Tukʼ la spakbe skʼoplal li melel yichʼel ta mukʼ Diose

1, 2. 1) ¿Kʼusi tsatsal vokolil yakal chilik li j-israeletike? 2) ¿Buchʼutik kʼotik xtok li ta vits Carmeloe?

LI Elías ti jaʼ j-alkʼop yuʼun Diose te skʼeloj li krixchanoetik ti kʼalal vokol chmuyik li ta xchʼut vits Carmeloe. Jech xtok kʼalal naka to tsakub tal li osile, lek jamal xvinaj ti abol sbaik li lum taje. Li oxib jabil xchiʼuk oʼlol ti muʼyuk laj yakʼ voʼe epal vokoliletik laj yichʼ talel.

² Ta stojolal li krixchanoetike te chanavik 450 jtoyba j-alkʼopetik yuʼun Baal. Xtiʼet tajek sjolik yuʼun tskʼan tsmilik li tukʼil j-alkʼope. Akʼo mi ep xaʼox smiloj yajtuneltak Dios li meʼajvalil Jezabele, li Eliase skontrainoj tajek li yichʼel ta mukʼ Baale. Pe, ¿kʼu to van sjalil chkuch yuʼun mas li j-alkʼope? Li jecheʼ paleetik taje xuʼ van xi la snopike: «Li jun noʼox vinik leʼe mu xuʼ yuʼun» stsal skotol li krixchanoetike (1 Rey. 18:4, 19, 20). Jech xtok, jaʼo te kʼot ta skareta li ajvalil Acabe, ti muʼyuk lek chil li Elías eke.

3, 4. 1) ¿Kʼu yuʼun ti xuʼ van xiʼ uni jutuk li Eliase? 2) ¿Kʼusi sjakʼobiltak ta jtakʼtik batel?

³ Li j-alkʼop ti stuktuk tajeke smalaoj jun kʼakʼal li kʼusi toj labal sba ch-echʼ ta xkuxlejale. Yakal chil ti kʼuyelan ta xichʼ chapanel ti bu chkʼot ta pasel jun tsalbail ti chakʼ tajek xiʼel ta sventa kʼusi lek xchiʼuk kʼusi chopol ti muʼyuk jech ilbil-o li ta Balumile. ¿Kʼu van yelan laj yaʼi sba kʼalal yantik xa xnopaj tal yoraile? Li Vivliae chal ti Eliase jaʼ jun vinik «ti coʼol cristianoutic jchiʼuctique», jaʼ yuʼun mu labaluk chkaʼitik ti xiʼ uni jutuke (kʼelo Santiago 5:17). Jamal xvinaj ti Eliase stuk van tajek laj yaʼi sba kʼalal te oy ta stojolal jun jteklum ti muʼyuk tukʼ yakʼoj sbae, jun ajvalil ti svalopatinoj mantale xchiʼuk jayvoʼuk paleetik ti tsmal yaʼiik chʼichʼe (1 Rey. 18:22).

⁴ ¿Kʼuxi ti jech kʼot ta stojolalik li jteklum Israel taje? Xchiʼuk, ¿kʼusi xuʼ jchantik li ta loʼil taje? Jkʼeltik batel kʼuyelan laj yakʼ ta ilel xchʼunel yoʼonton li j-alkʼop Eliase, xchiʼuk ta jkʼeltik kʼuxi xuʼ jtabetik sbalil li avie.

Jun voʼneal kʼop

5, 6. 1) ¿Kʼusi voʼneal kʼop la snuptanik li ta Israele? 2) ¿Kʼuxi chopol laj yaʼi sba yuʼun Jeova li ajvalil Acab ta skoj li kʼusi la spase?

