LI LOKʼOLKʼOPETIKE toj jtunel kʼalal chijchanubtasvane, yuʼun mas chaʼibeik-o smelolal li mantale xchiʼuk mas tsnopbeik-o skʼoplal. Jech xtok mas chkʼot ta yoʼontonik xchiʼuk xmuyubajik-o. Chtun xtok sventa muʼyuk kʼusi chopol snopik ta anil xchiʼuk chkom-o ta sjolik li kʼusitik tsotsik skʼoplale. ¿Mi chatunes lokʼolkʼopetik kʼalal chachanubtasvane?

Jtos kʼusi xuʼ jtunestik kʼalal chijchanubtasvane jaʼ li lokʼolkʼopetike, yuʼun akʼo mi jpʼelchaʼpʼel noʼox kʼop chichʼ tunesel, ep kʼusitik chtal ta jnopbentik yuʼun. Kʼalal ta jnoptik lek kʼusi lokʼolkʼopal ta jtunestike, mu xa persauk chkalbetik smelolal, yuʼun jamal ta aʼiel. Pe xuʼ to me mas ep sbalil mi chkalbetik jutuk yuni melolale. Li ta Vivliae talem epal lokʼolkʼopetik ti xuʼ jchantike.

Tuneso skoʼoltasobiltak. Li skoʼoltasobiltake jaʼ li lokʼolkʼop mas kʼun ta tunesele. Mi chakʼan chachan stunesel lokʼolkʼopetike, jaʼ chano baʼyel stunesel li skoʼoltasobiltake. Jutuk mu skotoluk velta xi chlike: «kʼuchaʼal», «xkoʼolaj» o yan kʼopetik ti jechtik skʼan xale. Li skoʼoltasobiltake jaʼ chalbe skʼoplal jtosuk ti oy kʼusi xkoʼolaj chaʼtos kʼusitik ti jelele. Oy ep talem li ta Vivliae, chalbe skʼoplal li spasbentak Diose: teʼetik, chonbolometik, kʼusitik oy ta vinajel xchiʼuk li xkuxlejal krixchanoetike. Li ta Salmo 1:3 tskoʼoltas «cʼu chaʼal jpets teʼ tsʼunbil ta tiʼ ucʼum» li krixchano ti oy ta yoʼonton xchanel li Skʼop Diose ti lek chakʼ sate xchiʼuk ti mu snaʼ xtakije. Jech xtok li chopol krixchanoetike chichʼ koʼoltasel «cʼu chaʼal león» ti spaʼioj xa sveʼele (Sal. 10:9). Li Jeovae laj yalbe Abraan ti chkʼot «cʼu chaʼal cʼanaletic ta vinajel, jech chac cʼu chaʼal yiʼtic ta tinab» li snitilultake (Gén. 22:17). Li Jeovae lek tajek laj yil sbaik xchiʼuk li j-israeletike, jaʼ yuʼun xi la skoʼoltase: «Jech chac cʼu chaʼal lec nabal ta xchʼut xchuc li jun vinique, jaʼ jech lec la jnaban ta jtojol li lum Israel xchiʼuc li lum Judae» (Jer. 13:11).

Oy yan skoʼoltasobil (metáfora) ti jaʼ chalbe skʼoplal ti oy kʼusi xkoʼolaj chaʼtos kʼusitik ti jelel tajeke, pe jaʼ mas to tsots kʼusi skʼan xal. Jaʼ ti xkalbetik skʼoplal jtosuk kʼusi ti xkoʼolaj xa tajek yaʼel xchiʼuk li yane. Xi laj yalbe yajchankʼoptak li Jesuse: «Voʼoxuk lus kʼotemoxuk ta stojolal krixchanoetik» (Mat. 5:14). Xi laj yal li jchankʼop Santiago li kʼusi chkʼot ta pasel kʼalal muʼyuk ta jnoptik lek li kʼusi chkaltike: «Li kokʼtike jaʼ jun kʼokʼ» (Sant. 3:6). Xi kʼejin ta stojolal Jeova li Davide: «Voʼot tsatsal ton, voʼot jpojubbail cʼotemot» (Sal. 31:3). Kʼalal lek chichʼ tʼujel li skoʼoltasobile, jutuk mu skotoluk velta jutuk xa noʼox chichʼ albel smelolal o mi moʼoje, muʼyuk xa chichʼ albel smelolal, jech xtok mas to oy sbalil mi komkom noʼoxe. Xuʼ van mas chkom ta sjolik mi chatunes li skoʼoltasobile, jaʼ mu sta mi jaʼ noʼox chavetʼes li apartee.

