«Cʼot ta totil yuʼunic ti buchʼutic jech ta xcʼot ta yoʼntonic ta xchʼunele»

1, 2. ¿Kʼu yelan jelem talel krixchanoetik ti kʼu sjalil slokʼel ta arka li Noee, xchiʼuk kʼu yelan chaʼi sba Abraham ta sventa taje?

LI Abrahame tstoy muyel sat.a Jaʼ tukʼ skʼeloj batel li zigurat (jpʼej mukʼta na ti jech pasbil kʼuchaʼal jun piramidee), ti lek xvinaj batel ti bu nakal ti skojolkojol xvinaje. Xil batel ti kʼuyelan xtomet chlokʼ xchʼailal li ta jpʼej piramide taje. Yileluke te chakʼbeik smoton yan velta xtok li dios sventa U li paleetike. Ta be to xkaʼitik ti kʼuyelan ch-avanike. Solel toj chopol tajek chaʼi sba li Abrahame, jaʼ yuʼun joyij batel xchiʼuk lik stam batel sbe sventa xbat ta sna. Kalal jaʼo te chanav Abraham li ta lum Ure, xuʼ van toj chopol laj yil ti kʼuyelan ta xichʼik ta mukʼ yan diosetik li krixchanoetike xchiʼuk ti noj xa ta jecheʼ relijion yuʼunik li Ure. ¡Toj ep xaʼox jelem talel li krixchanoetik ti kʼu xa sjalil slokʼel ta arka li Noee!

² Kʼalal jaʼo cham li Noee chib toʼox jabil skʼan xvokʼ li Abrahame. Kʼalal jaʼo lokʼik ta arka Noé xchiʼuk yutsʼ yalal kʼalal echʼ xaʼox li Nojelal ta voʼe, li tukʼil vinike laj yakʼbe jun matanal li Diose, ti kʼuyelan takʼbat yuʼune jaʼo kʼalal vinaj li vaknakʼobal ta vinajele (Gén. 8:20; 9:12-14). Li vaʼ kʼakʼal taje, li relijion ti stuk toʼox oy ta spʼejel Balumile, jaʼ li melel relijione. Pe avi ti echʼ xa talel lajunkʼol krixchanoetike, jutuk xa tajek li buchʼutik chtunik ta stojolal li Jeovae. Li krixchanoetik avie, ta buyuk xa noʼox chichʼik ta mukʼ li jecheʼ diosetike. Yuʼun li stot Abraham ti jaʼ sbi Taree, laj yichʼ ta mukʼ yan diosetik, xuʼ van jaʼ toʼox tsmeltsanan (Jos. 24:2).

3. ¿Kʼusitik stalelal lek xvinaj ta stojolal li Abrahame, xchiʼuk kʼusi xuʼ jchantik ta stojolal?

³ Pe akʼo mi jech, li Abrahame solel jelel tajek. Yuʼun oy lek xchʼunel yoʼonton ta stojolal Dios, ti kʼalal echʼ li jabiletike mas to chʼi batel tajek li xchʼunel yoʼontone. Yuʼun li jtakbol Pablo eke laj yal ti jaʼ «totil yuʼunic ti buchʼutic jech ta xcʼot ta yoʼntonic ta xchʼunele» (Rom. 4:11, Ch). Jkʼeltik batel kʼuxi la spat yoʼonton mas ta stojolal li Diose xchiʼuk kʼuxitik xuʼ jpastik ek.

Ti kʼuyelan li kuxlejal kʼalal echʼ xaʼox Nojelal ta voʼe

4, 5. ¿Buchʼu van chanubtasat ta sventa Jeova li Abrahame, xchiʼuk kʼuxi jnaʼtik ti jech kʼot ta pasel taje?

