«Һаятимиз вә хизмитимиз. Иш дәптири» үчүн мәлумат мәнбәлири
4—10 июнь
ХУДА СӨЗИДИКИ ҒӘЗНӘ | МАРК 15, 16
«Әйса пәйғәмбәрлик сөзләрни орунлиди»
nwtsty, Мк 15:24, 29 үчүн тәтқиқ қилиш мәлумати
Униң сиртқи кийимини бөлүшти. Йоһан 19:23, 24тә Мәтта, Марк вә Луқа язмиған қошумчә тәпсилатлар учрайду. Рим әскәрлири сиртқи вә ички кийими үчүн чәк ташлиған еди. Улар «униң сиртқи кийимини елип, һәр әскәргә бир парчидин тегидиғандәк қилип, кийимни төрткә бөлди». Улар ички кийимини бөлүшни халимай, чәк ташлиди. Шундақ қилип, Зәбур 22:18дики сөзләр орунланди. Адәттә Рим әскәрлири түврүккә миқланған адәмниң кийимини өзлиригә қалдуратти. Шуниң үчүн җазаниң алдида уларниң кийимлирини йешип, бар нәрсилирини еливалатти. Бу җазани техиму кәскинләштүрәтти.
Башлирини чайқишип. Бу шарәт заңлиқ қилишни билдүргән. Шундақ қилип, Әйсаниң қешидин өткән адәмләр өзлири билмәй, Зәбур 22:7дики сөзләрни орунлиди.
nwtsty, Мк 15:43 үчүн тәтқиқ қилиш мәлумати
Йүсүп. Инҗилни язғанлар һәрхил болғанлиқтин, Йүсүп һәққидики тәпсилий мәлуматлириму һәрхил болған. Мәсилән, селиқчи Мәтта униң «бай адәм» екәнлиги һәққидә язған. Марк көпинчә римлиқларға язғанлиқтин, Йүсүпни «Худа Падишалиғини күтүватқан Алий кеңәшниң һөрмәтлик әзаси» дәп атиған. Көйүмчан дохтур Луқа у Алий кеңәшниң Әйсаға қарши чиққарған һөкүмини қоллимиған «меһриван вә һәққаний киши» екәнлигини ейтқан. Пәқәт Йоһан Йүсүпниң йәһудийлардин қорқуп, «Әйсаниң шагирти болғанлиғини» язған (Мт 27:57—60; Мк 15:43—46; Лқ 23:50—53; Йоһ 19:38—42).
Роһий гөһәрләрни издәйли
nwtsty, Мк 15:25 үчүн тәтқиқ қилиш мәлумати
Үчинчи саат. Бу тәхминән әтигәнлиги саат 9ни билдүриду. Йоһан 19:14—16дә Пилат Әйсани түврүккә миқлашқа тапшурғанда, «саат 12 болуп қалған еди» дәп йезилған. Бәзиләр Марк 15:25 вә Йоһан 19:14—16дики айәтләр бир-биригә қариму-қарши дәп ойлайду. Муқәддәс Язмилар буниң пәрқини болғанлиғини чүшәндүрмигән болсиму, айрим амилларни инавәткә елишимиз керәк. Умумән ейтқанда, Әйсаниң йәрдики һаятиниң ахирқи күнидә болған вақиәләрниң вақит-саатиға тегишлик Инҗилдики мәлуматлар бири-биригә мас келиду. Төрт Инҗил язғучилар роһанийлар вә ақсақаллар таң сәһәрдә учришип, Әйсани римлиқ һөкүмран Понтий Питлатқа тапшурғанлиғи тоғрилиқ язған (Мәтта 27:1, 2; Марк 15:1; Луқа 22:66—23:1; Йоһан 18:28). Әйсани түврүккә миқлинғандин кейин, «алтинчи сааттин» «тоққузинчи саатқичә» пүткүл шу йәргә қараңғулуқ чүшкәнлиги тоғрисида Мәтта, Марк вә Луқа язған (Мәтта 27:45, 46; Марк 15:33, 34; Луқа 23:44). Әйсаниң җазалаш вақтини ениқлаш үчүн, қамчилашму җазаға киридиғанлиғини әстә тутуш керәк. Бәзидә қаттиқ қамчилиғанлиғи шунчилик болғанки, һәтта адәмниң өлүп қалған вақитлириму болған. Әйсаниң һали еғир болғанлиғи шуки, түвригини башқа бирсигә көтәргүзүп қойди (Лқ 23:26; Йоһ 19:17). Әгәр қамчилаш җазаниң башлиниши дәп һесаплиса, Әйсани