Oy to yan skoʼoltasobil xtok (hipérbole), jaʼ li kʼusi chkakʼbetik smasil kʼalal oy kʼusi chkaltike, jaʼ yuʼun oyuk jpʼijiltik kʼalal ta jtunestike sventa mu kʼusi chopol snopik. Li Jesuse la stunes sventa chkom ta sjol krixchanoetik li kʼusi chale, xi la sjakʼe: «¿Kʼu yuʼun chakʼelbe sjobelal sbekʼ sat avermano ti jaʼ mu xavakʼ venta ti te kʼatal jtel tsʼamteʼ ta sbekʼ asat atuke?» (Mat. 7:3). Pe li skoʼoltasobil laj kalbetik skʼoplal ta parafo liʼe mu to xatunes, jaʼ baʼyel chano stunesel li yantik skoʼoltasobil ti laj xa kalbetik skʼoplal ta yantik parafoe.

Tuneso skʼelobiltak. Xuʼ xatunes skʼelobiltak xtok kʼalal chachanubtasvane, akʼo mi jech kʼotem ta pasel ta melel ta xkuxlejal junuk krixchano o mi mu jechuk. Pe oyuk me jpʼijiltik kʼalal ta jtunestike, yuʼun xuʼ chkakʼbetik smasil xchiʼuk xuʼ jujulikel xa noʼox ta jkʼan chkaltik. Jaʼ noʼox jtunestik kʼalal oy kʼusi tsots skʼoplal chkaltike xchiʼuk jaʼ akʼo komuk ta sjol krixchanoetik li kʼusi chkakʼtik ta chanele, maʼuk noʼox li loʼile.

Akʼo mi mu jechuk kʼotem ta pasel skotol li kʼusi chkaltik ta skʼelobile, skʼan onoʼox me xakʼik ta ilel talelaletik xchiʼuk kʼusitik chkʼot ta pasel ta jkuxlejaltik jujun kʼakʼal. Kʼalal chanubtasvan Jesus ti kʼu yelan skʼan xkiltik jun jpasmulil ti sutesoj xa yoʼontone, laj yalbe skʼoplal jun vinik ti xmuyubaj tajek kʼalal la sta li jkot xchij ti chʼayem toʼoxe (Luk. 15:1-7). Kʼalal jun juda vinik mu xaʼibe lek smelolal li Mantal ti skʼan jkʼan li jchiʼiltike, li Jesuse laj yal jun lokʼolkʼop sventa jun jsamaria vinik ti la skolta jun vinik ti yayijeme, taje echʼem xaʼox baʼyel jun pale xchiʼuk jun jlevi vinik ti muʼyuk la skoltaike (Luk. 10:30-37). Mi chachan skʼelel kʼu yelan stalelal xchiʼuk li kʼusitik tspas li krixchanoetike, chachan lek stunesel li skʼelobiltak kʼalal chachanubtasvane.

Li Natane la stunes jun loʼil kʼalal la stukʼibtas li ajvalil Davide, lek kʼusi kʼot ta pasel, yuʼun muʼyuk xa la spak skʼoplal li Davide. Li ta loʼile chalbe skʼoplal jun jkʼulej vinik ti oy ep xchije xchiʼuk jun meʼon vinik ti kʼajomal oy jkot yuni meʼ chij ti lek xkʼuxubinoje. Ta skoj ti jaʼ toʼox jchabichij li Davide, snaʼoj lek kʼu yelan chaʼi sba li meʼon vinike, jaʼ yuʼun kap tajek sjol ta stojolal li jkʼulej vinik ti la spojbe li yuni meʼ chij li meʼon vinike. Jaʼ yuʼun, li Natane xi jamal laj yalbe li Davide: «Voʼot acʼoplal jech chac cʼu chaʼal li jcʼulej vinic laj cale». Tijbat yoʼonton li kʼusi albate, vaʼun la sutes yoʼonton (2 Sam. 12:1-14). Mi chachanilan stunesel li skʼelobiltake, mas xa lek chbat avuʼun yalel li kʼusitik tsotsik skʼoplale.