⁴ ¿Buchʼu chanubtasat ta sventa Jeova li Abrahame? Jnaʼojtik xa onoʼox ti oy jlom tukʼil yajtuneltak Dios li vaʼ kʼakʼal taje. Li jun taje jaʼ Sem. Akʼo mi maʼuk sbankilal kerem li Noee, li Vivliae jaʼ onoʼox chalbe skʼoplal baʼyuk, xuʼ van jaʼ jun vinik ti lek xchʼunel yoʼontone.b Kʼalal echʼ xaʼox kʼuk sjalil li Nojelal ta voʼe, li Noee laj yal ta stojolal Jeova ti jaʼ «li Dios yuʼun Seme» (Gén. 9:26). Lek jamal xvinaj ti Seme lek yichʼoj ta mukʼ li Jeovae xchiʼuk li melel relijione.

⁵ Pe, ¿mi laj yojtikin ta melel Sem li Abrahame? Xuʼ van. Nopo noʼox avaʼi kʼalal kʼox toʼox li Abrahame, solel muyubaj van kʼalal laj yaʼi ti oy jun yutsʼ yalal ti laj yil li kʼusitik kʼot ta stojolal li krixchanoetik ti oy xa mas ta 400 jabile. Li Seme laj yil kʼuxi noj ta voʼ li Balumile xchiʼuk ti kʼuxi laj li chopol krixchanoetike. Ta jelavel xtoke, laj yil kʼuxi lik li lumetik kʼalal epaj xaʼox batel li krixchanoetike. Jech xtok jaʼo kuxi kʼalal lik spas tayal kʼelob osil ta Babel li jtoyba Nimrode (Nemrod). Li Sem eke muʼyuk la stikʼ sba ta sventa ti kʼusi lik spas li Nimrode. Jaʼ yuʼun, kʼalal jelbat skʼopik yuʼun li Diose, li Sem xchiʼuk li yutsʼ yalale —ti te tsakal skʼoplal li Abrahame— li skʼopojelike jaʼ onoʼox jech kʼopojik jech kʼuchaʼal skʼop li stote, li Noee. Melel onoʼox ti lek ta chanbel stalelal laj yil Sem li Abrahame. Li Seme jal kuxi, jaʼ yuʼun jutuk mu laj yil ta sjunul xkuxlejal li Abrahame, ta skoj taje xuʼ van jaʼ chanubtasat ta sventa li Jeovae.

6. 1) ¿Kʼuxi laj yakʼ ta ilel Abraham ti oy kʼusi la xchan kʼalal laj yakʼ taluk Nojelal ta voʼ li Diose? 2) ¿Kʼu toʼox yelan xkuxlejalik li Abraham xchiʼuk li Sarae?

⁶ Pe li kʼusi melele, jaʼ ti lek kom ta sjol Abraham li kʼusi xuʼ xichʼ chanel kʼalal jaʼo laj yakʼ taluk Nojelal ta voʼ li Jeovae, jech kʼuchaʼal la spas onoʼox li Noee. Jaʼ yuʼun, la spʼaj li yichʼel ta mukʼ jecheʼ diosetike xchiʼuk jelel tajek stalelal laj yakʼ ta ilel ta stojolal li yantike, akʼo mi jaʼ yutsʼ yalaltak. Pe li Abrahame lek la sta yajnil, ti jaʼ li Sarae.c Li ants taje maʼuk noʼox ti toj kʼupil sbae, yuʼun lek xchʼunel yoʼonton ta stojolal Dios xtok. Li Abrahame nupun xchiʼuk li Sarae, akʼo mi muʼyuk yalab xnichʼnabik, pe la skʼupinik ti jmoj tunik ta stojolal li Jeovae. Jech xtok, ta skoj ti meʼon kom Lot ti jaʼ sjunichʼon li Abrahame la stsʼitesik.

7. ¿Kʼu yuʼun tsots skʼoplal skʼan xchanbeik stalelal Abraham li yajtsʼaklomtak Jesuse?

