Tsotsutik me mi manxoutike

1. ¿Kʼusitik van xuʼ sjakʼbutik li jchiʼiltaktik ta abtel o ta chanune?

¿KʼU YELAN chavaʼi aba mi la sjakʼbot junuk achiʼil ta abtel o ta chanun ta sventa li kʼusi achʼunoje? Mi ta van xaxiʼ. Mu atukuk jech chavaʼi aba. Kʼalal jech tsjakʼike, tskoltautik sventa jnaʼtik li kʼusi tsnopike xchiʼuk tskoltautik sventa xuʼ jcholbetik mantal. Oy van buchʼu xuʼ kapem kʼusi tsjakʼbutik, taje mu labaluk sba chkaʼitik. Yuʼun jaʼ van ta skoj ti oy kʼusi albilik yuʼun yantik ta jtojolaltike (Ech. 28:22). Jech xtok, kuxulutik xa ta slajebal kʼakʼal xchiʼuk jutuk mu skotoluk li krixchanoetike, muʼyuk oy «ta yoʼontonik tspas ta jmoj skʼopik» xchiʼuk «simaronik» (2 Tim. 3:​1, 3).

2. ¿Kʼu yuʼun skʼan manxoutikuk noʼox?

² Yikʼaluk van chanop kʼuxi xuʼ xavakʼ ta ilel slekil avoʼonton xchiʼuk ti muʼyuk cha-ilin ta anil kʼalal oy buchʼu tsotsik xa ye tsjakʼbot ta sventa li kʼusi achʼunoje. Li talelal ti xuʼ skoltaote jaʼ li manxoale. Li buchʼu manxoe muʼyuk ch-ilin ta anil xchiʼuk snaʼ spajes sba kʼalal tsabat sjole o muʼyuk tspat sutel (Prov. 16:32). Xuʼ van chanop ti vokol chavaʼi yakʼel ta ilel li manxoale. ¿Kʼuxi xuʼ spas avuʼun? ¿Kʼuxi xuʼ xavakʼ ta ilel manxoal kʼalal oy buchʼu tstsakot ta kʼop ta sventa li kʼusi achʼunoje? Mi oy avalab anichʼnabe, ¿kʼuxi xuʼ xakolta sventa xakʼik ta ilel manxoal kʼalal tspakbeik skʼoplal li kʼusi xchʼunojike? Jkʼeltik batel.

¿KʼUXI XUʼ JCHʼIESTIK LI MANXOALE?

3. ¿Kʼu yuʼun chkaltik ti lek tsots li buchʼu manxoe? (2 Timoteo 2:​24, 25).

³ Li buchʼu manxoe lek tsots, yuʼun sventa junuk noʼox yoʼonton kʼalal oy kʼusi tsots tsnuptane skʼan oyuk yipal. Li manxoale jaʼ jtos talelal chakʼ li «chʼul espiritue» (Gal. 5:​22, 23). Kʼalal «manxoal» xi ta griego kʼope, bakʼintike jaʼ chalbe skʼoplal jkot simaron kaʼ ti pasbil xa ta manxoe. ¿Mi xnop avuʼun kʼu to yelan jel li jkot kaʼe? Yuʼun simaron toʼox, pe pas ta manxo. Akʼo mi jech, lek tsots-o yip. Li voʼotik eke, ¿kʼuxi xuʼ xkakʼtik ta ilel ti manxoutike xchiʼuk ti lek tsotsutike? Sventa spas kuʼuntike, jkʼanbetik xchʼul espiritu li Jeovae, yuʼun mu spas kuʼuntik ta jtuktik noʼox. Jkotoltik xuʼ xkakʼtik ta ilel li manxoale, taje jaʼ jech chakʼ ta ilel stalelalik epal stestigotak Jeova kʼalal tskʼan tslikesik kʼop li krixchanoetike. Kʼalal jech chakʼik ta ilel stalelalike, lek skʼoplal chkomik (kʼelo 2 Timoteo 2:​24, 25). ¿Kʼusi xuʼ jpastik sventa oyuk kuʼuntik li talelal taje?

4. ¿Kʼusi chakʼ jchantik li Isaake?

