Ti bu laj yichʼ lokʼesel li stakʼobiltak li ta Jkuxlejaltik xchiʼuk Kabteltik sventa Dios, programa xchiʼuk bu chijtsʼibaj
1-7 YUʼUN JULIO
KʼUSITIK KʼUPIL SBA TA VIVLIA | KOLOSENSES 1-4
«Jlokʼtik li jmol talelaltike, vaʼun jaʼ jlaptik li achʼ talelale»
Tsaluk kuʼuntik li espiritu liʼ ta balumile, jaʼ kichʼtik li chʼul espiritue
12 ¿Kʼusi chakʼ ta ilel li jtalelale, mi jaʼ li xchʼul espiritu Diose o mi jaʼ «li espíritu liʼ ta banamile»? (Kʼelo Kolosenses 3:8-10, 13). Li kʼusi tskoltautik ta skʼelele jaʼ ti jkʼeltik lek kʼusi ta jpastik kʼalal oy bu mu jechuk o mu lekuk chbat li kʼusitike. ¿Mi jaʼ chkakʼtik ta ilel jtosuk li yabtel jbekʼtal jtakopaltik ti jaʼ chakʼ ta chanel «li espíritu liʼ ta banamile»? (Gal 5:19-21). Jech kʼuchaʼal liʼe, ¿kʼusi van ta jpastik kʼalal oy bu mu xichʼ smelol junuk ermano o ermana, ti chopol kʼusi tspasbutike o ti tsaʼ smul ta jtojolaltike? Jech xtok, ti bu chvinaj bu junukal espiritu yakal tspasutik ta mantale jaʼ li ta yut jnatike, mi jaʼ li chʼul espiritue o mi jaʼ «li espíritu liʼ ta banamile». Xi jakʼbe jbatike: «Li avi vakib u echʼ tale, ¿mi jaʼ xa jech jtalelal kʼuchaʼal li yajtsʼaklom Cristoe o mi jaʼ van jech chopol chi kʼopoj bakʼintik kʼuchaʼal ta jpas toʼox ta voʼnee xchiʼuk ti chopol ta jpas jtalelal xtoke?».
13 Li chʼul espiritue tskoltautik ta xchʼunbel li smantal Dios liʼe: «[Jipik] comel li pocoʼ atalelique xchiʼuc li yabtelal chapasic toʼoxe. Jaʼ xa xalapic o batel li achʼ atalelique». Kʼalal jech ta jpastike mas me chi jkʼanvan xchiʼuk mas me oy slekil koʼontontik, vaʼun mas me oy ta koʼontontik chi jpasvan ta perton akʼo mi oy jrasontik ti jech chi j-iline. Kʼalal oy kʼusi chopol chi jpasbat chkaʼitike, ta me jip lokʼel ta jtojolaltik «li cʼusitic toj cʼuxic [chkalbe jbatike], li scʼacʼal [koʼontontike], li sbicʼtal [koʼontontike], xchiʼuc ti [xi jkʼakʼet] noʼox [chi jkʼopoje], xchiʼuc li chopolcʼoptavaneje». Ti kʼusi chkakʼbetik yipal ta spasele jaʼ ti «cʼux [xkaʼi jbatik] ta jujuntal[e]» (Ef 4:31, 32).
¿Mi jelemutik xa?
18 Maʼuk noʼox skʼan jkʼeltik xchiʼuk jchantik Vivlia sventa xjel li jkuxlejaltike. Ep krixchanoetik chchanik bakʼintik xchiʼuk xojtikinik van lek. Xuʼ van oy ataoj krixchanoetik ti jech chalik kʼalal chachol mantale. Jlome skomesoj ta sjolik loʼiletik ta Vivlia. Akʼo mi jech, li kʼusi chchanike muʼyuk mas chjelbat snopbenik o muʼyuk chjelbat ta j-echʼel li xkuxlejalike. ¿Kʼusi skʼan spasik? Sventa xjelbat xkuxlejal yuʼun Skʼop Dios li jun krixchanoe skʼan xakʼ kʼotuk ta yoʼonton. Jaʼ yuʼun skʼan jchʼakbetik yorail sventa jnopbetik skʼoplal li kʼusi ta jchantike. Lek ti xi jakʼbe jbatike: «¿Mi jchʼunoj ta melel ti maʼuk noʼox chanubtaseletik ta sventa relijion li kʼusitik jchanoje? ¿Mi mu kilojuk ta jkuxlejal jtuk ti jaʼ li melel mantale? Jech xtok, ¿mi xkil kʼuyelan xuʼ xkakʼ ta jkuxlejal o mi ta jnop ti jaʼ noʼox skʼan xkakʼ ta chanele? ¿Mi jaʼ van tskʼoponun chkaʼi li Jeovae?». Mi ta jnopbetik skʼoplal li sjakʼobiltak taje, mas to me chkʼot ta koʼontontik ti jkʼanojtik li Jeovae. Mas to chchʼi batel ti kʼuyelan jkʼanojtike. Kʼalal jech chkʼot ta koʼontontike, jaʼ me tstij koʼontontik sventa jel li jkuxlejaltike (Pr 4:23; Lu 6:45).
19 Kʼalal nopoltik noʼox ta jchantik li Skʼop Diose xchiʼuk ti ta jnopbetik skʼoplale jaʼ tstij koʼontontik sventa jpastik-o li kʼusi laj yal Pablo liʼe: «[Jipik] comel li pocoʼ atalelique xchiʼuc li yabtelal chapasic toʼoxe. Jaʼ xa xalapic o batel li achʼ atalelique, yuʼun jech yantic chalecubic batel» (Kol 3:9, 10). Ta melel, mi chkaʼibetik lek smelolal li chanubtaseletik ta Vivliae, ta me jlaptik li achʼ talelale, mi jeche jaʼ tspojutik sventa mu xijtsʼuj li ta spetsʼtak Satanase.
