«Һаятимиз вә хизмитимиз. Иш дәптири» үчүн мәлумат мәнбәлири
5—11 ноябрь
ХУДА СӨЗИДИКИ ҒӘЗНӘ | ЙОҺАН 20, 21
«Сән мени булардин артуқ сөйәмсән?»
nwtsty, Йоһ 21:15, 17 үчүн тәтқиқ қилиш мәлуматлири
Әйса Симун Петрустин сориди. Бу сөһбәт Петрус Әйсадин үч қетим танғандин кейин болған. Әйса Петрусниң униңға болған мунасивитини ениқлаш үчүн, униңға үч қетим соал қойғандин кейин «Петрусниң көңли бузулди» (Йоһ 21:17). Йоһан 21:15—17дики айәтләрдә йезилған сөзләр икки түрлүк грек пеили, агапо сөйүшни яки меһир-муһәббәтни вә филео қәдирләшни билдүриду. Әйса Петрустин: «Сән мени сөйәмсән?»— дәп икки қетим сориған. Ахирқи қетим: «Мән саңа қәдирликму?»— дәп сориғанда, Петрус Әйсани «қәдирләйдиғанлиғиға» ишәндүргән. Әйса шундақ меһир-муһәббәт Петрусни иш-һәрикәтләргә дәвәт қилиш керәклигини ейтқан. Бу иш-һәрикәтләргә шагиртлирини, йәни қозилирини роһий озуқландуруш яки беқиш кириду (Йоһ 21:16, 17; Пт1х 5:1—3). Әйса Петрусқа өзиниң меһир-муһәббитини дәлилләшкә үч қетим мүмкинчилик бәргән. Андин у қойлириға ғәмхорлуқ қилиш җавапкарлиғини тапшурған. Шуңа, Петрусниң үч қетим танғиниға қаримай, Әйса уни кәчүргәнлигини ениқ көрсәткән.
Сән мени булардин артуқ сөйәмсән? Грамматика бойичә «булардин артуқ» дегән ибарини һәр түрлүк чүшинишкә болиду. Бәзи алимлар «Башқа шагиртларни көпирәк яхши көрәмсән яки мениму?» яки «Мени көпирәк яхши көрәмсән яки шагиртларниму?» дәгән мәнасини тоғра дәп һесаплайду. Амма, бу сөзниң мәнаси: «Бу нәрсиләргә қариғанда, сән мени көпирәк яхши көрәмсән?», башқичә ейтқанда, мошу ибарә белиқ тутушни яки шу иш билән бағлиқ нәрсиләрни билдүриду. Шуңа бу айәтниң асасий ойи: «Мени маддий нәрсиләрдин яки ишлардин яхши көрәмсән? Ундақ болса, қойлиримни отлатқин». Әйсаниң соали орунлуқ болған, сәвәви у Петрусниң өтмүштики һаятини нәзәрдә тутқан. Гәрчә Петрус Әйсаниң дәсләпки шагиртлириниң бири болсиму (Йоһ 1:35—42), у Әйсаға бирдинла әгәшмәй, әксинчә у белиқ тутуш ишиға қайтип кәткән. Бирнәччә ай өткәндин кейин, Әйса Петрусни тапавети яхши ишини ташлашқа вә адәм тутуш ишиға қатнишишқа чақирған (Мт 4:18—20; Лқ 5:1—11). Лекин Әйсаниң өлүмидин бираз өтүп, Петрус вә башқа әлчиләр белиқ овлаш ишиға қайтип кәткән (Йоһ 21:2, 3). Шуңа Әйса Петрусниң қарар қобул қилиш керәклигини билиши үчүн униң алдиға барған. Әйса Петрусниң алдида белиқ билән толған торни көрситип, башқичә ейтқанда, белиқ тутуш ишини яки Әйсаниң қойлирини роһий җәһәттин тәминләш ишини биринчи орунға қойған яки қоймиғанлиғини көз йәткүзүши керәк еди (Йоһ 21:4—8).
Үчинчи қетим. Петрус өз Һакимдаридин үч қетим танған. Шуниң үчүн Әйса униңға һис-туйғулирини изһар қилишқа үч қетим мүмкинчилик бәргән. Андин Әйса Петрусқа муқәддәс хизмәтни һәммидин үстүн қоюш һәм меһир-муһәббәтни көрситиш керәклигини ейтқан. Петрус башқа җавапкарлиқ бурадәрләр билән Мәсиһниң садақәтмән әгәшкүчилиридин болған падисини тәминләп, мустәһкәмләп вә беқиши керәк еди. Улар майланған мәсиһийләрдин болсиму, роһий озуқлинишқа муһтаҗ еди (Лқ 22:32).