түврүккә миқлиғичә бирнәччә вақит өтүши керәк еди. Шуниң үчүн, Мк 15:15 вә Мт 27:26дә қамчилашму һәм түврүккә миқлашму тилға биллә елиниду. Һәрбир язғучи өзиниң көзқаришиға бенаән, җаза қилиш вақтиниң башлинишини һәр түрлүк һесаплиған. Мүмкин шу сәвәптин, Пилат Әйсаниң өлгәнлигини билгәндә һәйран болди (Мк 15:44). Буниңдин ташқири, шу заманниң адитигә бенаән, күн һәрбир үч саатин ибарәт болған төрт қисимға бөлүнгән. Муқәддәс китапни язғанлар буни инавәткә алған. Кәчки вақитниму шундақ бөлгән. Муқәддәс китапта күн чиқиштин башлап, үчинчи саат, алтинчи саат, тоққузинчи саат дәп көп қетим тилға елинған (Мт 20:1—5; Йоһ 4:6; Әлч 2:15; 3:1; 10:3, 9, 30). Шу заманда адәмләр саатниң қанчә болғанлиғини ениқ билмәтти. Шуңа Йоһ 19:14тин вақитни тәхминән ейтқанлиғини билимиз (Мт 27:46; Лқ 23:44; Йоһ 4:6; Әлч 10:3, 9). Хуласиләп ейтқанда, Марк җазани қамчилаштин та түврүккә миқланғичә һесаплиса, Йоһан пәқәт түврүккә миқланған вақиттин башлап һесаплиған. Марк билән Йоһан саат үч болуп қалған вақтини ейтқан болса керәк. Шуңа, Йоһан «саат 12 болуп қалған» дегән сөзни пайдиланған. Буниңдин язғучилар немә үчүн һәр түрлүк вақитни язғанлиғини чүшинишкә болиду. Марк өзиниң китавини Йоһандин онлиған жиллар кейин язған. Йоһан мәлуматни Марктин көчиривалмиғанлиғи уларниң һәр түрлүк вақитни язғанлиғидин көриниду.
nwtsty, Мк 16:8 үчүн тәтқиқ қилиш мәлумати
Қорқуп кәткәчкә. Қедимий қол язмиларға бенаән, Марк китавиниң ахирқи баби 8-айәт билән пүтиду. Бәзибирлири буни түп нусхидин үзүлүп қалған көнүкмә дәп ойлайду. Шундақ ойлашқа асас йоқ, чүнки Марк вақиәләрни адәттә қисқичә язатти. Төртинчи әсирдә яшиған Иероним вә Евсевий алимларниң ойичә, түп нусхида Марк китави «қорқуп кәткәчкә» дегән сөзләр билән түгәйду.
Көплигән грек қол язмиларда вә башқа тилдики тәрҗимиләрдә 8-айәттин кейин узун яки қисқа хуласә кәлтүрүлгән. Узун хуласә (12 айәттин ибарәт болған) 5-әсирдики «Александрия кодексида», Ефрем кодексида вә Беза кодексида учрайду. Бу йәнә Латин тилидики «Вульгатида», сирия тилидики Кюртон қол язмисида вә сирия тилидики «Пешиттида» учрайду. Амма, униңдин авал йезилған 4-әсирдики грек қол язмилирида, Синай Кодексида вә Ватикан Кодексида, төртинчи вә бәшинчи әсирдики Сирия Синай Кодексида вә 5-әсирдики Марк китавиниң копт тилидики саид шивисиниң бурунқи қол язмилирида учрашмайду. Шуниңға охшаш, Марк китави әрмән вә грузин тилидики әң қедимий қол язмиларда 8-айәт билән пүтиду.
Кейинирәк йезилған грек қол язмиларда вә башқа тилдики тәрҗимиләрдә (икки җүмлидин ибарәт болған) қисқа хуласә кәлтүрүлгән. 8-әсирдики Корол кодексида узун вә қисқа хуласә бар. Һәр хуласиниң бешида қол язмиларниң нәқили йезилған, амма уларни ишәшлик дәп ейтиш натайин.
11—17 июнь
ХУДА СӨЗИДИКИ ҒӘЗНӘ | ЛУҚА 1
«Мәрийәмниң кәмтәрлигидин үлгә елиң»
ia 149-б., 12-абз
«Мән Йәһваниң қулимән!»