Jsaʼtik lek li kʼusitik kʼupil sba ta Vivliae
it-2 paj. 819 par. 4-6
Ajvalilal yuʼun Dios
Li ajvalilal yuʼun skʼanbil Nichʼone. Kʼalal echʼ xa ox lajuneb kʼakʼal ti sut batel ta vinajel li Jesuse, li ta Pentekostes ta sjabilal 33 kʼalal talem xa ox Jesuse, li yajtsʼaklomtake laj yilbeik sprevail ti «laj yichʼ toybel skʼoplal ta sbatsʼikʼob Dios» kʼalal laj yakʼ tal chʼul espiritu ta stojolalike (Ech 1:8, 9; 2:1-4, 29-33). Jaʼ jech lik abtejuk li «achʼ tratoe», vaʼun li Israel yuʼun Diose jaʼ kʼotik ta yoyal jun achʼ «chʼul lum» (Evr 12:22-24; 1Pe 2:9, 10; Gal 6:16).
Vaʼun li Kristoe te oy ta sbatsʼikʼob Totil xchiʼuk jaʼ Jolil li ta tsobobbaile (Ef 5:23; Evr 1:3; Flp 2:9-11). Li Tsʼibetike chakʼ ta ilel ti ta skʼakʼalil Pentekostes ta sjabilal 33 kʼalal talem xa ox Jesuse, laj yichʼik vaʼanbel jun ajvalilal ta mantal li jchankʼopetike. Kʼalal la stsʼiba jlik karta li jtakbol Pablo sventa li yajtsʼaklomtak Kristo ta Kolosas ta baʼyel sigloe, laj yal ti tspas xa ox mantal li Kristoe, yuʼun xi laj yale: «[Li Diose] la skoltautik lokʼel li ta sjuʼel ikʼal osile, vaʼun jaʼ te laj yakʼutik li ta ajvalilal yuʼun skʼanbil Nichʼone» (Kol 1:13; koʼoltaso xchiʼuk Ech 17:6, 7).
Li ajvalilal yuʼun Kristoe lik spas mantal li ta Pentekostes ta sjabilal 33 ta stojolal li yajtsʼaklomtak ti tʼujbilik ta chʼul espiritu sventa xkʼotik ta Xnichʼnab Diose (Jn 3:3, 5, 6). Kʼalal chichʼ smotonik li yajtsʼaklomtak Kristo ti tʼujbilik ta chʼul espiritue, muʼyuk xa chventainatik liʼ ta balumil yuʼun li Kristoe, yuʼun jaʼ xa jmoj ch-ajvalilajik xchiʼuk Kristo ta vinajel (Ap 5:9, 10).
Li kʼusi mas tsotsik skʼoplal ta kartaetik sventa Gálatas, Efesios, Filipenses xchiʼuk Colosenses
2:8. ¿Kʼusitik ti «sventa noʼox [balumil]» laj yal Pablo ti mu xtune? Jaʼ li kʼusitik oy ta sbalumil Satanás ti lek ojtikinbile xchiʼuk li beiltaseletik yuʼun ti tstijbe yoʼonton li krixchanoetike, jech kʼuchaʼal li chanubtasel yuʼun krixchanoetike, li saʼel kʼulejale, li jecheʼ relijionetike xchiʼuk yantik (1Jn 2:16).
8-14 YUʼUN JULIO
KʼUSITIK KʼUPIL SBA TA VIVLIA | 1 TESALONISENSES 1-5
«Jech-o xapatbe aba avoʼontonik xchiʼuk xatsatsubtasbe aba avoʼontonik ta jujuntal»
Ichʼik ta mukʼ ti buchʼutik tsots ta x-abtejik ta atojolike
12 Li buchʼu tspʼijubtas li tsobobbaile, maʼuk noʼox ti chchanubtasvane, oy to kʼusi yan tspas. Li Pabloe la stunes li jpʼel kʼop ta 1 Timoteo 3:4, kʼalal laj yalbe skʼoplal ti «[skʼan] snaʼ lec sventainel sna; tscʼan chchanubtas lec ta xchʼunel mantal li xnichʼnabe xchiʼuc ti lec chbat stalelique». Taje maʼuk noʼox skʼan xal ti chchanubtas li xnichʼnabtake yuʼun skʼan «chchanubtas lec ta xchʼunel mantal» xchiʼuk ti snaʼuk stojobtas lek li yutsʼ yalale. Taje jaʼ me jech skʼan spasik li moletik ta tsobobbaile xchiʼuk ti skoltaik li ermanoetik ti jchʼunej mantalikuk ta stojolal li Jeovae (1Ti 3:5).
