Jaʼ jech la spasik kʼuchaʼal albatik yuʼun Jesus li Pedro xchiʼuk Juane, jaʼ yuʼun te xa oyik ta Jerusalen sventa chchapanik li kʼin Koltaele. Mu ta sjaliluke, la stam batel sbeik ek li Jesus xchiʼuk li lajunvoʼ yajtakboltake. Te xyalik tal ta Vits Olivatik kʼalal mal xa kʼakʼale, kʼalal chchʼay xa batel Kʼakʼale. Jaʼ jech, slajeb xa kʼakʼal ti jun yoʼonton echʼ li Jesuse, jaʼ to mi chaʼkuxie.

Mu ta sjaliluke kʼotik ta jteklum xchiʼuk yajtakboltak, vaʼun jaʼ te batik li ta na ti bu tspasik li kʼin Koltaele. Te une muyik batel ta eskalera sventa chbatik li ta mukʼta kuarto ta akʼole. Jaʼ te chapal la staik li kʼusitik chtun sventa xveʼ ta stukike. Xi laj yal li Jesuse: «Jech onoʼox oy tajek ta koʼonton ti jmoj jlajestik li veʼlil sventa kʼin Koltael liʼe, ti kʼalal mu to chkil jvokole». Jaʼ jech laj yakʼ ta aʼiel ti oy tajek ta yoʼonton chetʼes li kʼin koltaele (Lukas 22:15).

Oy xa ta sjayibal jabil ti nopem xaʼiik ti tsjelubtasbe sbaik jayibuk kopa ti noj ta vino li ta kʼin Koltaele. Jaʼ yuʼun kʼalal akʼbat jun kopa li Jesuse, la stoj ta vokol xchiʼuk xi laj yale: «Tsakik liʼe, jelubtasbo abaik batel ta jujuntal, yuʼun chkalboxuk avaʼiik ti liʼ ta ora xchiʼuk ta jelavele mu xa bu chkuchʼ li vino liʼe, jaʼ to mi vul li Ajvalilal yuʼun Diose» (Lukas 22:17, 18). Jamal xaʼibeik smelolal ti poʼot xa xcham li Jesuse.

Kʼalal yakal to li veʼel ta kʼin Koltaele, oy kʼusi toj labal sba la spas li Jesuse. Yuʼun vaʼi, la slokʼ li skʼuʼtak slapoj ta sbae xchiʼuk la stsak jlik pokʼ. Te une la skʼebbe yaʼlel jun lechlech boch ti te stsakoje. Yuʼun li kʼusi nopem xaʼiike jaʼ ti tspokbe yok yajvulaʼalik li krixchanoetike, o mi moʼoje jaʼ chalbeik akʼo spas li jun mosoile (Lukas 7:44). Pe li avie chʼabal te oy xkaltik li yajval nae, jaʼ yuʼun jaʼ lik spokbe yok li yajtakboltake. Jaʼ la spas jechuk junuk li yajtakboltake, pe mi junuk buchʼu jech la spas. ¿Mi jaʼ van ta skoj ti oy to buchʼutik muʼyuk lek xil sbaike? Kʼusiuk noʼox ti srasonale, pe kʼexavik tajek kʼalal pokbat yokik yuʼun li Jesuse.

Kʼalal jaʼ xa tspokbe yok Pedro li Jesuse, xi tsots laj yal li Pedroe: «Mi jaʼuk bu chkakʼ apok maʼ li koke». Xi la stakʼ li Jesuse: «Mi mu xavakʼ jpok li avoke, mu xuʼ xachiʼinun». Ta sjunul yoʼonton xi laj yal li Pedroe: «Kajval, maʼuk noʼox xapokbun li koke, pokbun xtok li jkʼob xchiʼuk jole». Pe labal to van sba laj yaʼi ti xi laj yal li Jesuse: «Li buchʼu atineme jaʼ xa noʼox skʼan pokbel li yoke, yuʼun sak sjunlejal. Sakoxuk li voʼoxuke, pe mu akotolikuk» (Juan 13:8-10).

La spokbe yok xlajchaʼvoʼal yajtakboltak li Jesuse, ¡kʼalal ta Judas Iskariote la spokbe yok! Vaʼun kʼalal laj xaʼox slap li skʼuʼtak ta sbae xchiʼuk ti kʼalal choti xaʼox ta veʼel ta mexae, xi la sjakʼe: «¿Mi xavaʼibeik smelolal li kʼusi la jpasboxuke? Li voʼoxuke ‹Jchanubtasvanej› xchiʼuk ‹Kajval›, xi chavalbeikun jkʼoplal. Lek ti jech chavalbeikune, yuʼun jaʼun. Jaʼ yuʼun chaʼa, mi la jpokboxuk avokik li voʼon ti Avajvalikun xchiʼuk ti Jchanubtasvanejun avuʼunike, jaʼ jech skʼan xapokbe aba avokik ek ti jechuke. Yuʼun laj xa kakʼ avilik, jech kʼuchaʼal la jpasboxuke, jaʼ jech skʼan xapasik ek ti jechuke. Chkalboxuk avaʼiik ta batsʼi melel: maʼuk mas mukʼ skʼoplal ta stojolal yajval li mosoile, mi jaʼuk mas mukʼ skʼoplal ta stojolal buchʼu takvan tal li buchʼu takbil tale. Mi anaʼojik li kʼusitik taje, xamuyubajik noʼox me mi jech chapasike» (Juan 13:12-17).

¡Toj kʼupil sba ti kʼu yelan akʼbat xchanik ti skʼan bikʼit xakʼ sbaike! Jaʼ jech, mu me stakʼ ti stuk xa noʼox xaʼi sbaik li yajtsʼaklomtake, mu me stakʼ ti tsots xa skʼoplal xaʼi sbaike xchiʼuk mu me stakʼ ti tskʼanik ti jaʼ akʼo xtunik li yantik ta stojolalike. Ti kʼusie jaʼ ti xchanbeik stalelal li Jesuse, pe maʼuk ti tspokbeik yok yantike, moʼoj, jaʼ ti skʼan oyuk ta yoʼonton ti bikʼit xakʼ sbaik sventa xtunik ta stojolal li yantike xchiʼuk ti parejouk stsakik ta ventae.

Li avi akʼobale laj xa yakʼbe xchan yajtakboltak Jesus ti skʼan bikʼit xakʼ sbaik kʼalal la spokanbe yoke. Kʼalal laj yoʼontonik yaʼel ta veʼel ta kʼin Koltaele, xi laj yal Jesus li kʼusi yaloj xa onoʼox Davide: «Li bochʼo coʼol coʼnton jchiʼuc, ti lec toʼox jpatoj coʼnton yuʼune, xchiʼuc ti jmoj toʼox chiveʼ jchiʼuque, icʼataj xa ta cajcontra noxtoc». Laje, xi laj yalbe smelolale: «Oy jun avuʼunik ti chakʼun ta kʼabale» (Salmo 41:9; Juan 13:18, 21).

La skʼelbe sba satik ta jujuntal li jtakboletike xchiʼuk xi la sjakʼike: «Kajval, maʼuk voʼon taje, ¿mi mu jechuk?». Kʼalal ta Judas jaʼ jech la sjakʼ ek. Vaʼun li Pedroe laj yalbe batel Juan ti akʼo sjakʼbe Jesus buchʼu ti ch-akʼvan ta kʼabale, yuʼun jaʼ te chotol ta stsʼel Jesus. Jech oxal, la snapʼan sba ta stiʼ yoʼonton li Jesuse xchiʼuk xi la sjakʼbee: «¿Buchʼu taje Kajval?» (Mateo 26:22; Juan 13:25).

Xi la stakʼ li Jesuse: «Jaʼ li buchʼu chkakʼbe li pan ta jtsʼaje». Vaʼun la stsʼaj span li ta setsʼ ti te oy ta mexae, laj yakʼbe li Judase xchiʼuk xi laj yalbee: «Ta melel, ta xbat li Xnichʼon krixchanoe, jech kʼuchaʼal tsʼibabil ta stojolale, pe ¡toj abol sba li vinik ti chakʼ ta kʼabal li Xnichʼon krixchanoe! Jaʼ mas lek jechuk ti muʼyukuk xvokʼe» (Juan 13:26; Mateo 26:24). Och Satanas ta stojolal li Judase. Jaʼ jech, la spasbe kʼusi tskʼan yoʼonton Satanas, vaʼun jaʼ jech kʼot li ta «xnichʼon lajelale» (Juan 6:64, 70; 12:4; 17:12).

Xi laj yalbe li Judase: «Li kʼusi anopoj chapase, paso ta ora». Ta skoj ti jaʼ sbainoj skʼejel takʼin li Judase, la snopik jtakboletik ti xi albat yuʼun Jesuse: «‹Bat mano li kʼusitik chtun kuʼuntik sventa kʼine›, o ti akʼo xbat yakʼbe jutuk li buchʼutik abol sbaike» (Juan 13:27-30). Pe maʼuk bat spas li Judase, yuʼun bat xa yakʼ ta kʼabal li Jesuse.

Oy kʼusi te la slikesbe skʼoplal ta kʼin Koltael li Jesuse, jaʼ jtos veʼel ti sba to velta jech la spase. La stsak jpech pan, la stoj ta vokol xchiʼuk la xut li pane, vaʼun laj yakʼbe li yajtakboltak sventa sveʼike. Xi laj yale: «Liʼe jaʼ smelolal li jbekʼtal ti chichʼ akʼel ta aventaike. Jech xapasilanik-o sventa jnaʼobil» (Lukas 22:19). Vaʼun la sjelubtasbe sbaik li pane xchiʼuk la sveʼik.

Laje la stsak jun kopa vino li Jesuse, la stoj ta vokol, vaʼun laj yakʼbe li yajtakboltake. Te une laj yuchʼik ta jujuntal xchiʼuk xi albatik yuʼun Jesus ta sventa taje: «Li kopa liʼe jaʼ smelolal li achʼ trato ta sventa li jchʼichʼel ti chichʼ malel ta aventaike» (Lukas 22:20).

Vaʼun laj yalbe yajtsʼaklomtak Jesus ti akʼo stabeik ta naʼel slajel jujun jabil ta 14 yuʼun nisane. Kʼalal jech tspasike jaʼ me chvul-o ta sjolik li kʼusi spasoj Jesus xchiʼuk Stot sventa xkolik lokʼel ta skʼob mulil xchiʼuk lajelal li krixchanoetik ti oy xchʼunel yoʼontonike. Yuʼun li kʼusi tsvules ta sjolik judaetik kʼalal tspasik li kʼin Koltaele jaʼ xkom to ta be, yan li kʼusi la slikes Jesuse jaʼ tsvules ta joltik ti tsta skolel skotol li krixchanoetik ti chchʼunik mantale.

