Қанун шәрһи

4 Демәк, Исраил, бүгүн мән сени үгитидиған тохтам билән қанунларни орунлиғин, чүнки шу әһвалдила силәр тирик болуп, көпийип, атилириңларниң Худайи Йәһва силәргә мирасқа бериватқан йәргә берип, варислиққа алалайсиләр. 2 Мән силәргә вәсийәт қиливатқан нәрсиләргә һечнәрсә қошмаңлар һәм улардин һечнәрсә кемийтмаңлар. Бүгүн мән силәргә тапшуруватқан Йәһва Худаниң вәсийәтлирини орунлаңлар.

3 Көзлириңлар Йәһва Баал-Пигорниң үстидин қилған һәммә ишлирини көрди: Баал-Пигорға әгәшкән һәрқандақ кишини Йәһва Рәб араңдин йоқатти. 4 Силәр, Йәһва Худаға чаплашқан һәммиңлар, һазирғичә амандур. 5 Мана, мән силәрни, Йәһва маңа әмир қилғинидәк, тохтамлар вә қанунларға үгәттим. Сәвәви, силәр варислиққа еливатқан йәргә киргәндә, уларға әмәл қилишиңлар үчүндур. 6 Шундақ қилип, уларни сақлап орунлаңлар, чүнки мошуниңда хәлиқләрниң көзидә силәрниң даналиғиңлар вә әқлиңлар көрүниду. Улар барлиқ мошу тохтамларни аңлап: “Пәқәт мошу бүйүк хәлиқ данишмән һәм әқиллиқ хәлиқ екән!”—дәйду. 7 Шу сәвәптин, қай вақиттила чақирмисақ, бизниң йенимиздин тепилидиған Худайимиз Йәһвадәк, башқа қандақ бүйүк хәлиқниң шундақ улуқ худаси бар? 8 Яки қайси бүйүк хәлиқтә, мән бүгүн силәргә тәғдим қиливатқан барлиқ ушбу Қанундәк, адил қанунлар һәм тохтамлар бардур?

9 Көзлириң көргән барлиқ ишларни унтумишиң үчүн, пәқәт пәхәс болуп, җениңни әстаидил сақлиғин. Улар жүригиңдин чиқмай, һаятиңниң барлиқ күнлиридә улар тоғрилиқ балилириңға вә нәврилириңгә ейтқин. 10 Бу сән Худайиң Йәһва алдида Хорибта, жиғин күнидә, болған вақиәдур. Шу күни Йәһва маңа: “Хәлиқни Маңа жиққин вә Мән уларға сөзлиримни җакалаймән. У сөзләрдин улар өмриниң барлиқ күнлиридә Мениңдин һәйвәт қилишни үгинип, пәрзәнтлириниму шуниңға үгитиду”,― деди.

11 Силәр йеқинлишип, тағниң түвидә турдуңлар, тағ болса, асманғичә өрт билән көйүп туратти. Шундақла зулмәт, булут вә қараңғулуқ басқан еди. 12 Йәһва силәргә тағда от арисидин сөзлиди. Униң сөзлириниң авазини аңлидиңлар, лекин қияпитини көрмидиңлар вә пәқәт үнини аңлидиңлар. 13 У силәргә орунлашқа тегиш Өзиниң келишимини елан қилди, йәни мәзкүр 10 сөзни, У уларни икки таш тахтайчидә йезип бәрди. 14 Шу вақитта Йәһва силәр әмәл қилишиңлар үчүн, тохтамларни вә қанунларни үгитишни маңа буйриди. Уларни силәр мирасқа алидиған йәрдә орунлишиңлар шәрт еди.

15 Шуни есиңларда чиң тутуңларки, шу күндә, Йәһва силәргә от арисидин Хориб теғида сөзлигәндә, силәр һечқандақ қияпәтни көрмидиңлар. 16 Бу шуниң үчүнки, кейин силәр бузулуп, өзәңларға әр яки аялни билдүридиған қандақту-бир тәсвирни яки бутни ясимаңлар. 17 Йәрдики қандақту-бир һайванни, асманда учудиған қандақту-бир қушни, 18 йәр беғирлап маңидиған қандақту-бир мәхлуқни, суларда үзидиған қандақту-бир белиқни билдүридиған бутларни ясимаңлар. 19 Шуниңдәкла, сән асманға қарап, униңдики қуяшни, айни, юлтузларни вә самадики һәрқандақ мәвҗудатни көрүп, зоқланғач алдинип қелип, уларға сәҗдә қилип хизмәт қилма. Уларни Йәһва Яратқучи асман астидики барлиқ хәлиқләр үчүн бәргән еди. 20 Силәрни болса, һазир билгиниңдәк, Йәһва төмүр пәчтин, Мисирдин, Өз хәлқи қилиш үчүн ачиқти.

21 Силәр үчүн Йәһва маңа ачиғи келип, Йордандин өтмәслигимгә қәсәм қилди вә Йәһва Худайиңлар силәргә мирасқа бериватқан мунбәт йәргә мән кирмәймән. 22 Йордандин өтмәй, мошу йәрдә мән өлимән. Силәр болсаңлар, дәриядин өтүп, шу яхши йәрни варислиққа алисиләр. 23 Силәр билән түзүлгән Тәңриң Йәһваниң келишимини унтумаңлар. Шундақла бир нәрсини тәсвирләйдиған бутларни, Йәһва Худайимиң саңа җекилигәндәк, ясимаңлар. 24 Сәвәви, Пәрвәрдигариң Йәһва йәп кетидиған оттур, У – күнчи Худадур.