⁴ Epal loʼiletik ta Vivliae chakʼ ta ilel ti tsots skʼoplal li manxoale. Kalbetik junuk skʼelobil. Kʼalal te toʼox nakal ta Guerar li Isaake, ta skʼoj skʼakʼal yoʼontonik li jfilisteaetike la snojesik ta lum li posoetik sjokʼoj toʼox li yajtuneltak stote. Li Isaake muʼyuk la spak skʼoplal, nom bat nakluk xchiʼuk la sjokʼ yan sposotak (Jen. 26:​12-18). Pe li jfilisteaetike laj yalik ti jaʼ yuʼunik xtok li voʼe. Akʼo mi jech, li Isaake muʼyuk la saʼ kʼop xtok (Jen. 26:​19-25). ¿Kʼusi koltaat-o sventa xakʼ ta ilel manxoal akʼo mi yalel xa tsabat sjol? Jaʼ van la xchanbe stalelal li stot smeʼe. Li Abraane mu snaʼ saʼ kʼop, li Sara eke chʼan xi xchiʼuk manxo stalelal (1 Ped. 3:​4-6; Jen. 21:​22-34).

5. ¿Kʼusi chakʼ ta ilel ti oy sbalil kʼalal chichʼ chanubtasel li alab nichʼnabiletik ti manxoikuke?

⁵ Li totil meʼiletik eke skʼan xchanubtas yalab xnichʼnabik ti tsotsuk skʼoplal xilik li manxoale. Jkʼeltik kʼusi kʼot ta stojolal Makses ti 17 sjabilale. Li xchiʼiltak ta chanune xchiʼuk li buchʼutik chcholbe mantale, toj chopol chkʼopojik. Li stot smeʼe ta slekil yoʼonton la skoltaik sventa manxouk stalelal. Xi chal li stot smeʼe: «Li jkeremkutike laj yaʼibe smelolal ti skʼan xakʼ yipal sventa mu x-ilin ta anil xchiʼuk ti mu spak sutel li kʼusi tspasbate». ¡Avie jaʼ xa jun manxo kerem li Maksese!

6. ¿Kʼuxi tskoltautik li orasion sventa masuk to manxoukutike?

⁶ Jnoptik noʼox ti oy buchʼu chlik xchopol kʼopta Jeova xchiʼuk chlik slaban li chanubtaseletik ta Vivliae. ¿Kʼusi xuʼ jpastik? Jaʼ ti jkʼanbetik xchʼul espiritu Jeova xchiʼuk jkʼanbetik jpʼijiltik sventa ta slekil koʼontontik jtakʼtike. ¿Kʼusi skʼan jpastik mi laj kakʼtik venta ti skʼan to xkakʼtik ta ilel mas slekil koʼontontike? Jaʼ ti xkalbetik yan velta li Jeovae xchiʼuk jnoptik kʼusi xuʼ jpastik mi la jnuptantik yan veltae. Mi jech la jpastike, chakʼbutik xchʼul espiritu Jeova sventa jnaʼuk jpajtsan jbatik xchiʼuk ti xkakʼtik ta ilel manxoale.

7. Kʼalal oy buchʼu tsaʼ joltike, ¿kʼuxi tskoltautik mi komem ta joltik tekstoetike? (Proverbios 15:​1, 18).

⁷ Li tekstoetik ta Vivliae tskoltautik sventa ta slekil koʼontontik xijkʼopoj kʼalal oy buchʼu tsaʼ joltike. Li chʼul espiritue tskoltautik sventa xvul ta joltik li tekstoetik taje (Juan 14:26). Li ta slivroal Proverbiose te ta jtatik beiltaseletik ti tskoltautik sventa manxoutike (kʼelo Proverbios 15:​1, 18). Jech xtok, chalbutik sbaliltak kʼalal oy kʼusi tsots ta jnuptantike (Prov. 10:19; 17:27; 21:23; 25:15).

LI PʼIJILALE TSKOLTAUTIK SVENTA MANXOUTIK

8. ¿Kʼusi skʼan jtsaktik ta venta kʼalal oy kʼusi tsjakʼik ta sventa li kʼusi jchʼunojtike?

⁸ Li pʼijilale tskoltautik xtok (Prov. 19:11). Li buchʼu pʼije snaʼ spajes sba kʼalal oy buchʼu kapem xa kʼusi chjakʼbat ta sventa li kʼusi xchʼunoje. Kalbetik junuk skʼelobil, li kʼusitik tsnop ta yoʼonton li jun krixchanoe xkoʼolaj ta jun natil voʼ. Jaʼ yuʼun, kʼalal oy kʼusi tsjakʼbutike, bakʼintike mu jnaʼtik kʼusi oy ta yoʼonton ta melel. Kʼalal skʼan toʼox jtakʼtike, teuk ta joltik ti xuʼ van mu jnaʼtik ti kʼu yuʼun jech tsjakʼbutik li jun krixchanoe (Prov. 16:23).

