Муқәддәс Китап — Худадин кәлгән китап

1, 2. Немә үчүн Худадин кәлгән Муқәддәс Китапни адәмни һаяҗанландуридиған соғат дәймиз?

СИЗ әң йеқин достиңиздин бир соғат тапшурвалған вақиттики тәсиратиңизни әскә алаламсиз? У вақиә сизни һаяҗанға селип қәлбиңизни шатландуруши мүмкин. Әмәлиятта, шу соғат сизгә соғат бәргүчи тоғрисида бәзи нәрсиләрни ейтип бериду — йәни, у силәрниң достлуғиңларни наһайити қәдирләйду. Шу вақитта достиңизниң чоңқур мәнилик соғити үчүн көп рәхмәт ейтқанлиғиңиз шәк-шүбһисиздур.

² Муқәддәс Китап Худадин кәлгән бир соғаттур. У һәқиқәтән бизниң миннәтдарлиқ билдүрүшимизгә тегишлик соғат. У нурғун ишлар тоғрисида билим беридиған тәңдашсиз китап, у болмиса биз мошу билимләрни биләлмәттуқ. Мәсилән, у бизгә асмандики сәйярилар, юлтузлар, йәр шари вә тунҗа әр билән аялниң яритилиши тоғрисида ейтип бериду. Муқәддәс Китап ишәнчилик қаидә-қанунийәтләрни өз ичигә алған болуп, бизгә инсан турмушидики қийинчилиқларға тақабил туруп, ғәм-әндишиләрни йеңишимиз үчүн ярдәм бериду. Муқәддәс Китап йәнә кәлгүсидә Худа өз мәхситини қандақ әмәлгә ашурмақчи болғанлиғи вә йәр шариға бәхит-саадәтлик турмуш шараитини елип келидиғанлиғи тоғрисида чүшәндүриду. Муқәддәс Китап немә дегән адәмни һаяҗанландуридиған соғат, һә!

3. Бизгә соғат сүпитидә берилгән Муқәддәс Китап Тәңри Йәһвә тоғрисида немә ейтип бериду? Немә үчүн у қәлбни шатландуриду?

³ Муқәддәс Китап һәм кишиниң қәлбини шатландуридиған қиммәтлик соғат. У соғат бәргүчи Йәһва Худа тоғрисида бизгә көп нәрсиләрни ейтип бериду. Йәһвә соға қилған бу китап, у бизниң Уни тонушимизни халайдиғанлиғиниң испати. Муқәддәс Китап һәқиқәтән сизниң Йәһвәгә йеқинлишишиңизға ярдәм берәләйду.

4. Муқәддәс Китапниң тарқитилиши сизгә қандақ тәсир қилиду?

⁴ Сиздә Муқәддәс Китап барму? Дунияда нурғун адәмләрдә Муқәддәс Китап бар. Муқәддәс Китапниң һәммә бөлиги яки мәлум бир бөлиги болсун, 2 300 дин артуқ тилда нәшир қилинған болуп, дуния нопусиниң 90 паизи Муқәддәс Китап оқуш имканийитигә егә. Оттура һесап билән һәр һәптә бир миллиондин көпирәк Муқәддәс Китап тарқитилиду. Мәйли Муқәддәс Китапниң һәммә бөлиги яки мәлум бөлиги болсун, һазирғичә нәччә миллиард данә бесип чиқилған. Муқәддәс Китапқа охшаш китаптин йәнә башқиси йоқ.

5. Муқәддәс Китап қандақ усулда “Худаниң көрсәтмиси бойичә йезилған”?

⁵ Униң үстигә, Муқәддәс Китап “Худаниң көрсәтмиси бойичә йезилған” (Тимотийға 2-хәт 3:16). У қандақ усулда илһамландурулған? Муқәддәс Китап өзи: “Чүнки һәр қандақ пәйғәмбәрлик сөз инсанларниң ирадисидин кәлмәйду. Әксичә улар Худаниң сөзлири болуп, Муқәддәс Роһниң тәсирләндүрүши билән йәткүзүлгән” дәп җавап бериду (Петрусниң 2-хети 1:21). Мундақ мисал қилайли: бир мудирниң хатирә язидиған бир катипи бар болуп, һәр-дайим хәт язғанда мудирниң ой-пикирини вә көрсәтмисини язидикән. Шуңа, у әмәлиятта катипниң хети әмәс, бәлки мудирниң хетидур. Шуниңға охшаш, Муқәддәс Китап уни йезип қалдурған пәйғәмбәрләрниң ой-пикири болмастин бәлки Худаниң ой-пикиридур. Шуңлашқа, Муқәддәс Китап һәқиқәтән “Худаниң сөзи” дур (Салоникилиқларға 1-хәт 2:13).