Xi laj yalbe skʼoplal xchʼichʼel li Jesuse: «Chichʼ malel sventa ep buchʼutik tsta perton ta skoj [li] smulike». Jlom li buchʼutik tstaik perton ta sventa li kʼusi la spas Jesuse jaʼik li yajtakboltak ti tukʼ yakʼoj sbaike xchiʼuk li yan yajchankʼoptak ti tukʼ yakʼoj sbaik eke. Taje jaʼ me chchiʼinik ta ajvalil Jesus li ta Ajvalilal yuʼun Stote (Mateo 26:28, 29).

Kʼalal slajeb xa akʼobal la xchiʼin ta loʼil yajtakboltak li Jesuse, te laj yakʼbe xchan ti skʼan bikʼit xakʼ sbaik kʼalal la spokanbe yoke. ¿Kʼu yuʼun sta-o ti jech la spase? Yuʼun jamal xvinaj ti vokol chaʼiik ti bikʼit chakʼ sbaike. Akʼo mi ta sjunul yoʼonton chichʼik ta mukʼ Dios li jtakboletike, ta to svul yoʼontonik ta sventa ti buchʼu van mas mukʼ skʼoplal yuʼunike (Markos 9:33, 34; 10:35-37). Yuʼun lik svul sbaik yan velta ta skoj li vaʼ akʼobale.

Jaʼ jech, li jtakboletike «tsots lik svulilan sbaik xtok ta sventa ti buchʼu junukal mas mukʼ skʼoplal ilbil yuʼunike» (Lukas 22:24). ¡Laj van yat-o tajek yoʼonton Jesus taje! Pe ¿kʼusi van tspas un?

Muʼyuk bu stsak ta utel yajtakboltak Jesus ta skoj ti vaʼ yelan stalelalike, moʼoj, laj yakʼ ta ilel ti oy smalael yuʼune xchiʼuk xi lik yakʼbe snop li yajtakboltake: «Li ajvaliletik ta jteklumetike jpʼel xa xalik ta stojolal li buchʼutik sventainojike xchiʼuk ‹Jkʼuxubinvanejetik› chalbeik ti buchʼutik mukʼ skʼoplalik ti tspasvanik ta mantale. Pe mu me jechukoxuk kʼuchaʼal taje [...]. Yuʼun ¿buchʼu ti mas mukʼ skʼoplale, mi jaʼ li buchʼu chchoti ta veʼele o mi jaʼ li jtunele?». Vaʼun la svulesbe ta sjol yajtakboltak kʼu yelan yakʼoj ta ilel stalelal ta stojolalik, xi laj yale: «Yan li voʼone jaʼ jech kʼotemun ta atojolalik kʼuchaʼal jtunel» (Lukas 22:25-27).

Akʼo mi jpasmuliletik tajek li jtakboletike jmoj yiloj tal tsots svokolik xchiʼuk li Jesuse. Jaʼ yuʼun xi albatike: «Ta jpas jun trato xchiʼuk voʼoxuk, jech kʼuchaʼal spasoj jun trato xchiʼuk voʼon li Jtote, ta sventa jun ajvalilal» (Lukas 22:29). Jaʼ jech, tukʼ yoʼonton tstsʼakliik li Jesuse. Kʼalal la spas trato Jesus xchiʼukike jaʼ jech patbat yoʼontonik ti jpʼel skʼoplal chchiʼinik ta Ajvalilale xchiʼuk ti jmoj chventainvanike.

Akʼo mi toj labal sba kʼusi spatoj-o yoʼonton li jtakboletike, jpasmuliletik to xchiʼuk oy kʼusitik vokol chaʼiik ta spasel. Xi albatik yuʼun li Jesuse: «Li Satanase yaloj mantal ti akʼo xavichʼik lilinel akotolik kʼuchaʼal trigoe», yuʼun kʼalal chichʼ lilinele chtanij batel (Lukas 22:31). Jech xtok xi pʼijubtasatike: «Li akʼobal liʼe chavichʼ makbel avok akotolik ta jkoj, yuʼun xi tsʼibabile: ‹Ta jyayijes li jchabichije, vaʼun ta spuk sbaik batel li chijetike›» (Mateo 26:31; Zacarías 13:7).

Pe xi laj yal ta sjunul yoʼonton li Pedroe: «Manchuk mi tsmak yok skotolik ta akoj, ¡li voʼone mi jaʼuk bu ta jmak kok!» (Mateo 26:33). Xi laj yalbe Pedro li Jesuse: li akʼobal liʼe laj xaʼox apʼajun kʼalal skʼan toʼox x-okʼ ta xchaʼkojal jkot kotse. Pe xi to laj yal li Jesuse: «Jkʼanoj xa vokol ta atojolal sventa mu xchʼay li xchʼunel avoʼontone; vaʼun tsatsubtasbo yoʼonton avermanotak kʼalal mi asutesoj xaʼox avoʼontone» (Lukas 22:32). Akʼo mi jech, xi tsots yoʼonton laj yal li Pedroe: «Manchuk mi koʼol xijchamutik, mi jaʼuk onoʼox ta jpʼajot» (Mateo 26:35). Jaʼ jech laj yal li yan jtakboletik eke.

Xi laj yalbe yajchankʼoptak li Jesuse: «Liʼ to ta jchiʼinoxuk jlikeluke. Chasaʼikun; pe jech kʼuchaʼal laj kalbeik li judaetike: ‹Mu xuʼ te xabatik ti bu chibate›, jaʼ jech chkalboxuk li avi eke». Xi to laj yale: «Chkakʼboxuk jun achʼ mantal: kʼano me abaik ta jujuntal; jech kʼuchaʼal jkʼanojoxuke jechuk xakʼan abaik ta jujuntal ek li voʼoxuke. Mi chakʼan abaik ta jujuntale, jaʼ jech tsnaʼ skotolik ti voʼoxuk kajchankʼopoxuke» (Juan 13:33-35).

Kʼalal laj yaʼi Pedro ti muʼyuk xa bu jal te chchiʼinatik yuʼun li Jesuse, xi la sjakʼbee: «¿Bu chabat Kajval?». Xi la stakʼe: «Mu xuʼ te xabat avi ti bu chibate, pe chabat ta tsʼakal». Labal to sba laj yaʼi li Pedroe, jech oxal xi laj yale: «Kajval, ¿kʼu yuʼun ti mu xuʼ xibat avi ti bu chabate? Chkakʼ jkuxlejal ta atojolal» (Juan 13:36, 37).

Vaʼun jaʼ lik yalbe skʼoplal Jesus kʼalal la stak batel ta cholmantal ta Galilea li yajtakboltake, laj yalbe ti mu me xichʼ batel yav stakʼinik xchiʼuk smoralike (Mateo 10:5, 9, 10). Laje xi jakʼbatike: «¿Mi mu jechuk ti muʼyuk kʼusi la spas palta avuʼunike?». Xi la stakʼike: «¡Muʼyuk!». Pe ¿kʼusi van skʼan spasik batel un? Xi albatik yuʼun li Jesuse: «Pe li avi une akʼo me yichʼ batel li buchʼu oy yav stakʼine, akʼo me stsak xtok li smorale; jech xtok, akʼo xchon li skʼuʼ slapoj ta sba sventa sman junuk yespada li buchʼu chʼabal yuʼune. Yuʼun chkalboxuk avaʼiik ti chkʼot ta pasel ta jtojolal li kʼusi tsʼibabile, jaʼ xkaltik liʼe: ‹Te laj yichʼ kapbel skʼoplal ta stojolal li buchʼutik toj chopolike›. Yuʼun yakal xa chkʼot ta pasel li kʼusitik jaʼ jkʼoplale» (Lukas 22:35-37).

Jaʼ yakal chalbe skʼoplal Jesus kʼalal chichʼ jokʼanel ta jtel teʼ xchiʼuk li jpaschoplejaletike. Mi laje, ta xilik tsatsal kontrainel li yajtsʼaklomtake. Pe chapal xa chaʼi sbaik, jech oxal xi laj yalike: «Kajval, ¡kʼelo avil!, oy liʼ chib espadae». Xi albatik yuʼun li Jesuse: «Lek xa noʼox jech» (Lukas 22:38). Ta skoj ti yichʼoj chib yespadaike, oy kʼusi yan tsots skʼoplal akʼbat xchanik yuʼun li Jesuse.

Te to oyik ta kuarto ta akʼol li Jesus xchiʼuk yajtakboltak kʼalal laj xaʼox yoʼontonik li ta veʼel sventa Snaʼobil slajele. Xi la spatbe yoʼonton li yajtakboltake: «Mu me xavat avoʼontonik. Akʼo xchʼunel avoʼontonik ta stojolal Dios xchiʼuk akʼo xchʼunel avoʼontonik ta jtojolal ek» (Juan 13:36; 14:1).

Jaʼ jech, xi laj yalbe tukʼil yajtakboltak ti kʼu yuʼun skʼan mu xat yoʼontonik ta skoj ti mu xa bu te chchiʼinatik yuʼun li Jesuse: «Oy ep avilal bu stakʼ xijnaki li ta sna Jtote. [...] Kʼalal mi la jtam batel jbe sventa chbat jchapanboxuk avavilike, chisut tal yan velta, vaʼun ta jchʼamoxuk jtuk li ta nae, yuʼun jech teuk oyoxuk ek ti bu oyune». Pe mu xaʼibeik smelolal jtakboletik ti jaʼ yakal chalbe skʼoplal Jesus ti chbat ta vinajele. Jaʼ yuʼun xi la sjakʼ li Tomase: «Kajval, mu jnaʼkutik bu chabat. ¿Kʼuxi xa noʼox ta jnaʼkutik bu li sbelele?» (Juan 14:2-5).

Xi la stakʼ li Jesuse: «Voʼon li beune, voʼon li melelune xchiʼuk voʼon li kuxlejalune». Sventa xuʼ x-ochik li ta sna Stot te ta vinajele, skʼan xakʼ xchʼunel yoʼontonik ta stojolal li Jesuse, ta sventa li chanubtasel chakʼe xchiʼuk ti xchanbeik li stalelale. Xi laj yal li Jesuse: «Muʼyuk buchʼu xuʼ xtal ta stojolal li Totile, jaʼ noʼox ta jventa» (Juan 14:6).

