Likoltavan sventa masuk to xpuk batel li lekil aʼyejetike

Akʼo mi jech, li jtote jech˗o chalilanbun ti akʼo jchʼam junuk chanubtasele. Jaʼ yuʼun, kʼot ta nopel kuʼun ti te ta jchiʼinik kʼalal chichʼik chanubtasele. Toj labal sba laj kaʼi kʼalal laj kil ti koʼol kʼusi chal Vivlia xchiʼuk li kʼusi chal li sientifikoetike. Ta mas tsʼakale, laj kakʼ venta ti jaʼ Skʼop Dios li Vivliae xchiʼuk laj kakʼ venta ti naka melel li kʼusi chalik li stestigotak Jeovae xchiʼuk ti chkuxlebinik li kʼusi chal li Vivliae. Koʼol laj kichʼ voʼ xchiʼuk li jtot li ta sjabilal 1970. Junchib jabil ta mas tsʼakale, li jmeʼ xchiʼuk li chaʼvoʼ kixleltake laj yichʼik voʼ ek.

Kʼalal 17 toʼox jabilale, li kerem tsebetik ti koʼol jabilalkutike jaʼ noʼox batem ta yoʼontonik spasel kʼin xchiʼuk jaʼ li kʼusi oy ta koʼonton spasel eke. Pe kʼalal laj kil ti jun tajek yoʼontonik chtunik ta tsʼakal ora li nupultsʼakal ti laj yakʼbeikun chanubtasel ta Vivliae, la stijbun koʼonton ti jechuk jpas eke. Kʼalal kichʼoj xa ox 21 jabilale, jech onoʼox la jpas ek, yuʼun lik tunkun ta tsʼakal ora.

Ximuyubaj tajek ti chitun ta prekursore, jaʼ to xkal xa ti kʼu yuʼun muʼyuk la jlikes noʼoxe. Li kʼusi ta jkʼupin tajeke jaʼ ti ta jchol mantal li ta skotleb varkoetik ta Göteborgue, yuʼun jaʼ te xuʼ jcholbe mantal li krixchanoetik ti yan˗o skʼopik ti te ch˗abtejik li ta varkoetik ti tskuchik ikatsile.

Li 50 jabil echʼem tale, jaʼ jun mukʼta muyubajel kaʼioj ti likoltavan sventa xpuk batel li lekil aʼyejetik ta yantik kʼopetike. Chkal avaʼiik li kʼusitik la jpase.

Ti kʼu yelan li˗abtej ta MEPS

Sventa oyuk noʼox jtakʼin xchiʼuk ti jech˗o xitun batel ta prekursore, chi˗abtej j˗oʼlol kʼakʼal ta tipografía (smeltsanel letraetik sventa xichʼ pasel imprimir). Li vaʼ orae, jaʼ toʼox oy kʼusitik achʼ chlaj lokʼanuk ta sventa li spasel imprimire. Yuʼun maʼuk xa noʼox ta jujun letraetik chichʼ pasel imprimir, yuʼun chichʼ lokʼesbel sfotoal skotol li kʼusitik tsʼibabile o li lokʼoletike, vaʼun chichʼ takel batel ti bu chichʼ pasel imprimire. Jaʼ yuʼun, la jchan smeltsanel pechpech takʼinetik ti te xa cholol skotol li kʼusi chichʼ pasel imprimire. Jaʼ li kʼusi mas achʼ lokʼ li vaʼ orae.

Li ta 1980, linupun xchiʼuk li Helene ti jaʼ prekursora regulare. Li stuk eke tskʼupin tajek ti chojtikin yan lumetik xchiʼuk krixchanoetik ti yalel toyol stsʼunbalike. Li kʼusi oy ox ta koʼontonkutike jaʼ ti xibatkutik li ta Chanob vun ta Galaade xchiʼuk ti xitunkutik ta misioneroale.

Ta skoj ti jchanoj lek li abtelal ta tipografíae, la stakunkutik ta ikʼel li Betel ta Sueciae. Yuʼun li s˗organisasion Jeovae tskʼan tstunes li kʼusitik achʼ chlaj lokʼanuk sventa mas anil xichʼ pasel imprimir li jvuntike. Li vaʼ orae, li ermanoetike yakalik xa ox smeltsanel li Sistema Electrónico de Fotocomposición Plurilingüe (MEPS ti jaʼ skomkom bi ta inglese)a. Jaʼ yuʼun, li ta 1983, la stakunkutik batel li ta Betel ta Wallkill ta Nueva York sventa jchankutik stunesele.