⁵ Jutuk mu ta skotoluk li xkuxlejale, li Eliase muʼyuk xa yip chaʼi sba kʼalal chichʼ pʼajel xchiʼuk chichʼ pechʼilanel ta tekʼel li kʼusi mas tsots skʼoplal li ta steklumale: li yichʼel ta mukʼ melel Diose. Yuʼun voʼne xa onoʼox xchʼakoj sbaik epal j-israeletik ti chtunik toʼox ta stojolal li Jeovae, sventa chichʼik ta mukʼ li jecheʼ diosetik yuʼun li jteklumetik ti te nopajtike. Pe jaʼuk li ta skʼakʼalil Eliase, jaʼo te tsatsaj mas li voʼneal kʼop yuʼunik li melel relijion xchiʼuk li jecheʼ relijione.

⁶ Li ajvalil Acabe toj echʼ noʼox chopol laj yaʼi sba yuʼun Jeova ta skoj li kʼusi la spase. Li stuke laj yikʼ Jezabel, ti jaʼ stseb li ajvalil ta Sidone. Li Jezabele oy ta yoʼonton tajek slajesel li yichʼel ta mukʼ Jeovae xchiʼuk ti jaʼuk xvinaj batel skʼoplal li yichʼel ta mukʼ Baal ta sjunlej Israele. Li Acabe laj yakʼ sokesbatuk sjol yoʼonton ta anil noʼox yuʼun li yajnile, vaʼun la smeltsan jun chʼulna xchiʼuk jun skajleb matanal sventa li Baale. Yuʼun jaʼ li buchʼu baʼyel la snijan skejan sba ta stojolal li jecheʼ diose (1 Rey. 16:30-33).

7. 1) ¿Kʼu yuʼun toj chopol li yichʼel ta mukʼ Baale? 2) ¿Kʼu yuʼun jnaʼojtik lek ti muʼyuk tsvalopatin sba li kʼusi chal Vivlia ta venta ti kʼu sjalil echʼ li kʼepelaltike? (Kʼelo li rekuadroe.)

⁷ ¿Kʼu yuʼun toj chopol li yichʼel ta mukʼ Baale? Ta baʼyele, yuʼun snamajesoj xaʼox j-israeletik ta stojolal li melel Diose. Jech xtok, jaʼ toʼox jun relijion ti toj ibal sbae xchiʼuk ti muʼyuk xkʼuxul yoʼontonike, yuʼun te oy jmulavil viniketik xchiʼuk jmulavil antsetik li ta chʼulnae, ti ta tsobol chmulivajike xchiʼuk ti chakʼik ta matanal li ololetike. Jaʼ yuʼun, li Jeovae la stak batel Elías ta stojolal li Acabe sventa chalbe skʼoplal ti chtal jun kʼepelaltik ti jaʼ to chlaj mi laj yal li j-alkʼop yuʼun Diose (1 Rey. 17:1). Echʼ jayibuk jabil ti muʼyuk bat svaʼan sba ta stojolal ajvalil li Eliase, li avie jaʼ sventa chbat yalbe ajvalil ti akʼo stsob sba li jteklume xchiʼuk li paleetik yuʼun Baal li ta vits Carmeloe.a

8. ¿Kʼusi chakʼ ta ilel avi li loʼil ta sventa li yichʼel ta mukʼ Baale?

⁸ Pe, ¿kʼuxi van te nitil jkʼoplaltik xchiʼuk li kʼop taje? ¿Kʼusi chakʼ ta ilel avi li loʼil ta sventa li yichʼel ta mukʼ Baale? Melel onoʼox ti chʼabal xa xchʼulnail mi jaʼuk skajleb matanal ta sventa li dios taje. Akʼo mi jech, maʼuk noʼox jun jecheʼ loʼil ti voʼne xa jech kʼot ta pasele (Rom. 15:4). Li jpʼel kʼop baal xie, jaʼ skʼan xal «yajval», jech oxal li Jeovae tskʼanbe steklumal ti akʼo xtʼujat sventa jaʼuk xkʼot ta «sbaalik», jaʼ xkaltik, ti xkʼot kʼuchaʼal jun malalile (Is. 54:5). Li krixchanoetik avie, ¿mi mu epuk yajvalik ti chichʼik ta mukʼ ti jaʼ maʼuk li Dios ti skotol xuʼ yuʼune? Jech ta melel, li krixchanoetike tstʼujik xchiʼuk chichʼik ta mukʼ yan yajvalik, ti maʼuk li Jeovae. Taje jaʼo kʼalal chbat ta yoʼontonik saʼel li takʼine, stael mas lek yabtelik, li chʼayob oʼontonale, li skʼupinel chiʼinejbail ta vayel o yan epal «diosetik» ti oy li avi kʼakʼale (Mat. 6:24; kʼelo Romanos 6:16). Ta yan xtoke, li kʼusitik tspasilanik toʼox sventa li yichʼel ta mukʼ Baale yantik x-epaj batel. Kʼuk yelan, li paskʼop la spasik Jeova xchiʼuk li Baale chtun kuʼuntik sventa jnoptik lek buchʼu chijtunutik ta stojolal li avi kʼakʼale.