Ichʼik ta mukʼ ti buchʼutik tsots ta x-abtejik ta atojolike
19 Mi oy buchʼu chakʼbutik jmotontike, ¿kʼuxi van xuʼ jtojbetik ta vokol? Jtose jaʼ ti jtunestike. Jaʼ yuʼun ta sventa li Jesucristoe, li Jeovae «laj yakʼ krixchanoetik kʼuchaʼal matanaletik» ti jaʼ li moletike. ¿Kʼuxi xuʼ xkakʼtik ta ilel ti ta jtojtik ta vokole? Jaʼo kʼalal ta jchikintatik lek xchiʼuk chkakʼbetik yipal ta yakʼel ta jkuxlejaltik li kʼusi ch-echʼ yalik ta mantale. Kʼalal tskʼanik ti xkakʼ jloʼiltike ta sjunuluk me koʼonton xkakʼtik. Xchiʼuk kʼalal chchapanik li abtelaletik ta sventa mantale ta jchʼuntik o ta jkolta jbatik, jech kʼuchaʼal li ta cholmantale. Jech noxtok chkalbetik ti kʼuyelan skoltaojutik li mantal laj yakʼbutike. Ta jtojbetik ta vokol noxtok li yutsʼ yalal ta skoj ti mu toj masuk xa jal te oy xchiʼukike.
Mu ta ketikuk noʼox xkaltik ti chijkʼanvane
13 Jkoltatik li buchʼutik kʼunike. Yan kʼuxi xuʼ xkakʼtik ta ilel ti chijkʼanvan ta sjunul koʼontontike jaʼo kʼalal ta jchʼuntik li mantal liʼe: «Koltaik me li buchʼutik kʼunike, tsʼikbeik me skotolik» (1Te 5:14). Li ermanoetik ti kʼun noʼox chaʼi sbaik ta mantale tstsatsubik ta tsʼakal. Pe oy junantike jech-o skʼan jkoltatik ta smukʼul koʼontontik. ¿Kʼuxi xuʼ jkoltatik? Ep kʼusitik xuʼ jpastik ta stojolalik, june jaʼ ti jkʼelbetik junchibuk tekstoe, ti xkaʼibetik li kʼusi oy ta yoʼontonike xchiʼuk ti jtijbetik yoʼontonik yoʼ jmojuk xijlokʼ ta cholmantal xchiʼukike. Pe mu me lekuk ti xi xkaltike: «Mu noʼox stsatsub chaʼi yilel li ermano liʼe, pe jaʼuk li jun ermano leʼe tsots tajek xchʼunel yoʼonton». Moʼoj, jaʼ lek jvules ta joltik ti oy onoʼox butik chijkʼunib eke. Kʼalal ta jtakbol Pablo laj yakʼ venta ti chkʼunib yoʼonton bakʼintik eke (2Ko 12:9, 10). Jkotoltik onoʼox ta jkʼantik koltael xchiʼuk tsatsubtasel yuʼun li kermanotaktike.
Bikʼituk xkakʼ jbatik xchiʼuk kʼuxubinvankutik kʼuchaʼal la spas li Jesuse
16 Chkakʼtik ta ilel xtok ti oy xkʼuxul koʼontontik li ta jkʼopojeltike. Li Vivliae chalbutik ti skʼan jpatbetik yoʼonton li buchʼu chat yoʼontonike xchiʼuk li buchʼu ipik ta at-oʼontone (1Te 5:14). ¿Kʼusitik van xuʼ xkalbetik? Xuʼ xkalbetik ti oyik ta koʼontontike. Xuʼ jkoltatik xtok sventa xakʼik venta ti oy lek stalelalike xchiʼuk xuʼ jkʼupil kʼoptatik ta sventa li kʼusitik lek tspasike. Ta skoj ti te oyik ta slumal li Jeovae, xuʼ jvulesbetik ta sjolik ti oy sbalil ch-ilatik yuʼun li Jeovae (Jn 6:44). Xuʼ xkalbetik ti oy tajek ta yoʼonton Jeova li yajtuneltak ti chil svokolike xchiʼuk li buchʼutik chat yoʼontonike (Sl 34:18). Mi ta xkʼuxul koʼontontik chijkʼopoje ta me stabeik sbalil li buchʼutik tskʼan patbel yoʼontonike (Pr 16:24).
Jsaʼtik lek li kʼusitik kʼupil sba ta Vivliae
it-1 paj. 963 par. 7
Mulivajel
Li mulivajele jaʼ jun mulil ti xuʼ xichʼ lokʼesel-o ta tsobobbail li jun krixchanoe (1Ko 5:9-13; Evr 12:15, 16). Li jtakbole chalbe smelolal ti kʼalal chmulivaj li jun yajtsʼaklom Kristoe yakal tsokes li sbekʼtale, yuʼun muʼyuk lek ti kʼu yelan tstunes li skʼunile. Li buchʼu jech tspase tsots chil svokol ta mantal, chichʼ-o chopol kʼoptael li stsobobbail Diose xchiʼuk xuʼ xkuch-o tsatsal chamel ti muʼyuk xpoxile (1Ko 6:18, 19). Li buchʼu chmulivaje muʼyuk xa tstsak ta venta li yermanotak ta mantale (1Te 4:3-7), yuʼun: 1) li xchuvajil ti ch-akʼvan ta kʼexlale tstikʼ ochel ta tsobobbail li kʼusi ibal sbae xchiʼuk chopol skʼoplal chkom li tsobobbaile (Evr 12:15, 16); 2) muʼyuk xa sak stalelal chkom yuʼun li buchʼu chmulivaj xchiʼuke, xchiʼuk mi tojol tseb o mi tojol kereme, muʼyuk xa sak chlik li snupunele, 3) chikʼubtasbe skʼoplal li yutsʼ yalale, xchiʼuk 4) chakʼbe svokol li totil meʼiletike, li malalile o li buchʼu yalojbe ti chnupun xchiʼuke. Li krixchano taje maʼuk tsaʼ smul ta stojolal jun krixchano ti jaʼ noʼox van chakʼbe stoj smul o mu kʼusi mas ch-albat ta skoj li mantaletik slokʼesojike, yuʼun ta melele jaʼ yakal tsaʼ smul ta stojolal Dios ti chal ti persa tstoj li smule (1Te 4:8).