Li ta Vivliae ep talem skʼelobiltak ti xuʼ jtunestik kʼalal chijchanubtasvane. Li Jesuse la stunes skʼelobiltak ta Vivlia, xi laj yale: «Vuleso me ta ajolik li yajnil Lote» (Luk. 17:32). Jech xtok kʼalal laj yalbe skʼoplal kʼusi senyail kʼalal liʼ xa oye, laj yalbe skʼoplal li kʼusitik kʼot ta pasel ta «skʼakʼalil Noee» (Mat. 24:37-39). Li ta kapitulo 11 ta Evreose, li jtakbol Pabloe laj yalbe sbi vaklajunvoʼ viniketik xchiʼuk antsetik ti jaʼ skʼelobil ti lek xchʼunel yoʼontonike. Mi la achan batel mas li Vivliae, mas xa me chatojob yalbel skʼoplal li kʼusitik kʼot ta xkuxlejal krixchanoetik xchiʼuk li kʼusitik kʼot ta pasel ti te chal ta Vivliae (Rom. 15:4; 1 Kor. 10:11).

Bakʼintike xuʼ xatunes sloʼil xkuxlejal krixchanoetik ta jkʼakʼaliltik sventa stabeik mas sbalil li chanubtasel chavakʼe. Akʼo mi jech, jaʼ noʼox me xaval mi melelik li sloʼil xkuxlejal krixchanoetike xchiʼuk mu me xaval mi chopol chaʼi-o sbaik jlomuk li buchʼutik chchikintaike o ti xuʼ chchʼaybat-o yoʼontonike. Teuk me ta ajol xtok ti oy stu kʼalal chaval junuk loʼil kuxlejale. Mu me xaval li kʼusitik chʼabal sbalile, yuʼun jaʼ noʼox chchʼaybat-o yoʼontonik.

¿Mi xkaʼibetik smelolal? Mi chatunes lokʼolkʼop o mi skʼelobile, teuk me ta ajol ti kʼu yuʼun chavalbe skʼoplale. Jaʼ yuʼun skʼan me xavalbe smelolal kʼuxi snitojbe sba skʼoplal xchiʼuk li atemae.

Kʼalal laj xaʼox yalbe yajchankʼoptak Jesus ti jaʼ ‹lus kʼotemik ta stojolal krixchanoetike›, laj to yalbe skʼoplal kʼusi stu li kantile xchiʼuk li kʼusi sbainoj li yajchankʼoptake (Mat. 5:15, 16). Kʼalal laj xaʼox yal ti chʼayem jkot xchij li vinike, laj to yal ti xkuxet yoʼonton kʼalal la stae, vaʼun jech la oy kuxetel oʼontonal ta vinajel ek kʼalal tsutes yoʼonton li jun jpasmulile (Luk. 15:7). Jech xtok, kʼalal laj xaʼox yal li lokʼolkʼop sventa li jsamaria vinike, oy to kʼusi la sjakʼ, laje laj yal mantal (Luk. 10:36, 37). Pe mu jechuk la spas kʼalal laj yal li lokʼolkʼop sventa li jeltos osil xchiʼuk li chopol tsʼiʼlel ta osile, yuʼun muʼyuk laj yalbe smelolal skotol li krixchanoetike, jaʼ noʼox laj yalbe li buchʼutik bikʼit laj yakʼ sbaik ti la sjakʼbeik smelolale (Mat. 13:1-30, 36-43). Kʼalal oxib xaʼox kʼakʼal skʼan xcham li Jesuse, laj yalbe sloʼilal jmilvanejetik ti jaʼik jtsʼuntsʼusubetike, pe mu persauk xa laj yalbe smelolal. Yuʼun «li bankilal paleetik xchiʼuk li jfariseoetike, laj yakʼik venta ti jaʼ skʼoplalike» (Mat. 21:33-45). Ti kʼu yelan oy ta yoʼontonik mantal li buchʼutik chchikintaike, li kʼusi lokʼolkʼopal yakal chatunese xchiʼuk li kʼusi oy ta avoʼonton stael li ta apartee jaʼ te chanop mi chavalbe smelolal li lokʼolkʼop chatunese, mi jeche, nopo xtok kʼusitik ti chavale.

Akʼo mi jal yichʼoj xchanel stunesel lek li skʼelobiltak xchiʼuk li lokʼolkʼopetike, lek me mi chkakʼtik persa xchanele. Kʼalal lek ta jtunestik li lokʼolkʼopetike, mas me lek chkʼot ta sjol yoʼonton li krixchanoetike. Kʼalal ta jtunestik lokʼolkʼopetike, mas me xaʼibeik smelolal li krixchanoetike, jaʼ mu sta mi muʼyuk ta jtunestike.