Ta skoj ti tsʼetel tajek xchikin ta yaʼiel Felipe li kʼusi chal Jesuse, xi la sjakʼe: «Kajval, akʼbun kilkutik li Totile, vaʼun muʼyuk xa kʼusi mas ta jkʼankutik». Xaval yaʼele tskʼan tskʼelbe jtosuk svinajeb smukʼulal li Diose, jech kʼuchaʼal li kʼusi akʼbat yilik yuʼun Dios li Moisese, li Eliase xchiʼuk li Isaiase. Pe mas to tsots skʼoplal kʼusi yiloj li jtakboletike, jaʼ mu sta taje. Jech kʼuchaʼal xi albatik yuʼun li Jesuse: «Jal xa tajek ti liʼ jchiʼinojoxuke, Felipe, akʼo mi jech, ¿mi mu to van xavojtikinun? Yuʼun yiloj xa Totil ek li buchʼu yilojune». Ta melel, jamal laj yakʼ ta ilel ta stalelal stuk kʼu yelan stalelal Stot li Jesuse. Jaʼ yuʼun chaʼa, kʼalal la xchiʼinik ta nakleje xchiʼuk ti laj yilik kʼu yelan stalelale, xkoʼolaj kʼuchaʼal laj yilbeik sat xkaltik li Totile. Ta melel, jaʼ mas mukʼ skʼoplal li Totile, jaʼ mu sta li Nichʼonile, jech oxal xi laj yal li Jesuse: «Maʼuk chlokʼ ta koʼonton jtuk li kʼusitik chkalboxuke» (Juan 14:8-10). Laj yakʼ venta jtakboletik ti jaʼ te chlik talel ta stojolal Stot Jesus li chanubtasel akʼbatike.

Yilojik xa li kʼusitik toj labalik sba tspas Jesuse xchiʼuk yabinojik li lekil aʼyejetik chcholbe skʼoplal ta sventa li Ajvalilal yuʼun Diose. Vaʼun xi albatike: «Ti buchʼu chakʼ xchʼunel yoʼonton ta jtojolale, jaʼ jech abtelal tspas kʼuchaʼal ta jpase; xchiʼuk mas to mukʼ abtelal tspas, jaʼ xkom to liʼe» (Juan 14:12). Pe maʼuk tskʼan chal Jesus ti mas to mukʼtik skʼelobil juʼelal tspas li yajchankʼoptake, ti jaʼ mu sta li stuke, moʼoj, jaʼ yakal chalbe skʼoplal ti mas jal chcholik mantal li stukike, ti mas ep bu chcholik mantale xchiʼuk ti mas ep krixchanoetik chcholbeik mantale.

Maʼuk me skʼan xal ti batsʼi tenbil xa chkomik ti chbat li Jesuse. Moʼoj, yuʼun xi ch-albatike: «Kʼusiuk noʼox ti chakʼanik ta jbie chkakʼboxuk». Pe maʼuk noʼox taje, yuʼun xi to laj yale: «Vaʼun ta jkʼanbe Totil ti akʼo yakʼboxuk yan jkoltavanej ti te oy-o ta atojolalik sbatel osile, jaʼ li chʼul espiritu ti chakʼ ta naʼel li kʼusi melele» (Juan 14:14, 16, 17). Jpʼel skʼoplal albatik ti chichʼik chʼul espiritue, ti jaʼ yan jkoltavanej chkʼot yuʼunike. Taje jaʼo kʼot ta pasel li ta skʼakʼalil Pentekostese.

Xi laj yal li Jesuse: «Mu xa bu jal chilun li krixchanoetike, yan li voʼoxuke chavilikun, yuʼun kuxulun xchiʼuk chakuxiik ek» (Juan 14:19). Maʼuk noʼox chilik xchiʼuk sbekʼtal ta jelavel kʼalal mi chaʼkuxiem xaʼoxe, yuʼun chichʼik chaʼkuxesel ta tsʼakal sventa xkuxiik ta vinajel kʼuchaʼal kuxlejal ti mu xvinaj ta kʼelele.

Vaʼun oy kʼusi laj yalbe skʼoplal Jesus ti jamal ta aʼiele: «Jaʼ skʼanojun li buchʼu xchʼamoj li jmantaltak xchiʼuk ti chchʼune. Jech xtok, chkʼanat yuʼun Jtot li buchʼu skʼanojune, vaʼun ta jkʼan ek xchiʼuk jamal chkakʼ jba ta ilel ta stojolal». Xi albat yuʼun jun jtakbol ti Judas sbie, ti Tadeo chalbeik xtoke: «Kajval, ¿kʼu yuʼun ti jamal chavakʼ aba ta ilel ta jtojolalkutik ta tsʼakale, ti jaʼ muʼyuk ta stojolal li krixchanoetike?». Xi la stakʼ li Jesuse: «Mi oy buchʼu skʼanojune, chchʼun li kʼusi chkale, vaʼun chkʼanat yuʼun li Jtote [...]. Muʼyuk skʼanojun li buchʼu muʼyuk chchʼun kʼusi chkale» (Juan 14:21-24). Ta melel, mu xkoʼolajik kʼuchaʼal yajtsʼaklomtak Kristo li krixchanoetike, yuʼun mu xakʼik venta ti jaʼ be, ti jaʼ kʼusi melel xchiʼuk ti jaʼ kuxlejal li Jesuse.

Poʼot xa xbat li Jesuse. Jaʼ yuʼun chaʼa, ¿kʼuxi van chvul ta sjol yajchankʼoptak skotol li kʼusi akʼbat xchanike? Xi albatik yuʼun li Jesuse: «Li jkoltavanej ti jaʼ li chʼul espiritue, ti jaʼ tstak tal ta jbi li Totile, jaʼ chchanubtasoxuk skotol xchiʼuk jaʼ tsvules ta ajolik skotol li kʼusi kalojboxuke». Xpatet to yoʼonton jtakboletik kʼalal laj yaʼiik taje, yuʼun yakʼojik xa venta ti toj tsots sjuʼel li chʼul espiritue. Xi to albatike: «Chkakʼboxuk komel li jun oʼontonale; chkakʼboxuk li jun oʼontonal kuʼune. [...] Mu me xavat avoʼontonik xchiʼuk mu me xa-alubik ta xiʼel» (Juan 14:26, 27). Jaʼ yuʼun oy srasonal ti junuk-o yoʼonton li jchankʼopetike, yuʼun chbeiltasatik xchiʼuk chchabiatik yuʼun li Stot Jesuse.

Poʼot xa me xvinaj ti chchabiatik yuʼun li Diose. Xi albatik yuʼun li Jesuse: «Chtal xa li ajvalil ta balumile, akʼo mi jech, muʼyuk bu sventainojun» (Juan 14:30). Akʼo mi och Diablo ta yoʼonton li Judase xchiʼuk ti pasat ta mantale, muʼyuk me kʼusi vokol chaʼi ta spasel li Jesuse xchiʼuk maʼuk me jpasmulil ti xuʼ stunesat yuʼun Satanas sventa xchopol kʼopta li Diose. Jech xtok, mu me kʼusi stakʼ spas Diablo sventa smak ta be ti chcham li Jesuse. ¿Kʼu yuʼun moʼoj? Yuʼun xi laj yal li Jesuse: «Jaʼ jech yakal ta jpas ti kʼu yelan yalojbun mantal li Totile». Kʼuchaʼal chkakʼtik ventae, batsʼi muʼyuk bu xchibet yoʼonton ti chchaʼkuxesat yuʼun Stote (Juan 14:31).

Li Jesuse toj lek la xchiʼin ta loʼil yajtakboltak ti tukʼ yakʼoj sbaik sventa tspatbe yoʼontone. Jal xa ikʼ, yikʼaluk van echʼem xa oʼlol akʼobal. Vaʼun xi lik yal jun lokʼolkʼop ti chkʼot ta oʼontonale:

«Voʼon li melel teʼel tsʼusubune, jaʼ jtsʼunolajel li Jtote.» (Juan 15:1.) Li lokʼolkʼop laj yalbe skʼoplale xkoʼolaj tajek kʼuchaʼal jun lokʼolkʼop ti oy xa ta sjayibal siglo laj yichʼ alel ta sventa li jteklum Israele, ti jaʼ sbi teʼel tsʼusub yuʼun Jeovae (Jeremías 2:21; Oseas 10:1, 2). Pe chpʼajatik yuʼun Jeova li jteklum taje (Mateo 23:37, 38). Jaʼ yuʼun li kʼusi chlik yal Jesuse sba to velta chaʼiik li jtakboletike. Jaʼ skʼoplal Jesus li teʼel tsʼusub ti yakal tstsʼun li Stote, ti te lik talel kʼalal laj yichʼ tʼujel ta chʼul espiritu ta sjabilal 29 ta jkʼakʼaliltike. Pe taje maʼuk noʼox skʼoplal Jesus li teʼel tsʼusube, oy to kʼusi smakoj batel. Xi laj yale:

«Skotol li skʼobkʼobtak tsʼusub oy ta jtojolal ti muʼyuk chakʼ sate, chtuchʼ lokʼel [li Jtote], yan li butik chakʼ sate chichʼ tuchʼbel skʼobkʼobtak sventa chakʼ mas sat. [...] Jaʼ jech kʼuchaʼal mu xakʼ sat li skʼobkʼobtak tsʼusub kʼalal muʼyuk te tsakal ta teʼel tsʼusube, jaʼ jech mu xasatinik ek mi muʼyuk te oyoxuk ta jtojolale. Voʼon li teʼel tsʼusubune, li voʼoxuke skʼobkʼoboxuk teʼel tsʼusub.» (Juan 15:2-5.)

Laj yalbe yajchankʼoptak ti tukʼ yakʼoj sbaik ti tstakbe tal chʼul espiritu sventa xkʼot ta yajkoltaobbailik kʼalal chʼabal xaʼox liʼ oy li Jesuse. Vaʼun kʼalal echʼem xaʼox 51 kʼakʼale laj yichʼik chʼul espiritu li jtakboletike, jaʼ jech kʼotik ta skʼobkʼobtak li teʼel tsʼusube. Jaʼ yuʼun skʼan me jmoj oyik xchiʼuk Jesus li skʼobkʼobtak teʼ xkaltik taje. ¿Kʼu yuʼun?