¿Kʼusi smelolal ti chib yoʼontonike?

9. 1) ¿Kʼu yuʼun mas lek ti jaʼ ta vits Carmelo laj yichʼ akʼel ta ilel ti jecheʼ li yichʼel ta mukʼ Baale? (Kʼelo xtok li tsʼib ta yok vune.) 2) ¿Kʼusi laj yalbe jteklum li Eliase?

⁹ Li ta jol vits Carmeloe toj lek xvinaj batel li mukʼta Nab Mediterraneoe xchiʼuk li be voʼ Cisone, li ta olone, kʼalal to ta namal vitsetik yuʼun Líbano ta norte.b Pe, kʼalal yantik xa sakub talel li osile yantik xvinaj talel jun osil ti chakʼ vul oʼontone. Li balumil ti jun toʼox yutsil laj yichʼ akʼbel yuʼun Jeova li xnichʼnabtak Abrahame. Li avie, jelel xa, jaʼ xa jun balumil ti solel takijem xa ta kʼakʼale, ta skoj ti muʼyuk laj yakʼ ta ilel spʼijil li slumal Diose. Kʼalal la stsob sba li krixchanoetik ta vits Carmeloe, li Eliase nopaj ta stojolal li jteklume xchiʼuk xi laj yalbee: «¿Baqʼuin to chacomtsanic ti chib avoʼntonique? Me jaʼ cuxul Dios li Mucʼul Diose, jaʼ xavichʼic ta mucʼ. Yan me jaʼ cuxul li Baale, jaʼ xavichʼic ta mucʼ» (1 Rey. 18:21).

10. ¿Kʼuxi laj yakʼik ta ilel ti chib yoʼontonik li j-israeletike, xchiʼuk kʼusi ti tsots skʼoplal chʼay ta sjolike?

¹⁰ ¿Kʼusi la skʼan laj yal Elías li jpʼel kʼop «chib avoʼntoni[k]» xie? Veno, li krixchanoetik taje mu xakʼik venta ti skʼan snopik buchʼu junukal ti skʼan xichʼik ta mukʼe, mi jaʼ chichʼik ta mukʼ li Jeovae o mi jaʼ li Baale. Yalojike stakʼ stamik bal li xchibal bee, jaʼ xkaltik, ti xuʼ tslamajesbeik yoʼonton li Baal kʼalal tspasik kʼusitik toj chopolike xchiʼuk ti xuʼ tskʼanbeik Jeova ti akʼo xchabiatike. Yalojik van mi ch-akʼbatik sbendision yuʼun Baal ta sventa li kʼusitik stsʼunojike xchiʼuk li xvakaxike, jaʼuk li «Jeova bankilal yuʼun soltaroetike» chchabiatik la li ta paskʼope (1 Sam. 17:45, TNM). Pe, oy kʼusi toj tsots skʼoplal ti chʼay ta sjolike, yuʼun epal krixchanoetik avi kʼakʼale jech tspasik ek: li Jeovae mu xakʼ ta yan li yichʼel ta mukʼe. Li Jpasvaneje ta me skʼan xchiʼuk sta-o ti jaʼ noʼox stuk xichʼ ichʼel ta mukʼe. Jech oxal, skotol li kʼusitik chichʼ pasel sventa yichʼel ta mukʼ Dios ti kapal xchiʼuk li yichʼel ta mukʼ jecheʼ diosetike, mu lekuk ta xil li Jeovae xchiʼuk tsabat-o skʼakʼal yoʼonton (kʼelo Éxodo 20:5).