Роһий гөһәрләрни издәйли
nwtsty, Йоһ 20:17 үчүн тәтқиқ қилиш мәлумат
Мени қоювәткин. Грекчә хаптомай дегән пеили «қолуни тәккүзүш», «йепишиш», «есилиш» дегән мәнани билдүриду. Бәзи тәрҗиманлар Әйсаниң бу сөзлирини «қолуңни тәккүзмә» дәп тәрҗимә қилиду. Лекин Әйса мәҗдәллик Мәрийәмниң униңға қол тәккүзүшигә қарши болмиған. Шу сәвәптин, Әйса тирилгәндә башқа аяллар униң путиға йепишқандиму һеч немә ейтмиған (Мт 28:9). Мәрийәм Әйсаниң асманға көтирилип кетишидин қорққан болуши мүмкин. У өз Һакимдари билән болушини халиғанлиқтин, уни мәһкәм тутувелип, кетишигә йол бәрмигән. Әйса Мәрийәмгә өзиниң һеч йәргә кәтмәйдиғанлиғини ишәндүрүп, Мәрийәмдин уни тутушниң орниға, өзи тирилгәнлиги һәққидики хуш хәвәрни шагиртлириға ейтишини сориған.
nwtsty, Йоһ 20:28 үчүн тәтқиқ қилиш мәлумат
«Я Һакимдарим, я Худайим!» Бәзи алимлар бу һәйран қалдуридиған сөзләр Әйсаға қарита ейтилған болсиму, әсли бу сөзләр униң Атисиға, Худаға мураҗиәт қилған дәп һесаплайду. Башқилири болса, грек тилидики түп нусхисида бу сөзләр Әйсаға нисбәтән дәп ейтиду. Шундақ болса, «Я Һакимдарим, я Худайим!» дегән ибарини яхши чүшиниш үчүн Язмилардики контекстқа қараш керәк. Бу ибарә йезилиштин бурун, Әйса өз шагиртлириға: «Мениң һәм силәрниңму Атаңларниң вә мениң һәм силәрниңму Худариңларниң йениға чиқимән!»— дегән хәвәрни йәткүзгән. Шу сәвәптин, Томас Әйса Мәсиһни Һәммигә Қадир Худа дәп һесаплимиған (nwtsty, Йоһ 20:17 үчүн тәтқиқ қилиш мәлуматқа қараң.). Әйса дуада «Атисини» «бирдин-бир һәқиқий Худа» дәп ейтқанлиғини Томас аңлиған (Йоһ 17:1—3). Шуңа Томас Әйсани «Худайим» дәп атиғанлиғиниң сәвәви: 1) Томас Әйсани Һәммигә Қәдир Худа дәп инавәткә алмисиму, лекин уни «худа» дәп һесаплиған (nwtsty, Йоһ 1:1 үчүн тәтқиқ қилиш мәлуматқа қараң.). 2) Ибраний Язмиларда Худаниң хизмәтчилири Йәһваниң пәриштилиригә муамилә қилғандәк, Томасму Әйсаға шундақ тәрздә муамилә қилған. Пәриштиләр билән сөзлишип, вә шу вақиәләрни тәсвирләп язған адәмләр өзлирини Худа билән сөзләшкәндәк һис қилғанлиғини Томас яхши билгән еди (Яр 16:7—11, 13; 18:1—5, 22—33; 32:24—30; Һк 6:11—15; 13:20—22ни селиштуруң). Шуңа Томас Әйсани һәқиқәтән Худаниң вәкили сүпитидә қобул қилип, уни «я Худайим» дәп атиған болуши мүмкин.
12—18 ноябрь
ХУДА СӨЗИДИКИ ҒӘЗНӘ | ӘЛЧИЛӘР 1—3
«Мәсиһий җамаәткә муқәддәс роһ чүшти»
w86 1.12. 29-б., 4, 5 7-абз.
Жүрәкни хошал қилидиған қурбанлиқ
Б.м. 33-жили мәсиһийләр җамаити тәшкил қилинған күндин башлап, чөмдүрүлүштин өткән 3000 йеңидин кәлгән мәсиһийләр дайим җәм болушуп... нанни бөлүшүп йейишәтти вә дуа қилишатти. Қандақ мәхсәттә? Әлчиләрниң тәлимигә чөкүп, етиқадини мустәһкәмләш үчүн шундақ қилған (Әлчиләр 2:41, 42).