Xi laj yalbe smelolale: «Ep me tsatin li buchʼu te oy-o ta jtojolale xchiʼuk ti te oyun-o ta stojolal eke; yuʼun muʼyuk kʼusi xuʼ xapasik ta jyalel mi achʼakoj abaik ta jtojolale». Li skʼobkʼobtak teʼe, jaʼ xkaltik, li yajchankʼoptak Jesus ti tukʼ yakʼoj sbaike, toj ep me chakʼ satik, ta me xchanbeik stalelal Jesus kʼalal chalbeik skʼoplal yan krixchanoetik li Ajvalilal yuʼun Diose xchiʼuk kʼalal tspasik ta yajchankʼoptak Jesus li yan krixchanoetike. Pe ¿kʼusi van tsnuptanik li buchʼutik mu jmojuk oyik xchiʼuk Jesuse xchiʼuk ti muʼyuk chakʼ satike? Xi laj yal li Jesuse: «Li buchʼu muʼyuk te oy-o ta jtojolale [...] chichʼ jipel lokʼel». Pe xi to laj yale: «Mi te oyoxuk-o ta jtojolale xchiʼuk mi te oy-o ta atojolalik li kʼusitik kaloje, kʼanik ti kʼusiuk noʼox chakʼanike, vaʼun cha-akʼbatik» (Juan 15:5-7).

Vaʼun oy kʼusi lik yalbe skʼoplal ti yaloj xa onoʼox chib veltae: jaʼ ti jchʼunbetik li smantaltake (Juan 14:15, 21). Vaʼun oy kʼusi xi toj tsots skʼoplal laj yal sventa chakʼ ta ilel yajchankʼoptak ti yuʼun yakal chchʼunbeik smantale: «Jkʼanojoxuk-o me mi chachʼunik li jmantaltake, jaʼ jech kʼuchaʼal skʼanojun-o li Totil ta skoj ti ta jchʼunbe li smantaltake». Pe maʼuk noʼox akʼo skʼanik li Dios xchiʼuk Xnichʼone, yuʼun xi laj yal li Jesuse: «Jaʼ jmantal liʼe: ti jaʼ jech xakʼan abaik ta jujuntal kʼuchaʼal jkʼanojoxuke. Muʼyuk buchʼu yan ti toj echʼ noʼox snaʼ xkʼanvane, jaʼ noʼox li buchʼu chakʼ xkuxlejal ta stojolal li yamigotake. Kamigooxuk me mi chachʼunik li jmantale» (Juan 15:10-14).

Uni jayib xa noʼox ora skʼan xakʼ ta ilel Jesus ti skʼanoj tajek li buchʼutik chakʼ xchʼunel yoʼonton ta stojolale, yuʼun chakʼ xkuxlejal ta stojolalik. Jaʼ yuʼun ti kʼu yelan skʼanojan li yajchankʼoptak akʼo mi xil svokole, jaʼ me skʼan xtijbat-o yoʼontonik sventa jechuk akʼo skʼan sbaik ta jujuntal ek. Yuʼun jaʼ chichʼik-o ojtikinel mi jech skʼanoj sbaike, jech kʼuchaʼal xi xa onoʼox yaloj Jesuse: «Mi chakʼan abaik ta jujuntale, jaʼ jech tsnaʼ skotolik ti voʼoxuk kajchankʼopoxuke» (Juan 13:35).

Skʼan snopik lek jtakboletik kʼu yuʼun ti «kamigooxuk», x-utatik yuʼun li Jesuse. Xi chapbatik smelolal kʼu yuʼun ti jech albatike: «Kamigooxuk xa chkalboxuk, yuʼun laj xa kakʼ anaʼik skotol li kʼusitik kaʼioj tal ta stojolal li Jtote». ¡Toj kʼupil xa noʼox sba ti kʼusi staojike, yuʼun jaʼ yamigoik tajek li Jesuse xchiʼuk snaʼojik xa li kʼusi albat yuʼun Stote! Pe sventa skʼupinik-o li matanal taje skʼan me ‹satinik-o batel›. Yuʼun oy kʼusi tstaik kʼuchaʼal xi laj yal Jesus mi jech la spasike: «Vaʼun jaʼ jech chakʼboxuk Totil ti kʼusiuk noʼox chakʼanbeik ta jbie» (Juan 15:15, 16).

Kʼalal skʼanoj sbaik li skʼobkʼobtak teʼe, jaʼ xkaltik, li yajchankʼoptak Jesuse, jaʼ me chkoltaatik sventa xkuch yuʼunik li kʼusitik tsnuptanik ta tsʼakale. Albatik yuʼun Jesus ti chkontrainatik yuʼun li balumile, pe xi patbat yoʼontonike: «Mi tspʼajoxuk li balumile, xanaʼik me ti voʼon baʼyel la spʼajikun eke. Ti teuk kapaloxuk ta balumile skʼanojoxuk ti jechuke, yuʼun jaʼ yuʼunoxuk jechuk li balumile. Pe li voʼoxuke maʼuk te akʼoplalik ta balumil, [...] jaʼ yuʼun spʼajojoxuk li balumile» (Juan 15:18, 19).

Xi laj yal Jesus xtok kʼu yuʼun chkontrainatik yuʼun li balumile: «Skotol li kʼusitik vaʼ yelan tspasboxuke jaʼ ta skoj jbi, yuʼun mu xojtikinik li Buchʼu la stakun tale». Jech xtok, li buchʼutik tskontrainik Jesuse jaʼ tsta-o smulik li skʼelobiltak juʼelal la spase, xi laj yale: «Ti muʼyukuk la jpas ta stojolalik li abtelaletik ti muʼyuk buchʼu jech spasoje, muʼyuk smulik ti jechuke; pe li avi une laj xa yilik li abtelaletik jpasoje, laj xa spʼajikun xchiʼuk laj xa spʼajik ek li Jtote». Ta melel, yakal chkʼot ta pasel jun albil kʼop yuʼunik ti jech xtiʼet sjolike (Juan 15:21, 24, 25; Salmo 35:19; 69:4).

Laj yal yan velta Jesus ti tstakbe tal yajkoltaobbailike, jaʼ li chʼul espiritue. Li tsatsal juʼelal taje xuʼ staik skotol li yajchankʼoptake xchiʼuk jaʼ chkoltaatik sventa satinik-o batel, jaʼ xkaltik, ti ‹chalbeik-o batel skʼoplale› (Juan 15:27).

Chapalik xa sventa chlokʼik batel li ta kuarto ta akʼol ti bu echʼ yuʼunik kʼin Koltael li Jesus xchiʼuk yajtakboltake. Vaʼun kʼalal tojobtasatik xaʼox ep ta velta yuʼun li Jesuse, xi to albatike: «Ti jech laj kalboxuke jaʼ sventa mu xavichʼ makbel avokik». ¿Kʼu yuʼun sta-o ti jech pʼijubtasatike? Xi albatike: «Chavichʼik nutsel lokʼel li ta nail tsobobbaile. Jech onoʼox ta melel, chkʼot skʼakʼalil ti skotol li buchʼutik tsmiloxuke tsnopik ti tspasik chʼul abtelal ta stojolal Diose» (Juan 16:1, 2).

Yikʼaluk van lik yat-o yoʼonton jtakboletik li kʼusi albatike. Akʼo mi albilik xa onoʼox yuʼun Jesus ti chkontrainatik yuʼun li krixchanoetike, muʼyuk toʼox bu jamal albilik ti chmilatike. ¿Kʼu yuʼun muʼyuk? Xi laj yal li Jesuse: «Muʼyuk laj kalboxuk ta slikebal, yuʼun liʼ toʼox jchiʼinojoxuke» (Juan 16:4). Pe yakal tspʼijubtas li yajtakboltak ta skoj ti chbat xae. Vaʼun jaʼ van chkoltaatik sventa mu smak yokik ta tsʼakal.

Xi to laj yal li Jesuse: «Chisut batel ta stojolal li Buchʼu la stakun tale, akʼo mi jech, mi junuk buchʼu xi tsjakʼbun avuʼunike: ‹¿Bu chabat?›». Yuʼun li vaʼ akʼobale laj toʼox sjakʼik ti bu chbate (Juan 13:36; 14:5; 16:5). Pe li avie chiʼik tajek ta skoj li kʼusi naka to albatike xchiʼuk tsvul tajek yoʼontonik. Jech oxal muʼyuk xa la sjakʼbeik Jesus ta sventa li smukʼulal tstae xchiʼuk ti kʼusi sbalil tstaik li buchʼutik chichʼik ta mukʼ ta melel li Diose. Xi laj yal li Jesuse: «Ta skoj ti jech laj kalboxuke naka at-oʼonton batem ta avoʼontonik» (Juan 16:6).

Vaʼun xi la xchapbe smelolal li Jesuse: «Jaʼ sventa alekilalik ti chibate. Yuʼun mi muʼyuk bu chibate, muʼyuk bu chtal ta atojolalik li jkoltavaneje, pe mi libate ta jtakboxuk tal maʼ taje» (Juan 16:7). Jaʼ jech, jaʼ to xuʼ staik chʼul espiritu li jchankʼopetik kʼalal mi cham xaʼox li Jesuse xchiʼuk mi chaʼkuxi xaʼoxe. Jaʼ to jech xuʼ stakbe tal yajkoltaobbailik skotol li yajchankʼoptak ti buyuk noʼox oyik ta spʼejel Balumile.

Li chʼul espiritue «jamal chakʼbe snaʼ krixchanoetik ta sventa li smulike, ta sventa li tukʼilale xchiʼuk ta sventa li chapanele» (Juan 16:8). Ta melel, jamal chakʼ ta ilel ti chʼabal xchʼunel yoʼontonik ta stojolal Xnichʼon Dios li krixchanoetike. Kʼalal chmuy batel ta vinajel li Jesuse jaʼ me chakʼ ta ilel ti tukʼ stalelale xchiʼuk jaʼ me chakʼ ta ilel ti sta-o tsots xichʼ chapanel li Satanase, «li ajvalil ta balumil liʼe» (Juan 16:11).

Xi to laj yal li Jesuse: «Oy to ep kʼusitik ta jkʼan chkalboxuk, pe mu stsʼik avuʼunik li avie». Pe mi akʼbatik li chʼul espiritue jaʼ chbeiltasatik sventa xaʼibeik smelolal «skotol li kʼusi melele» xchiʼuk jaʼ chkuxiik-o (Juan 16:12, 13).