11. ¿Kʼusi tstij koʼontontik spasel ta sventa li pʼijubtasel laj yal Elías li ta vits Carmeloe?

¹¹ Yuʼun li j-israeletik taje «chib [y]oʼntoni[k]», jech kʼuchaʼal oy buchʼu tskʼan stam batel chib sbe ta jun noʼox veltae. Li avi kʼakʼale, ep krixchanoetik jech tspasik ek kʼalal chakʼik ti akʼo x-och ta xkuxlejalik li yan baaletike xchiʼuk ti ta snamajesatik ta stojolal li melel yichʼel ta mukʼ Diose. Li pʼijubtasel laj yakʼ Elías ta stojolal li j-israeletike tstij koʼontontik ta skʼelel kʼusi ti mas tsots skʼoplal li ta jkuxlejaltike xchiʼuk ti jkʼeltik kʼuyelan chkichʼtik ta mukʼ li Jeovae.

Jun melel sprevail

12, 13. 1) ¿Kʼusi laj yal Elías ti akʼo xichʼ pasele? 2) ¿Kʼuxi chkakʼtik ta ilel ti jpatoj koʼontontik ta stojolal Jeova jech kʼuchaʼal la spas li Eliase?

¹² Li avie, li Eliase laj yal ti akʼo yakʼik ta ilel junuk sprevail ti kʼun noʼoxe. Li paleetik yuʼun Baale skʼan spasik jun skajleb matanal xchiʼuk ti xakʼik jun matanal tee, skʼan tskʼopon li sdiosike sventa jaʼ akʼo stsan li kʼokʼe. Li Eliase jech ta spas ek. ¿Kʼu yuʼun ti jech tspase? Li Eliase xi laj yalanbee: «Li bochʼo ta xʼaybat scʼope, ti ta xtacbat tal cʼocʼ yuʼun li sdiose yuʼun jaʼ cuxul Dios obi». Li Eliase snaʼoj lek buchʼu jaʼ li melel Diose, xchiʼuk li xchʼunel yoʼontone solel tsots tajek, jaʼ yuʼun muʼyuk te noʼox xchibet kʼalal laj yakʼ ti akʼo baʼyel spasik li j-alkʼopetik yuʼun Baale. Kʼalal laj xaʼox stʼujik li tot vakax sventa xakʼik ta matanale, lik skʼoponik baʼyel li Baale (1 Rey. 18:24, 25).c

¹³ Melel onoʼox li avie muʼyuk xa chkiltik skʼelobiltak juʼelal jech kʼuchaʼal kʼot ta pasel li ta skʼakʼalil Eliase, pe li Jeovae muʼyuk bu jelem-o, jaʼ yuʼun xuʼ jpat koʼontontik ta stojolal jech kʼuchaʼal la spas li Eliase. Jech kʼuchaʼal, kʼalal ta jtatik krixchanoetik ti jelel tsnopik ta sventa li kʼusi chal Vivliae, muʼyuk srasonal ti chijxiʼutik-o yuʼun li kʼusi chalike. Jech kʼuchaʼal la spas li Eliase, kakʼtik akʼo jaʼuk skoltautik melel Dios ta sventa taje. ¿Kʼuxi van chkutik? Jaʼo kʼalal ta jtunestik li Skʼop ti yakʼoj ta naʼele, ti jaʼ laj yichʼ tsʼibael «ta sventa tuqʼuibtasel», maʼuk ti jpat koʼontontik ta jtuktik noʼoxe (2 Tim. 3:16).

14. ¿Kʼuxi la slaban j-alkʼopetik yuʼun Baal li Eliase, xchiʼuk kʼu yuʼun jech la spas?

