¿Kʼusi chal Vivlia ti kʼu yelan chichʼ chapel li 1914?

Li kʼusi chal Vivliae

Ti kʼu yelan chichʼ chapel jabiletik li ta Vivliae chal ti laj yichʼ vaʼanel ta 1914 li Ajvalilal yuʼun Diose. Li ta slivroal Daniel kapitulo 4 jaʼ jech chakʼ ta ilel li albil kʼop taje.

Kʼusi chal li albil kʼope. Li Diose laj yakʼ ti akʼo xvaychinta jun albil kʼop li Nabukodonosor ti jaʼ ajvalil ta Babiloniae. Li ajvalile laj yil ti laj yichʼ tsʼetel li mukʼta teʼe xchiʼuk ti jaʼ xa noʼox kom xchumanile, pe muʼyuk to chchaʼchʼi ‹vukub jabil›. Mi tsʼaki li yorail albile, ta xchʼi yan velta li teʼe (Daniel 4:1, 10-16).

Kʼuxi lik kʼotuk ta pasel li albil kʼope. Li mukʼta teʼe jaʼ skʼoplal li Nabukodonosore, jaʼo kʼalal tuchʼbat yabtel ta ajvalil xchiʼuk ti pas ta chuvaje. Taje echʼ vukub jabil. Ta tsʼakale, li Diose laj yakʼ chaʼochuk li ta ajvalile; li Nabukodonosor une laj yakʼ venta ti jaʼ ajvalil ta vinajel li Diose (Daniel 4:20-22, 25, 34-36).

Yan sprevail ti bu kʼot ta pasel li albil kʼop ti mas to tsots skʼoplale. Jkʼeltik kʼuxi chkʼot ta pasel: «Sventa snaʼik li buchʼutik kuxajtik ti jaʼ Jpasmantal ta stojolal ajvalil krixchanoetik li Buchʼu toj toyol oye, jaʼ chal buchʼu chakʼbe yabtel xchiʼuk xuʼ xchotan ta ajvalil li buchʼu mas bikʼit skʼoplale» (Daniel 4:​17). ¿Mi jaʼ skʼoplal Nabukodonosor ti chchotanat ta ajvalil taje? Maʼuk. Yuʼun li Diose yakʼojbe xa onoʼox yil ta yan xvayich ti maʼuk skʼoplal li Nabukodonosore mi jaʼuk junuk jnitvanej ta politika ti ch-och ta ajvalile. Li Diose «tsvaʼan jun ajvalilal ti muʼyuk bu chichʼ chʼaybel-o skʼoplale» (Daniel 2:31-44).

Li ta voʼnee, li Diose la svaʼan ajvaliletik ta Israel sventa xkʼotik ta yajkʼopojel xchiʼuk ti xakʼik venta krixchanoetik ti jaʼ Jpasmantal li Jeovae. Akʼo mi jech, laj yakʼ ti te noʼox xichʼ lajesel li ajvaliletik ta skoj ti muʼyuk tukʼ laj yakʼ sbaike. Xchiʼuk laj yal ti jaʼ ch-och ta ajvalil ‹li buchʼu oy sderechoe› (Esekiel 21:25-27). Li Vivliae jaʼ chalbe skʼoplal ti jaʼ ch-och ta ajvalil li Jesukristoe xchiʼuk ti muʼyuk bu chlaj-o skʼoplale (Lukas 1:30-33). Li Nabukodonosore xtoyet tajek, jaʼuk li Jesuse bikʼit tajek yakʼoj sba jech kʼuchaʼal chal li albil kʼop ta Daniel kapitulo 4 (Mateo 11:29).

¿Kʼusi skʼoplal li jtekʼ teʼ ti jaʼ mas te kʼot ta pasel li albil kʼope? Kʼalal chalbe skʼoplal teʼetik li ta Vivliae, bateltike jaʼ chalbe skʼoplal ajvaliletik (Esekiel 17:22-24; 31:2-5). Li bu mas kʼot ta pasel li albil kʼop ta Daniel kapitulo 4 ta sventa li mukʼta teʼe jaʼ chalbe skʼoplal li ajvalilal yuʼun Diose.

¿Kʼusi skʼan xal ti laj yichʼ tsʼetel li mukʼta teʼe? Jaʼ ti laj yichʼ tuchʼbel yabtel ta ajvalil li Nabukodonosore. Li yan xtoke jaʼ ti laj yichʼ tuchʼbel yabtel li ajvalil ta Israel ti jaʼ la svaʼan Diose. Taje jaʼo kʼot ta pasel kʼalal la slajes Jerusalen li Nabukodonosore ti jaʼ toʼox te ch-ajvalilajik li snitilulal j-israeletike. Li ajvaliletik taje te toʼox chchotiik ta xchotleb Jeova, jaʼ xkaltik ti jaʼik toʼox yajkʼopojel Diose (1 Kronikas 29:23).

¿Kʼusi skʼan xal li «vukub jabile»? Li «vukub jabile» jaʼ skʼan xal ti yakʼoj to Dios ti akʼo x-ajvalilaj li krixchanoetike ti jaʼ muʼyuk to ch-ajvalilaj li Ajvalilal yuʼune. Jaʼo lik talel ta oktuvre ta sjabilal 607 kʼalal muʼyuk toʼox talem li Kristoe. Ti kʼu yelan chchap talel jabiletik li Vivliae, chal ti jaʼo kʼot ta pasel kʼalal la slajes Jerusalen li jbabiloniaetike (2 Reyes 25:1, 8-10).a

¿Kʼu sjalil smakoj li «vukub jabile»? Maʼuk vukub jabil jech kʼuchaʼal kʼot ta stojolal li Nabukodonosore. Sventa xkaʼibetik smelolale, jkʼeltik kʼusi laj yal li Jesuse, xi laj yale: «Chichʼ pechʼel ta tekʼel yuʼun jteklumetik li Jerusalene [ti svaʼanoj Dios sventa xkʼot ta yajkʼopojele] jaʼ to mi tsʼaki yorail ti akʼbil li jteklumetike» (Lukas 21:24). Li ta albil kʼop liʼe, li Diose laj yakʼ ti akʼo xichʼ pechʼilanel ta tekʼel o ti xichʼ pʼajel li pasmantal yuʼun «jaʼ to mi tsʼaki yorail ti akʼbil li jteklumetike». Ti kʼu sjalil taje, koʼol chalbe skʼoplal li ‹vukub jabil› li ta Daniel kapitulo 4. Kʼalal laj yalbe skʼoplal Jesus li «vukub jabile», muʼyuk toʼox bu kʼotem ta tsutsel.

Li Vivliae tskoltautik ta yaʼibel smelolal kʼu sjalil jalij li ‹vukub jabil› chal ta albil kʼope. Baʼyel, li oxib jabil xchiʼuk j-oʼlole smakoj 1,260 kʼakʼal. Jaʼ yuʼun chaʼa, li «vukub jabile» (mi chib velta ta jchaptik li oxib jabil xchiʼuk j-oʼlole) jaʼ 2,520 kʼakʼal (Apokalipsis 12:6, 14). Jech xtok, xi chal li albil kʼopetik ta Vivliae: «Li jun kʼakʼale jaʼ jun jabil chkʼot» (Numeros 14:34; Esekiel 4:6). Mi ta jtsaktik ta venta li kʼusi chal Vivliae, li 2,520 kʼakʼale, jaʼ skʼan xal 2,520 jabil. Jaʼ yuʼun chaʼa, li «vukub jabile» kʼot ta tsutsel ta oktuvre ta 1914.