УЙҒУН ВӘ ЕНИҚ

6, 7. Немә үчүн Муқәддәс Китаптики мәлуматларниң өз ара мас келиши кишиниң алаһидә диққәт етиварини тартиду?

⁶ Муқәддәс Китап 1 600 жил җәриянида йезип хатириләнгән. Униң язғучилири охшаш болмиған, дәвирләрдә яшиған, һәр хил қатлам кишилири болуп, пәйғәмбәрләрниң бәзилири деханлар, белиқчилар, падичилар, йәнә бәзилири һакимлар вә падишалар еди. Хуш хәвәр язғучи Луқа тевип еди. Муқәддәс Китапниң язғучилири гәрчә һәр хил охшаш болмиған қатлам кишилири болсиму, Муқәддәс Китап баштин-ахирғичә уйғундурa.

⁷ Муқәддәс Китапниң әң бешидики аләмниң Яритилиш қисми инсанларниң қийинчилиғиниң қандақ башланғанлиғини ейтип бериду. Әң ахирқи Вәһийләр қисми пүткүл йәр шариниң кәлгүсидә гөзәл бағу-бостан йәни җәннәт болидиғанлиғини көрситип бериду. Муқәддәс Китап нәччә миң жиллиқ тарихни өз ичигә алған болуп, китапниң һәр қайси қисми Худаниң мәхсити қандақ вә у қандақ әмәлгә ашиду? Дегәнләрни чүшинишимиз үчүн наһайити чоң ярдәм бериду. Муқәддәс Китапниң уйғунлиғи бизни һәйран қалдуриду. Худадин кәлгән китап нәқ шундақ болуши керәк әмәстиму.

8. Мисал арқилиқ Муқәддәс Китаптики мәлуматларниң илим-пән нуқтәий нәзәридин қариғанда тоғра екәнлигини көрситиң.

⁸ Муқәддәс Китаптики мәлуматлар илим-пән нуқтәий нәзәри бойичә қариғанда тоғра. Һәтта у өз ичигә алған мәлуматларни Муқәддәс Китап дәвридә яшиған кишиләрму билмәтти. Мәсилән, Муқәддәс Китапниң Лавийлар дегән қисмида бәзи қанунлар қедимки Исраил хәлқигә кесәлләрни башқа сағлам кишиләрдин айрип хәвәр елиш вә тазилиқ ишлири тоғрисида берилгән. Шу вақитта әтраптики хошна милләтләр мошундақ ишлар тоғрисида һеч немә билмәтти. Қедимий заманда йәр шариниң шәкли тоғрисида хата көз қарашлар болғанда, Муқәддәс Китап у бир чәмбәрдәк яки шардәк дәп тилға алған (Йәшая 40:22). Муқәддәс Китап наһайити ениқ қилип: йәр шарини “муәлләққә [бошлуққа] есип қоюптур” дегән (Аюп 26:7). Әлвәттә, Муқәддәс Китап илим-пән дәрислик китави әмәс. Амма, у илим-пәнгә мунасивәтлик бәс-муназирә болғанда, әмәлийәткә уйғун тоғра җавап бериду. Биз Худадин келишни үмүт қилған китап, мошу әмәсму?!

9. а) Қайси җәһәттин Муқәддәс Китаптики мәлуматлар өзиниң тарих нуқтәий нәзәри бойичә қариғанда тоғра вә ишәнчилик екәнлигини көрситиду? ә) Муқәддәс Китап язғучилириниң сәмимийити бизгә немә тоғрисида ейтип бериду?

