«¡Laj xa kil li Kajvaltike!»

K’ALAL tskus yaʼlel sat li Maria Magdalenae, tskʼel muyel li vinajele. Te jokʼol ta jtel teʼ li Kajvaltik Jesukristo ti skʼanoj tajeke. Jaʼo primavera, «ikʼub osil ta sjunul balumil» akʼo mi mu toʼox sta j-oʼlol kʼakʼal (Lukas 23:44, 45). Li Mariae chpix-o snekeb li ta xmochibe xchiʼuk tsmey li antsetik te xchiʼukane. Oxib ora jalij li ikʼ osile, maʼuk ti mak sat li kʼakʼale, yuʼun taje jlikel noʼox chjalij. Li Maria xchiʼuk li buchʼutik te vaʼalik ta xokon Jesuse xuʼ van laj yaʼiik ti lokʼik ta xanbal li chonbolometik ti ta ikʼ osil chlokʼike. Junantik krixchanoetik ti laj yilik li kʼusi kʼot pasele chiʼik ta jyalel xchiʼuk xi laj yalike: «Ta melel, liʼe jaʼ Xnichʼon Dios» (Mateo 27:54). Li yajchankʼoptak Jesus xchiʼuk li yan krixchanoetike xuʼ van la snopik ti jaʼ jech chakʼ ta ilel Jeova ti chat yoʼonton xchiʼuk ti ch-ilin tajek ta skoj li kʼusi toj chopol laj yichʼ pasbel Xnichʼone.

Li Maria Magdalenae mu x-echʼ xkʼuxul chaʼi li kʼusi yakal chkʼot ta pasele, pe mu skʼan sut batel xtok (Juan 19:25, 26). Mu noʼox xnop kuʼuntik ti kʼu to stsatsal li kʼusi yakal tsnuptan Jesuse, skʼan patbel yoʼonton li smeʼe xchiʼuk ti oyuk buchʼu xkoltaate.

Ta skoj ti ep koltaat yuʼun Jesus li Maria Magdalenae, li stuke tskʼan tspas ti bu kʼalal xuʼ yuʼun sventa skolta eke. Oy kʼuk sjalil ti laj yichʼ pʼajel li Mariae xchiʼuk ti lajem yoʼonton laj yaʼi sbae, pe jel skotol ta skoj ti koltae yuʼun li Jesuse. Oy xa sbalil chaʼi sba xchiʼuk oy xa smelol chaʼi li xkuxlejale. Lek tsots li xchʼunel yoʼontone. ¿Kʼuxi tsatsub li xchʼunel yoʼontone? ¿Kʼusi xuʼ jchantik ta stojolal?

«Laj yakʼbeik kʼusitik oy yuʼunik sventa tskoltaike»

Kʼalal chlik yalbe skʼoplal Maria Magdalena li ta Vivliae, chal ti laj yichʼ akʼbel smotone. ¿Kʼusi van jaʼ taje? Toj chopol toʼox kʼusi yakal tsnuptan li Maria Magdalenae, pe koltaat yuʼun li Jesuse. Li vaʼ orae, toj ep toʼox ch-ilbajinvanik li pukujetike, yuʼun ch-ochik ta yoʼonton krixchanoetik xchiʼuk tspasik ta mantal. Mu jnaʼtik lek li kʼusi laj yichʼ pasbel li Mariae, pe li kʼusi jnaʼojtike jaʼ ti och ta yoʼonton vukvoʼ pukujetik ti toj chopolike. Pe li Jesuse la slokʼesanbe ta yoʼonton (Lukas 8:2).

Jun xa yoʼonton kom li Mariae xchiʼuk kolem laj yaʼi sba, ep xa kʼusitik xuʼ spas. ¿Kʼuxi xuʼ xakʼbe yil Jesus ti tstojbe ta vokol ti koltaate? Tun ta yajtsʼaklom xchiʼuk oy to kʼusi yan la skolta sba ta spasel. Li Jesus xchiʼuk yajtakboltake skʼan ox sveʼelik, skʼuʼ spokʼik xchiʼuk ti oyuk bu xuʼ xvayike. Chʼabal ep stakʼinik xchiʼuk jaʼo muʼyuk ch-abtejik li vaʼ orae. Jaʼ yuʼun, skʼan ti oyuk buchʼu xtojbatik li kʼusitik chtun yuʼunik yoʼ jaʼuk xakʼ ta yoʼontonik li cholmantal xchiʼuk ti xchanubtasik li krixchanoetike.