Tskʼan tajek tsnaʼik jtakboletik kʼusi skʼan xal ti xi laj yal li Jesuse: «Mu xa jaluk skʼan ti muʼyuk xa chavilikune, pe jech xtok, mu xa jaluk skʼan ti chavilikune». La sjakʼbe sbaik ta jujuntal kʼusi van smelolal li kʼusi laj yale. Laj yakʼ venta Jesus ti oy kʼusi tskʼan tsjakʼik jtakboletik ta sventa taje, jaʼ yuʼun xi laj yale: «Chkalboxuk avaʼiik ta batsʼi melel: Cha-okʼik xchiʼuk xa-avetik ta at-oʼonton, yan li krixchanoetike xkuxet noʼox yoʼontonik; akʼo mi chavat avoʼontonik, pe chkʼataj ta xkuxetel oʼontonal li yatel avoʼontonike» (Juan 16:16, 20). Kʼalal la smilik Jesus ta mal kʼakʼale, xkuxet tajek yoʼontonik li jnitvanejetik ta relijione, yan li yajchankʼoptak Jesuse chat tajek yoʼontonik. ¡Vaʼun kʼalal chaʼkuxi li Jesuse kʼataj ta xkuxetel oʼontonal li yatel yoʼontonike! Jech-o xkuxet yoʼontonik kʼalal akʼbatik chʼul espiritu yuʼun li Diose.

Te une lik yalbe skʼoplal Jesus kʼu yelan chaʼi jun ants kʼalal chvokʼ yol sventa tskoʼoltas kʼu yelan chaʼi sba li yajtakboltake, xi laj yale: «Kʼalal yakal ch-alaj li antse oy svokol, yuʼun kʼot xa yorail ch-alaj; pe kʼalal vokʼem xaʼox yuʼun li uni olole, mu xa xvul ta sjol li stsatsal vokol la snuptane, yuʼun xkuxet yoʼonton ti vokʼ xa yuʼun jun neneʼ ta balumile». Vaʼun xi la spatbe yoʼonton li yajtakboltake: «Jaʼ jech li voʼoxuk eke, oy avokolik li avie; pe chkiloxuk yan velta, vaʼun xkuxet xa avoʼontonik xchiʼuk muʼyuk buchʼu tspojboxuk li xkuxetel avoʼontonike» (Juan 16:21, 22).

Muʼyuk to bu skʼanik-o vokol ta sbi Jesus li jtakboletik avie. Akʼo mi jech, xi albatik yuʼun li Jesuse: «Li vaʼ kʼakʼale ta jbi chakʼanbeik vokol li Totile». Pe ¿kʼu yuʼun ti jech xa skʼan spasike? Maʼuk ti mu skʼan xtakʼbatik yuʼun li Totile, yuʼun xi albatik yuʼun li Jesuse: «Kʼux chaʼioxuk li Totile, yuʼun kʼux chavaʼiikun [...] ti talemun ta yajkʼopojel li Diose» (Juan 16:26, 27).

Ta skoj ti patbat yoʼontonik yuʼun Jesus li jtakboletike, xi xmuyubaj laj yalike: «Ta skoj taje ta jchʼunkutik ti likemot tal ta stojolal li Diose». Pe poʼot xa xakʼik ta ilel mi jpʼel skʼoplal xchʼunojik. Yuʼun xi albatik yuʼun Jesus li kʼusi poʼot xa xkʼot ta pasele: «¡Kʼelo avilik! Chkʼot yorail, ta melel kʼot xa yorail ti chavichʼik pukel batel ta jujuntal ta anaike xchiʼuk ti jtuk chaviktaikune». Pe xi patbat yoʼontonike: «Jaʼ jech laj kalboxuk sventa junuk avoʼontonik ta jtojolal. Chavil tsots avokolik liʼ ta balumile, pe ¡tsotsuk avoʼontonik!, jtsaloj xa li balumile» (Juan 16:30-33). Ta melel, muʼyuk bu chtenatik komel yuʼun li Jesuse. Jech xtok spatoj lek yoʼonton ta stojolalik ti tstsal yuʼunik ek li balumil kʼuchaʼal la stsal stuke. ¿Kʼusi skʼan spasik sventa stsal yuʼunike? Jaʼ kʼalal tukʼ yoʼonton tspasik batel li kʼusi tskʼan Diose, akʼo mi x-ilbajinatik yuʼun li Satanas xchiʼuk sbalumil sventa mu tukʼuk xakʼ sbaike.

Ta skoj ti skʼanoj tajek yajtakboltak li Jesuse, laj xa onoʼox yalilanbe tal ti jpʼel skʼoplal ti poʼot xa xbate. Vaʼun la skʼel muyel vinajel xchiʼuk xi la skʼopon li Stote: «Toybo skʼoplal anichʼon sventa tstoybot akʼoplal ek li anichʼone, jech kʼuchaʼal laj avakʼbe sventain skotol krixchanoetike, jaʼuk me jech akʼo yakʼbe xkuxlejal sbatel osil skotol li buchʼutik laj avakʼbee» (Juan 17:1, 2).

Kʼuchaʼal chkiltike, toj tsots skʼoplal chaʼi Jesus ti akʼo xichʼ toybel skʼoplal li Diose. Jech xtok, chakʼ tajek jmuyubajeltik li spatobil oʼontonal ta sventa li kuxlejal sbatel osil ti laj yalbe skʼoplal Jesuse. Jaʼ jech, ta skoj ti jaʼ ‹sventainoj skotol krixchanoetik› li Jesuse xuʼ jamal xal ti tstabeik sbalil skotol krixchanoetik ti chakʼ ta matanal xkuxlejale. Pe mu me skotoluk krixchanoetik tstaik li bendision taje. ¿Kʼu yuʼun ti jlom noʼox buchʼutik tstabeik sbalile? Yuʼun jaʼ noʼox tstabeik sbalil ti chakʼ ta matanal xkuxlejal Jesus li buchʼutik jech tspasik kʼuchaʼal xi laj yale: «Jaʼ skʼoplal kuxlejal sbatel osil liʼe, ti ta xojtikinikote, li jun noʼox melel Diosote xchiʼuk ti chojtikinik ek li buchʼu la atak tale, li Jesukristoe» (Juan 17:3).

Skʼan xkojtikintik lek li Totil xchiʼuk Nichʼonile, jaʼ jech, skʼan xkamigointik xchaʼvoʼalik. Skʼan jaʼ jechuk jnopbentik kʼuchaʼal li Jeova xchiʼuk Jesus ta sventa ti kʼusiuk noʼox ta jpastike. Maʼuk noʼox, yuʼun skʼan jchanbetik slekil talelalik xtok sventa jaʼ jechuk jtsaktik ta mukʼ li yantike. Pe skʼan me xkakʼtik venta un ti maʼuk toj tsots skʼoplal li kuxlejal sbatel osil ta jtatik ta tsʼakale, jaʼ me mas toj tsots skʼoplal li stoybel skʼoplal Diose. Xi to laj yal batel sloʼil li Jesuse:

«Laj xa jtoybot akʼoplal liʼ ta sba balumile, yuʼun tsuts xa kuʼun li abtelal laj avakʼbun akʼo jpase. Jech oxal li avie, Tot, toybun jkʼoplal ta axokon, jech kʼuchaʼal toybil toʼox jkʼoplal ta axokon kʼalal skʼan toʼox xlik tal stsʼunbal li krixchanoetike.» (Juan 17:4, 5.) Li kʼusi oy ta yoʼonton Jesuse jaʼ ti akʼo xtoybat skʼoplal yan velta ta vinajel kʼalal mi laj yichʼ chaʼkuxesele.

Pe muʼyuk chʼayem xaʼi Jesus li kʼusi kʼotem ta pasel yuʼun kʼalal la xchol mantale, xi laj yale: «Laj xa kakʼ ta ojtikinel abi ta stojolal li krixchanoetik ti laj avakʼbune, ti laj yichʼik lokʼesel ta balumile. Jaʼ toʼox avuʼun, pe laj avakʼbun, vaʼun xchʼunojik li akʼope» (Juan 17:6). Pe maʼuk noʼox lokʼ ta ye sbi Jeova kʼalal la xchol mantal li Jesuse, moʼoj, yuʼun la skolta li yajtakboltak sventa snaʼik kʼusi smakoj li biil taje, ti kʼu yelan stalelal li Diose xchiʼuk ti kʼu yelan skoltaoj tal li krixchanoetike.

Ta melel, laj xa yojtikinik Jeova li jtakboletike, snaʼojik xa lek kʼusi yabtel li Nichʼonile xchiʼuk li kʼusitik laj yakʼ ta chanel li Jesuse. Xi bikʼit laj yakʼ sba li Jesuse: «Laj xa kakʼbeik li akʼop avakʼojbune, xchʼamojik xa xchiʼuk snaʼojik xa ti lital ta avajkʼopojele, jech oxal xchʼunojik xa ti voʼot la atakun tale» (Juan 17:8).

Vaʼun laj yalbe skʼoplal Jesus ti mu xkoʼolaj kʼuchaʼal yan krixchanoetik li yajtsʼaklomtake, xi laj yale: «Ta jkʼan vokol ta sventaik; maʼuk ta jkʼan vokol ta sventa li balumile, jaʼ ta sventa li buchʼutik laj avakʼbune; yuʼun jaʼ avuʼun [...]. Jchʼul Tot, kʼelo me ta skoj li abi ti laj avakʼbune, sventa junuk oyik jech kʼuchaʼal jun oyutik eke. [...] Vaʼun la jchabiik xchiʼuk mi junuk buchʼu laj yichʼ lajesel, jaʼ noʼox li xnichʼon lajelale», jaʼ xkaltik, li Judas Iskariote ti yakal xa chakʼ ta kʼabal Jesus avie (Juan 17:9-12).

Xi to laj yal ta s-orasione: «Pʼajbilik yuʼun li krixchanoetike [...]. Maʼuk ta jkʼanbot vokol ti akʼo xalokʼes ta balumile, jaʼ ti akʼo xachabi ta stojolal li buchʼu toj chopole. Muʼyuk te skʼoplalik ta balumil jech kʼuchaʼal muʼyuk te jkʼoplal ta balumil eke» (Juan 17:14-16). Ta balumil oyik li jtakboletik xchiʼuk li yan jchankʼopetike, ti jaʼ te oyik li ta balumil ti bu jaʼ ajvalil li Satanase, pe skʼan me xchʼak sbaik ta stojolal li balumile xchiʼuk ti xchʼak sbaik ta stojolal li xchoplejale. ¿Kʼu yelan?