Йәһудийлар һәм йәһудий динға киргәнләр, пәқәт Һосул мәйрими вақтидила болуш үчүн Йерусалимға келәтти. Амма мәсиһий динини қобул қилғанлар көп нәрсиләрни үгинип, етиқадини мустәһкәмләш үчүн шу йәрдә узағирақ қелишни халатти. Шу сәвәптин озуқ-түлүк йеқидин вә туридиған җайға тегишлик қийинчилиқлар пәйда болған. Бәзилириниң йетәрлик ахчиси болмиған, башқиларниң артуқ ахчиси болғанлиқтин, һәммиси бирлишип ахча жиғип, муһтаҗларға маддий ярдәм көрсәткән (Әлчиләр 2:43—47).
Дәсләпки мәсиһийләр сетилған көчмәс мүлүк вә башқа нәрсиләрни өз ихтияри бойичә бөлүшкән. Уларниң һечқайсини сетишқа яки бир нәрсини қурбанлиқ қилишқа мәҗбурлимиған. Бу иш намрат болушқа үндимигән. Бай адәмләр һәммә нәрсилирини сетип, кәмбәғәл болушни билдүрмигән. Әксинчә, улар маддий йеқидин қийиниливатқан етиқатдашлириға һисдашлиқ көрситиш үчүн вә Падишалиқ иши илгири бесиш үчүн мал-мүлүкини сетип, тапқан пулини қурбанлиқ қилған (Коринтлиқларға 2-хәт 8:12—15).
Роһий гөһәрләрни издәйли
it-U «Иисус Христос», «Предводитель жизни», 1-абз.
«Һаятқа Йетәклигүчи». Әйса Мәсиһ мукәммәл һаятини қурбанлиқ қилип, Атисиниң мол меһир-шәпқитини көрсәтти. Бу Әйсаниң әгәшкүчилиригә униң билән биллә асманда һөкүмранлиқ қилишқа вә шу Падишалиқниң қол астида адәмләргә яшашқа мүмкинчилик бәрди (Мт 6:10; Йоһ 3:16; Әф 1:7; Иб 2:5 «ВЫКУП» дегән қараң.). Шундақ қилип у һәммә адәмләр үчүн «Һаятқа Йетәклигүчи» болди (Әлч 3:15). Бу йәрдики грек ибарисиниң асасий мәнаси — «башлиқ». «Башлиқ» дегән сөз «қази» дегән сөзгә йеқин, у Муса пәйғәмбәрниң җәмийәттә абройға егә болғанлиғини көрсәткән (Әлч 7:27, 35).
cl 265-б., 14-абз.
Кәчүрүмчан Худа
14 Әлчиләр 3:19да мундақ йезилған: «Гуналириңлар жуюлуши... үчүн товва қилип, Худаға қайтиңлар». Бу айәттики грек пеили «жуюш,...йоқ қилиш, өчүрүш» дегән мәнани билдүриду. Бәзи алимларниң ойичә, бу ибарә башқичә ейтқанда йезилған нәрсини өчүрүветишкә болидиғанлиғини билдүриду. Бу қандақларчә мүмкин? Қедимки заманда сияниң тәркивидә мом, су вә қара күйә болған. Сия билән йезилған сөзләрни бираз вақит өткәндин кейин нәм лата билән өчүрүветишкә болатти. Бу Йәһваниң меһир-шәпқитини көрситидиған әҗайип мисал. Сияни лата билән сүртүвәткәндәк, Худа бизниң гуналиримизни сүртүп ташлайду.
19—25 ноябрь
ХУДА СӨЗИДИКИ ҒӘЗНӘ | ӘЛЧИЛӘР 4, 5
«Улар Худаниң сөзини җасарәт билән сөзлиди»
w08 1.9. 15-б., рамка
Еғиздин еғизға ейтилған сөзләрдин муқәддәс язмилар йезилғичә. Йезиш вә Әйсаниң биринчи шагиртлири
Әлчиләр саватсиз болғанму?
Йерусалимдики башлиқлар вә ақсақаллар «Петрус билән Йоһанниң җасурлиғини көрүп, уларниң оқумиған аддий адәмләр екәнлигини байқап, улар һәҗәпләнди» (Әлчиләр 4:13). Әлчиләр оқумиған яки саватсиз болғанму? Муқәддәс китапқа асасланған бир мәнбидә мундақ йезилған: «Бу сөзләр Петрус билән Йоһан мәктәптә оқумиған вә оқушни яки йезишни билмәйдиған адәмләр екәнлигини билдүрмәйду. Бу сөзләр әлчиләрниң вә уларға һөкүм чиқарған кишиләрниң арисида болған иҗтимаий әһвалиниң пәрқи бар екәнлигини көрситиду».
w08 15.5. 30-б., 6-абз.