Jaʼ koltavanik li Maria xchiʼuk li yan antsetike. Xuʼ van oy buchʼutik ti oy stakʼinike, yuʼun jnaʼojtik «ti laj yakʼbeik kʼusitik oy yuʼunik sventa tskoltaike» (Lukas 8:1, 3). Li Vivliae muʼyuk chal mi jaʼ tsmakʼlinik li Jesus xchiʼuk yajtakboltake, mi chchukʼbeik skʼuʼ spokʼik o mi jaʼ sbainojik saʼel ti bu xuʼ chkomik kʼalal chkʼotik ta jujun jteklume. Pe jamal xvinaj ti ta sjunul yoʼonton tskoltaik ti te van 20 ta voʼ krixchanoetik taje. Jaʼ van koltaatik-o Jesus xchiʼuk li yajtakboltak sventa jaʼuk xakʼ ta yoʼontonik li cholmantale. Li Mariae snaʼoj ti mu onoʼox xtoj yuʼun ta vokol ti kʼu yelan koltaat yuʼun li Jesuse, akʼo mi jech, oy ta yoʼonton tspas ti bu kʼalal xuʼ yuʼune. ¡Xmuyubaj tajek ti xuʼ xkoltavane!

Li avie, epal krixchanoetik chopol chilik li buchʼutik jsetʼ juteb kʼusi tspasik ta stojolal li yantike. Pe mu jechuk ch-ilatik yuʼun li Diose. ¡Nopo noʼox avaʼi kʼu to yelan xmuyubaj Jeova kʼalal laj yil ti yakʼoj persa Maria sventa skolta li Jesus xchiʼuk yajtakboltake! Epal tukʼil yajtsʼaklomtak Kristoe jaʼ jech stalelalik kʼuchaʼal li Mariae. Yuʼun oy kʼusitik tspasik ta stojolal yantik akʼo mi jsetʼ juteb noʼox. Bakʼintike, jaʼ noʼox skʼan ti oyuk kʼusi xkaltik ta slekil koʼontontik xchiʼuk mu persauk ti epuk kʼusi jpastik sventa jkoltatik li yantike. Lek tajek chil Jeova ti jech ta jpastike (Proverbios 19:17; Ebreos 13:16).

«Te ta stsʼel li jtel teʼ sventa vokolil yuʼun Jesuse»

Li Maria Magdalenae te kapal skʼoplal li ta antsetik ti ay xchiʼinik Jesus ta Jerusalen sventa spasik li Kʼin Koltael ta sjabilal 33 (Mateo 27:55, 56). Jaʼ yuʼun, li Mariae chʼayal to van kʼot yoʼonton kʼalal laj yaʼi ti laj yichʼ chukel Jesus li vaʼ akʼobale xchiʼuk ti laj yichʼ chapanele. Maʼuk noʼox taje, yuʼun li ajvalil Poncio Pilatoe la xchʼun li kʼusi albat yuʼun li jnitvanejetik ta relijion ta Juda xchiʼuk li yan krixchanoetike, vaʼun laj yal ti akʼo xichʼ milel ta jtel teʼ li Jesuse. Li Mariae yikʼaluk van laj yil ti solel balom chʼichʼ li Jchanubtasvanej yuʼune xchiʼuk ti lubem tajek kʼalal xkuchoj batel li jtel teʼ ti bu chichʼ jokʼanele (Juan 19:6, 12, 15-17).

Tetik van ta j-oʼlol kʼakʼal ti jaʼo ikʼ tajek osil kome, li Maria Magdalena xchiʼuk li yan antsetike te vaʼalik «ta stsʼel li jtel teʼ sventa vokolil yuʼun Jesuse» ti jaʼ li bu ta xichʼ milele (Juan 19:25). Te kom-o li Mariae xchiʼuk laj yil kʼu yelan albat yuʼun Jesus li jtakbol Juan ti xchabibat li smeʼe. Laj yaʼi xtok kʼalal chat yoʼonton la skʼopon muyel Stot li Jesuse xchiʼuk ti xi laj yal ta sjunul yoʼonton kʼalal jutuk xa ox skʼan xchame: «¡Kʼot xa ta pasel!». Akʼo mi solel lajem kom yoʼonton li Maria Magdalenae muʼyuk sut batel kʼalal chamem xa ox li Jesuse. Ta tsʼakale, te nopol kom li ta achʼ mukinal ti bu la stikʼbe sbekʼtal Jesus li jun jkʼulej vinik ti Jose sbi ti likem tal ta Arimateae (Juan 19:30; Mateo 27:45, 46, 57-61).