Li ta chanubtasel laj kichʼkutike te laj kilkutik kʼusi jaʼ li MEPSE, ti jaʼ jun programa ti xuʼ xijtsʼibajutik ta komputadorae, ti tstunes letraetik ta jeltos kʼopetike, ti xuʼ stikʼanan lokʼoletike xchiʼuk ti lek chichʼ cholel skotol sventa xichʼ pasel imprimire. Li˗akʼbat jbainkutik stikʼel yan letraetik li ta MEPS sventa xichʼ pasel imprimir ta jeltos kʼopetik li jvuntike. Pe voʼne xa maʼ taje. Li avie, li jvuntike chichʼ pasel imprimir mas ta jmil jeltos kʼopetik.

Ta mas tsʼakale, li vuʼun xchiʼuk Helenee la stakunkutik batel ta Asia sventa jtikʼkutik yan kʼopetik li ta MEPSE. Jaʼ jun mukʼta matanal laj kaʼikutik ti xuʼ xikoltavankutik sventa xpuk batel ta yan kʼopetik li lekil aʼyejetike.

Jelel tajek ti kʼu yelan xkuxlejalike

Li ta 1986, likʼotkutik ta India. Solel jelel tajek li xkuxlejalike. Kʼalal likʼotkutik li ta jteklum Bombaye, muʼyuk bu xkilkutik˗o jech ti kʼu yelan xkuxlejalike. Solel jelel tajek laj kilkutik. Kʼalal junchib toʼox kʼakʼal te oyunkutike, la jnopkutik mi jaʼ van lek ti xisutkutik ta jnakutike.

Pe kʼalal laj li xemanae, xi kʼot ta nopel kuʼuntik xchiʼuk li Helenee: «Mi oy onoʼox ta koʼontontik chijtun ta misioneroale, ¿kʼuxi xa noʼox ti oy ta koʼontontik chijsututik batel ta jnatik ti liʼ xa oyutik ta yan lume? Persa skʼan xkuch kuʼuntik».

Jaʼ yuʼun, te likomkutik. Laj kakʼkutik persa ta xchanel ti kʼu yelan nopem xaʼiik kuxulike. Ta anil noʼox nop kaʼikutik ti te nakalunkutik ta Indiae. Jech xtok, la jchankutik chib kʼopetik ti jaʼ jech chkʼopojik teye, ti jaʼ li gujaratí xchiʼuk punyabie.

Likʼotkutik ta Myanmar

Li ta 1988, la stakunkutik batel ta yan lum: ta Birmania ti jaʼ xa Myanmar li avie, ti te kakal ta oʼlol yuʼun li China, India xchiʼuk Tailandiae. Li ta lum taje, tsots tajek skʼopik ta skoj li politikae xchiʼuk albil ti jaʼ tspasik mantal li soltaroetike. Li vaʼ orae, li ta MEPSE muʼyuk toʼox tikʼbil li kʼopetik ti chkʼopojik li ta jteklumetik taje xchiʼuk chʼabal yan programa ti xuʼ jpaskutik˗o li abtelale. Jaʼ yuʼun, li kʼusi baʼyel la jpaskutik kʼalal likʼotkutike jaʼ ti jmeltsankutik li letraetik ta sventa li kʼopetik taje. Vaʼun, laj kichʼkutik batel ta Wallkill sventa jtikʼkutik ta MEPS.

Kʼalal likʼotkutik ta syaleb avione, li Helenee jaʼ te xkuchoj batel ta svolsa li kabtelkutik la jpaskutike. Ta skoj ti toj echʼem kʼop ta skoj politika li ta lum taje, jnaʼojkutik ti xuʼ xkichʼkutik chukel mi laj yilik li polisiaetik ti jkuchojkutik vunetik ta birmano kʼope. Pe kʼalal laj yichʼ chajel li Helenee, la stoy skʼob xchiʼuk te xchechoj˗o li svolsae. Jaʼ yuʼun, muʼyuk la skʼelbeik li kʼusi xkuchoje.

Skotol li jelubtasej kʼopetike laj yichʼik takbel batel li letraetik ta sventa li kʼop tsjelubtasike, impresoraetik, komputadoraetik xchiʼuk laj yichʼik chanubtasel kʼu yelan ta tunesel li MEPSE. Jutuk mu skotoluk li buchʼutik tsjelubtasik kʼope muʼyuk xilik˗o junuk komputadora, pe oy tajek ta yoʼontonik tskʼan chchanik stunesel. Jaʼ yuʼun, mu ta sjaliluke, muʼyuk xa jech la spasik imprimir kʼuchaʼal tspasik li yan krixchanoetike, ti ta jujupʼel letra tspasike. Koliyal taje, mas xa lek lokʼ li jvuntike.