TOJ tsots skʼoplal ti jaʼ jtunestik li lokʼolkʼopetik ti snitojbe sba skʼoplal xchiʼuk li kʼusi yakal chkaltike. Pe sventa stabeik to mas sbalile, toj tsots skʼoplal xtok ti xaʼibeikuk smelolal li buchʼutik chchikintaike.

Kʼalal anaʼoj xa buchʼutik chchikintabote, ¿kʼuxi tskoltaot ta stʼujel li lokʼolkʼop skʼan xatunese? ¿Kʼusi la spas li Jesukristoe? Akʼo mi chchanubtas epal krixchanoetik o mi jaʼ noʼox li yajchankʼoptake, jaʼ noʼox laj yalbe skʼoplal li stalel xkuxlejal j-israeletike, ti jaʼuk laj yalbe skʼoplal stalel xkuxlejal yantik lumetike, muʼyuk laj yaʼibeik smelolal li kʼusi laj yal jechuke. Muʼyuk laj yalbe skʼoplal ti kʼu yelan xkuxlejalik li ajvaliletik ta Ejiptoe o ti kʼu yelan srelijionik li ta Indiae. Jaʼ noʼox la stunes lokʼolkʼopetik ti jaʼ chalbe skʼoplal li kʼusitik tspasik jujun kʼakʼal li krixchanoetik ta Israele, jech kʼuchaʼal tspakʼ skʼuʼ spokʼik, chpʼolmajik, oy kʼusi chchʼay yuʼunik ti toj toyol stojole xchiʼuk kʼalal chbatik ta veʼel ta skʼinal nupunele. Li Jesuse snaʼoj kʼusi tspasik li krixchanoetik kʼalal jech chkʼot ta stojolik taje, vaʼun jaʼ la stunes (Mar. 2:21; Luk. 14:7-11; 15:8, 9; 19:15-23). Ta skoj ti jaʼ noʼox sventa j-israeletik li aʼyej laj yale, jaʼ noʼox laj yalbe skʼoplal li kʼusitik tstunesik jujun kʼalal li j-israeletike xchiʼuk li kʼusitik tspasik jujun kʼakʼale. Jaʼ yuʼun jaʼ laj yalbe skʼoplal li abtelal ta osiltike, ti kʼu yelan chchikintabe skʼopojel yajval li chijetike, jech xtok laj yalbe skʼoplal yav vino ti pasbil ta nukule (Mar. 2:22; 4:2-9; Juan 10:1-5). Jech xtok, laj yalbe skʼoplal sloʼil xkuxlejal krixchanoetik ti lek xojtikinike, jech kʼuchaʼal ti kʼu yelan laj yichʼik pasel li baʼyel vinik xchiʼuk li baʼyel antse, li Nojelal ta voʼ ta skʼakʼalil Noee, ti kʼu yelan laj yichʼ lajesel li Sodoma xchiʼuk Gomorrae, ti kʼu yelan laj yichʼ lajesel li yajnil Lote xchiʼuk yantik loʼiletik (Mat. 10:15; 19:4-6; 24:37-39; Luk. 17:32). Kʼalal chatʼuj li lokʼolkʼopetik chatunese, ¿mi te oy ta ajol ek li kʼusitik nopem xaʼi tspasik li buchʼutik chaʼibote xchiʼuk ti kʼu yelan stalel xkuxlejalike?

¿Kʼusi xuʼ xapas mi muʼyuk epik o mi jun noʼox li buchʼu chchikintabote? Akʼo persa stʼujel junuk lokʼolkʼop ti xaʼibeik lek smelolal li buchʼutik chchikintaike. Kʼalal la xcholbe mantal jun jsamaria ants li Jesus ta stsʼel poso ti nopol xil Sikare, laj yalbe skʼoplal «kuxul voʼ» ti muʼyuk xa «ch-akʼbat takitiʼil yan velta» mi laj yuchʼe xchiʼuk ti «tspas ta nioʼ ta stojolal ti te xburbun-o ti chakʼ kuxlejal sbatel osile». Taje jaʼ jech la stunes li lokʼolkʼop ti jaʼ chalbe skʼoplal li kʼusitik tspas jujun kʼakʼal li antse (Juan 4:7-15). Kʼalal loʼilaj xchiʼuk jtsakchoyetik ti yakal tsap snutiʼik sventa tsakob choye, la stunes lokʼolkʼop sventa li abtelal taje (Luk. 5:2-11). Ta xchaʼkojal taje, xuʼ van jaʼ laj yalbe skʼoplal abtelal ta osiltik jechuk li Jesuse, yuʼun ti bu nakalike tstsʼunolajik ta osiltik li krixchanoetike. Pe jaʼ laj yalbe skʼoplal li kʼusi yakal tspas li jsamaria antse xchiʼuk li jtsakchoyetike, taje mas xa melel laj yil ta snopbenik xchiʼuk mas tstabeik sbalil. ¿Mi chavakʼ persa spasel jech ek?