12 Мәрийәм пәриштигә мундақ дәп җавап бәрди: «Мән Йәһваниң қулимән!... сән ейтқандәк, болсун» (Луқа 1:38). Униң кәмтәрлиги билән итаәт қилиши мошу күнгичә Худаниң хизмәтчилиригә тәсир қилмақта. У өзини Ғоҗайинни Йәһваниң қули дәп қараштурған. Адәттә қулниң һаяти толуғи билән ғоҗайиниға тәәллуқ болған. Мәрийәм өзини Худаниң қанитиниң астида ховупсиз һис қилғанлиғини вә Униң һәққаний адәмләргә һәққаний болидиғанлиғини билгән. Шундақ қилип, у тапшуруқни орунлашқа бар күчини чиқарса, Худаниң мақуллишиға егә болидиғанлиғиға ишәшлик болған (Зәбур 18:25).
ia 150, 151-б., 15, 16-абз
«Мән Йәһваниң қулимән!»
15 Униң жүриги хошаллиққа толған вә Йәһвани мәдһийилигән сөзлири Худаниң Сөзидә йезилған (Луқа 1:46—55ни оқуң). Бу Муқәддәс китаптики Мәрийәмниң сөзлири кәлтүрүлгән әң узун парчә вә униңдин у һәққидә көп нәрсә билишкә болиду. Мәрийәм Мәсиһниң аниси болуш шөһритигә егә болғанлиғи үчүн Йәһваға миннәтдарлиғини билдүриду. Мәрийәм етиқатиниң қанчилик мәһкәм екәнлигини көрситип, Йәһваниң тәкәббур адәмләрни вә һакимийити барларни ғулутип, өзигә хизмәт қилишни халиған аддий адәмләргә ярдәм беридиғанлиғини ейтти. Бу сөзләрдин у Худаниң Сөзини пухта билидиғанлиғини көрүшкә болиду. Бир мәлуматқа бенаән, у Ибраний язмилардин 20дин ошуқ парчә кәлтүрди.
16 Мәрийәм Худаниң Сөзи һәққидә чоңқур мулаһизә қилғанлиғи ениқ. Шуңа кичик пеиллиқни көрситип, өз ойлирини ейтмай, Худаниң сөзлирини ейтқан. Униң қосиғида ятқан балиму кейин чоң болғанда мундақ дегән: «Бу үгитиватқанлирим мениң әмәс, бәлки мени Әвәткүчиниңдур»,— дәп ейтқан (Йоһан 7:16). Бизму өзүмизни мошу соаллар арқилиқ тәкшүрсәк яхши болатти: мән Худаниң Сөзини жуқури баһалаймәнму? Яки өз оюмни, өз көзқаришимни ейтишни яхши көримәнму? Бу соалларға Мәрийәм қандақ җавап бәргәнлиги ениқ.
Роһий гөһәрләрни издәйли
nwtsty, Лқ 1:69 үчүн тәтқиқ қилиш мәлумати
«Қутқузулуш мүңгүзи» яки «күчлүк қутқазғучи». Муқәддәс китапта һайванларниң мүңгүзи пат-пат күчни вә ғәлибә қазанғанлиғини билдүриду (С1я 2:1; Зб 75:4, 5, 10; 148:14). Шундақла мүңгүз һөкүмранлар вә уларниң сулалисини, һәққаний вә һәққаний әмәсләрни билдүриду. Һайванлар мүңгүзи билән бирсини үсидиғанлиғи һөкүмранларниң йеңивелиши билән селиштурилиду (Қ.ш 33:17; Дн 7:24; 8:2—10, 20—24). Бу контекстики «қутқузулуш мүңгүзи» дегән ибарә, қутқузулуш қабилийити бар Мәсиһкә тегишлик ейтилиду.
nwtsty, Лқ 1:76 үчүн тәтқиқ қилиш мәлумати
Сән Йәһваниң алдида... маңисән. Чөмдүргүчи Йәһияниң «Йәһваниң алдида» маңғанлиғи, Атисиниң вәкили сүпитидә вә Атисиниң намидин кәлгән Әйса үчүн йол ачқанлиғини билдүриду (Йоһ 5:43; 8:29).