w15 15/7 paj. 17, 18 par. 14, 15
«Nopol xa li akolebalike»
14 ¿Kʼusi chkʼot ta pasel kʼalal mi lik xaʼox stsak ta kʼop steklumal Dios li Gog ta Magogue? Li Vivliae chal ti Jesuse «tstak tal li anjeletike xchiʼuk tstsob li buchʼutik tʼujbil yuʼun ti oyik ta xchanjotal xchikin balumile, ti chlik ta jot stiʼil balumil kʼalal to ta jot stiʼil vinajele» (Mr 13:27; Mt 24:31). Li vaʼ taje, ¿mi jaʼ van skʼan xal ti jaʼ to chichʼik tʼujel li buchʼutik chbatik ta vinajele? Moʼoj. ¿O mi jaʼ van skʼan xal xtok ti jaʼ to chichʼik li seyoalik ti chakʼ ta naʼel ti ta melel chbatik ta vinajel li buchʼutik tʼujbilik ti liʼ to oyik ta Balumile? Maʼuk xtok, yuʼun li seyoalik taje, laj xaʼox yichʼik kʼalal jutuk xaʼox skʼan xlik li mukʼta tsatsal vokolile (Mt 13:37, 38; Ap 7:1-4). Mi jech taje, ¿kʼusi skʼan xal kʼalal chal Vivlia ti tstsob Jesus li buchʼutik tʼujbil yuʼune? Jaʼ skʼan xal ti chakʼbe smoton li buchʼutik tʼujbilik ti liʼ to oyik ta Balumile, vaʼun chikʼanan batel ta vinajel (1Te 4:15-17; Ap 14:1). Taje jech chkʼot ta pasel kʼalal mi lik xaʼox tsakvanuk ta kʼop li Gog ta Magogue (Eze 38:11). Vaʼun, jech kʼuchaʼal laj yal Jesuse ta me xojobajik tajek kʼuchaʼal chojobaj Kʼakʼal ‹ta Ajvalilal yuʼun Stotik› li buchʼutik tukʼike (Mt 13:43). (Kʼelo li tsʼib ta yok vune).
15 Epal krixchanoetike xchʼunojik ti chil ta satik kʼalal chtal spas mantal ta Balumil li Jesuse xchiʼuk ti ta la x-ikʼatik muyel ta vinajel xchiʼuk li sbekʼtalike. ¿Mi jech chichʼik ikʼel batel li buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajel ti liʼ to oyik ta Balumile? Moʼoj, yuʼun li Vivliae chal ti mu xkil ta jsatik kʼalal mi tal li Jesuse. Li Vivliae chal ti «chvinaj ta vinajel li senyail Xnichʼon krixchanoe» xchiʼuk ti «chtal ta ba tok ta vinajel» li Jesuse (Mt 24:30). Jech xtok, li Vivliae chal ti «mu xuʼ xuʼunin Ajvalilal yuʼun Dios li bekʼtalile xchiʼuk li chʼichʼe». Mi jech taje, ¿kʼuxi ch-ikʼatik batel ta vinajel li buchʼutik tʼujbilik ti liʼ to oyik ta Balumile? Li Vivliae chal ti «[chichʼik] jelel ta anil, jech kʼuchaʼal ta jvikʼel ta jmutsʼel noʼox jsatik, jaʼo kʼalal chichʼ tijel li slajeb okʼese» (kʼelo 1 Korintios 15:50-53). (Kʼelo li tsʼib ta yok vune). Jaʼ yuʼun, li buchʼutik tʼujbilik ti tukʼ yakʼoj sbaik ti liʼ to oyik ta Balumile koʼol ta xichʼik ikʼel batel ta vinajel ta anil noʼox, pe mu xa xvinaj ta kʼelel li sbekʼtalike.
15-21 YUʼUN JULIO
KʼUSITIK KʼUPIL SBA TA VIVLIA | 2 TESALONISENSES 1-3
«Chichʼ akʼel ta ojtikinel li jpaschoplejale»
it-1 paj. 676 par. 1
Yichʼel ta mukʼ Dios
«Li xchopolal ti mukul to skʼoplale» skontrainoj ta jyalel li «kʼusi chʼul ti mukul skʼoplal» yuʼun Jeovae. Mukul toʼox skʼoplal ta stojolal li melel yajtsʼaklomtak Kristoe, yuʼun li ta skʼakʼalil Pabloe muʼyuk toʼox te skʼoplal li «jpaschoplejal» vinik ta jtsopuk jteklum ti oy xa onoʼoxe o ti lek xa onoʼox ojtikinbile. Akʼo mi vinajem xa ox buchʼu jaʼ li vinik taje, jech-o mukul skʼoplal ta stojolal epal krixchanoetik, taje jaʼ ta skoj ti chichʼ ta mukʼ yileluk li Diose, pe li kʼusi tspasike jaʼ noʼox svalopatinoj komel li melel yichʼel ta mukʼ Diose. Li jtakbol Pabloe laj yal ti chvinaj li jpaschoplejaletik li ta stsobobbail yajtsʼaklom Kristoe, taje jaʼ tspasik ta jvalopatinej mantaletik xchiʼuk laj yal ti yakal xa chvinaj li «xchopolal ti mukul to skʼoplale». Li Jesukristoe ta xakʼbe slajeb kʼalal liʼ xa ox oye. Pe kʼalal skʼan toʼox xichʼ akʼbel slajebe, li jvalopatinvanej vinik ti tunesbil yuʼun Satanase solel «xtoyet chaʼi sba ta stojolal skotol li kʼusitik ti dios chalbeike o skotol li kʼusitik chichʼ ichʼel ta mukʼe» (ta griego sé·ba·sma). Ta skoj ti jaʼ chtunesat yuʼun Satanase, li yajkontra Dios taje toj manya li kʼusi tspase, jaʼ yuʼun li buchʼutik tspasik li kʼusi tspase slajel noʼox tsaʼik. Ti lek xtojob ta smukel ti chichʼ ta mukʼ Dios yileluke ta xlaj skʼoplal (2Te 2:3-12; koʼoltaso xchiʼuk Mt 7:15, 21-23).