Likʼotkutik ta Nepal

Li ta 1991, laj kichʼkutik takel batel ta Nepal sventa jkoltakutik li ermanoetike. Li jteklume te xkom ta sural li Himalayae. Li vaʼ orae, kʼajomal toʼox jun tsobobbail oy xchiʼuk jutuk tajek vunetik li ta nepalés kʼope.

Mu ta sjaliluke, mas xa ep vunetik laj yichʼ jelubtasel ta nepalés kʼop xchiʼuk laj yichʼ pukel batel. Li avie, oy xa mas ta 40 tsobobbailetik xchiʼuk te van oxmil stestigotak Jeova. Li ta 2022 xtoke, kʼotik mas ta 7,500 krixchanoetik li ta Snaʼobil slajel Kristoe.

Li baʼyel foyeto ta lahú kʼope

Li ta sjabilaltik 1990, li misioneroetik ti te nakalik ta Chiang Mai ta Tailandiae lik xcholbeik mantal li krixchanoetik ti ta lahú chkʼopojike. Jaʼ jech chkʼopojik li krixchanoetik ti te nakajtik li ta stiʼilal yosilal China, Laos, Myanmar, Tailandia xchiʼuk Vietname. Akʼo mi jech, muʼyuk toʼox lokʼem jlikuk jvuntik li ta kʼop taje.

Jun kerem ti yakal chichʼ chanubtasel ta Vivlia yuʼun li misioneroetike la sjelubtas ta lahú kʼop li foyeto “¡Mira! Estoy haciendo nuevas todas las cosas” ti ta tai kʼop oye. Ta mas tsʼakale, li kerem taje xchiʼuk yan krixchanoetik ti ta lahú chkʼopojike la stsob stakʼinik, vaʼun la stakik batel ta Betel li foyeto ti laj yichʼ jelubtasele. Jech xtok, la stakik batel jlik karta ti bu chal ti oy ta yoʼontonik ti akʼo xchanik ek li kʼusi melel ta sventa Dios li krixchanoetik ti ta lahú chkʼopojike, ti xuʼ te staik li ta foyeto taje.

Junchib jabil ta mas tsʼakale, la jchanubtaskutik li ermanoetik ti ch˗abtejik ta jelubtasej kʼop ta lahú sventa xtojobik stunesel MEPS. Li jun ermano ti te ch˗abtej ta jelubtasej kʼop li ta ofisina ta Chiang Maie jaʼ toʼox tajek yichʼoj voʼ. Labal sba tajek laj kaʼikutik ti jaʼ toʼox li kerem ti buchʼu la sjelubtas li foyeto “¡Mira!” ta lahú kʼope.

Li ta 1995, lisutkutik batel li ta Betel ta Indiae. Te la jchanubtaskutik ta stunesel MEPS li ermanoetik ti ch˗abtejik ta jelubtasej kʼope. Avie, ep xa tajek vunetik lokʼem li ta kʼopetik xkʼopojik teye xchiʼuk jaʼ xuʼ xkoltaatik li krixchanoetik sventa xchanik li Vivliae xchiʼuk ti xichʼik voʼe.

Jun tajek koʼontonkutik ta skoj li kʼusi la jpaskutike

Li ta 1999, laj kichʼkutik takel batel li ta Betel ta Gran Bretañae xchiʼuk te oyunkutik˗o li avie. Chikoltavankutik li ta Departamento de Programación de MEPS ti te oy li ta smeʼ nail abtelale. Toj kʼupil kaʼiojkutik ti oy jcholojkutik mantal li ta gujaratí xchiʼuk ta punyabí kʼop li ta Londrese. Jech xtok, jukoj kʼalal chmuy yan achʼ kʼop li ta jw.org ta jsaʼkutik krixchanoetik ti jech chkʼopojik sventa xuʼ jcholbekutik mantale.

Xnichimaj tajek koʼonton ti oy kʼusitik laj kakʼ ta koʼonton spasel sventa mantal xchiʼuk ti muʼyuk la jchanbe stalelal li kerem tsebetik ti jaʼ noʼox batem ta yoʼontonik spasel kʼine. Ta melel, toj lek ti kʼot ta nopel kuʼunkutik ti chitunkutik ta tsʼakal orae, yuʼun jkʼupinojkutik tajek ti tunemunkutik ta mas ta 30 lumetike xchiʼuk kiloj lek ta jsat jtukutik ti kʼu yelan pukem batel li lekil aʼyejetik ta jeltos lumetik xchiʼuk kʼopetike (Apokalipsis 14:6).