¿Mi oy ta melel li infiernoe? ¿Kʼusi chal li Vivliae?

Li kʼusi chal Vivliae

Ep Vivliaetik ta español jech kʼuchaʼal li Reina˗Valera ti lokʼ ta 1909, tstunesik li jpʼel kʼop «infierno» o «kʼatinbak» ta jayibuk versikuloetike (Proverbios 15:24; Mateo 5:30).a Ep krixchanoetike tsnopik ti jaʼ ti bu chbat stoj smulik li krixchanoetike, ti xbaletik ta kʼokʼe, jech kʼuchaʼal xvinaj li ta lokʼol li ta slikebal li mantal liʼe. ¿Mi jech chchanubtasvan ta melel li Vivliae?

Li ta mantal liʼe, ta jchantik batel:

• Li infiernoe, ¿mi jaʼ ti bu chbat yil svokolik sbatel osil li chopol krixchanoetike?

• ¿Kʼusi skʼan xal li lokʼolkʼop laj yal Jesus ta sventa li jkʼulej vinik xchiʼuk li Lasaroe?

• Li buchʼutik chbatik ta infiernoe, ¿mi jaʼ ta skoj ti namajemik ta stojolal Diose?

• ¿Mi oy buchʼu lokʼem tal li ta infiernoe?

• Tekstoetik ta Vivlia ti chalbe skʼoplal infierno o Mukinale

• Jaypʼel kʼopetik ta ebreo xchiʼuk ta griego

• ¿Kʼuxi lik talel li chanubtasel sventa infiernoe?

Li infiernoe, ¿mi jaʼ ti bu chbat yil svokolik sbatel osil li chopol krixchanoetike?

Moʼoj. Li ta voʼnee oy chaʼpʼel kʼopetik, june jaʼ ta ebreo: Seol. Li june jaʼ ta griego: Ades. Jlom voʼneal Vivliaetik une, li chaʼpʼel kʼop taje tsjelubtasik kʼuchaʼal «infierno» o «kʼatinbak». Taje jaʼ skʼoplal li Mukinale, li mukinal ti bu oy skotol li animaetike. Li Vivliae jamal ta xal ti krixchanoetik ti oyik ta Mukinale mu xa kʼusi snaʼik, muʼyuk xa kuxulik.

• Li buchʼu chchamike mu xa kʼusi snaʼik, mu xa kʼusi kʼux chaʼiik. «Cʼalal me labat ta yavil animaetique [«o infierno», Jünemann], muʼyuc xa abtel, muʼyuc cʼusi stacʼ pasel, muʼyuc xa cʼusi jnaʼtic, muʼyuc xa bijubtasel» (Eklesiastes 9:10, Xchʼul Cʼop Jtotic Dios, ta skʼop Chenalhó). Li ta infiernoe maʼuk ti yuʼun te x-avet krixchanoetik ta skoj ti chil svokolike. Moʼoj, xi chal li Vivliae: «Jaʼ acʼo yalicuc ta qʼuexlal li bochʼotic chopolique; acʼo ochicuc ta yavil animaetic [«infierno», jech kʼuchaʼal chal junantik Vivlia ta españole], jech chmac yeic o» (Salmo 31:17 Sc’op Dios ta Chenalhó; Salmo 115:17).

• Li Diose laj yal ti stojol mulile jaʼ li lajelale, maʼuk ti chijbat ta infierno o ta kʼatinbake. Li Diose laj yalbe li baʼyel krixchano Adan ti mi muʼyuk la xchʼunbe li smantaltake ta xcham (Jenesis 2:17). Muʼyuk laj yalbe ti te chil svokol sbatel osil ta jun infiernoe. Ta tsʼakale, la spas smul li Adane, vaʼun xi albat yuʼun li Diose: «Ta lum pasbilot, jaʼ yuʼun ta lum chasut batel» (Jenesis 3:19). Li stojol smul li Adane jaʼ ti ta xchʼay-o batele. Ti tauk xtakat batel yuʼun Dios ta infiernoe, albat onoʼox ti jechuke. Li avi eke, koʼol-o li stojol jmultik kʼalal muʼyuk ta jchʼunbetik smantal li Diose. Kʼalal oy xa ox kʼuk sjalil slajel li Adane, li Diose laj yalbe jun jtsʼibajom ta Vivlia ti akʼo xi stsʼibae: «Li stojol mulile jaʼ li lajelale» (Romanos 6:23). Jaʼ yuʼun, li buchʼu chchame «tupʼbil xa smul» chkom (Romanos 6:7).