it-2 paj. 368 par. 7
Jut kʼop
Li Jeovae chakʼ ti «akʼo xlajik ta loʼlael» li krixchanoetik ta skoj ti jaʼ tskʼan chaʼiik li kʼusi mu meleluk sventa «xchʼunik li jutbil kʼope», ti maʼuk tskʼan chaʼiik li lekil aʼyejetik ta sventa li Jesukristoe (2Te 2:9-12). Jun skʼelobile, jaʼ li kʼusi kʼot ta pasel ta stojolal li ajvalil Acab ta voʼnee. Junantik jutkʼop j-alkʼopetike laj yalbeik Acab ti tspas ta kanal ta paskʼop li Ramot-galaade, pe jaʼuk li Micaya ti jaʼ yaj-alkʼop Jeovae, laj yal ti chlajik ta tsalele. Jech kʼuchaʼal akʼbat yil li Micayae, li Jeovae la stunes jun yaj-anjel sventa sjutbe kʼop li yaj-alkʼoptak Acabe, jaʼ xkaltik, li anjel taje la sloʼlaan sventa mu xalik li kʼusi melele, ti jaʼ akʼo yalik li kʼusi tskʼan chal stukike xchiʼuk li kʼusi tskʼan chaʼi li Acabe. Akʼo mi laj yichʼ pʼijubtasel li Acabe, jaʼ la xchʼun li loʼlaele, vaʼun te laj yichʼ-o milel (1Re 22:1-38; 2Cr 18).
Jsaʼtik lek li kʼusitik kʼupil sba ta Vivliae
it-1 paj. 972 par. 4
Kʼokʼ
Li Pedroe laj yal ti «kʼejbilik sventa kʼokʼ li vinajel xchiʼuk balumil ti oy avie». Li ta loʼil liʼe xchiʼuk li ta yan tekstoetike chakʼ ta aʼiel ti maʼuk chalbe skʼoplal batsʼi kʼokʼe, moʼoj, yuʼun jaʼ skʼan xal lajelal sbatel osil. Li Nojelal ta voʼ ta skʼakʼalil Noee muʼyuk bu la slajes li batsʼi vinajel xchiʼuk li balumile, yuʼun jaʼ noʼox laj li chopol krixchanoetike. Jaʼ jech mi tal ta vinajel li Jesukristo xchiʼuk li stsatsal anjeltak ta jun kʼokʼe, jaʼ chakʼbe slajeb sbatel osil li buchʼutik chopolike xchiʼuk li kʼusitik chopol oy ta balumile (2Pe 3:5-7, 10-13; 2Te 1:6-10; koʼoltaso xchiʼuk Is 66:15, 16, 22, 24).
it-1 paj. 1238 par. 4
Akʼbil ta naʼel
«Kʼusitik akʼbil ta naʼel» ti melelik o ti mu meleluke. Li jpʼel kʼop ta griepo pnéu·ma (chʼulelal) stuk noʼox jech chichʼ tunesel li ta junantik tsʼibetik la spas jtakboletike. Jech kʼuchaʼal chal ta 2 Tesalonisenses 2:2, li jtakbol Pabloe laj yalbe yermanotak ta Tesalonika ti akʼo mu xakʼ sbaik ta lilinel o ta loʼlael ti kʼu yelan snaʼ xrasonajike mi jaʼuk «ta skoj li kʼusi akʼbil ta naʼele [literal, «chʼulelal»], mi jaʼuk ta skoj junuk loʼil, mi jaʼuk ta sventa jlikuk karta ti jaʼ xa kuʼunkutik yilel ti chalbe skʼoplal ti vulem xa li skʼakʼalil Jeovae». Jamal xvinaj ti la stunes Pablo li jpʼel kʼop pnéu·ma (chʼulelal) sventa chalbe skʼoplal ti kʼutik yelan xuʼ xkaltik batel jun aʼyeje, jech kʼuchaʼal ta «junuk loʼil» o ta jlikuk «karta». Ta skoj taje, oy jlom Vivliaetik xi yiktaojik li ta notae: «Li Chʼulelale, ti ta metonimia kʼop chalbe skʼoplale (ti kʼusi chkʼot ta pasel yuʼune), jaʼ skʼoplal kʼusi akʼbil ta naʼel o albil kʼop» (La Sagrada Escritura. Texto y comentario 1965–1971). «Li chʼul jtsʼibajometik ti chalik ti jaʼik la j-alkʼopetike, ti akʼbatik la snaʼik ta Chʼul Espiritue, jaʼ batem ta yoʼontonik spukel li kʼusi tsnop stukike ti likem talel ta stojolal Dios yileluke» (Sagrada Biblia 1980 ss). Jech oxal chaʼa, li junantik Vivliaetike tsjelubtasik kʼuchaʼal «chʼulelal» li jpʼel kʼop pnéu·ma, pe oy yantik ti jaʼ noʼox chalik «akʼbilik ta naʼel yuʼun espiritu» (Biblia de Jerusalén 1972, 1975), «kʼusitik lek akʼbil ta naʼel» (Nuevo Testamento 1961, Nuevo Testamento 1967, 1977), «li kʼusitik akʼbilik ta naʼel ta alele» (Nueva Biblia Española ed. latinoamericana, 1976; ed. de España, 1975, La Sagrada Biblia 1856, 1953), «kʼusitik ta albil kʼop chichʼ alel» (El Libro del Pueblo de Dios, La Biblia 1980), «albil kʼop» (El Nuevo Testamento. Nueva Versión Internacional 1985), «akʼbil ta naʼel» (Sagrada Biblia 1975, 1979, Nuevo Testamento 1980, La Biblia 1972, 1976) o «kʼusi akʼbil ta naʼel» (Traducción del Nuevo Mundo de las Santas Escrituras con referencias 1987).
