¿Kʼusi skʼoplal li numero 666?
Li kʼusi chal Vivliae
Li slajeb livro ta Vivliae chalbe skʼoplal jkot jtiʼaval chonbolom ti yakal chlokʼ talel ta nabe, lajuneb xulub, vukpʼej sjol xchiʼuk ti 666 sbie (Apokalipsis 13:1, 17, 18). Liʼe jaʼ skʼoplal skotol li ajvaliletik ta balumile, ti «[tspas] ta mantal skotol nitilulaletik, jteklumetik, jeltos kʼopetik xchiʼuk lumetik» (Apokalipsis 13:7). Ti vaʼ yelan sbie jaʼ chakʼ ta aʼyel ti mu jsetʼuk kʼusi xuʼ yuʼun ta sat Diose. ¿Kʼuxi jnaʼojtik taje?
Oy lek smelolal li biile: Oy onoʼox smelolal li biiletik chakʼ Diose. Jech kʼuchaʼal li sbi moltotil Abraane. Xi smelolal li biil Abran akʼbate: «Totil ichʼbil ta mucʼ». Pe kʼalal xi albat yuʼun li Diose: «Vo’ot stotot ep ta chop cristianoetic chac’ot cu’un» kʼalal x-utate, jaʼ xa la sbiin Abraan ti xi smelolale: «Totil yuʼun ep ta chop cristianoetic» (Génesis 17:5; tsʼib ta yok vun). Ta sventa li biil 666 eke jaʼ laj yakʼ li Diose, yuʼun sta-o tajek ti jech sbi li jtiʼaval chonbolome.
Li numero 6 chakʼ ta aʼyel ti muʼyuk tukʼ li kʼusi chichʼ albel skʼoplale. Ep ta velta ti jaʼ ta lokʼolkʼop chalbe skʼoplal numeroetik li Vivliae. Kʼalal vukub xie jaʼ skʼoplal li kʼusi lek tsʼakale o ti lek tukʼe. Yan li numero 6 jaʼ skʼan xal ti oy kʼusi muʼyuk tsʼakal o ti muʼyuk tukʼ ta sat Diose xchiʼuk jaʼtik onoʼox chalbe skʼoplal li yajkontratake.
Oxib to velta chal 6 sventa chakʼ ta aʼyel ti tsots skʼoplale. Bakʼintike kʼalal oy kʼusi tsots skʼoplal chal li Vivliae oxib to velta chal (Apokalipsis 4:8; 8:13). Jaʼ yuʼun chaʼa, li biil 666 jaʼ skʼan xal ti muʼyuk kʼusi xuʼ yuʼunik ta jyalel ta sat Dios li ajvaliletik ta balumile. Batsʼi mi jaʼuk onoʼox xuʼ yuʼunik ti xakʼik jlekilaltik xchiʼuk ti junuk noʼox koʼontontike, yuʼun jaʼ noʼox xuʼ xakʼbutik li Ajvalilal yuʼun Diose.
Li smarkail jtiʼaval chonbolome
Li Vivliae chal ti oy «buchʼutik yichʼojbeik smarkail li jtiʼaval chonbolome», yuʼun toj «labal sba [chilik]» xchiʼuk ‹chichʼik ta mukʼ› (Apokalipsis 13:3, 4; 16:2). ¿Kʼu yelan? Jaʼo kʼalal chichʼik ta mukʼ li slumalike, li slokʼobaltak slumalike xchiʼuk li yajsoltarotak ajvalile. Xi chal li Manual de ciencia política de Miquel Caminal Badia: «Kʼotem xa ta jun relijion yuʼunik li yichʼel ta mukʼ slumalike». Xi chal yan livroe: «Avi kʼakʼale, jaʼ xa jun relijion ta spʼejel balumil li yichʼel ta mukʼ slumalike» (The Encyclopedia of Religion).a
Li ta Apokalipsis 13:16 chal ti «buchʼutik yichʼojbeik smarkail li jtiʼaval chonbolome», te nabal «ta sbatsʼikʼobik o ta stibaik» li smarkailike. ¿Kʼusi skʼan xal taje? Kʼalal laj yalbe mantal j-israeletik li Diose, xi laj yale: «Chuco ta ac’obic, xchi’uc ta ati’baic yu’un jech cht’ab ta avo’ntonic» (Deuteronomio 11:18). Pe taje maʼuk skʼan xal ti yuʼun batsʼi te tsʼibabil ta skʼobik o ta stibaik smantaltak Dios li j-israeletike, moʼoj, jaʼ skʼan xal ti skʼan jaʼuk xbeiltasbat xkuxlejalik xchiʼuk ti teuk ta snopbenike. Jaʼ jech li ‹smarkail jtiʼaval chonbolom› eke, maʼuk skʼan xal ti yuʼun jaʼ jech nabal kʼuchaʼal tatuaje ta sbekʼtalik li numero 666. Jaʼ yuʼun chaʼa, kʼalal chkiltik ti jaʼ pasbilik ta mantal yuʼun ajvaliletik ta balumil li krixchanoetike jaʼ svinajeb ti oy smarkailike, vaʼun jaʼ jech chkʼotik ta yajkontratak li Diose (Apokalipsis 14:9, 10; 19:19-21).
a Kʼelo xtok li Nacionalismo y modernidad, ta pajina 182; Las formas elementales de la vida religiosa, ta pajina 201; Nationalism in a Global Era, pajina 134 xchiʼuk li Nationalism and the Mind: Essays on Modern Culture, ta pajina 94.