9. ¿Kʼuxi laj yakʼ ta ilel ti pʼij xchiʼuk ti manxo li Jedeone?

⁹ Kalbetik skʼoplal li Jedeone. Jun veltae, tsakat ta kʼop yuʼun li viniketik ta Efraine. Yuʼun la muʼyuk la stakan ta ikʼel kʼalal jaʼo bat stsakan ta kʼop li yajkontratak Israele. ¿Kʼu yuʼun ti ilinike? ¿Mi jaʼ van ta skoj ti muʼyuk tsakatik ta ventae? Li Jedeone laj yakʼ ta ilel ti lek pʼije. La stsak ta venta ti kʼu yelan laj yaʼi sbaike xchiʼuk ta slekil yoʼonton la stakʼanbe. Lek kʼusi kʼot ta pasel, yuʼun «kʼalal jech laj yale, lamaj li skʼakʼal yoʼontonike» (Jues. 8:​1-3).

10. ¿Kʼuxi xuʼ jtakʼtik ta slekil koʼontontik kʼalal oy kʼusi chkichʼtik jakʼbele? (1 Pedro 3:15).

¹⁰ Xuʼ van oy junuk jchiʼiltik ta abtel o ta chanun tsjakʼbutik ti kʼu yuʼun ta jchʼuntik li mantaletik ta Vivliae. Melel onoʼox ti ta jkʼan ta jpakbetik skʼoplal li kʼusi jchʼunojtike, pe skʼan jtsaktik ta venta li kʼusi tsnop li buchʼu tsjakʼbutike (kʼelo 1 Pedro 3:15). Jaʼ yuʼun chaʼa, kʼalal oy kʼusi tsjakʼbutike, mu jnoptik ti jaʼ sventa tsaʼutik ta kʼope. Yuʼun xuʼ van oy ta yoʼonton tskʼan chojtikin li Jeovae. Akʼo mi mu jnaʼtik kʼu yuʼun jech tsjakʼ li krixchanoe, skʼan ta slekil koʼontontik jtakʼbetik xchiʼuk ti mu xijkap ta anile. Mi jech ta jpastike, xuʼ van mas to snopbe skʼoplal li kʼusi jchʼunojtike. Jaʼ yuʼun, ta jkʼan chkakʼtik ta ilel slekil koʼontontik ta stojolal yantik akʼo mi tsotsik xa chkʼopojik o chlabanvanik (Rom. 12:17).

11, 12. ¿Kʼusi baʼyel skʼan jpastik kʼalal skʼan toʼox xijtakʼave? Albo junuk skʼelobil ti kʼuxi xuʼ xlik-o lek jloʼiltike. (Kʼelo xtok li lokʼole).

¹¹ Jnoptik noʼox ti oy jun jchiʼiltik ta abtel tsjakʼbutik kʼu yuʼun muʼyuk ta jpastik li kumpleanyoe. ¿Kʼusi van xuʼ jpastik? ¿Mi ta van snop ti mu xij-akʼbat jchʼay koʼontontike? ¿Kʼusi van skʼan teuk ta joltik kʼalal skʼan to jtakʼtike? ¿O mi ta van snop ti voʼotik ta jmultik ti muʼyuk xa jun yoʼonton li jchiʼiltik ta abtele? Xuʼ van jtojbetik ta vokol ti oy ta yoʼonton li xchiʼiltak ta abtele xchiʼuk kalbetik ti ta jkʼupintik ek ti junuk yoʼonton li jchiʼiltaktik ta abtele. Mi jech la jpastike, xuʼ van mas jun-o yoʼonton xaʼi sba xchiʼuk xuʼ xkalbetik li kʼusi chchanubtasvan Vivlia ta sventa li kumpleanyoe.

¹² Jaʼ jech skʼan jpastik xtok kʼalal oy kʼusitik chkichʼtik jakʼbel ti vokol ta takʼele. Jnoptik noʼox ti oy jun jchiʼiltik ta chanun chalbutik ti skʼan mu chopoluk xkiltik li buchʼu lek chil xchiʼil ta vinikal o ta antsile. Ti jech chale, ¿mi jaʼ van ta skoj ti mu snaʼ kʼusi ta jnoptik ta sventa li buchʼu lek chil li xchiʼil ta vinikal o ta antsile? ¿Mi oy van junuk yamigo o yutsʼ yalal ti lek chil xchiʼil ta vinikal o ta antsile? ¿Mi tsnopik van ti kontra chkiltik li krixchano taje? Xuʼ van xkalbetik ti oy ta koʼontontik skotol li krixchanoetike xchiʼuk ti ta jtsaktik ta venta li kʼusi chkʼot ta nopel yuʼunike (1 Ped. 2:17).b Vaʼun, xuʼ van xkalbetik kʼusi sbalil ta jtabetik kʼalal ta jchʼuntik li kʼusi chal Vivliae.