Li kʼusi la spas Mariae tsvules ta joltik li kʼusi xuʼ jpastik kʼalal tsnuptan svokolik li kermanotaktike. Mu onoʼox kʼusi xuʼ jpastik sventa mu xkʼot ta pasel li kʼusitik chopole, mi jaʼuk xuʼ jchʼaybetik xkʼuxul li svokolike. Pe xuʼ xkakʼtik ta ilel xkʼuxul koʼontontik xchiʼuk stsatsal koʼontontik. Kʼalal jaʼo oy jvokoltike, tspat koʼontontik kʼalal jnaʼojtik ti oy jlekil amigotike. Mi te jchiʼinoj kamigotaktik kʼalal chil svokolike, xuʼ jpatbetik-o yoʼontonik xchiʼuk jaʼ jech chkakʼtik ta ilel ti jaʼ melel kamigotaktike xchiʼuk ti tukʼ chkakʼ jbatik ta stojolal li Jeovae (Proverbios 17:17).

«Chbat jlokʼes talel»

Kʼalal laj xa ox smukik li Jesuse, li Maria xchiʼuk li yan antsetike la smanik muil tsʼiʼleletik sventa xjaxbeik ta sbekʼtal li Jesuse (Markos 16:1, 2; Lukas 23:54-56). Sob tajek lik ta domingo li Mariae, vaʼun xanav batel xchiʼuk li yan antsetik li ta ikʼ pulan kayeetik sventa xbatik li ta smukinal Jesuse. Yikʼaluk van xi laj yalbe sbaike: «¿Buchʼu tstselelinbutik lokʼel li ton ta tiʼ mukinale?» (Markos 16:1-3; Mateo 28:1). Pe taje maʼuk makatik-o, yuʼun la spasik ti bu kʼalal xuʼ yuʼunike xchiʼuk la spat yoʼontonik ti chkoltaatik yuʼun Jeovae.

Yikʼaluk van jaʼ baʼyel kʼot ta mukinal li Mariae, pe chʼayal to kʼot yoʼonton, yuʼun oy xa ox buchʼu stselelinoj li tone xchiʼuk xokol xa ox li mukinale. Anil bat yalbe li Pedro xchiʼuk Juane. Vokol van lokʼ ta alel yuʼun liʼe: «Slokʼesojik batel ta smukinal li Kajvaltike, mu jnaʼkutik bu bat yakʼik». Vaʼun batik ta anil ta mukinal li Pedro xchiʼuk Juane, laj yilik ti xokole xchiʼuk sutik batel ta snaik (Juan 20:1-10).a

Li Mariae sut batel li ta mukinale xchiʼuk te kom stuk. Ta skoj ti xokol xa laj yil li mukinale xchiʼuk stsʼijlan tajek ti bu oy ta skoj ti sob toe, lik yat tajek yoʼonton xchiʼuk och ta okʼel. La stsuban sba sventa skʼel ochel li mukinale, mu to xchʼun chaʼi ti laj yichʼbeik batel li sbekʼtal Jesuse. Vaʼun, chʼayal to kʼot yoʼonton ti laj yil chaʼvoʼ anjeletik ti sak skʼuʼ spokʼ slapojike. Xi jakʼbate: «¿Kʼu yuʼun ti yakal cha-okʼe, ants?». Ta skoj ti xchʼayet yoʼontone, jaʼ jech la stakʼ kʼuchaʼal ay yalbe li jtakboletike. Xi laj yale: «Yuʼun slokʼesojik batel li Kajvale, mu jnaʼ bu bat yakʼik» (Juan 20:11-13).

Vaʼun, la skʼel spat xchiʼuk laj yil ti te vaʼal jun vinike. Li Mariae muʼyuk xil buchʼu jaʼ xchiʼuk la snop ti jaʼ li jtsʼunnichim ti chchabi li osil tee. Ta slekil yoʼonton xi jakʼbat yuʼun li vinike: «¿Kʼu yuʼun ti yakal cha-okʼe, ants? ¿Buchʼu yakal chasaʼ?». Xi la stakʼ li Mariae: «Bankilal, mi voʼot la akuch batele, albun ti bu laj avakʼe, vaʼun chbat jlokʼes talel» (Juan 20:14, 15). Pe jnopbetik skʼoplal li kʼusi laj yale. ¿Mi ta melel xlik yuʼun li sbekʼtal Jesus ti jaʼ toʼox jun mukʼta vinik xchiʼuk ti lek tsotse? Maʼuk jaʼ la snopbe skʼoplal Maria taje, yuʼun jaʼ noʼox oy ta yoʼonton tspas ti bu kʼalal xuʼ yuʼune.