¹⁴ Li j-alkʼopetik yuʼun Baale xchapanojik xa li matanal chakʼike xchiʼuk yakal xa tskʼopon li sdiosike. «¡Baal, tacʼbun li jcʼopcutique!, xutic», ep ta velta avanik. Te x-avetik-o. «Pero muʼyuc bochʼo xtacʼov», xi chal li Vivliae. Kʼalal sta xaʼox oʼlol kʼakʼale, li Eliase lik labanvanuk, laj yal ti Baale solel muʼyuk la xokol sventa chtakʼbat li s-orasionike, ti batem la ta chʼayobbaile, o ti yuʼun la vayal ti skʼan tijele. «Tsots xavaptaic», xi laj yal li Eliase. Jamal ta ilel, yuʼun li yichʼel ta mukʼ Baale jaʼ noʼox skʼelobil ti jecheʼe, xchiʼuk oy ta yoʼonton ti akʼo xakʼik venta j-israeletik ti jaʼ noʼox jun loʼlaele (1 Rey. 18:26, 27).

15. ¿Kʼuxi chakʼ ta ilel ti muʼyuk lek kʼusi chakʼ kotuk ta pasel ti la spʼajik Jeova li paleetik yuʼun Baale?

¹⁵ Kʼalal laj yaʼiik taje, li paleetik yuʼun Baale ilinik ta jyalel, xchiʼuk «te xʼavetic o, xchiʼuc la sbojilan sbaic ta cuchilo, ta jichʼil taqʼuinetic jech chac cʼu chaʼal stalelic onoʼoxe. Solel balum chʼichʼic o ta jyalel». ¡Skotol taje muʼyuk kʼusi tun-o! «Muʼyuc bochʼo xtacʼov; muʼyuc bochʼo xʼaybunuc li scʼopique.» (1 Rey. 18:28, 29.) Jaʼ jech, yuʼun muʼyuk onoʼox li Baale, jaʼ noʼox sjutbil kʼop Satanás sventa chchʼak lokʼel li krixchanoetik ta stojolal li Jeovae. Jech kʼuchaʼal ta voʼne xchiʼuk li avie, kʼalal yan-o buchʼu ta jtsʼaklitik ti maʼuk li Jeovae jaʼ noʼox vul oʼonton chakʼbutik ta tsʼakal xchiʼuk kʼexlal chijkom yuʼun (kʼelo Salmo 25:3; 115:4-8).

Li stakʼobile

16. 1) ¿Kʼusi van xuʼ vul ta sjolik j-israeletik kʼalal laj yilik li skajleb matanal yuʼun Jeova kʼalal jaʼo la smeltsan li Eliase? 2) ¿Kʼuxi laj yakʼ ta ilel Elías ti solel spatoj tajek yoʼonton ta stojolal li Jeovae?

¹⁶ Kʼalal ta mal kʼakʼal xaʼoxe, jaʼ xa me kʼot yorail yuʼun li Eliase. Baʼyel la xchaʼmeltsan li skajleb smoton Jeova ti yichʼoj toʼox lomesele, mu ta naʼeteluk ti jaʼ la slomesik yajkontra li melel yichʼel ta mukʼ Diose. Li Eliase la stsak lajcheb ton, taje jaʼ van sventa xakʼik venta ti lajunvokʼ nitilulal ta Israele skʼan to xchʼunik li Mantaletik ti jaʼ laj yakʼbe Jeova li lajchachop j-israeletik ta skʼakʼalil Moisese. Vaʼun la xchapan li matanal chakʼe xchiʼuk la xtʼuxubtas ta voʼ, te van la sta voʼ li ta nopol mukʼta Nab Mediterraneoe. Xchiʼuk la sjokʼbe xchʼenal ta sjoylej li skajleb matanale xchiʼuk la snojes ta voʼ. Jech kʼuchaʼal chkiltike laj yakʼ ti akʼo spasik baʼyuk li j-alkʼopetik yuʼun Baale, li Eliase laj yakʼbe voʼ li skajleb matanal sventa mu stsak ta ora yilel li kʼokʼe. Kʼalal jech la spas taje laj yakʼ ta ilel ti solel spatoj tajek yoʼonton ta stojolal li Sdiose (1 Rey. 18:30-35).