25 Әгәр сениңдә вә оғуллириңда пәрзәнтләр туғулуп, шу йәрдә узақ яшап бузулуп кәтсә вә өзлиригә бир нәрсини тәсвирләйдиған бутларни ясап, Йәһва Худасини ғәзәпләндүрсә, 26 бүгүн силәргә асман билән йәр арқилиқ гува беримәнки, Йордандин өтүп, мираслиққа алидиған зиминни чапсанла жүтүрүп қойисиләр. Азла вақит униңда яшап, һалак болисиләр. 27 Силәрни Йәһва пүткүл хәлиқләр арисиға чечиветиду вә Йәһва силәрни йөткәп апарған хәлиқләрниң арисида азсанлиқ болисиләр. 28 Шу зиминларда адәмниң қоли билән ясалған башқа худаларға хизмәт қилисиләр. Улар яғачтин вә таштин ясилип, көрмәйду, аңлимайду, йемәйду вә пуримайду.

29 Лекин сән шу йәрдә Худайиң Йәһвани издигәндә, Уни тапалайсән, әгәр пәқәт пүткүл жүригиң һәм пүткүл җениң билән Уни издисәң. 30 Сән қайғу-һәсрәттә болуп, мошуниң һәммиси саңа шу күнләрниң ахирида дуч болғанда, сән Өз Худайиң Йәһваға бурулуп, Униң авазини аңлайдиған болисән. 31 Чүнки Йәһва, сениң Яратқучиң, яхшилиқ қилидиған вә рәһимлик Худадур. У сени ташлимайду вә сени һалак қилғузмайду, чүнки У әҗдатлириң билән қәсәм ичип түзгән келишимини унтумайду.

32 Авалқи заманлардин, Худа адәмни йәрдә яратқандин башлап, әршниң у қетидин бу қетиғичә сорап көргин: авал мундақ улуқ иш йүз бәргәнму яки кимду-бирси буни аңлиғанму? 33 Қандақту-бир хәлиқ тирик Худаниң үнини отниң арисидин аңлап, сән аңлиғандәк, аман қалғанму? 34 Яки қайси-бир худа өзигә башқа хәлиқ арисидин карамәтләр вә мөҗүзиләр, урушлар вә көтирилгән егиз қоли билән дәһшәтлик қорқунучларни ясап, сени Худайиң Йәһва Мисирдин елип чиққандәк җүръәт қилалиған? 35 Пәқәт саңа буларни көрүш берилгән, чүнки сән пәқәт Йәһва – сениң Худайиң һәқиқий Худа екәнлигини һәм Униңдин башқа һечбир худа йоқлуғини билишиң үчүндур. 36 Асмандин У саңа Өз авазини аңлашни несип қилди, чүнки саңа тәлим берип, Өзи бүйүк өртини вә отниң ичидин Өзиниң авазини аңлатти.

37 У атилириңни вә уларниң нәсли – силәрни яхши көргәнликтин, У силәрни таллап, Өз күч-қудрити билән Мисирдин елип чиқти. 38 У сениң көзүңдин сениңдин күчлигирәк һәм нурғунирақ хәлиқләрни қоғлаветип, сени уларниң зиминиға әкиришни вә уни егиликкә беришни нийәт қилди. 39 Демәкчи, шуни әнди билип, жүригиңгә салғинки, Йәһва асмандики вә йәрдики бирдин-бир Худадур һәм Униңдин башқа худа йоқтур! 40 Бүгүн мән саңа вәсийәт қиливатқан тохтамларни һәм Униң қанунлирини сақлиғин. Шу вақитта саңа вә сениңдин кейинки әвлатлириңға яхши болиду. Шундақла саңа Йәһва Худайиң мәңгүгә бериватқан йәрдә сән көп вақит яшайсән”.

41 Шу чағда Муса Йорданниң бу қетидики, күнниң чиқиш тәрипидә үч шәһәрни бөлди. 42 Шу җайларға өз йеқинини нийәтсиз, униңға бурун дүшмән болмиған қатил қечип кетип, шу шәһәрләрниң биридә аман қелиши үчүн. 43 Бу шәһәрләр: Рувим қәбилисиниң түзләңлигидә, чөлдики Бесер, Гад қәбилисиниң Гилиадтики Рамот, Манассә қәбилисиниң Башандики Голан.

44 Мана, бу Муса Исраил оғуллириға әмәл қилишқа бәргән Қанун. 45 Мана, булар Муса Исраил оғуллириға чөлдә, Мисирдин чиққандин кейин сөзләп бәргән аянлири, тохтамлири вә көрсәтмилири. 46 Буларни Йорданниң арқисидики Бәйт-Пигорға қарши вадида, Хешбонда яшиған аморлиқ падиша Сигонниң йеридә, уни Муса Исраил оғуллири билән Мисирдин чиққанда, қиривәткән чағда бәрди. 47 Андин улар униң йерини вә Башан падишаси Огниң, икки аморлиқ падишаларниң йерини алди. Бу йәр күн чиқиш тәрәптә, 48 Арнон өстиңиниң қирғиғида, Сион теғиғичә, йәни Һәрмон теғиғичә Ароирдин башлап ятатти. 49 Шундақла улар Йорданниң бу қетидики Арабани, түзләңликни шәриққичә, Араба түзләңлиги деңизиғичә, Пизгаһ теғиниң түвигичә барлиғини йеңивалди.