Kʼalal mu xa stsʼik kuʼuntik chkaʼitik li jvokoltik o ta jvul tajek koʼontontike, ¿mi xuʼ jchanbetik stalelal li Maria Magdalenae? Muʼyuk xa me kʼusi spas kuʼuntik ta skoj xiʼel o vul oʼonton mi jaʼ noʼox ta jnopbetik skʼoplal li kʼusitik mu spas kuʼuntike. Pe mi ta jpastik ti bu kʼalal xuʼ kuʼuntik xchiʼuk mi chkakʼbetik sbain Jeova li kʼusi mu spas kuʼuntike lek kʼusi chkʼot ta pasel kuʼuntik ti muʼyuk toʼox jech jnopojtike (2 Korintios 12:10; Filipenses 4:13). Li kʼusi mas tsots skʼoplale jaʼ ti chmuyubaj kuʼuntik li Jeovae. Taje jaʼ li kʼusi la spas Mariae xchiʼuk akʼbat smoton yuʼun Dios ti stuk noʼox jeche.

«¡Laj xa kil li Kajvaltike!»

Li vinik ti te vaʼal ta yeloval Mariae maʼuk li jtsʼunnichime. Karpintero toʼox, laje kʼot ta Jchanubtasvanej xchiʼuk jaʼ xa li Kajvaltike, ti jaʼ li buchʼu skʼanoj tajek li Mariae. Pe li Mariae muʼyuk xakʼ venta buchʼu jaʼ, jaʼ yuʼun sut batel. Muʼyuk tal ta snopben ti chaʼkuxi li Jesus kʼuchaʼal espiritu ti tsots sjuʼele. Li Kajvaltike la stunes sjuʼel sventa xvinaj kʼuchaʼal krixchano, pe mu xa jechuk sbekʼtal kʼuchaʼal toʼoxe. Toj labalik sba kʼusi kʼot ta pasel kʼalal chaʼkuxie, pe ep buchʼutik muʼyuk xakʼik venta buchʼu jaʼ mi jaʼuk li buchʼutik lek x-ojtikinat toʼoxe (Lukas 24:13-16; Juan 21:4).

¿Kʼusi la spas Jesus sventa x-ojtikinat yuʼun li Mariae? Jaʼ noʼox xi laj yale: «¡Maria!». Joypʼij ta anil xchiʼuk xi tsots avane: «¡Rabboni!». Yikʼaluk van jaʼ jech ep ta velta laj yalbe li jpʼel kʼop ta ebreo taje. ¡Jaʼ li Jchanubtasvanej ti skʼanoj tajeke! ¡Muyubaj tajek! La sjipan sba ta stojolal xchiʼuk mu xa ox skʼan skolta (Juan 20:16).

Li Jesuse snaʼoj li kʼusi tsnope xchiʼuk xi laj yalbee: «Mu xa xajipan aba ta jtojolal». Jnoptik noʼox kʼu yelan stseʼet sat Jesus kʼalal ta slekil yoʼonton laj yalbe Maria ti akʼo xkoltaate. Xi to laj yalbe sventa junuk yoʼonton xkome: «Muʼyuk to bu muyemun batel ta stojolal li Totile». Muʼyuk toʼox bu staoj yorail sventa sut batel li ta vinajele, oy to kʼusitik skʼan spas li ta balumile xchiʼuk tskʼan ti akʼo koltaatuk yuʼun li Mariae. Li stuk eke tskʼan tstsʼet chikinta skotol li kʼusi ch-albat yuʼun Jesuse. Xi albate: «Bat kʼelo li kermanotake xchiʼuk xi xavalbe yaʼiike: ‹Yakal chimuy batel ta stojolal Jtot xchiʼuk Atotik ek xchiʼuk ta stojolal Jdios xchiʼuk Adiosik ek›» (Juan 20:17).