⁷ Li Abrahame tukʼ laj yakʼ sba ta stojolal li Jeovae xchiʼuk muʼyuk la stikʼ sba ta yichʼel ta mukʼ li jecheʼ diosetik ti jech tspasik li krixchanoetik ta Ure. Li Abraham xchiʼuk li yajnile ta sjunul yoʼonton tskʼanik ti jeleluk xvinajik xchiʼuk li jnaklejetik taje. Sventa xichʼ tsʼitesel lek li xchʼunel oʼontonale, li voʼotike skʼan me jech jpastik ek, ti skʼan mu xijxiʼ kʼalal jelel xijvinaj xchiʼuk li yan krixchanoetike. Li Jesuse laj yal ti yajtsʼaklomtake maʼukik «xa ta sventa banamil» xchiʼuk laj yal xtok ti jaʼ yuʼun ti pʼajbilik yuʼun li balumile (kʼelo Juan 15:19). Mi pʼajbilot laj avaʼi ta stojolal avutsʼ avalal o ta stojolal yan krixchanoetik ta skoj ti chatun ta stojolal li Jeovae, vuleso me ta ajol ti mu atukuk jech chkʼot ta atojolale. Ta melel, yuʼun jaʼ chatsʼakli batel li tukʼil yajtuneltak Dios ta voʼne jech kʼuchaʼal li Abraham xchiʼuk li Sarae.

«Locʼan batel ta avosilal»

8, 9. 1) ¿Kʼusi labal sba kʼot ta stojolal Abraham jun velta? 2) ¿Kʼusi jaʼ li aʼyej laj yichʼ albel yuʼun Dios li Abrahame?

⁸ Jun veltae, oy kʼusi labal sba kʼot ta stojolal li Abrahame: ¡albat jun aʼyej yuʼun Jeova! Li loʼil ta Vivliae muʼyuk mas chalbe skʼoplal ta sventa ti kʼuyelan albate, pe chal ti laj yakʼ sba ta ilel ta stojolal «li Dios ti toj echʼem yutsile» (kʼelo Hechos 7:2, 3). Xuʼ van jaʼ ta stojolal jun anjel, li Abrahame laj yilbe jun senyail ti mu kʼusi xkoʼolaj-o li Mukʼul Jpasmantal ta vinajelbalumile. Pe patbat van tajek yoʼonton Abraham kʼalal laj yakʼ venta ti jelel li kuxul Dios ti chtun ta stojolal xchiʼuk li lokʼoletik ti muʼyuk kuxulik ti jaʼ chichʼik ta mukʼ li krixchanoetike.

⁹ Pe, ¿kʼusi jaʼ li aʼyej laj yichʼ albel yuʼun Dios li Abrahame? «Locʼan batel ta avosilal; comtsano li avutsʼ avalaltaque. Batan ta yan banamil ti bu chacacʼbot avile.» Jech kʼuchaʼal chkiltike muʼyuk laj yalbe ti bu chbate, yuʼun jaʼ noʼox laj yalbe ti akʼo xbat ti bu chakʼbe yile. Pe baʼyel skʼan xikta komel yosil xchiʼuk yutsʼ yalaltak li Abrahame. Li ta voʼneal Oriente Medioe, toj tsots skʼoplal chilik li yutsʼ yalalike. Yuʼun mi laj yikta komel yutsʼ yalal li jun vinike xchiʼuk mi nom bat ta nakleje solel toj chopol li kʼusi xuʼ xkʼot ta stojolale.

10. ¿Kʼu yuʼun mu toj kʼunuk laj yaʼi Abraham xchiʼuk Sara ti laj yikta komel li snaik ta Ure?