Skʼan chʼulikuk, ti jaʼuk noʼox akʼo spasbeik li yabtel Diose, ti xakʼ ta xkuxlejalik li mantaletik ti te ta jtatik ta Tsʼibetik ta Evreo Kʼope xchiʼuk li kʼusitik melel laj yakʼ ta chanel stuk li Jesuse. Xi laj yal ta s-orasion li Jesuse: «Chʼultajeso ta sventa kʼusi melel li buchʼutik laj avakʼbune; yuʼun jaʼ melel li akʼope» (Juan 17:17). Ta mas tsʼakale oy jlom jtakboletik ti la skolta sbaik ta stsʼibael jlom livroetik ta Vivlia ti akʼbat snaʼik yuʼun Diose, ti jaʼ te kapal skʼoplal ta sventa li «kʼusi melel» laj yalbe skʼoplal Jesus sventa chʼuluk stalelal li jun krixchanoe.

Pe oy to buchʼutik ta mas jelavel ti lek onoʼox chaʼiik «li kʼusi melel[e]». Jaʼ yuʼun maʼuk noʼox la spas orasion Jesus «ta sventaik [li buchʼutik te xchiʼuke], jaʼ ta sventaik xtok li buchʼutik chakʼ xchʼunel yoʼontonik ta [stojolal] ta skoj li kʼusi chalike». ¿Kʼusi la skʼan Jesus ta sventa skotol li yajchankʼoptake? Xi laj yale: «Junuk oy skotolik, jech kʼuchaʼal voʼote, Tot, ti achiʼukune xchiʼuk ti jchiʼukot eke, xchiʼuk ti xchiʼukutik skotolik eke» (Juan 17:20, 21). Pe taje maʼuk skʼan xal ti yuʼun batsʼi jun sbekʼtal xchiʼuk Stot li Jesuse. Yuʼun ti kʼusi skʼan xale jaʼ ti jmoj snopbenik ta sventa skotol kʼusitike. Jaʼ yuʼun ti kʼusi oy ta yoʼonton kʼalal la spas orasione jaʼ ti jechuk jmoj oyik li yajchankʼoptak eke.

Kʼalal skʼan toʼox jutuk taje, laj xa onoʼox yalbe Pedro xchiʼuk yan yajtakboltak ti chbat xchapanbe yavilike, jaʼ xkaltik, jun avilal te ta vinajel (Juan 14:2, 3). Laj to yal ta s-orasion yan velta Jesus taje, xi laj yale: «Tot, ta jkʼan ti teuk oyik ti bu oyun li buchʼutik laj avakʼbune, sventa tskʼelik li jmukʼulal avakʼojbune, yuʼun akʼanojun xa onoʼox kʼalal muʼyuk toʼox likem tal stsʼunbal li krixchanoetike» (Juan 17:24). Li kʼusi laj yal Jesuse jaʼ ti voʼne xa onoʼox tajek skʼanoj Dios li jun noʼox Xnichʼon ti kʼot ta Jesukristoe, yuʼun skʼanoj xa onoʼox kʼalal chʼabal toʼox li Adan xchiʼuk Eva xchiʼuk kʼalal chʼabal toʼox snitilulalike.

Kʼalal la stsutses s-orasion li Jesuse, laj to yalbe lek skʼoplal li sbi Stote xchiʼuk ti kʼanbil tajek yuʼun Dios li jtakboletike xchiʼuk li buchʼutik muʼyuk to xchʼamojik «li kʼusi melel[e]», xi laj yale: «Voʼon laj kakʼbe snaʼik li abie xchiʼuk ta xkakʼbe-o batel snaʼik, sventa teuk oy ta stojolalik li kʼanelal avuʼun jech kʼuchaʼal akʼanojune, vaʼun te jchiʼukik ek» (Juan 17:26).

Laj yoʼonton ta spasel orasion Jesus xchiʼuk li yajtakboltak ti tukʼ yoʼontonike. Te une, «kʼalal laj yoʼontonik ta skʼejintael kʼejojetike, batik ta Vits Olivatik» (Markos 14:26). Vaʼun batik ta slokʼeb Kʼakʼal ta nichimaltik Jetsemani ti jaʼ onoʼox te nopem xaʼi chkʼot li Jesuse.

Kʼalal te xa xvaʼetik li ta kʼupil sba osiltik ti naka steʼel oliva oye, te laj yikta vaxakvoʼ yajtakboltak li Jesuse. Yikʼaluk van te noʼox komik ta yochebal li nichimaltike, yuʼun xi laj yal li Jesuse: «Chotlanik to liʼe, chbat jpas orasion leʼe». Vaʼun laj yikʼ ochel ta yut nichimaltik li oxvoʼ yajtakboltake, jaʼ li Pedro, Santiago xchiʼuk Juane. Mu xa noʼox x-echʼ yuʼun chaʼi, jaʼ yuʼun xi laj yalbe li oxvoʼ yajtakboltak taje: «Toj echʼ xa noʼox chkat koʼonton, chicham xa yaʼeluk. Liʼ to komanike xchiʼuk koʼoluk me vikʼil jsatik» (Mateo 26:36-38).

Kʼalal jelav xaʼox batel jutuk li Jesuse, «la spatan sba ta lumtik xchiʼuk lik [spas] s-orasion». ¿Kʼusi ti yakal chal ta s-orasion avi ti tsots tajek chil svokole? Xi laj yal ta s-orasione: «Tot, voʼote xuʼ avuʼun skotol; lokʼesbun ta jtojolal li kopa liʼe. Pe maʼukuk me xkʼot ta pasel ti kʼusi tskʼan koʼontone, jaʼuk me ti kʼusi tskʼan avoʼontone» (Markos 14:35, 36). ¿Kʼusi smelolal li kʼusi laj yale? ¿Mi yuʼun mu xa skʼan spojutik? Moʼoj, mu jechuk.

Yiloj xa onoʼox tal ta vinajel Jesus ti kʼu yelan toj tsots chil svokolik li buchʼutik chmilatik yuʼun jromaetike. Ta skoj ti jaʼ jun krixchano kʼuchaʼalutik li Jesuse, toj kʼux chaʼi ta yoʼonton li svokole xchiʼuk ti chaʼibe yipale, jaʼ yuʼun muʼyuk ta yoʼonton ti jech tsnuptane. Pe maʼuk noʼox, li kʼusi mas chat-o yoʼontone jaʼ ti xuʼ xchopol kʼoptabeik sbi Jeova kʼalal xkoʼolaj kʼuchaʼal jpasmulil chichʼ milele. Yuʼun leʼ xa noʼox ta jlikel batele, chichʼ jokʼanel ta jtel teʼ kʼuchaʼal jun krixchano ti la xchopol kʼopta Diose.

Kʼalal lek xaʼox jlikel la spas orasion li Jesuse sut tal, vaʼun vayal la sta li oxvoʼ yajtakboltake. Xi laj yalbe li Pedroe: «¿Mi yuʼun muʼyuk bu xuʼ avuʼunik ti koʼol vikʼiluk-o jsatik junuk orae? Vikʼiluk me asatik xchiʼuk pasilanik orasion sventa mu xayalik ta mulil». Laj yakʼ venta Jesus ti ep tajek kʼusi tsvul-o yoʼontonik ek li yajtakboltake xchiʼuk bat xa ora xtok, jaʼ yuʼun xi to laj yale: «Ta melel, oy ta yoʼonton tspas kʼusi lek li krixchanoe, pe kʼun li sbekʼtale» (Mateo 26:40, 41).

Vaʼun bat xchibal velta li Jesuse, laj yalbe Dios ti akʼo lokʼesbatuk ta stojolal «li kopa liʼe». Kʼalal sut tale, vayal la sta yan velta yoxvoʼal li yajtakboltake, jechuke yakalik spasel orasion sventa mu xyalik ta mulil. «Mu xa snaʼ kʼusi chalbeik» kʼalal kʼoponatik yuʼun Jesuse (Markos 14:40). Bat yoxibal velta li Jesuse, vaʼun la skejan sba sventa tspas orasion.

Chat tajek yoʼonton ti xuʼ van xchopol kʼoptabeik sbi Stot ta skoj ti poʼot xa xcham kʼuchaʼal jun jpasmulile. Pe yakal chaʼi Jeova li orasion tspas Xnichʼone, vaʼun laj stakbe tal jun anjel sventa tstsatsubtasbe yoʼonton. Akʼo mi jech, muʼyuk la xkechan sba ta skʼoponel Stot li Jesuse, yuʼun «mas to tsots lik spas orasion». Solel mu xa noʼox x-echʼ chaʼi. ¡Yuʼun toj echʼ xa noʼox tsots skʼoplal li kʼusi sbainoj Jesuse! Yuʼun te tsakal skʼoplal li xkuxlejal sbatel osil stuke xchiʼuk te tsakal skʼoplal xkuxlejal ek li krixchanoetik ti yakʼoj xchʼunel yoʼontonik ta stojolale. Ta melel, «xkoʼolaj xa kʼuchaʼal chʼichʼ li xchikʼ ti stsʼujtsʼun yalel ta lumtike» (Lukas 22:44).

Kʼalal bat skʼel ta yoxibal velta yajtakboltak li Jesuse, vayalik la sta xtok. Xi laj yale: «¡Yakal van chavayik xchiʼuk chakuxik avi ti tsots skʼoplale! ¡Kʼelo avilik! Poʼot xa sta yorail ti chichʼ akʼel ta skʼob jpasmuliletik li Xnichʼon krixchanoe. Likanik, batik xa. ¡Kʼelo avilik! Nopaj xa tal li buchʼu chakʼun ta kʼabale» (Mateo 26:45, 46).

Echʼem xa oʼlol akʼobal un. Kʼotem xa ta nopel yuʼunik paleetik ti chakʼbeik 30 ta sep plata takʼin li Judas sventa xakʼ ta kʼabal li Jesuse. Jaʼ yuʼun li Judase laj yikʼ batel li epal bankilal paleetik xchiʼuk jfariseoetik yoʼ xbat saʼik bu oy li Jesuse. Maʼuk noʼox, yuʼun yikʼojik batel jtsop soltaroetik xtok ti lek ojtikinbilik ta Romae xchiʼuk jun komandante yuʼun soltaroetik.