⁹ Муқәддәс Китаптики мәлуматлар тарих нуқтәий нәзәридин қариғандиму тоғра вә ишәнчилик. Униң мәзмуни тәпсилий вә ениқ. Мәзмунлар пәқәт киши исимлирини тилға елип қалмай, йәнә бәзи кишиләрниң әҗдатлириниң кимлиги тоғрисида ейтип беридуb. Қедимки нурғун тарихшунаслар билән Муқәддәс Китап язғучилирини селиштуридиған болсақ, тарихшунаслар өз миллитиниң җәң мәғлубийәтлирини һәргиз тилға алмайду. Амма, Муқәддәс Китап язғучилири наһайити сәмимий, улар һәтта өзиниң вә өз миллитиниң мәғлубийәтлирини хатирилигән. Мәсилән, Муқәддәс Китапниң Санлар қисмида, униң язғучиси Муса пәйғәмбәр өзиниң еғир хаталиғи үчүн Худа уни қаттиқ әйиплигәнлигини етирап қилған (Санлар 20:2—12). Шуниңдәк сәмимийлик тарихий хатириләрдә кам учрайду. Бирақ, Муқәддәс Китаптин тепилиду, чүнки у Худадин кәлгән китап.

ДАНАЛИҚ ӘМӘЛИЙ КИТАВИ

10. Немә үчүн Муқәддәс Китапниң инсанлиқ турмушта әмәлий ишлитишчан китап екәнлиги һәйран қаларлиқ әмәс?

¹⁰ Муқәддәс Китап Худаниң Муқәддәс роһиниң илһами билән йезилғачқа, у “тәлим бериш, хаталиқларни көрситип бериш, камчилиқларни түзитиш” (Тимотийға 2-хәт 3:16). Шундақ, Муқәддәс Китап турмушта әмәлий ишлитилидиған китап. Муқәддәс Китапниң инсан тәбиитигә нисбәтән чоңқур чүшәнчигә егә екәнлиги наһайити ениқ көрүнүп туриду. Муқәддәс Китапниң әмәлий китап екәнлиги һәйран қаларлиқ әмәс, чүнки униң муәллипи Яратқучи Йәһвә Худа! У бизниң ой-хияллиримиз вә һис-туйғулиримизни өзимизгә қариғанда яхширақ чүшиниду. Шундақла, Пәрвәрдигар Йәһвә хошал болушимиз үчүн немигә муһтаҗ екәнлигимизни вә йәнә қайси әгир-тоқай йолдин жирақ яшишимиз керәклигини билиду.

11, 12. а) Һәзрити Әйса қайси мавзуларда сөзлигән? ә) Муқәддәс Китапта қандақ башқа әмәлий мәслиһәтләр бар? Немә үчүн шу мәслиһәтләр дайим пайдилиқ?

¹¹ Муқәддәс Китапниң Мәтта баян қилған хуш хәвәр қисмида 5-баптин 7-бабиғичә хатириләнгән, Һәзрити Әйсаниң Тағдики вәзә ейтиш дәп аталған нутқини мулаһизә қилип бақайли. Униң мошу мәшһур нутқида, Әйса бир қанчә муһим мавзу тоғрисида сөзлигән. Улар — һәқиқий хошаллиқ тепишниң йоли; талаш-тартишларни қандақ һәл қилиш; қандақ дуа-тилавәт қилиш; турмушта керәклик маддий нәрсиләргә қандақ көз қарашта болуш қатарлиқларни өз ичигә алиду. Мәсиһ Әйсаниң сөзлири илгири нутуқ сөзлигән вақитлиридикигә охшаш, бүгүнки күндә һәм күчкә егә вә ишлитишкә болиду.

¹² Муқәддәс Китаптики бәзи қаидә-қанунлар аилә турмуши, хизмәт вә инсанлиқ алақиләр билән мунасивәтлик. Муқәддәс Китап қаидә-қанунлири пүткүл инсанийәт үчүн берилгән болуп, униңда берилгән мәслиһәтләр һәр дайим пайдилиқтур. Муқәддәс Китаптики әқил-парасәтләрни, Худа Йәшая пәйғәмбәр арқилиқ мундақ хуласилигән: “Мәнпийәтлик болидиғанни саңа үгитип ... қойғучи болған Тәңриң Худавәндә мәндурмән” (Йәшая 48:17).