¹⁰ Melel onoʼox ti mu toj kʼunuk laj yaʼi Abraham ti laj yikta komel li slumale. Oy sprevailtak ti jaʼ toʼox jun lum ti lek kʼusitik oy tee xchiʼuk ti ep jnaklejetike (kʼelo li rekuadro ti bu chal: «Li lum ti laj yiktaik komel Abraham xchiʼuk li Sarae»). Oy tabil ti voʼne mukajtik ta lum ti chakʼ ta ilel ti toj kʼupilik sba xchiʼuk ti lek mukʼtik snaik ti bu nakalik li jlom utsʼ alaliletik xchiʼuk li smosoike. Ep li mukʼtikil naetik taje oy lajcheb o mas ta kʼol li yute xchiʼuk li ta oʼlole oy yamakʼil ti lek pasbil ta tone. Li kʼusitik lek yuʼunike, jaʼ ti oy lek yaʼalik ta tuvoe, oy lek mukʼ svanyoik xchiʼuk oy sdrenajeik. Jech xtok, li Abraham xchiʼuk Sarae maʼuk ti kerem tsebik toe: li Abrahame 70 xaʼox sjabilal, li Sarae 60 xaʼox. Melel onoʼox ti laj van yat yoʼonton Abraham ta stojolal Sara sventa lekuk noʼox oye, jech kʼuchaʼal tspas li jun lekil malalile. ¿Mi xuʼ van xchabi lek Sara ti bu chbatike? ¡Kʼu to van yepal la sloʼiltaik ta sventa li kʼusitik tsvul-o yoʼontonike xchiʼuk ta sventa ti kʼusi ta xiʼik-oe! Jaʼ yuʼun, toj xmuyubaj van laj yaʼi Abraham kʼalal laj yal Sara ti tskʼan chbate. Jech kʼuchaʼal li Abrahame, li Sara eke jpʼel yoʼonton laj yikta komel li kʼusitik lekik ta snae.

11, 12. 1) ¿Kʼusitik la spasik xchiʼuk kʼusitik van la snopik Abraham xchiʼuk Sara sventa xlokʼik batel li ta Ure? 2) ¿Kʼu van yelan xanaʼ kʼalal jaʼo lokʼik batele?

¹¹ Kʼalal kʼot xaʼox ta nopel yuʼunik li Abraham xchiʼuk li Sarae, la spasik noʼox ta anil li kʼusi skʼan pasele. ¡Ep kʼusitik skʼan pasel! ¿Kʼusitik van chichʼik batel ti bu chbatik ti mu xojtikinike? ¿Kʼusi van chiktaik komel xtok? Pe li kʼusi mas tsots skʼoplale, ¿kʼusi van tspasik ta sventa li yutsʼ yalalike xchiʼuk li smosoike? Li stot Abraham ti Taré sbie, mol xaʼox. ¿Mi lek van ti xikʼik batele? Li Abraham xchiʼuk li Sarae la snopik ti jaʼ mas lek ti xikʼik batele, yuʼun oy ta yoʼonton tskʼan chchabiik jaʼ to ti kʼuxi xchame. Yaʼeluk li Taree laj xa yikta komel yichʼel ta mukʼ li jecheʼ diosetike, jaʼ yuʼun ta sjunul yoʼonton la xchʼam ti chbat xchiʼinane. Yuʼun li loʼil ta Vivliae chal ti jaʼ li moltotil ti la slokʼes ta Ur li yutsʼ yalale. Li Lot ti jaʼ sjunichʼon li Abrahame, chiʼin van batel ek (Gén. 11:31).

¹² Kʼot xa skʼakʼalil ti skʼan xlokʼik batele. Nopo noʼox avaʼi li kʼusi yakal chkʼot ta pasele: te xa oyik ta spat muro xchiʼuk ta spat li voʼ ti joybil-o li lume, li utsʼ alalil xchiʼuk li smosotake kʼot xa yorail ti chlokʼik batele. Laj xa stsobik li xchijike, oy xa yikats li svuroike xchiʼuk li skameyoike, xchiʼuk lek xa chapal sventa chbatik.d ¡Toj labal sba taje! Jaʼ van smalaojik skotolik bakʼin chal Abraham ti kʼusi ora chlokʼik batele. Ta anil noʼox, patil xa laj yiktaik komel li lum Ure, li epal krixchanoetike chanavik batel sventa chbatik-o.

13. ¿Kʼuxi chakʼik ta ilel yajtuneltak Dios avi ti jech stalelalik chakʼik ta ilel kʼuchaʼal la spasik li Abraham xchiʼuk li Sarae?