22-28 YUʼUN JULIO
KʼUSITIK KʼUPIL SBA TA VIVLIA | 1 TIMOTEO 1-3
«Akʼo persa stael li kʼusi leke»
¿Mi tsots van skʼoplal ti xijchʼi batel ta mantale?
3 (Kʼelo 1 Timoteo 3:1). Li jtakbol Pabloe la skʼupil kʼopta ermanoetik ti ‹chakʼik persa› sventa sbainik junuk abtelal li ta tsobobbaile. Li kʼusi laj yal Pabloe jaʼ chtal ta joltik junuk ermano ti yakal chakʼbe yipale o ti yakal ta xachʼ skʼob sventa sta li kʼusi tskʼan ti nom to oye. Jnoptik noʼox ti oy junuk ermano ti oy ta yoʼonton chkʼot ta jtunele. Xuʼ van xakʼ venta ti skʼan slekubtas batel mas li stalelale. Mi pas yuʼun taje xchiʼuk mi kʼot ta jtunele, skʼan me xakʼbe-o yipal spasel li kʼusitik skʼan spas sventa xkʼot ta jun mol ta tsobobbaile.
km 11/78 paj. 4 par. 7
Li buchʼutik yakal tstaik batel ti lekuk skʼoplalike
7 Lek ta aʼibel smelolal ti kʼu yuʼun laj yal Pablo ti «yakal tstaik batel ti lek [skʼoplalik]» li viniketik taje. Pe mu jechuk kʼuchaʼal chalik junantik ti chtoy mas skʼoplal yabtelik ta junuk relijione. Moʼoj, li siervo ministerial ti «lek tajek chtunike» xchʼunojik lek ti ch-akʼbatik bendision yuʼun Jeova xchiʼuk Jesuse, ch-ichʼatik ta mukʼ xchiʼuk chkoltaatik yuʼun li tsobobbaile. Ta melel «lek tajek jamal chkʼopojik ta sventa li xchʼunel yoʼontonik ta stojolal li Kristo Jesuse». Ta skoj ti tukʼ yakʼoj sbaik ta yabtelike, kʼuxubinbilik ta skoj ti lek tspas yabtelike, tsots-o xchʼunel yoʼontonik xchiʼuk mu xiʼik ta xcholbel skʼoplal li kʼusi xchʼunojike xchiʼuk muʼyuk chiʼik mi laj yichʼik chopol kʼoptaele.
Jsaʼtik lek li kʼusitik kʼupil sba ta Vivliae
it-1 paj. 1007 par. 3
Nitilulal
Muʼyuk srasonal ti tstikʼ sbaik ta xchanbel skʼoplal li kʼusitik taje, yuʼun jech jamal laj yakʼ ta aʼiel Pablo kʼalal la stsʼibabe batel karta li Timoteoe. Li vaʼ kʼakʼale muʼyuk xa ox tstsakik ta venta li nitilulaletike, yuʼun li Diose muʼyuk xa sjelbenal ta xil li judaetik xchiʼuk li jyanlumetik ta tsobobbaile (Gal 3:28). Jech xtok, li kʼusitik tsʼibabil ta sventa nitilulaletike laj xa ox yakʼ ta ilel ti te tal ta yutsʼ yalal David li snitilulal Kristoe. Jutuk xa ox skʼan xichʼ lajesel li Jerusalene, vaʼun te chichʼ lajesel ek li kʼusitik tsʼibabil ta sventa li judaetike. Li Diose laj yakʼ ti akʼo te xlaj skʼoplale. Jech oxal chaʼa, li Pabloe mu skʼan ti xchʼay skʼakʼal Timoteo xchiʼuk li tsobobbailetik sventa tsabeik skʼoplal o sloʼilal snitilulal jun krixchano ti muʼyuk chkoltaatik sventa stsatsub li xchʼunel yoʼontonike. Li kʼusitik tsʼibabil ta Vivlia ta sventa li nitilulaletike jamal xa chakʼ ta ilel ti jaʼ Kristo li Mesiase, taje jaʼ li nitilulal ti mas tsots skʼoplal sventa li yajtsʼaklomtak Kristoe. Li yan kʼusitik tsʼibabil ta Vivlia ta sventa li nitilulaletike jaʼ sventa chichʼ akʼel ta ilel ti melel xchiʼuk ti jech kʼuchaʼal chal li sloʼilal Vivliae.