18—24 июнь
ХУДА СӨЗИДИКИ ҒӘЗНӘ | ЛУҚА 2, 3
«Яшлар, роһий җәһәттин өсүватамсиләр?»
nwtsty, Лқ 2:41 үчүн тәтқиқ қилиш мәлумати
Униң ата-аниси һәр жили мәйрәмгә баратти. Қанун бойичә аяллардин Қутқузулуш мәйримигә бериш тәләп қилинмиған болсиму, Мәрийәм Йерусалимға һәр жили Йүсүп билән қошулуп баратти (Чқ 23:17; 34:23). Улар һәр жили бала-чақиси билән Йерусалимға берип келиши үчүн әски йол билән 300 чақиримдәк йол маңатти.
nwtsty, Лқ 2:46, 47 үчүн тәтқиқ қилиш мәлумати
Уларни тиңшиғач соалларни қойди. Әйса соалларни бир нәрсини биливелиш яки қизиқишини қандуруш үчүн қоймиған охшайду, буни тиңшиғучиларниң қандақ инкас қайтурғанлиғидин көрүшкә болиду (Лқ 2:47). Бу айәттә қоллинилған грек сөзи контестқа бағлиқ сот вақтида болидиған яки бир нәччә тәрәпләп сорақ қоюшни билдүриду (Мт 27:11; Мк 14:60, 61; 15:2, 4; Әлч 5:27). Тарихчиларниң сөзлири бойичә, мәйрәмдин кейин бәзибир диний устазлар адәттә ибадәтханиға келип, ички йоған һойлида тәлим берәтти. Адәмләр уларниң алдида олтуруп, тиңшап, соалларни қоятти.
Аң-таң қелишти. Бу айәттики «аң-таң қелиш» дегән грек тилидики пеил узақ вақитқа созулған тәсиратни вә қайта-қайта аң-таң болушни билдүрүши мүмкин.
nwtsty, Лқ 2:51, 52 үчүн тәтқиқ қилиш мәлумати
Беқинишида болди яки «давамлиқ бойсунған». Давамлиқ һәрикәтни билдүридиған грек пеили шуни көрситип туридики, Әйса ибадәтханидики устазларни Худаниң Сөзини билгәнлиги билән һәйран қалдурғандин кейин өйигә қайтип, ата-анисиниң беқинишида болди. Әйсаниң ата-анисиға итаәт қилғанлиғи диққәткә сазавәр, чүнки у Мусаниң қанунини тәпсилий орунлиғанлиғини көрсәтти (Чқ 20:12; Гл 4:4).
Роһий гөһәрләрни издәйли
nwtsty, Лқ 2:14 үчүн тәтқиқ қилиш мәлуматлири
Униң йәр йүзидә йеқин көргән бәндилиригә аманлиқ болсун! Бәзибир қол язмиларға бенаән, Муқәддәс китап тәрҗимилиридә бу «йәр йүзидә аманлиқ, бәндиләрни йеқин көриду» дәп тәрҗимә қилинған. Амма Йеңи дуния тәрҗимисидики бу сөзләр қедимки қол язмилардин елинған. Пәриштиниң җакалиған бу сөзлири Худаниң алдида қандақ адәмләр болмисун, қандақ ишларни қилмисун, һәммә адәмләрни йеқин көридиғанлиғини билдүрмәйду. Бу сөзләр пәқәт Худаға сәмимий ишинидиған вә Әйсаниң кәйнидин маңидиған адәмләргә тегишлик ейтилған.
Йеқин көргән бәндиләр дегән пәриштиниң сөзлири адәмләрниң мақуллишиға әмәс, Худаниң мақуллишиға егә болғанлиғини билдүриду. Бу айәттики эудокиа дегән грек сөзини «мақуллаш», «разимән», «қоллаш» дәп тәрҗимә қилишқа болиду. Әйса чөмдүрүлүштин өткәндин кейин Худа Әйсаға мақуллаймән дәп ейтқанда, эудокиа дегән грек сөзини қолланған. Бу сөз мошу айәтләрдә учришиду: Мт 3:17; Мк 1:11; Лқ 3:22. Пәриштиниң җакалиған бу сөзлири Худа һәммә адәмләрни йеқин көридиғанлиғини билдүрмәйду. Бу сөзләр пәқәт Худаға сәмимий ишинидиған вә Әйсаниң кәйнидин маңидиған адәмләргә тегишлик ейтилған. Гәрчә бәзи вақитларда эудокиа сөзи адәмләрниң мақуллишиға егә болидиғанлиғини билдүриду (Рм 10:1; Фп 1:15). Бирақ көпинчә бу сөз Худаниң мақуллишиға егә болидиғанлиғини билдүриду (Мт 11:26; Лқ 10:21; Әф 1:5, 9; Фп 2:13; Сл2х 1:11). Септуагинта тәрҗимисидики Зб 51:18дә (50:20, LXX) Худаниң мақуллиши тоғрилиқ ейтилиду.
wp16.3 9-б., 1—3 абз
СИЗ БИЛӘМСИЗ?
