʼoplale: «¿Mi tsots ta mantal? ¿Mi jaʼ mas tsots skʼoplal chil li kʼusitik sventa mantale? ¿Mi lek kʼusitik chkʼot ta nopel yuʼun? ¿Mi chakʼ venta ti oy onoʼox kʼusitik muʼyuk lek chbat ta pasel yuʼune? ¿Mi tstsak ta venta li antsetike? ¿Mi ta van skoltaun ta mantal xchiʼuk mi ta van xakʼbun li kʼusitik chtun kuʼune? ¿Mi lek tspas li kʼusitik sbainoj jech kʼuchaʼal li kʼusitik sbainoj ta tsobobbaile?» (Luk. 16:10; 1 Tim. 5:8). Mi chakʼan lek chbat akuxlejal xchiʼuk li amalale, skʼan xavakʼ avipal sventa xakʼot ta lekil ajnilal.

19. ¿Kʼu yuʼun jaʼ jun matanal ti xuʼ xkʼot ta yajkoltaobba smalal li jun antse?

¹⁹ Li Vivliae chal ti chkʼot ta jun jkoltavanej ta stojolal smalal kʼalal lek stalelal li ajnilale (Jen. 2:18). ¿Mi jaʼ skʼan xal ti pekʼel xa chkom skʼoplale? Moʼoj, yuʼun jaʼ jun mukʼta matanal. Li Vivliae chal ti jaʼ jun jkoltavanej li Jeova eke (Eks. 18:4; Ebr. 13:6). Li antse xuʼ xkʼot ta jun lekil jkoltavanej kʼalal tskolta li smalale xchiʼuk ti tstsak ta venta li kʼusi chkʼot ta nopel yuʼun sventa lekuk noʼox oy li yutsʼ yalalike. Ta skoj ti skʼanoj Jeovae, chakʼ persa ti lekuk skʼoplal li smalale (Prov. 31:​11, 12; 1 Tim. 3:11). Mi anopoj xa chanupune, akʼo persa sventa masuk to xakʼan li Jeovae xchiʼuk ti xavakʼ xa noʼox avipal avi ti xakoltavan li ta avutsʼ avalale xchiʼuk li ta tsobobbaile.

20. ¿Kʼuxi xuʼ xkoltavan ta yutsʼ yalal li meʼile?

²⁰ Teuk me ta ajol ti xuʼ xavil avalabe. Mi la anupune, xuʼ me xavil avalab (Sal. 127:3). Jaʼ yuʼun, kʼelo kʼusitik skʼan xapas yoʼ xakʼot ta lekil meʼil. Li talelaletik xchiʼuk li kʼusitik skʼan xachan spasel ti laj xa kalbetik tal skʼoplale xuʼ me skoltaot. Mi kʼanvanemot, mi oy slekil avoʼonton xchiʼuk mi oy smalael avuʼune, xmuyubaj noʼox me li avutsʼ avalale, jun noʼox yoʼontonik xchiʼuk kʼanbil chaʼi sbaik li avalabtake (Prov. 24:3).

21. ¿Mi ep sbalil chavil li ermanaetike, xchiʼuk kʼu yuʼun? (Kʼelo li lokʼoletik ta pajina 1).

²¹ Tsebetik, jkʼanojotkutik tajek, yuʼun ep kʼusitik chapasik ta stojolal Jeova xchiʼuk li ta s-organisasione (Ebr. 6:10). Jech xtok, avakʼoj tal avipalik sventa xavakʼ ta ilel alekil talelalik xchiʼuk oy kʼusitik achanojik lek ti xuʼ xatabeik sbalile xchiʼuk ti stabeik sbalil li yantik eke. Taje jaʼ me tskoltaoxuk sventa spas avuʼunik li kʼusi xuʼ xabainik ta jelavele. ¡Ep me abalilik li ta steklumal Jeovae!