Әлчиләр китавидики пайдилиқ ой-пикирләр
4:13: Петрус билән Йоһан «оқумиған аддий адәмләр» болғанму? Яқ, болмиған. Улар «оқумиған аддий адәмләр» дәп аталған, чүнки раввин мәктәплиридә диний тәрипидин билим алмиған.
it-U «Апостол», «Деятельность в христианском собрании»
Әлчи
Мәсиһий җамаәтниң паалийити. Һосул мәйримидә яки Әллигинчи күн мәйримидә муқәддәс роһ шагиртлириға чүшүп, әлчиләрни мустәһкәмлиди. Әлчиләр китавиниң биринчи бәш бабида әлчиләрниң қорқунучсизлиғи һәққидә йезилған. Әлчиләрни қамаққа ташлиди, уруп соқти вә һөкүмәтләр өлтүримиз дәп қорқатти. Буниңға қаримастин улар хуш хәвәрни җакалиған вә Әйсаниң тирилиши һәққидә җасурлуқ билән ейтқан. Әллигинчи күн мәйримидин көп өтмәй, муқәддәс роһниң ярдими билән әлчиләрниң йетәкчилиги мәсиһий җамаәтниң һәйран қаларлиқ өсүмгә елип кәлди (Әлч 2:41; 4:4). Дәсләптә улар Йерусалимда, кейин Самарияда, ахирида йәр-зиминниң чәтлиригичә вәз қилған (Әлч 5:42; 6:7; 8:5—17, 25; 1:8).
Роһий гөһәрләрни издәйли
it-U «Краеугольный камень», «Переносное и символическое значение», 4-абз.
Бурҗәк теши, булуң теши
Зәбур 118:22дә қурулушчилар рәт қилған таш «булуң теши» (ибр. рош пинна) болуши керәк еди. Әйса бу пәйғәмбәрлик сөзләрни нәқил кәтүрүп, өзини «асасий булуң теши» билән селиштурған (грек. кефале гониас, бурҗәк теши) (Мт 21:42; Мк 12:10, 11; Лқ 20:17). Бәзи беналарниң үстидә муһим бир бурҗәк теши болған. Биринчи әсирдики майланғанлардин ибарәт болған мәсиһийләр җамаитини Худаниң күчи билән қурулған бена, өй яки ибадәтхана билән селиштурулған. Бу җамаәтниң беши, йәни бурҗәк теши —Әйса Мәсиһ. Петрус Зәбур 118:22ни Әйсаға қарита қоллинип, адәмләр рәт қилған, лекин Худа уни «булуңға қоюлған асасий таш» қилип таллавалғанлиғини көрсәткән (Әлч 4:8—12; Пт1х 2:4—7кә қараң).
w13 1.3. 15-б., 4-абз.
Петрус вә Һананиядин қандақ савақ алалаймиз?
Һанания билән Сапфира йеңидин чөмдүрүлүштин өткәнләргә ярдәм бериш үчүн мал-мүлкини сатти. Һанания пулни әлчиләргә елип кәлгәндә, уларға сатқан һәммә пулни бәргәнлигини ейтти. Бирақ у ялған болған. Чүнки у йерим пулни өзигә елип қалди. Худа буни Петрусқа аян қилип, Һананияға: «Сән адәмләргә әмәс, Худаға ялған ейтиң»,— деди. Бу сөзләрдин кейин Һанания йәргә жиқилип, өлүп қалди! Тәхминән үч сааттин кейин, униң аяли кирип кәлди. Йолдиши билән немә болғанлиғини билмәй, уму ялған ейтип, өлүп қалди.
26-ноябрь—2-декабрь
ХУДА СӨЗИДИКИ ҒӘЗНӘ | ӘЛЧИЛӘР 6—8
«Йеңи мәсиһий җамаәтниң синилиши»
bt 41-б., 17-абз.
Худаға бойсунушимиз керәк!