13. ¿Kʼuxi xuʼ jkoltatik li buchʼutik tslabanutik ta skʼoj ti jchʼunojtik ti oy Diose?

¹³ Mi oy buchʼu chalbutik ti mu lekuk li kʼusi jchʼunojtike, mu me jnoptik ta anil ti jnaʼojtik xa li kʼusi xchʼunoje (Tito 3:2). Jnoptik noʼox ti oy jun jchiʼiltik ta chanun tslabanutik ta skoj ti jchʼunojtik ti oy Diose. ¿Mi ta van jnoptik ti xchʼunoj ti ta kʼunkʼun kʼataj talel li kuxlejale xchiʼuk ti snabe lek skʼoplale? Yikʼaluk van jaʼ noʼox chal li kʼusi yaʼioj chal li yantike. Jaʼ yuʼun, mu jaʼuk xavalbe skʼoplal li kʼusi xuʼ xlik-o kʼope. Jaʼ mas lek albo li kʼusi xuʼ te xnopnun-o xkome. Xuʼ van xatakbe junuk enlase ta sventa junuk mantal o video ta jw.org ti jaʼ chalbe skʼoplal li kʼusitik pasbile. Vaʼun, xuʼ van tskʼan jmoj xakʼelik junuk mantal o junuk video. Mi ta jtsaktik ta ventae, xuʼ van sjel li kʼusi tsnop toʼoxe.

14. ¿Kʼuxi la stunes Nil li jpajinatik ta jw.org sventa skolta jun xchiʼil ta chanun ti muʼyuk toʼox lek kʼusi tsnop ta jtojolaltike?

¹⁴ Jun chex kerem ti Nil sbie, la stunes jpajinatik ta jw.org sventa skolta jun xchiʼil ta chanun ti muʼyuk toʼox lek kʼusi tsnop ta jtojolaltike. Xi chale: «Oy jun jchiʼil ta chanun ti jech-o chalilanbun ti muʼyuk la jchʼunoj ta sventa li siensiae xchiʼuk ti jaʼ noʼox la jpatoj koʼonton ta jlik livro ti jaʼ noʼox chal loʼiletike». Ta skoj ti mu skʼan xchikinta li xchiʼil ta chanune, li Nile laj yalbe ti akʼo skʼel ta jpajinatik ta jw.org ti bu chal: «Li Vivlia xchiʼuk li siensiae». Ta tsʼakale, li Nile laj yakʼ venta ti la skʼel li kʼusi laj yalbee. Vaʼun, mas xa kʼun laj yaʼi sventa xalbe skʼoplal ti kʼu yelan lik tal li kuxlejale. Lek me ti jech jpastik eke.  

CHANIK TA AVUTSʼ AVALAL

15. ¿Kʼuxi xuʼ skolta yalab xnichʼnabik li totil meʼiletik sventa ta slekil yoʼonton xkʼopojike?

¹⁵ Li totil meʼiletike xuʼ xchanubtas yalab xnichʼnabik sventa ta slekil yoʼonton xalik li kʼusi xchʼunojike (Sant. 3:13). Li kʼusi tspasik junantik totil meʼiletike jaʼ ti chchanik kʼalal jaʼo tspasik li yichʼel ta mukʼ Jeova ta yutsʼ yalalike. Jech xtok, jaʼ tskʼelbeik skʼoplal li kʼusi xuʼ xjakʼbatik li ta s-eskuelaike. Vaʼun, chchanilanik kʼuxi xuʼ stakʼik. Jech xtok, chchanubtas li yalab xnichʼnabik ti ta slekiluk yoʼonton xkʼopojike xchiʼuk ti xkʼotuk ta oʼontonal li kʼusi chalike. (Kʼelo li rekuadro: «Xuʼ me stabe sbalil avutsʼ avalal mi baʼyel chachanike»).

16, 17. ¿Kʼuxi xuʼ xkoltaatik-o li kerem tsebetik kʼalal baʼyel xa noʼox xchanojike?