БЕШАРӘТЛӘР КИТАВИ

13. Пәрвәрдигар Йәһвәниң Муқәддәс роһиниң илһами билән Йәшая пәйғәмбәр Бабилон шәһири тоғрисида қандақ тәпсилатлардин бешарәт бәргән?

¹³ Муқәддәс Китап нурғун бешарәтләрни өз ичигә алған болуп, көпинчилири аллиқачан әмәлгә ешип болди. Бир мисални мулаһизә қилип бақайли, миладидин илгәрки 8-әсирдә яшиған Йәшая пәйғәмбәр арқилиқ Пәрвәрдигар Йәһвә Бабилон шәһириниң вәйран қилинидиғанлиғи тоғрисида бешарәт бәргән (Йәшая 13:19; 14:22, 23). Бешарәттә ейтилған шу шәһәрниң қандақ егиләнгәнлиги тоғрисида тәпсилатлар ениқ көрситилгән болуп, таҗавузчи әскәрләр Бабилон шәһириниң дәриясиниң сүйини қурутуп, уруш қилмайла шәһәргә бесип кириду дейилгән. Һәтта, Йәшая пәйғәмбәр кәлгүсидә Бабилонни ишғал қилмақчи болған падишаниң исми — Қорәш дәп атилидиғанлиғи тоғрисида бешарәт бәргән (Йәшая 44:27—45:2).

14, 15. Йәшая пәйғәмбәрниң Бабилон тоғрисида ейтқан бешаритидики бәзи тәпсилатлар қандақ әмәлгә ашти?

¹⁴ Тәхминән 200 жилдин кейин, йәни миладидин илгәрки 539-жили 10-айниң 5-күни йерим кечидә, бир қошун Бабилон шәһириниң йеқин әтрапиға чедир тиккән. Ким қошунниң башлиғи болған? Дәл Парс падишаси Қорәш исимлик киши болған. Шу вақит, кишини һәйран қалдуридиған бешарәтниң орунлиниши башланған еди. Амма, Қорәшниң әскәрлири алдин ейтилғандәк уруш қилмайла Бабилонға таҗавуз қилип киргәнму?

¹⁵ Шу күни кечиси бабилонлиқлар бехәтәрликни қоғдашни шәһәрниң һәйвәт сепил тамлириға тапшуруп, бәһөзүр бир мәйрәм өткүзүвататти. Шу вақитта, Қорәш наһайити устилиқ билән шәһәрни кесип өтидиған дәрияниң сүйини башқа йөнилишкә башлавәтти. Узун өтмәй дәрия сүйи төвәнләп, униң адәмлири дәрияни кечип өтүп, шәһәрниң сепил тамлириға йеқинлашти. Бирақ, Қорәшниң әскәрлири қандақ қилип Бабилонниң шәһәр сепил тамлиридин өтәлигән? Әслидә, шу күни кечиси шәһәр дәрвазиси диққәтсизликтин очуқ қалған еди.

16. а) Бабилонниң ақивети қандақ болидиғанлиғи тоғрисида Йәшая пәйғәмбәр қандақ бешарәтни ейтқан? ә) Бабилонниң қақас-чөллүккә айлиниши тоғрисидики бешарәт қандақ әмәлгә ашқан?

¹⁶ Бабилон тоғрисида: “Әбәдкичә ясалмай туруп, нәсилдин-нәсилгә ават болмай қелип, хаһ [яки] бир әрәб унда [у йәрдә] чедир тикмәс, хаһ падичилар унда мал ятқузмас” дәп бешарәт ейтилған (Йәшая 13:20). Бешарәттә пәқәт шу шәһәрниң харап болуши тоғрисида ейтилип қалмай, йәнә харап болғандин кейин немә болидиғанлиғиму ейтилған. Йәни Бабилон шәһириниң мәңгүлүк қақас-чөллүккә айлинидиғанлиғи тоғрисида бешарәт берилгән. Сиз һелиһәм шу бешарәтниң һәқиқәтән әмәлгә ашқанлиғиниң маддий испатини өз көзиңиз билән көрәләйсиз. Қедимки Бабилонниң харабиси — Ирақ пайтәхти Бағдат шәһириниң җәнубидин 80 километр жирақлиқта болуп, һазир у җайда адәм яшимайду. Мошу Пәрвәрдигар Йәһвәниң Йәшая пәйғәмбәр арқилиқ: уни “һалакәтниң сүпүргиси билән сүпүрүп атурмән” дегән сөзиниң әмәлгә ашқанлиғиниң испатидур (Йәшая 14:22, 23).c