¹³ Li avi kʼakʼale, ep yajtuneltak Jeova tsnop chbat tunikuk ti bu mas chtun jcholmantaletike. Jech xtok oy buchʼutik chchanik yan kʼopetik sventa chcholbeik mantal epal krixchanoetik o sventa tskʼelik yan kʼuxi xuʼ xcholik mantal, akʼo mi vokol chaʼiik xchiʼuk mi mu xojtikinik mi jsetʼuk. Jutuk mu skotoluk velta kʼalal jech ta jnop ta jpastik taje, skʼan onoʼox oy kʼusi xkiktatik komel, jech kʼuchaʼal la spas li Abraham xchiʼuk li Sarae, jaʼ yuʼun skʼan ta sjunul koʼontontik xkiktatik komel li kʼusitik x-ayan kuʼuntike. ¡Maʼuk la spasik li kʼusi tskʼan stukik li Abraham xchiʼuk li Sarae! Mi jech chkakʼ ta ilel xchʼunel koʼontontik eke, xuʼ jpat koʼontontik ti chakʼbutik jmotontik li Jeovae xchiʼuk chakʼbutik ta mas li kʼusi chtun kuʼuntike, ti jaʼ mu sta kʼusi chkakʼbetik li voʼotike (Heb. 6:10; 11:6). Jaʼ yuʼun chaʼa, ¿kʼuxi akʼbat bendision yuʼun Dios li xchʼunel yoʼonton laj yakʼ ta ilel li Abrahame?

La xtuchʼik li ukʼum Eufratese

14, 15. ¿Kʼu yelan ti xanavik batel kʼalal batik ta Harane, xchiʼuk kʼu van yuʼun ti te komik ta naklej kʼuk sjaliluk li Abrahame?

¹⁴ Li epal krixchanoetik ti yakalik ta xanbale nop xaʼiik ti kʼuyelan chanavik batele. Jlikel xa chanavik ta yokik o chmuyik ta svuroik o ta skameyoik, li Abraham xchiʼuk li Sarae yakalik batel ta loʼil. Li yechʼomal yeike chchʼay batel ta skoj ti stsʼinlajet li yuni kampanaik ti chukajtik ta snukʼik li xchonbolomike. Ta skoj ti ep xaʼox ta velta jech spasojike, lek xaʼox chanem skotolik ta smeltsanel skarpanaik xchiʼuk ta stukiel. Kʼalal jaʼo tsjel yav skarpanaike, tskʼelik lek sventa lekuk kajal xbat ta vuro o ta kameyo li Taré ti mol xa tajeke. Te ta stukʼil noroeste chbatik, jaʼ ti bu chbat yok li ukʼum Eufratese. Echʼ kʼakʼaletik, xemanaetik, li epal krixchanoetike yakalik-o ta xanbal, akʼo mi kʼun tajek chbatik.

¹⁵ Kʼalal 960 kilometro xaʼox xanavemike, jaʼ te kʼotik ti bu oy naetik ti jech spasojik kʼuchaʼal li sna xchanul pome: jaʼ li lum Harán ti ep kʼusitik x-ayan tee, ti bu chkʼotik li jpʼolmaletik ti chlikik talel ta slokʼeb Kʼakʼal xchiʼuk ta smaleb Kʼakʼale. Li Abrahame la snop ti te chkom nakluk kʼuk sjaliluke, xuʼ van jaʼ ta skoj ti mas xa kʼunibem chil li stote, yuʼun mu xa xuʼ yuʼun li xanbale.

16, 17. 1) ¿Kʼusi trato la spas Jeova xchiʼuk li Abrahame? 2) ¿Kʼuxi laj yakʼbe bendision Dios kʼalal jaʼo te kom ta Harán li Abrahame?

¹⁶ Te van kʼuk sjalil ta tsʼakale, kʼalal 205 xaʼox sjabilal li Taree cham (Gén. 11:32). Solel laj van yat tajek yoʼonton Abraham ta skoj ti cham li stote. Vaʼun, li Jeovae la xchaʼkʼopon yan velta xtok. ¿Kʼusi van laj yalbe li avi une? Jaʼ la xchaʼalbe li kʼusi laj xa onoʼox yalbe ta Ure xchiʼuk mas to la sjambe lek smelolal li bendision ta xichʼe. Ta stojolal Abraham te chlik talel «jun mucʼul lum», vaʼun tstabeik sbalil skotol krixchanoetik ta Balumil ti jaʼ koliyal li Abrahame (kʼelo Génesis 12:2, 3). ¡Patbat van tajek yoʼonton Abraham li kʼusi albate! Li trato la spas Jeova xchiʼuk li Abrahame, jaʼ tijbat-o yoʼonton sventa xlik yan velta ta xanbal.