¹⁶ Kʼalal chchan baʼyuk ta yutsʼ yalal li kerem tsebetike, maʼuk noʼox chkoltaatik sventa xtakʼ yuʼunik li kʼusi chjakʼbatike, yuʼun chkoltaatik-o sventa xchʼunik ti melel li kʼusi xchʼunojike. Li ta jw.org ti bu chal: «Kerem tsebetik» ti te ta jtatik li ta jvokʼ ti bu chal: «Ponlo por escrito» jaʼ sventa stsatsubtasbe xchʼunel yoʼonton li kerem tsebetike xchiʼuk ti x-al yuʼunik li kʼusi xchʼunojike. Mi la jkʼelbetik skʼoplal ta kutsʼ kalaltik taje xchiʼuk ti bu chal: «Li kʼusitik tsjakʼ kerem tsebetike», xuʼ me ta slekil koʼontontik ta jpakbetik skʼoplal li kʼusi jchʼunojtike xchiʼuk ti xkʼotuk ta oʼontonale.

¹⁷ Jun kerem ti Matiu sbie chal ti tunem tajek yuʼun ti baʼyel xa noʼox xchanoj ta yutsʼ yalal li kʼusi xuʼ xichʼ jakʼbele. Li ta yichʼel ta mukʼ Dios ta yutsʼ yalalike chchanbeik skʼoplal kʼusitik xuʼ spasik kʼalal oy kʼusi chichʼ jakʼbel ta s-eskuelae. Xi chale: «Ta jnopkutik kʼusi xuʼ xkichʼ jakʼbel, vaʼun ta jchankutik kʼusi xuʼ jpas. Kʼalal jnaʼoj ti melel li kʼusi jchʼunoje, mas jun koʼonton chkaʼi jba xchiʼuk mas kʼun chkaʼi ti ta slekil koʼonton ta jtakʼbe li yantike».

18. Jech kʼuchaʼal chal Kolosenses 4:​6, ¿kʼusi ti skʼan tsots skʼoplal xkiltike?

¹⁸ Akʼo mi xijtojob ta yalbel lek smelolal li kʼusi jchʼunojtike, maʼuk skʼan xal ti chchʼun kuʼuntik li yantike. Pe mi ta slekil koʼontontik chkalbetik smelolale, xuʼ me xchikintabutik (kʼelo Kolosenses 4:6). Kʼalal oy buchʼu chkalbetik ta sventa li kʼusi jchʼunojtike, xkoʼolaj kʼuchaʼal ta jipbetik batel jpʼejuk pelota. Xuʼ kʼun ta jipbetik batel o tsots ta jipbetik batel. Kʼalal kʼun ta jipbetik batele, mas kʼun chaʼi stsakel. Vaʼun, muʼyuk chikta li tajimole. Kʼalal chijtsakvan ta mukʼ xchiʼuk ta slekil koʼontontik chijkʼopojutik eke, xuʼ me mas chchikintabutik xchiʼuk muʼyuk chtuchʼ ta be jloʼiltik li buchʼu oy kʼusi tsjakʼbutike. Pe mi oy buchʼu jaʼ noʼox tskʼan tsaʼutik ta kʼop o tslabanutike, mu me persauk te jchiʼintik-o ta loʼil (Prov. 26:4). Pe mu skotoluk jech li krixchanoetike, ep buchʼutik xuʼ van xchikintabutik.

19. ¿Kʼusi tstij koʼontontik sventa manxoukutik kʼalal ta jpakbetik skʼoplal li kʼusi jchʼunojtike?

¹⁹ Jech kʼuchaʼal laj kiltike, ta jtabetik sbalil kʼalal manxoutike. Kʼanbo Jeova avipal sventa jechuk atalelal kʼalal oy buchʼu tsaʼot ta kʼop o tslabanot ta skoj li kʼusi achʼunoje. Teuk ta ajol mi manxoote, muʼyuk chlik kʼop kʼalal jelel kʼusi tsnop li buchʼu yakal chachiʼin ta loʼile. Jech xtok, kʼalal chij-ichʼvan ta mukʼ xchiʼuk manxoutike, xuʼ me sjel li kʼusi tsnop ta jtojolaltike xchiʼuk ta sventa li kʼusi chal Vivliae. Jaʼ yuʼun, xi chalbutik li Vivliae: «Chapalukoxuk me skotol ora sventa xtakʼ avuʼunik kʼalal oy kʼusi [tsjakʼboxuke], pe manxoukoxuk me kʼalal jech chapasike xchiʼuk ichʼvananik me lek ta mukʼ» (1 Ped. 3:15). Jaʼ yuʼun, ¡tsotsutik me mi manxoutike!