Kʼuchaʼal chkakʼtik ventae, tukʼ xa onoʼox bat skʼel bankilal paleetik yaʼeluk li Judas kʼalal albat yuʼun Jesus ti akʼo xa xlokʼ batel kʼalal jaʼo te chveʼik li ta kʼin Koltaele (Juan 13:27). La stsob batel yaj-abtelik xchiʼuk yajsoltarotakik. Yikʼaluk van jaʼ baʼyel te yikʼojan batel Judas ti bu echʼ yuʼunik kʼin Koltael xchiʼuk yajtakboltak li Jesuse. Pe te xa xlokʼik batel ta stenlejaltik Sedron li epal krixchanoetik sventa chbatik ta nichimaltike. Maʼuk noʼox xkuchoj batel yabtejebik, yuʼun yichʼoj batel skʼokʼik xchiʼuk skantilik sventa xbat stsakik tal li Jesuse.

Kʼalal te xa xlokʼik batel ta Vits Olivatik li Judas xchiʼuk li yan krixchanoetike, snaʼoj lek bu tsta li Jesuse. Yuʼun li echʼ xemana kʼalal jaʼo te xtal xbatik ta Betania xchiʼuk ta Jerusalen li Jesus xchiʼuk yajtakboltake, echʼik jaykojuk li ta nichimaltik Jetsemanie. Pe ikʼ xa osil xchiʼuk mu van xkiltik lek bu oy Jesus ta skoj li yaxinal steʼeltak oliva te ta nichimaltike. Jaʼ yuʼun chaʼa, ¿kʼuxi van tsnaʼik soltaroetik buchʼu jaʼ li Jesus ti muʼyuk bu xilik-oe? Sventa snaʼike, laj yakʼbe jun senyail li Judase. Xi laj yale: «Li buchʼu ta jtsʼutsʼe, jaʼ me, chukik xchiʼuk lek me xachabiik batel» (Markos 14:44).

Kʼalal kʼotik ta nichimaltik li Judas xchiʼuk li epal krixchanoetike, te kʼot sta li Jesus xchiʼuk yajtakboltake, vaʼun nopaj batel ta stojolal xchiʼuk xi laj yalbee: «¡Liʼote, Rabi!», vaʼun la skʼunil tsʼutsʼ. Xi la stakʼ li Jesuse: «¿Kʼusi tal apas liʼe chiʼiltik?» (Mateo 26:49, 50). Xi la stakʼ stuk li kʼusi la sjakʼ Jesuse: «Judas, ¿mi ta jtsʼutsʼel noʼox chavakʼ ta kʼabal li Xnichʼon krixchanoe?» (Lukas 22:48). ¡Muʼyuk xa kʼusi mas laj yalbe li buchʼu akʼun ta kʼabale!

Vaʼun nopaj tal ta xojobal kʼokʼ xchiʼuk kantil li Jesuse, xi la sjakʼe: «¿Buchʼu chasaʼik?». Xi la stakʼ li epal krixchanoetike: «Jaʼ li Jnasaretal Jesuse». Tsots yoʼonton xi la stakʼe: «Voʼon maʼ taje» (Juan 18:4, 5). Mu xa snaʼ kʼusi tspasik li soltaroetike, jaʼ yuʼun yalik ta lum.

Muʼyuk bu la snop Jesus ti lek ti xjatav batel ta skoj ti ikʼ osile, kʼajomal la sjakʼ yan velta buchʼu ti tsaʼike. Xi la stakʼik yan veltae: «Jaʼ li Jnasaretal Jesuse». Vaʼun xi xlamet skʼopojel laj yal li Jesuse: «Laj kalboxuk ti voʼone. Jaʼ yuʼun mi voʼon chasaʼikune, akʼo batikuk li viniketik liʼe». Manchuk mi toj tsots kʼusi yakal tsnuptan li Jesuse, muʼyuk bu xchʼay ta yoʼonton ti yaloj xa onoʼox ti muʼyuk chchʼay mi junuk li yajchankʼoptake (Juan 6:39; 17:12). Jaʼ jech, te oy-o li yajtakboltak Jesus ti tukʼ yakʼoj sbaike xchiʼuk mi junuk chʼayem yuʼun, kʼajomal noʼox li «xnichʼon lajelale», ti jaʼ li Judase (Juan 18:7-9). Jech oxal laj yal Jesus ti akʼo yakʼik batuk li yajtsʼaklomtak ti tukʼ yakʼoj sbaike.

Vaʼun kʼalal totsik likel li soltaroetike xchiʼuk ti nopajik batel ta stojolal li Jesuse, jaʼ to laj yakʼik venta jtakboletik ti kʼusi yakal chkʼot ta pasele. Jaʼ yuʼun xi la sjakʼike: «Kajval, ¿mi ta xkakʼbekutik espada?» (Lukas 22:49). Pe kʼalal mu to tstakʼ li Jesuse, ta ora la snit lokʼel jun espada li Pedroe, yuʼun xkuchoj onoʼox chib yespadaik li jtakboletike. Jaʼ la xtuchʼbe sbatsʼi chikin jun smoso li bankilal pale ti Malko sbie.

Vaʼun la spikbe xchikin Malko li Jesuse, yuʼun la xpoxtabe. Laje oy kʼusi toj tsots skʼoplal laj yakʼ ta chanel li Jesuse, xi laj yalbe li Pedroe: «Tikʼo ochel ta sna li avespadae, yuʼun skotol li buchʼu chakʼ espadae, ta espada chlaj ek». Oy ta yoʼonton chichʼ chukel li Jesuse, jaʼ yuʼun xi laj yale: «Mi jeche, ¿kʼuxi chkʼot ta pasel li Tsʼibetik ti chal ti jech onoʼox chkʼot ta pasele?» (Mateo 26:52, 54). Xi to laj yale: «¿Mi mu skʼanuk chkuchʼbe sbel xanaʼ li kopa ti yakʼojbun Jtote?» (Juan 18:11). Oy ta yoʼonton tspas Jesus li kʼusi snopoj xa onoʼox Dios ta stojolale, akʼo mi xcham.

Xi la sjakʼbe epal krixchanoetik li Jesuse: «¿Avichʼoj tal avespadaik xchiʼuk ateʼik sventa tal achukikun kʼuchaʼal jun j-elekʼ? Skotol kʼakʼal te lichoti ta templo sventa chichanubtasvan, akʼo mi jech, muʼyuk la achukikun. Pe skotol taje jaʼ sventa xkʼot ta pasel li kʼusitik stsʼibaoj j-alkʼopetike» (Mateo 26:55, 56).

Vaʼun li soltaroetike, li komandante yuʼun soltaroetike xchiʼuk li yaj-abteltak judaetike la stsakik xchiʼuk la xchukik li Jesuse. Pe jatavik batel li jtakboletik kʼalal laj yilik taje. Akʼo mi jech, «oy jun kerem vinik», ti jaʼ van li Markose, te kapal batel ta stojolal epal krixchanoetik sventa tstsʼakli batel li Jesuse (Markos 14:51). Laj yakʼik venta krixchanoetik buchʼu li kerem vinik taje, jaʼ yuʼun tstsak ox yalojik, pe la spersa poj sba lokʼel, kʼajomal xa noʼox te sjopojbeik kom li skʼuʼ pasbil ta linoe.

Kʼalal xchukojik xa batel Jesus kʼuchaʼal jun jpasmulile, te laj yikʼik batel ta stojolal jun vinik ti Anas sbie, jaʼo tun ta mero bankilal pale kʼalal toj labal sba ilat yuʼun jchanubtasvanejetik ta templo li Jesuse (Lukas 2:42, 47). Oy jlom xnichʼnab ti tunik ta mero bankilal pale eke, li avie jaʼ ochem ta mero bankilal pale jun sniʼ ti Kaifas sbie.

Kʼalal te to oy ta sna Anas li Jesuse, jaʼo la stsob Sanedrin li Kaifase, ti 71 ta voʼ yepalike. Li ta jtsop krixchanoetik taje te skʼoplal ek li mero bankilal palee xchiʼuk li buchʼutik jech tunemik eke.

Vaʼun li Anase lik sjakʼbe Jesus ta sventa «li yajchankʼoptake xchiʼuk ta sventa li chanubtasel chakʼe». Pe xi noʼox la stakʼ li Jesuse: «Ta sba ta sat la jkʼopon li krixchanoetike. Te onoʼox lichanubtasvan ta nail tsobobbail xchiʼuk ta templo, jaʼ ti bu tstsob sbaik skotol li judaetike, muʼyuk kʼusi laj kal ta mukul. ¿Kʼu yuʼun ti voʼon chajakʼbune? Jaʼ jakʼbo li buchʼutik laj yaʼiik li kʼusi laj kale» (Juan 18:19-21).

Oy jun j-abtel ti te nopol vaʼale, la xtʼaxbe majel ta sat li Jesuse xchiʼuk xi laj yalbee: «¿Mi jaʼ jech chatakʼbe li bankilal palee?». Pe ta skoj ti snaʼoj ti muʼyuk kʼusi chopol spasoj li Jesuse, xi la stakʼe: «Mi oy kʼusi chopol laj kale, albun ti kʼusi chopol laj kale; pe mi lek li kʼusi laj kale, ¿kʼu yuʼun ti chamajune?» (Juan 18:22, 23). Vaʼun laj yal Anas ti akʼo xbat yakʼik ta stojolal li Kaifase.

Te xa stsoboj sbaik ta sna Kaifas skotol li Sanedrine, ti jaʼ li mero bankilal pale avie, li moletik ta jteklume xchiʼuk li jchanubtasvanejetik ta Mantale. Mu stakʼ jechuk ti vaʼ yelan tstsob sbaik ta chapanvanej ta yakʼobalil kʼin Koltaele, pe mu kʼusi sventaik-o ta skoj ti jaʼ tskʼan tspasik li kʼusi toj chopol snopojike.

Muʼyuktik onoʼox ti tukʼ chchapanvan li jtsop krixchanoetik taje. Yuʼun kʼalal la xchaʼkuxes Lasaro li Jesuse, laj xa onoʼox snop Sanedrin ti skʼan xichʼ milel li Jesuse (Juan 11:47-53). Jech xtok, leʼ xa van jayibuk kʼakʼale laj xa onoʼox skomon nopik li jnitvanejetik ta relijion ti tstsakik sventa tsmilike (Mateo 26:3, 4). Ta melel, akʼo mi mu to chlik yichʼ chapanel li Jesuse, ¡chapal xa skʼoplal chichʼ milel!