• Ibal sba chaʼi Dios kʼalal tsnopbe skʼoplal ti chil svokolik sbatel osil ta kʼokʼ o ta infierno li krixchanoetike (Jeremias 32:35). Ti ch-akʼvan ta vokol Dios ta jun infiernoe mu jechuk chchanubtasvan li Vivliae, «yuʼun jaʼ kʼanelal li Diose» (1 Juan 4:8). Li Diose tskʼan ti akʼo xkichʼtik ta mukʼ ta skoj ti jkʼanojtike, maʼuk ta skoj ti xiʼemutik ti chakʼutik batel ta kʼokʼ sbatel osile (Mateo 22:36-38).

• Oy krixchanoetik ti lek stalelalike batik ta infierno. Li Vivliaetik ti tstunesik li jpʼel kʼop «infierno» o «kʼatinbake» chalik xtok ti viniketik ti tukʼ yakʼoj sbaik ta stojolal Dios kʼuchaʼal Jakob xchiʼuk Jobe, laj yalik ti chbatik ta infierno eke (Jenesis 37:35; Job 14:13). Chal xtok ti Jesuse bat ta infierno ek ti kʼu sjalil cham jaʼ to ti kʼuxi laj yichʼ chaʼkuxesele (Echos 2:31, 32). Jaʼ yuʼun chaʼa, jamal xvinaj ti kʼalal chal «infierno» o «kʼatinbak» li Vivliaetike, jaʼ noʼox chalbe skʼoplal li mukinale.b

¿Kʼusi skʼan xal li lokʼolkʼop laj yal Jesus ta sventa li jkʼulej vinik xchiʼuk li Lasaroe?

Li lokʼolkʼop laj yal Jesuse te ta jtatik ta Lukas 16:19 kʼalal 31. Li lokʼolkʼop taje muʼyuk onoʼox kʼot ta pasel, jaʼ noʼox oy kʼusi la skʼan laj yakʼbutik ta chanel li Jesuse. Jaʼ yuʼun, li lokʼolkʼop ta sventa li jkʼulej vinik xchiʼuk li Lasaroe muʼyuk jech kʼot ta pasel ta melel (Mateo 13:34). Mi chakʼan to chanabe mas skʼoplal li lokʼolkʼop taje, kʼelo li mantal «¿Buchʼu jaʼ li jkʼulej vinik xchiʼuk li Lasaroe?».

Li buchʼutik chbatik ta infiernoe, ¿mi jaʼ ta skoj ti namajemik ta stojolal Diose?

Moʼoj. Ti chchanubtasvanik ti kuxul chkom xchʼulel li chopol krixchanoetik xchiʼuk ti chil svokolik ta kʼatinbak ta skoj ti namajemik ta stojolal Diose, mu jechuk ta xal li Vivliae. Li Vivliae jamal ta xal ti animaetike mu xa kʼusi snaʼik (Salmo 146:3, 4; Eklesiastes 9:5).

¿Mi oy buchʼu lokʼem tal li ta infiernoe?

Oy. Li Vivliae jamal chalbe skʼoplal balunvoʼ krixchanoetik ti chamik xchiʼuk ti laj yichʼik mukel o laj yichʼik ikʼel batel ta mukinal (infierno xi tsjelubtasik jlom Vivliaetike). Ta tsʼakal une, laj yichʼik chaʼkuxesel.c Ti oyuk to kʼusi snaʼik kʼalal ikʼatik batel ta infiernoe, la sloʼiltaik jechuk li kʼusitik laj yilike, pe bu chata, mi junuk buchʼu la sloʼilta ti laj yichʼ akʼbel svokole o ti oy kʼusi yan la snuptane. ¿Kʼu chaʼal? Yuʼun jech kʼuchaʼal lek jamal chchanubtasvan li Vivliae, muʼyuk xa kʼusi snaʼik, xkoʼolaj ti jaʼ noʼox lek ochem svayelik li buchʼutik chamemike (Juan 11:11-14; 1 Korintios 15:3-6).