17. ¿Kʼuxi laj yakʼ ta ilel Elías ta s-orasion li kʼusitik tsvul-o yoʼontone, xchiʼuk kʼuxi xuʼ jchanbetik stalelal kʼalal ta jpastik orasione?

¹⁷ Vaʼun, li Eliase la spas jun uni orasion, ti jaʼ laj yakʼ ta ilel ti kʼusi mas tsots skʼoplal chaʼie. Li kʼusi baʼyel xchiʼuk li kʼusi mas tsots skʼoplal chaʼi li stuke jaʼ li yakʼel ta ojtikinel li Jeovae, ti jaʼ stuk noʼox «Dios [...] ta Israele», maʼuk li Baal taje. Li xchibale jaʼ ti akʼo xakʼik venta ti jaʼ yajtunel Jeovae, ti jaʼ skʼan muyubtael li Jeovae xchiʼuk ti jaʼ skʼan ichʼel ta mukʼe. Ta slajebale, laj yakʼ ta ilel ti yakal chat yoʼonton ta stojolal li slumale, yuʼun tskʼan akʼo «[x]lic sutes yoʼntonic» ta stojolal li Jeovae (1 Rey. 18:36, 37). Akʼo mi laj yil svokolik ta skoj ti laj yikta li xchʼunel yoʼontonike, li Eliase skʼanojan to. Li voʼotike, ¿kʼu yelan ta jpas li j-orasiontike? ¿Mi jaʼ van chvinaj ti jkʼanojtik li sbi Diose, ti bikʼit noʼox chkaʼi jbatike xchiʼuk mi jech-o li xkʼuxul koʼontontik ta stojolal li buchʼutik tskʼanik koltaele?

18, 19. 1) ¿Kʼuxi la stakʼbe s-orasion Elías li Jeovae? 2) ¿Kʼusi laj yalbe Elías ti akʼo spasik li jteklume, xchiʼuk kʼu yuʼun mu staik-o xichʼik kʼuxubinel li paleetik yuʼun Baale?

¹⁸ Kʼalal lik spas orasion li Eliase, xuʼ van la sjakʼbe sbaik epal krixchanoetik mi jaʼ noʼox chloʼlavan li Jeova eke, jech kʼuchaʼal la spas li Baale. Pe kʼalal tsuts spasel orasion li Eliase, muʼyuk xa xnaʼet komik, yuʼun li loʼile xi ta xale: «Li Mucʼul Diose la stac tal cʼocʼ ta vinajel, jech icʼacʼ li matanale, li siʼe, li tonetique, xchiʼuc li banamile, xchiʼuc icʼacʼ noxtoc li voʼ te tsʼanal ta sbevoʼal ta joyobe» (1 Rey. 18:38). ¡Toj yan sba ti kʼuyelan la stakʼ li Jeovae! ¿Kʼu van yelan laj yilik li krixchanoetike?