cl paj. 11 par. 15
«Leʼe jaʼ Dios cuʼuntic»
15 Yan kʼuxi chichʼ albel xtoke jaʼ: «Ajvalil ti oy-o sbatel osile» (1Ti 1:17; Ap 15:3). ¿Kʼusi to skʼan xal taje? Akʼo mi mu xkaʼibetik smelolal ta skoj ti oy noʼox spajeb li jnopbentike, te oy-o sbatel osil li Jeovae, jaʼ xkaltik, muʼyuk slikeb xchiʼuk muʼyuk slajeb. Xi chal Salmo 90:2 ta sventa li Jeovae: «Voʼot onoʼox Diosot o, sbatel osil te oyot o». Jech oxal chaʼa, muʼyuk slikeb, te xa onoʼox kuxul. Jaʼ yuʼun chichʼ albel ti jaʼ li «Bochʼo mu snaʼ xlaj yoraile», yuʼun mu albajuk xa onoʼox ti kʼu sjalil kuxul kʼalal skʼan toʼox spas skotol li kʼusitike (Da 7:9, 13, 22). ¿Mi oy buchʼu xuʼ xchibal kʼopta ti jaʼ noʼox stuk Mukʼul Ajvalile?
29 YUʼUN JULIO-4 YUʼUN AGOSTO
KʼUSITIK KʼUPIL SBA TA VIVLIA | 1 TIMOTEO 4-6
«¿Yichʼel ta mukʼ Dios o saʼel kʼulejal?»
Junuk noʼox koʼontontik yuʼun li kʼusi oy kuʼuntike
Ti kʼu yuʼun xmuyubaj noʼox li Pabloe jaʼ ti jun noʼox yoʼonton ta skoj li kʼusitik oy yuʼune. Pe, ¿kʼusi to smakojbe skʼoplal li talelal taje? Ta jaypʼeluk noʼox kʼope, jaʼ ti junuk noʼox koʼontontik ti oy kuʼuntik li kʼusi mas chtun kuʼuntike. Ta sventa taje, xi la stsʼibabe li Timoteo ti jaʼ li stukʼil chiʼil ta cholmantale: «Ta melel ep ta jpastik kanal li ta yichʼel ta mukʼ Dios mi jun noʼox koʼontontik yuʼun ti kʼu yepal oy kuʼuntike. Yuʼun muʼyuk kʼusi chkichʼtik tal jsetʼuk kʼalal chijvokʼ liʼ ta balumile xchiʼuk muʼyuk kʼusi chkichʼtik batel jsetʼuk kʼalal chijchame. Jaʼ yuʼun, mi oy noʼox jveʼeltik xchiʼuk jkʼuʼ jpokʼtike, junuk noʼox koʼontontik yuʼun li kʼusitik taje» (1Ti 6:6-8).
Li jtakbole laj yal ti te snitojbe sba skʼoplal li yichʼel ta mukʼ Dios kʼalal jun noʼox koʼontontik yuʼun li kʼusi oy kuʼuntike. Laj yakʼ venta ti jaʼ xijmuyubaj-o mi jaʼ baʼyel chkakʼ ta jkuxlejaltik ti chijtun ta stojolal Diose, maʼuk li kʼusitik oy kuʼuntik o li skʼulejal balumile. Li jtakbol Pabloe laj yakʼ venta ti jaʼ noʼox chkoltaat-o sventa xichʼ ta mukʼ Jeova kʼalal oy noʼox «jveʼeltik xchiʼuk jkʼuʼ jpokʼtike». Jaʼ yuʼun chaʼa, ti kʼu yuʼun jun noʼox yoʼonton ta skoj li kʼusitik oy yuʼune jaʼ ti spatoj yoʼonton ta stojolal li Jpasvanej ti mu ventauk ti kʼusi snuptan ta xkuxlejale.
¿Kʼusi chkʼot ta jtojolaltik mi oy ta koʼontontik ti chijpas ta jkʼuleje?
Mu skotoluk krixchanoetik chchamik ta skoj ti oy ta yoʼonton tstsob skʼulejalike, pe xuʼ van muʼyuk xa tskʼupin li xkuxlejalike. Jech xtok, xuʼ van x-ipajik-o ti jaʼ batem ta yoʼontonik li abtele, jech kʼuchaʼal ti chiʼik ta kʼusiuk noʼoxe, ti mu xa xvayik leke, ch-akʼbatik tsatsal kʼux jolil xchiʼuk úlcera, vaʼun xuʼ van mu xa jaluk ta xkuxiik. Pe bakʼintike jaʼ to chakʼ venta li jun krixchano ti skʼan sjel li kʼusi baʼyel chakʼ ta xkuxlejal kʼalal muʼyuk xa ox kʼusi stakʼ pasele. Yuʼun li snup xchiʼile mu xa spat yoʼonton ta stojolal, muʼyuk xa jun yoʼonton li yalab xnichʼnabe xchiʼuk lajem xa ox li xkuxlejale. Xuʼ van xlekub to jutuk li xkuxlejale, pe ep me kʼusi skʼan xakʼ persa spasel. Li krixchanoetik taje, solel «ep tajek staoj svokolik ti toj kʼuxe» (1Ti 6:10).