¹⁷ Pe li avi une, ep xa kʼusitik skʼan xchapanik. Kʼalal jaʼo te komik ta naklej ta Harane, li Jeovae toj ep laj yakʼbe bendision li Abrahame, jaʼ yuʼun ep xaʼox li kʼusitik x-ayan yuʼune. Li ta Vivliae chalbe skʼoplal «scotol li cʼusitic oy yuʼune, xchiʼuc li viniquetic laj yicʼ ta smozo te ta Harane» (Gén. 12:5). Yuʼun sventa xlik yuʼun jun mukʼta lum li Abrahame skʼan oyuk ep smosotak xchiʼuk kʼusitik x-ayan yuʼun. Melel onoʼox ti skʼan mu jnoptik ti chakʼbe skʼulejal yajtuneltak li Jeovae, pe li kʼusi chal ti chakʼe, jaʼ li kʼusitik xuʼ chtun yuʼunik sventa xkʼot ta pasel li kʼusi tskʼan yoʼontone. Jaʼ yuʼun, lek xaʼox tsots yoʼonton Abraham sventa xchaʼtam batel li sbee, akʼo mi mu snaʼ ti bu ch-ikʼat batele.

18. 1) ¿Bakʼin oy kʼusi tsots skʼoplal kʼot ta xkuxlejal Abraham ti muʼyuk jech xkʼot-o ta pasel li ta slumal Diose? 2) ¿Kʼusitik kʼot ta pasel ta 14 yuʼun Nisán li ta yan jabiletike? (Kʼelo li rekuadro ti bu chal: «Jtos ti kʼusi tsots skʼoplal kʼot ta pasele».)

¹⁸ Te van jayibuk kʼakʼal snamal yiloj Carquemis ti jaʼ jun lum ti bu ch-echʼ xtuchʼik li ukʼum Éufrates li epal krixchanoetike. Xuʼ van jaʼ te oy kʼusi tsots skʼoplal kʼot ta xkuxlejal Abraham ti muʼyuk jech xkʼot-o ta pasel li ta slumal Diose. Li ta sjabilal 1943 kʼalal maʼuk toʼox jkʼakʼaliltike, yikʼaluk van jaʼo ta yuilal 14 ti laj yichʼ ojtikinel kʼuchaʼal Nisán ta mas tsʼakale, jaʼo la xtuchʼ ukʼum Éufrates li Abrahame (Éx. 12:40-43). Li Albil Balumil ti albat yuʼun Jeova ti ch-akʼbat li Abrahame, te xkom ta sur. Li vaʼ kʼakʼal taje toj tsots skʼoplal, yuʼun jaʼo te lik li trato la spas Jeova xchiʼuk li Abrahame.

19. ¿Kʼusi laj yal Jeova ti chakʼbe li Abrahame, xchiʼuk kʼusi van te tsʼakal skʼoplal li kʼusi albil chkʼot ta pasele?

¹⁹ Kʼalal yantik xaʼox xnopajik batel ta sur li Abrahame, li epal krixchanoetike te nopol la xkuxik ti bu oy li mukʼtikil teʼetik ta Moree, ti nopol xil li Siqueme. Te la xchaʼkʼopon Abraham li Jeovae. Li avi une laj yalbe ti jaʼ chichʼ snitilultak li balumil taje. ¿Mi laj van stsakbe skʼoplal Abraham li albilkʼop laj yal Jeova ta nichimaltik Edén ta sventa li jun nitilulal ti jaʼ tskolta krixchanoetik ta sventa li kʼusi albate? (Gén. 3:15, Ch; 12:7.) Xuʼ van. Li Abrahame laj van yaʼibe smelolal ti te tsakal skʼoplal li kʼusi oy ta yoʼonton tspas li Diose: ti tunesat yuʼun Jeova sventa xkʼot ta pasel li kʼusi tskʼan yoʼontone.