Йүсүпниң дадиси ким болған?
Насирә шәһиридин чиққан яғашчи Йүсүп Әйсаниң өгәй дадиси болған. Лекин Йүсүпниң дадиси ким болған? Мәтта язған хуш хәвәрдә униң дадиси Яқуп дәп йезилса, Луқа өз китавида Йүсүпни «Илийниң оғли» дәп атиған. Бу мәлуматлар бир-биригә қарши келәмду? (Луқа 3:23; Мәтта 1:16)
Мәтта «Яқуптин... Йүсүп туғулди» дәп язған. Бу йәрдә қоллинилған түп нусхисидики грек сөзлиридин, Йүсүпниң туққан дадиси Яқуп болғанлиғи ениқ көриниду. Шундақ қилип, Мәтта Йүсүпниң Давут падишаниң әвладидин чиққанлиғини көрситидиған нәсәпнамиси кәлтүрүлгән. Шуңа, у Йүсүпниң өгәй оғли Әйсаниң Падиша болушиға қануний һоқуқи бар екәнлигини көрсәткән.
Луқа язғучиси немишкә «Йүсүп Илийниң оғли» дәп язған? Униң «оғли» дегән сөзни «күйоғли» дәп чүшинишкә болиду. Мәсилән, Луқа 3:27дики айәттә Шалтийәл «Нирийниң оғли» дәп аталған, әсли униң дадиси Йәхония болған (Тарихнамә 1-язма 3:17; Мәтта 1:12). Шуниңға қариғанда, Шалтийәл Нирийниң қизиға өйләнгән болуши керәк. Шундақ қилип у күйоғул ретидә униң «оғли» дәп аталди. Йүсүпму Илийниң қизи Мәрийәмгә өйләнгәнликтин, униң «оғли» болди. Демәк, Луқа Әйсаниң нәсәпнамисини аниси тәрәптин язған (Римлиқларға 1:3). Шуңа, Муқәддәс китапта Әйсаниң келип чиқишиға тегишлик икки һәрхил муһим нәсәпнамә кәлтүрүлгән.
25-июнь—1-июль
ХУДА СӨЗИДИКИ ҒӘЗНӘ | ЛУҚА 4, 5
«Езиқишларға Әйсаға охшаш қарши туруң»
w13 15.8. 25-б., 8-абз.
Қандақ адәм болуш керәклиги һәққидә ойлиниң
8 Шәйтан Әйсани езиқтурғанда мошундақ усулларни қолланған. Әйса 40 кечә күндүз тамақ йемигән, Шәйтан униң тамаққа болған муһтаҗлиғини қоллинишқа тиришқан. «Әгәр сән Худаниң оғли болсаң, мону ташқа нан болушини буйруғин»,— дәп ейтқан (Луқа 4:1—3). Әйса иккисиниң бирсини таллавелиши керәк еди. Әйсада қосуғини тойғузуш үчүн мөҗүзә қилишқа яки қилмасқа әркинлиги болған. Әйса Худа бәргән күчни өзиниң пайдиси үчүн пайдиланмас керәклигини билгән. Ач болсиму Әйса тамақни Худа билән мунасивитидин жуқури қойған әмәс. Әйса Шәйтанға: «Йезилғанки: “Инсан пәқәт нан биләнла яшимайду”»,— дәп җавап бәрди (Луқа 4:4).
w13 15.8. 25-б., 10-абз.