Li Jesuse jaʼ noʼox la xcholbe mantal «li chʼayemal chijetik ta sna Israele», pe li jtakbol Pabloe maʼuk noʼox la xcholbe mantal li j-israeletike, yuʼun albat ti skʼan xcholbe mantal xtok li jyanlumetike (Mat. 15:24; Ech. 9:15). ¿Mi yan-o xa van li lokʼolkʼopetik la stunese? Yan xa-o. Kʼalal la stsʼibabe batel skarta li jkorintoetike, laj yalbe skʼoplal tsalbail ta anil, ti kʼu yelan nopem xaʼi chveʼik ta stemplo santoetike xchiʼuk li lekil kʼoptael ta stojolal krixchanoetike, li kʼusitik taje, lek snaʼojbeik skʼoplal li jyanlumetike (1 Kor. 8:1-10; 9:24, 25; 2 Kor. 2:14-16).

Li Jesus xchiʼuk jtakbol Pabloe laj yakʼik persa stʼujel lek li lokʼolkʼopetik xchiʼuk li skʼelobiltak la stunesike. ¿Mi jech chavakʼ persa stʼujel ek? ¿Mi chatsak ta venta ti jeltos kʼu yelan chʼiemik tale xchiʼuk ti jeltos kʼusi tspasik jujun kʼakʼale? Avie jelem xa ti kʼu yelan xkuxlejal li krixchanoetike, mu jechuk toʼox li ta baʼyel sigloe. Avi li krixchanoetike chaʼiik notisia ta television li kʼusitik chkʼot pasel ta spʼejel Balumile, chaʼiik li kʼusitik chkʼot ta pasel li ta namal lumetike. Mi chaʼiik notisia ta television ti bu nakalote, xuʼ jaʼ xatunes li notisiaetik kʼalal chavetʼes apartee. Akʼo mi jech, jaʼ mas oy ta yoʼontonik xchikintael mi jaʼ chavalbe skʼoplal li kʼusitik jaʼ xkuxlebinojik jujun kʼakʼale: li snaike, li yutsʼ yalalike, li yabtelike, li kʼusitik tslajesike o ti jaʼ xavalbe skʼoplal mi sik o kʼixin ti bu nakalike.

Mi persa tajek chavalbe smelolal li lokʼolkʼop chatunese, jaʼ van ta skoj ti mu xojtikinike, vaʼun xuʼ me mu xa xaʼibeik-o lek smelolal li kʼusi chakʼan chavakʼ ta chanele. Jech xtok, xuʼ van xkom ta sjolik li lokʼolkʼope, jaʼ mu xkom ta sjolik li kʼusi oy ta avoʼonton akʼo xchanik li kʼusi melel ta Vivliae.

Li Jesuse muʼyuk la stunes lokʼolkʼopetik ti vokol ta aʼibel smelolale, jaʼ la stunes li bu kʼunik ta aʼibel smelolale xchiʼuk ti xojtikinik leke. La stunes li kʼusitik bikʼitik noʼox skʼoplal sventa chalbe smelolal li kʼusitik mukʼtik skʼoplale, jech xtok la stunes li kʼusitik kʼunik ta aʼibel smelolal sventa chalbe skʼoplal li kʼusitik vokol ta aʼibel smelolale. Kʼalal la xchanubtas krixchanoetik li Jesuse, jaʼ laj yalbe skʼoplal li kʼusitik tspasik jujun kʼakʼale, vaʼun mas chaʼibeik smelolal xchiʼuk mas chkom ta sjolik. Toj lek ta chanbel li mukʼta Jchanubtasvaneje.