Maʼuk noʼox la stsob sbaik ti mu stakʼ ox jech spasik li bankilal paleetik xchiʼuk li buchʼutik yan ta Sanedrine, yuʼun la saʼik jloʼlavanej testigoetik xtok sventa sabeik smul Jesus yoʼ xuʼuk smilike. Akʼo mi ep buchʼutik la staik, mu jmojuk li kʼusitik chalike. Vaʼun te nopaj tal chaʼvoʼ testigoetik xchiʼuk xi laj yalike: «Xi laj kaʼikutik chale: ‹Ta jines li templo ti laj yichʼ vaʼanel ta kʼabal liʼe xchiʼuk ta oxib noʼox kʼakʼal ta jvaʼan ti maʼuk xa ta kʼabal chichʼ vaʼanele›» (Markos 14:58). Pe mu snup sba skʼopik ek li viniketik taje.

Xi jakʼbat yuʼun Kaifas li Jesuse: «¿Mi muʼyuk kʼusi chatakʼ? ¿Mi mu xavaʼi li kʼusi yakal chalik ta atojolal li viniketike?» (Markos 14:60). Mu kʼusi xal li Jesuse, jaʼ noʼox te yaʼioj li kʼusi jecheʼ chalik li jutkʼop testigoetik ti mu jmojuk skʼopike. Jaʼ yuʼun yan-o xa kʼusi lik yal li Kaifas ti jaʼ li mero bankilal palee.

Snaʼoj lek Kaifas ti toj chopol chaʼi judaetik kʼalal oy buchʼu tspʼis sba ta Xnichʼon Diose. Yuʼun kʼalal «Jtot», xut Dios li Jesuse, tskʼan xaʼox tsmil yaʼiik Jesus li judaetik ta skoj ti tsnopik «ti tskoʼoltas sba xchiʼuk li Diose» (Juan 5:17, 18; 10:31-39). Ta skoj ti snaʼoj Kaifas taje, xi laj yalbe Jesus ti akʼo yal ta persae: «¡Jamal xaval ta sat kuxul Dios mi melel voʼot Kristoot, ti Xnichʼonot Diose!» (Mateo 26:63). Ta melel, oy xa onoʼox yaloj Jesus ti jaʼ Xnichʼon Dios li stuke (Juan 3:18; 5:25; 11:4). Pe mi mu xa jechuk laj yal une, xuʼ me xakʼ ta aʼiel ti maʼuk Xnichʼon Diose xchiʼuk ti maʼuk Kristoe. Jech oxal xi la stakʼe: «Voʼon, xchiʼuk chavilik li Xnichʼon krixchano ti te chotol ta sbatsʼikʼob li Buchʼu oy sjuʼele xchiʼuk chavilik chtal ta ba tok ta vinajel» (Markos 14:62).

Kʼalal laj yoʼonton li Jesuse, bat ta mas li kʼusi la spas Kaifase, yuʼun la sliʼ ta jatel li skʼuʼe xchiʼuk xi tsots laj yale: «¡Chopol kʼopoj xa ta stojolal Dios! ¿Mi persa to van skʼan xtal yan testigoetik? ¡Kʼelo avilik! Laj xa avaʼi atukik ti chopol kʼopoje. ¿Kʼusi chanopik?». Vaʼun xi laj yal Sanedrin ti muʼyuk srasonal xichʼ chapanel jeche: «Sta-o xichʼ milel» (Mateo 26:65, 66).

Vaʼun lik slabanik li Jesuse xchiʼuk lik spotsʼbeik majel. Junantike la xtʼaxbeik majel ta xokon sat xchiʼuk la stubtaik. Kʼalal laj xaʼox smakbeik sat xchiʼuk kʼalal laj xaʼox xtʼaxbeik majel ta sate, batsʼi la slabanik ta jyalel, xi laj yalbeike: «Voʼote j-alkʼop, ¿mi x-al avuʼun buchʼu ti la smajote?» (Lukas 22:64). ¡Batsʼi toj echʼ xa noʼox laj yilbajinbeik li Xnichʼon Dios kʼalal muʼyuk stukʼil la xchapanik li vaʼ akʼobale!

Kʼalal la xchukik batel Jesus li ta nichimaltik Jetsemanie, jatav batel li yajtakboltak Jesus ta skoj ti chiʼike. Pe oy chaʼvoʼ ti muʼyuk xjatavike. Jaʼ li Pedro xchiʼuk «yan jchankʼop» ti jaʼ li jtakbol Juane (Juan 18:15; 19:35; 21:24). Yikʼaluk jaʼ to te la staik Jesus kʼalal jaʼo ikʼat batel ta sna Anase. Vaʼun te nomnom xtijetik batel li Pedro xchiʼuk Juan kʼalal takat batel ta stojolal Anas li Jesuse, ti jaʼ ta stojolal li mero bankilal palee. Yikʼaluk van chiʼ mi xmilatik xchiʼuk tsvul yoʼontonik ta sventa ti kʼusi van tspasbeik li Yajchanubtasvanejike.

Ta skoj ti xojtikin onoʼox mero bankilal pale li Juane, akʼat ochuk li ta yamakʼil sna Kaifase. Yan li Pedroe te vaʼal kom ta pana te ta tiʼ na, jaʼ yuʼun lokʼ tal li Juane xchiʼuk la xchiʼin ta loʼil jun kiara ti jaʼ jun jchabitiʼna yoʼ xuʼ x-och batel li Pedroe. Vaʼun ikʼat ochel.

Sik tajek li vaʼ akʼobale, jaʼ yuʼun la stsan skʼokʼik li buchʼutik te oyik ta amakʼe. Vaʼun te choti ta kʼatimol ek li Pedro sventa «tskʼel li kʼusi chkʼot ta pasel» ta stojolal li Jesuse (Mateo 26:58). Vaʼun ta skoj ti xojobinaj tajek li kʼokʼe, la skʼelbe lek sat Pedro li jchabitiʼna ti laj yakʼ ochuke, jaʼ yuʼun xi laj yalbee: «Jaʼ yajchankʼopot ek li vinik leʼe, ¿mi mu jechuk?» (Juan 18:17). Maʼuk noʼox laj yakʼ venta ants ti laj toʼox xchiʼin ta xanbal Jesus li Pedroe, yuʼun oy buchʼutik jech laj yalik ek (Mateo 26:69, 71-73; Markos 14:70).

Chopol tajek laj yaʼi Pedro taje. Jaʼ yuʼun mu skʼan mas xakʼ sba ta ilel, lokʼ batel jutuk, bat ta tiʼ na. Laj yal ti mu xojtikin ta jyalel li Jesuse. Maʼuk noʼox, yuʼun xi to laj yale: «Mi jaʼuk xkojtikin, mi jaʼuk jnaʼ li kʼusi chavale» (Markos 14:67, 68). Jech xtok, lik ‹chopol kʼopojuk xchiʼuk jamal laj yal ta sat Dios›, jaʼ xkaltik, ti jpʼel ta yoʼonton chal ti batsʼi melel li kʼusi chale xchiʼuk ti jpʼel ta yoʼonton xuʼ xil-o svokol mi jecheʼ chale (Mateo 26:74).

Kʼalal jaʼo jech chkʼot ta pasele, jaʼo te chchapanik Jesus yaʼel li ta xchaʼkojal sna Kaifase, ti jaʼ ta olon komem li amakʼe. Pe li Pedro xchiʼuk yantike te smalaojik ta olon, kʼajomal noʼox te skʼelojik ti te xlokʼ x-och jayvoʼ testigoetik ti chtal yalbeik smul Jesuse.

Pe ta skoj ti jaʼ jun jgalilea vinik li Pedroe laj yakʼik venta ta skʼopojel ti mu meleluk li kʼusi naka to laj yale. Maʼuk noʼox, yuʼun te oy jun vinik ti jaʼ yutsʼ yalal li Malkoe, li buchʼu tuchʼbat xchikin yuʼun Pedroe. Jech oxal xi tikʼbat smul li Pedroe: «¿Mi mu voʼotukot ti laj kilot ta nichimaltik xchiʼuk li vinik leʼe?». Kʼalal laj yal ta yoxibal velta ti mu jechuke, jaʼo okʼ jkot kots, jech onoʼox kʼuchaʼal albil skʼoplale (Juan 13:38; 18:26, 27).

Xaval yaʼele te skʼeloj yalel Jesus li kʼusi chkʼot ta pasele. Joypʼij li Kajvaltike, vaʼun la skʼel batel li Pedroe, kʼalal jech chkʼot ta pasele toj kʼux van laj yaʼi ta yoʼonton Pedro ta skoj li kʼusi laj yale. Vul ta sjol li kʼusi jaʼ to albat yuʼun Jesus kʼalal te toʼox oyik ta kuarto ta akʼole. ¡Nopo xa noʼox avaʼi kʼu to yelan laj yaʼi sba Pedro kʼalal laj yakʼ venta ti laj xa smuk ta yoʼonton li Jesuse! Jech oxal lokʼ batel, bat smil sba ta okʼel (Lukas 22:61, 62).

¿Kʼu yuʼun ti jech kʼot ta pasele? ¿Kʼuxi xa noʼox ti laj yal ti mu xojtikin Jesus li Pedroe, ti tsots ta mantal xchiʼuk ti tukʼ yoʼontone? Veno, kʼuchaʼal chkakʼtik ventae yakal tsok batel li kʼusi melele, yuʼun yakal tspakʼtaik ta jun jpaschoplejal li Jesuse. Jech xtok, la spakbe skʼoplal Jesus jechuk li Pedroe. Pe mu jechuk la spas un, kʼajomal noʼox la svalopatin li buchʼu «[chalbe] skʼoplal li kʼusitik ch-ikʼvan batel ta kuxlejal sbatel osile» (Juan 6:68).

Oy kʼusi chakʼ kiltik li kʼusi toj chopol xa noʼox la snuptan Pedroe. ¿Kʼusi? Jaʼ ti xiʼel stsʼuj ta mulil li jun krixchano akʼo mi tsots lek xchʼunel yoʼonton xchiʼuk ti yichʼoj lek ta mukʼ Diose, taje jaʼ ta skoj mi muʼyuk chchapan sba lek sventa stsal yuʼun li akʼel ta prevae xchiʼuk li kʼusitik ta jnuptantik ti mu jnaʼtike. ¡Akʼo me kakʼ ta koʼontontik ti mu jechuk jnuptantik kʼuchaʼal Pedroe!