Қандақ адәм болушиңиз һәққидә ойлиниң
10 Шәйтан Әйсани езиқтурғанда көзниң һәвәслирини қандақ пайдиланған? Иблис «Уни егиз бир җайға көтирип һәм униңға [Әйсаға] бир дәқиқидә зиминниң барлиқ падишалиқлирини көрситип: «Мән саңа уларниң үстидин барлиқ һакимийәтни вә уларниң шан-шөһритини беримән» (Луқа 4:5, 6). Әйса һәммә падишалиқни удул мәнада әмәс, пәқәт бир дәқиқидә уларниң шан-шөһритини көрсәткән. Шәйтан уни көргән нәрсигә езиқиду дәп ойлиған болуши керәк. У һеч уялмай: «әгәр сән маңа ибадәт қилсаң, буларниң һәммиси сениңки болиду»,— деди (Луқа 4:7). Әйса Шәйтанниң халиғинини қилишқа йол бәрмиди. У ойланмаситин: «Йезилғанки: “Сениң Худайиң Йәһвағила ибадәт қилғин һәм пәқәт Униңғила муқәддәс хизмәтни атқурғин”»,— деди (Луқа 4:8).
nwtsty видео
Мәркизий ибадәтханиниң теми
Шәйтан Әйсани Мәркизий ибадәтханидики тамға чиқарған болуши мүмкин вә униңға сәкрәшни ейтқан, лекин Әйсаниң Мәркизий ибадәтханиниң қайси җайида турғанлиғи намәлум. Бу айәттики «Мәркизий ибадәтхана» дегән сөз пүтүнләй ибадәтханиниң ичи-тешиға киридиған һәммә беналарни билдүриду. Әйса Мәркизий ибадәтханиниң шәрқи җәнубийниң булуңида (1) яки ибадәтханиниң башқа булуңида туруши мүмкин еди. Әйса қайси җайдин сәкримисун, Йәһва өзи сақлимиса, у сөзсиз өләтти.
w13 15.8. 25-б., 12-абз.
Қандақ адәм болушиңиз һәққидә ойлиниң
12 Һава аниға қариғанда, Әйса кичик пеилниң яхши үлгисини қалдурди. Шәйтан уни башқа йол билән езиқтурушқа тиришти, амма униңда һәтта Худани синаш ойидиму болмиған. Бундақ һәрикәт тәккәбурлиқни көрситәтти. Шундақ Әйса униңға: «Муқәддәс Язмиларда: “Худайиң Йәһвани синима”, дәп ейтилған»,— деди (Луқа 4:9—12ни оқуң).
Роһий гөһәрләрни издәйли
nwtsty, Лқ 4:17 үчүн тәтқиқ қилиш мәлуматлири
Йәшая пәйғәмбәрниң пүтүги. Өлүк деңизниң қешидин тепилған Йәшая китавиниң пүтүги бир-биригә чаплашқан 17 қой терисидин ясиған пергамент (яғақ) болған. Умумән алғанда пүтүкләрниң узунлиғи 7,3 метир болған вә униңда 54 қурдин ибарәт болған текст бар. Насирәниң синагогисида қолланған пүтүкниң узунлиғи шундақ болуши керәк. Шу чағда язмилар баплар вә айәтләргә бөлүнмигән еди, шуңа Әйса оқуғуси кәлгән җайни тепиш үчүн көп күч чиқириши лазим болған. Әйса пүтүктин керәк айәтләрниң йезилған җайини тепип, оқуп бәргини Худаниң Сөзини яхши билгәнлигини дәлилләтти.
nwtsty, Лқ 4:25 үчүн тәтқиқ қилиш мәлумати
Үч жил алтә ай. П1я 18:1гә бенаән, Илияс пәйғәмбәр қурғақчилиқниң «үчинчи жилда» аяқлишидиғанлиғи тоғрилиқ елан қилған. Бәзилири Әйсаниң сөзлири Падишалар 1-язмидики сөзләргә қарши келиду дәп ойлайду. Лекин Ибраний Язмиларда қурғақчилиқ үч жилдин азирақ вақитқа созулғанлиғи ейтилмиған. «Үчинчи жилда» дегән ибарә Илияс пәйғәмбәр Ахабқа биринчи қетим қурғақчилиқ һәққидә ейтқандин кейин башланған вақит арилиғини билдүриду (П1я 17:1). Бу қурғақчилиқ вақитниң башлиниши мүмкин (адәттә қурғақчилиқ алтә ай болатти, бирақ бу жили у узун вақитқа созулуп кәтти). Униң үстигә, бу қурғақчилиқ Илияс Ахабниң қешиға йәнә бир қетим барғандин кейин, «үчинчи жилида» аяқлашмиған, лекин Кармәл теғидики тәсирлик вақиәдин кейин аяқлашқан (П1я 18:18—45). Шундақла, Әйсаниң мошу сөзлиригә охшаш Яқ 5:17дә униң иниси язған сөзлири П1я 18:1дики вақитқа мас келиду.