17 Йеқинда тәшкил қилинған җамаәтниң ичидә очуқ билинмәйдиған хәтәр пәйда болған. У қандақ хәтәрлик? Җай-җайлардин кәлгән вә чөмдүрүлүштин өткән Әйсаниң шагиртлири өйлиригә қайтиштин авал, Йерусалимда қелип көпирәк билим алмақчи болған. Шу сәвәптин, Йерусалимдики шагиртлар бу етиқатдашлириниң озуқ-түлүги вә башқа һаҗәтлик нәрсилири болуши үчүн тәйярлиқ билән ианә қилған (Әлчиләр 2:44—46; 4:34—37). Дәл шу пәйттә, чүшәнмәслик пәйда болған. Йәрлик йәһудийлар «күндилик озуқ тарқитишта» грек тилида сөзләйдиған тул аялларни камситқан (Әлчиләр 6:1). Ибраний тилда сөзләйдиған тул аялларни болса, камситмиған. Бу мәсилә милләтчиликтин пәйда болуши мүмкин. Әлвәттә бу бөлгүнчиликкә елип кәлгән.
bt 42-б., 18-абз.
Худаға бойсунушимиз керәк!
18 Гүллиниватқан җамаәттә әлчиләр йетәкчиликни өз қолиға алған. Шуңа, улар озуқ-түлүкни тарқитиш үчүн йетәкчиликни ташлап қоюш болмайдиғанлиғини чүшәнгән (Әлчиләр 6:2). Бу мәсилини әлчиләр тез һәл қилған. Улар мошу муһим ишни қилиш үчүн «дана вә роһқа толған йәттә кишини» тәйинләшкә қарар қилған (Әлчиләр 6:3). Талланған кишиләр пәқәт озуқ-түлүкләрни тариқитипла қоймай, пул санаш, һаҗәтлик нәрсиләр билән тәминләш вә кирим-чиқимни һесаплиши керәк еди. Грекчә сөзләйдиған тул аяллар әркин мураҗиәт қилалиши үчүн, исимлири грекчә болған кишиләр талланған болуши мүмкин. Әлчиләр уларниң алдиға елип кәлгән кишиләрни көрүп чиқип, кимни таллавелишқа болидиғанлиғи һәққидә дуа қилғандин кейин, «мошу муһим ишқа йәттә кишини таллиған».
Роһий гөһәрләрни издәйли
bt 45-б., 2-абз.
«Меһир-шәпқәткә вә күч-қудрәткә толған Истипан»
2 Сотчилар Истипанниң үзидә һәйран қаларлиқ бир нәрсини байқиди. Һәйран қалған сотчилар «униң үзи пәриштиниң үзидәк болғинини көрди» (Әлчиләр 6:15). Пәриштиләр Йәһва Худадин кәлгән хәвәрни йәткүзгәндә, һеч қорқмай, тинчлиқ вә хатирҗәмлик сақлайду. Истипан тоғрилиқму шундақ дәп ейтсақ болиду. Һәтта уни өч көридиған сотчиларму буни байқиған. Униңға хатирҗәм болушқа немә ярдәм бәргән?
bt 58-б., 16-абз.
«Әйса тоғрисида хуш хәвәрни» җакалайли
16 Бүгүнки күндә мәсиһийләр Филипқа охшаш, хуш хәвәрни җакалайду. Улар пат-пат нарәсмий вәзийәтләрдә мәсилән, сәяһәт қилғанда, Падишалиқ һәққидики хуш хәвәрни ейтиду. Көпинчә вәзийәтләрдә улар сәмимий адәмләрни учраштурғанда уни тәсадипий дәп ейтишқа болмайду. Бу һәйран қаларлиқ әмәс, сәвәви Муқәддәс китапта пәриштиләр вәз ишиға йетәкчилик қилидиғанлиғи ениқ йезилған. Шуниң үчүн бу хуш хәвәр «һәртүрлүк милләт, қәбилә, тил вә хәлиқләргә» йәткүзиливатиду (Вәһ. 14:6). Әйса вәз ишиға пәриштиләр йетәкчилик қилидиғанлиғини алдин-ала ейтқан. Әйса буғдай билән явайи чөп һәққидики мисалида орма вақтида яки мошу дуния түзүминиң ахирида орма жиққучилар пәриштиләр болидиғанлиғини чүшәндүргән. Шундақла, Әйса «пәриштилирини әвәтип, инсанларни гунаға аздурған вә яманлиқ қилғанларниң һәммисини өз Падишалиғидин илғап чиқиридиғанлиғини» ейтқан (Мәт. 13:37—41). Шу вақитта, пәриштиләр Падишалиқ оғуллирини жиғиду, андин кейин Йәһва Худа өзиниң тәшкилатиға җәлип қилғуси кәлгән «башқа қойлардин» ибарәт болған «бүйүк көпчиликни» жиғиду (Вәһ. 7:9; Йоһ. 6:44, 65; 10:16).