20. ¿Kʼuxi laj yakʼ ta ilel Abraham ti toj ep sbalil laj yil li matanal akʼbat yuʼun li Jeovae?

²⁰ Li Abrahame toj ep sbalil laj yil li matanal akʼbat yuʼun Jeovae. Kʼalal jaʼo chanavik batel Abraham ti bu nakajtik li jcanaanetike, li stuke paj sventa tspasbe skajlebtak smoton Sdios, baʼyel te paj ta Moré ti bu nopol xil li mukʼtik teʼetike, ta tsʼakale paj ti bu nopol xil Betele. Li loʼil ta Vivliae chal ti laj yalbe sbi li Diose. ¿Kʼuxi la spas? Xuʼ van la stojbe ta vokol Dios ta skoj ti laj yakʼ ti akʼo xil snitilulaltak li Albil Balumil taje. Xuʼ van la xcholbe mantal xtok li krixchanoetik ti te nakajtike (kʼelo Génesis 12:7, 8). Pe li kʼusi melele, jaʼ ti oy to kʼusitik tsots chkʼot ta stojolal ti chichʼ akʼel ta preva li xchʼunel yoʼontone. Pe li kʼusi leke, jaʼ ti muʼyuk xchaʼnaʼ sutel li kʼusitik laj yikta komel ta Ure. Moʼoj, yuʼun li kʼusi laj yakʼ ta yoʼontone, jaʼ li kʼusi tsta ta jelavele. Li ta Hebreos 11:10 chal ti «jaʼ la smala chcʼot ta mucʼta lum ti lec pasbil, ti lec tsots acʼbil snaclebe, ti jaʼ svaʼanoj stuc li Diose».

21. ¿Kʼusi jnaʼojtik ta sventa Ajvalilal yuʼun Dios avi ti jaʼ muʼyuk la snaʼ li Abrahame? ¿Kʼusi jpʼel koʼontontik ta spasel?

²¹ Li yajtunelutik Jeova avie ep xa kʼusitik jnaʼojtik ta sventa li mukʼta lum ta lokʼolkʼop ti te chal ta Hebreos 11:10, ti jaʼ mu toʼox snaʼ mas li Abrahame, jaʼ xkaltik, ta sventa li Ajvalilal yuʼun Diose. Jech kʼuchaʼal liʼe, li voʼotike jnaʼojtik xa ti ch-ajvalilaj xa ta vinajel li Ajvalil taje xchiʼuk ti poʼot xa skʼan xakʼbe slajeb li chopol krixchanoetike. Jnaʼojtik xtok ti Ajvalil taje, jaʼ li Jesucristoe, ti jaʼ li Nitilulal laj yalbe skʼoplal Abraham ta voʼne li Jeovae. ¡Toj labal van sba chkiltik kʼalal mi chaʼkuxi talel li jmoltotik Abrahame xchiʼuk mi laj xaʼox yaʼibe smelol skotol li kʼusitik oy ta yoʼonton tspas li Diose xchiʼuk kʼalal mi kʼotemik xaʼox ta pasel taje! ¿Mi ta van xakʼel avaʼi kʼuxi chakʼ kʼotuk ta pasel Jeova jujuntal li kʼusitik yaloj tspase? Mi tana xachie, chanilano batel stalelal li Abrahame. ¿Kʼuxi xuʼ xichʼ pasel taje? Jaʼ ti xkakʼ jvokoltik sventa xijtun ta stojolal li Jeovae, ti jchʼunbetik smantale xchiʼuk ti oyuk sbalil xkiltik li jujutos matanaletik chakʼbutik ta slumale. Mi chavakʼ persa xchanbel xchʼunel yoʼonton li Abrahame, li «totil yuʼunic ti buchʼutic jech ta xcʼot ta yoʼntonic ta xchʼunele», xkaltik noʼoxe, chkʼot ta atot ek.