g 11/8 paj. 6 par. 4-6
Vakib tojobtaseletik sventa jtatik li kʼusi ta jkʼan jtuktike
Jech kʼuchaʼal laj kiltik li ta baʼyel mantale, li buchʼu tsnop ti jaʼ te tsta-o smuyubajel mi jaʼ chakʼ ta yoʼonton saʼel li kʼulejale, jecheʼ noʼox me ch-echʼ svokol. Maʼuk noʼox ti chchibaj yoʼontone, yuʼun chil ep svokol xtok. Jech kʼuchaʼal liʼe, li buchʼu jaʼ batem ta yoʼonton saʼel li kʼulejale, xuʼ van mu xa sventa li yutsʼ yalale o li yamigotake. Yantike mu xa xvayik lek, ti xuʼ van jaʼ ta skoj li yabtelike o ta skoj ti mu xa snaʼ kʼusi tspasike xchiʼuk ti oy kʼusi yan tsvul-o yoʼontonike. Xi chal Eclesiastés 5:12: «Li bochʼo jsaʼabtel noʼoxe oy bu jutuc chveʼ, oy bu ep chveʼ, pero lec jun yoʼnton chvay; yan li jcʼuleje mu xʼaqʼue vayuc yuʼun li scʼulejale».
Li takʼine maʼuk noʼox xkoʼolaj ta jun chopol ajvalil, yuʼun jloʼlavanej xtok. Li Jesukristoe laj onoʼox yalbe skʼoplal «li jloʼlavanej kʼulejal ti tsots sjuʼele» (Mr 4:19). Jaʼ xkaltik, chal ti chakʼ muyubajel li takʼine, pe mu jechuk; li kʼusi noʼox tspase jaʼ ti tstij koʼontontik ta saʼel mas takʼine. Yuʼun xi onoʼox yaloj Eclesiastés 5:10: «Li bochʼo tscʼupin ep taqʼuine mu spas ta jun yoʼnton o».
Jaʼ yuʼun chaʼa, li skʼanel takʼine chakʼ vokolil, naka noʼox tsloʼla koʼontontik, tsokes joltik o chakʼ jpastik li kʼusitik toj chopole (Pr 28:20). Yan li slekil oʼontonal, li yakʼel perton, ti lek jtalelaltike, li kʼanelal xchiʼuk skʼanel kʼusitik ta mantale chakʼ muyubajel xchiʼuk ta jtatik yuʼun li kʼusitik ta jkʼantike.
Jsaʼtik lek li kʼusitik kʼupil sba ta Vivliae
Li sbalil ti lekuk jol koʼontontike
17 Li jtakbol Pedroe xi laj yalbe li yajtsʼaklomtak Kristoe: «Lekuk-o me ajol avoʼontonik» (1Pe 3:16). Jutuk mu skotoluk li krixchanoetike muʼyuk staojik li bendision ti sakuk sjol yoʼontonik ta sat Jeovae. Jech kʼuchaʼal laj yal Pabloe, «alubem [li] sjol yoʼontonike, ti xkoʼolaj kʼuchaʼal chikʼbil ta kʼakʼal takʼine» (1Ti 4:2). Kʼalal chichʼ akʼbel smarkail li vakaxetike, tsoj ta kʼokʼ li stakʼinale, vaʼun chkʼakʼ li snukulile xchiʼuk chamem chkom li bu chkʼakʼe. Jaʼ jech ek, oy ep krixchanoetik ti chamem li sjol yoʼontonike. Mu kʼusi kʼux chaʼiik. Jaʼ yuʼun, muʼyuk kʼusi chal kʼalal oy kʼusi chopol tspasik jujun veltae; muʼyuk kʼusi ch-albatik, muʼyuk kʼusi chopol chaʼiik, muʼyuk smul chaʼi sbaik xchiʼuk mi jaʼuk chkʼexavik. Li krixchanoetik taje mu xa snaʼik kʼusi jaʼ li mulile xchiʼuk mi jaʼuk xa noʼox bu chakʼik ta mukʼ jsetʼuk.
it-2 paj. 198 par. 6, 7
Skʼelel vun ta stojolal krixchanoetik
Li ta stsobobbail yajtsʼaklom Kristoe. Li ta baʼyel sigloe muʼyuk mas buchʼu oy yuʼun li skopiail balbal vunetik yuʼun Vivliae, jaʼ yuʼun toj tsots skʼoplal ti skʼelik li vun ta stojolal yan krixchanoetike. Li jtakbol Pabloe laj yal mantal ti akʼo yichʼ chanel ta tsobobbail li skartatak sventa xaʼi skotol krixchanoetike xchiʼuk laj yal mantal ti akʼo sjelubtasbe sbaik batel li skartatak ta jujun tsobobbail sventa xchanike (Kol 4:16; 1Te 5:27). Li Pabloe xi la stojobtas li kerem Timoteo ti jaʼ li jkʼelvanej ta tsobobbaile: «Akʼo-o me ta avoʼonton li skʼelel chʼul tsʼibetik ta stojolal krixchanoetike, akʼo-o me ta avoʼonton li tojobtasvaneje xchiʼuk li chanubtasvaneje» (1Ti 4:13).
Kʼalal chichʼ kʼelel vun ta stojolal yantike skʼan lek xpʼejlajet chichʼ kʼelel (Hab 2:2). Ta skoj ti jaʼ sventa chichʼik-o chanubtasel yantik kʼalal chichʼ kʼelel vune, skʼan me xaʼibe lek smelolal li buchʼu chchane xchiʼuk ti snabeuk lek smelolal li kʼusi oy ta yoʼonton li buchʼu la stsʼibae, ti mu yanuk kʼusi xakʼ ta aʼiel kʼalal chaptae. Li Apokalipsis 1:3 chal ti buchʼu tsots chapta, li buchʼutik chaʼiik li albil kʼop xchiʼuk ti chchʼunik li kʼusitik te tsʼibabile, xmuyubajik noʼox.