17. Муқәддәс Китапниң бешарәтлириниң әмәлгә ешиши бизниң етиқатимизни қандақ күчәйтиду?

¹⁷ Ойлап беқиңа, Муқәддәс Китап кишиниң иман-етиқатини күчәйтидиған әҗайип ишәнчилик бешарәт китави әмәсму? Әгәр Йәһвә Худа растинла өзиниң илгәрки вәдилирини әмәлгә ашурған болса, биз униң йеқин кәлгүсидә һәм йәр шарини җәннәткә айландуруш вәдисини әмәлгә ашурдиғанлиғиға чоңқур ишәнч қилалаймиз (Санлар 23:19). Һә, һәқиқәтән “ялған сөзлимәйдиған Худа дуния яритилиштин илгирила бу мәңгүлүк һаятни вәдә қилған” үмүтимиз бар (Титус 1:2).d

“ХУДАНИҢ СӨЗИ ТИРИК”

18. Муқәддәс Китапта әлчи Павлус “Худаниң сөзи”ни қандақ күчлүк изаһлиди?

¹⁸ Мошу бапта биз мулаһизә қилған мәлуматлардин Муқәддәс Китапниң һәқиқәтән тәңдашсиз китап екәнлиги рошән көрүнүп туриду. Муқәддәс Китапниң мәлуматлири баш-ахири маслашқан болуп, илим-пән вә тарих нуқтәий нәзәри бойичә қариғанда наһайити тоғра. Муқәддәс Китапта әмәлий ишлитилишчан әқил-парасәт вә ишәнчилик бешарәтлар бар. Муқәддәс Китапта әлчи Павлус: “Худаниң сөзи һаятий күчкә егә болған үнүмлүк сөздур. У һәр қандақ қош бислиқ қиличтинму иштик болуп, җан билән роһни, жилик билән боғумларни бир биридин айриветәлигидәк өткүрлүк билән кишиләрниң көңлигә кирип, уларниң йошурун арзу-һәвәс вә ой пикирлирини паш қилиду” дәп ейтқан (Ибранийлар 4:12).

19, 20. а) Муқәддәс Китап өзиңизни тәкшүрүшиңиз үчүн қандақ ярдәм берәләйду? ә) Худаниң бебаһа соғити болған Муқәддәс Китапқа қандақ қилип өз миннәтдарлиғиңизни билдүрәләйсиз?

¹⁹ Муқәддәс Китаптики Худаниң “сөзи” яки учурини оқуш, бизниң һаятимизни өзгәртәләйду. Өз қәлбимизни тәпсилий тәкшүрүшимиз үчүн ярдәм қилалайду. Бәлким, биз Худани сөйимән дейишимиз мүмкин. Бирақ, Худаниң илһамландуруши билән вуҗутқа кәлгән сөзи — Муқәддәс Китапқа қандақ инкас қайтурушимиз, бизниң қәлбимиздики ой-хияллиримизни һәтта һәқиқий нийәтлиримизни ашкарә қилиду.

²⁰ Муқәддәс Китап — һәқиқәтән Йәһвәдин кәлгән китап. У оқушқа, үгинишкә вә қәдирләшкә әрзийдиған китап. Давамлиқ Муқәддәс Китапни әстайидил издинип оқуш арқилиқ мошу Муқәддәс соғат үчүн өз миннәтдарлиғиңизни билдүрүң. Шундақ қилғиниңизда, Худаниң инсанларға болған мәхсити тоғрисида чоңқур чүшәнчигә егә болисиз. Кейинки бапта, Худаниң мәхсити немә вә қандақ әмәлгә ашидиғанлиғи тоғрисида мулаһизә қилимиз.