¹⁹ Xi avan skotolike: «¡Li Mucʼul Diose jaʼ Dios ta melel; li Mucʼul Diose jaʼ Dios ta melel!» (1 Rey. 18:39). Jaʼ to laj yakʼik venta li kʼusi melele. Vaʼun chaʼa, ¿mi jaʼ noʼox van skʼan taje? Ti melel xijkʼopoje, ti chkaltik ti jaʼ melel Dios li Jeova kʼalal laj xaʼox kiltik ti yal talel kʼokʼ ta vinajele, maʼuk skʼan xal ti chkakʼtik ta ilel ti oy xchʼunel koʼontontike. Jaʼ yuʼun li Eliase, oy to kʼusi mas la skʼan akʼo spasik sventa xakʼik ta ilel mi oy li xchʼunel yoʼontonike. La skʼanbe ti akʼo spasik li kʼusi onoʼox skʼan spasik ti jechuke: jaʼ li xchʼunbel Smantal Jeovae. Li Mantale chal ti skʼan xichʼ lajesbel skʼoplal li jecheʼ j-alkʼopetike xchiʼuk li buchʼutik ta xichʼik ta mukʼ jecheʼ diosetike (Deut. 13:5-9). Li j-alkʼopetik yuʼun Baale solel skontrainojik xchiʼuk jpʼel ta yoʼontonik ti mu xkʼot ta pasel li kʼusi tskʼan tspas li Jeovae. ¿Mi staik-o van ti xkʼuxubinatike? ¿Mi kʼuxubaj van ta yoʼontonik skotol li ololetik ti muʼyuk smulik ti kuxul la xchikʼik ta smoton li Baale? (Kʼelo Proverbios 21:13; Jer. 19:5.) Ta melel, li vaʼ viniketik taje mi jaʼuk staik-o kʼuxubinel. Jaʼ yuʼun li Eliase laj yal mantal ti akʼo xichʼik milele, li jteklume la xchʼunik li mantale (1 Rey. 18:40).

20. ¿Kʼu yuʼun muʼyuk sbalil li kʼusi chalik li krixchanoetik ta sventa ti kʼuyelan laj yichʼik milel li j-alkʼopetik yuʼun Baale?

²⁰ Li ta jkʼakʼaliltike, oy krixchanoetik ti chalik ti muʼyuk lek li kʼusi kʼot ta pasel li ta vits Carmeloe. Oy buchʼutik chat-o yoʼontonik ti xuʼ van spak-o skʼoplalik ta spasel kʼusi chopol li buchʼutik chuvajibemik ta skoj li srelijionike. Kʼux ta alel, pe oy epal relijionetik kʼuchaʼal taje. Pe li Eliase maʼuk ti chuvajibem ta skoj li srelijione. Li kʼusi la spase, jaʼ ti la xchʼunbe smantal Jeova kʼalal laj yal mantal ti akʼo xichʼ milel li jecheʼ j-alkʼopetike. Ta yan xtoke, li melel yajtsʼaklomtak Cristoe snaʼojik ti mu xuʼ stsak stukʼik ta stojolal li buchʼutik chopolike, jech kʼuchaʼal la spas li Eliase. Moʼoj, li kʼusi tspasike jaʼ ti chchʼunik li mantal laj yalbe skotol li yajtsʼaklomtake, kʼalal xi laj yalbe li Pedroe: «Ticʼo ochel ta sna li avespadae. Li bochʼo ta xacʼ espadae jaʼ jech ta espada ta xcham ec» (Mat. 26:52). Li ta mas jelavele, jaʼ Jeovae stuk ta xichʼ talel tukʼilal ta stojolal li Jesucristoe.

21. ¿Kʼu yuʼun jaʼ jun slekil kʼelobil kuʼuntik li xchʼunel yoʼonton laj yakʼ ta ilel li Eliase?

²¹ Li melel yajtsʼaklomutik Cristoe skʼan xkakʼtik ta ilel ta jkuxlejaltik ti oy xchʼunel koʼontontike (Juan 3:16). Li Eliase lek laj yakʼbutik komel ta ilel. Li stuke jaʼ noʼox Jeova laj yichʼ ta mukʼ xchiʼuk jech laj yalbe yantik ti akʼo jech spasik eke. Ta stsatsal yoʼonton laj yakʼ ta ojtikinel ti jecheʼ li yichʼel ta mukʼ Baale, jun relijion ti jaʼ la stunes Satanás sventa tsnamajes krixchanoetik ta stojolal li Jeovae. Sventa xchapaj li kʼusi laj yichʼ chibalkʼoptaele, maʼuk la spat yoʼonton ta stuk noʼox, yuʼun jaʼ la spat yoʼonton ta stojolal Dios. Ta melel li Eliase tukʼ la spakbe skʼoplal li melel yichʼel ta mukʼ Diose. Jaʼ jun slekil kʼelobil ta sventa xchʼunel oʼontonal ti xuʼ jchanbetike.