¡Toj tsots skʼoplal kʼusi akʼbat sbain spasel yuʼun li Jchanubtasvaneje! ¡Jaʼ jun matanal laj yaʼi Maria ti te tsakal skʼoplal li ta jchankʼopetik ti baʼyel laj yilik Jesus kʼalal chaʼkuxie! Xuʼ xa xbat yalbe yantik li kʼusi lek kʼot ta pasele. Li Mariae xmuyubaj van tajek bat saʼ li jchankʼopetike xchiʼuk ta skoj ti anil tajek bate, vokol xa van lokʼ ta alel yuʼun liʼe: «¡Laj xa kil li Kajvaltike!». Ta melel, muʼyuk xchʼay xaʼiik li kʼusi albatike. Ta skoj ti xmuyubaj tajek li Mariae, anil tajek lik yal li kʼusi albat yuʼun Jesuse (Juan 20:18). Li kʼusi albatik yuʼun Maria li jchankʼopetike xkoʼolaj xchiʼuk li kʼusi albatik yuʼun li antsetik ti ay skʼelbeik smukinal Jesuse (Lukas 24:1-3, 10).

«Muʼyuk la xchʼunik»

¿Kʼu yelan laj yaʼiik li viniketik taje? Ta slikebale, mu toj lekuk. Li Vivliae chal ti jecheʼ loʼil noʼox laj yaʼiike, muʼyuk la xchʼunik li kʼusi laj yal li antsetike (Lukas 24:11). Akʼo mi lek li kʼusi oy ta yoʼontonik li viniketik taje, jaʼ te chʼiik ti bu mu masuk tspat yoʼontonik ta stojolal antsetike. Jech kʼuchaʼal nopem xaʼiik yalel li jchanubtasvanejetike, li antsetike mu xuʼ xkʼotik ta testigo kʼalal oy buchʼu chichʼ chapanele. Li jtakboletike xuʼ van muʼyuk toʼox yakʼojik venta ti jaʼ xa jech stalelalik kʼuchaʼal li xchiʼiltakik ta slumalike. Pe jaʼuk li Jesus xchiʼuk li Stote, mu jechuk chpʼajvanik. ¡Jaʼ jun mukʼta matanal li kʼusi akʼbat spas li tukʼil ants taje!

Li Mariae muʼyuk chopol laj yaʼi ti kʼu yelan tspas stalelalik li viniketik taje. Jaʼ mas tsots skʼoplal laj yil ti spatoj yoʼonton Jesus ta stojolale. Li yajchankʼoptak Jesus eke, akʼbil ta sbaik spukel jun lekil aʼyej. Li Vivliae chal ti jaʼ skʼoplal «li lekil aʼyejetik sventa Ajvalilal yuʼun Diose» (Lukas 8:1). Li Jesuse muʼyuk laj yalbe yajtsʼaklomtak ti ep sbalil ch-ilbat yabtelik yuʼun skotol li krixchanoetik xchiʼuk ti chchʼunbatike, yuʼun laj yal ti ta onoʼox xichʼik kontrainele (Juan 15:20, 21). Toj lek ti jchanbetik stalelal li Maria Magdalenae. Akʼo mi muʼyuk chʼunbat yuʼun li yermanotake ta sjunul-o yoʼonton laj yal li lekil aʼyej ti chaʼkuxiem xa ox li Jesuse.

Ta mas tsʼakal jutuke, li Jesuse laj yakʼ sba ta ilel ta stojolal li yajtakboltak xchiʼuk li yan yajchankʼoptake. Laje, laj yakʼ sba ta ilel ta stojolal mas ta voʼob sien ermanoetik (1 Korintios 15:3-8). Mas tsatsub xchʼunel yoʼonton Maria kʼalal chaʼi ti oy bu laj yakʼ sba ta ilel Jesus o kʼalal chil ta sat stuke. Yikʼaluk van te kapal skʼoplal li ta antsetik ti te tsobolik ta Jerusalen li ta Pentekostes kʼalal laj yichʼik akʼbel chʼul espiritu li yajchankʼoptak Jesuse (Echos 1:14, 15; 2:1-4).

Jamal xvinaj ti lek tsots xchʼunel yoʼonton li Maria Magdalenae. Kakʼtik persa ti jechuk jtalelaltik eke. Kakʼtik ta ilel ti ep sbalil chkiltik skotol li kʼusi spasoj Jesus ta jtojolaltike. Ta me spas kuʼuntik mi ta sjunul koʼontontik ta jkoltatik yantik akʼo mi jsetʼ juteb noʼox xchiʼuk mi ta jpat koʼontontik ti ta onoʼox skoltautik li Jeovae.