Оқурмәнләрниң соаллири

Муқәддәс китапта бирәр мәсилини ениқлаш үчүн, кам дегәндә икки гувачи болуши керәклиги йезилған (Сан. 35:30; Қ. шәр. 17:6; 19:15; Мәт. 18:16; Тим. 1-х. 5:19). Лекин Қанун бойичә, әр киши вәдиләшкән қизни «далада учритип», униң номусиға тәккән, амма қиз вақириған болса, әр киши зина қилди дәп әйипләнгән. Бирақ қиз бегуна болуп һесапланған. Бу җинайәтниң гувачилири болмисиму, әр киши немә үчүн әйиплик, лекин қиз әйипсиз болған?

Қанун шәрһи 22:25—27дики үзүндидә гунакар екәнлиги ениқ болған әр киши тоғрилиқ ейтилған. Бу қанунниң мәхсити қизниң әйипкар яки бегуна екәнлигини ениқлаш болған. Контекстқа көңүл бөләйли.

Авалқи айәтләрдә «шәһәрдә» қизниң номусиға тәккән әр киши һәққидә йезилған. Вәдилишип қойған қиз турмушқа чиққандәк һесапланғачқа, номусиға тәккән әр зина қилди дәп әйипләнгән. Хорлуққа учриған қизчу? У «шәһәрдә туруп, вақиримиған». Әгәр у вақириған болса, башқилар аңлап, униңға чоқум ярдәм берәләтти. Лекин у вақиримиғанлиқтин, уму зина қилған дәп һесапланған. Шуңа һәр иккилиси әйипкар болған (Қ. шәр. 22:23, 24).

Башқа вәзийәт тәсвирләнгән кейинки қанунда: «Әгәр әр киши башқиси билән вәдиләшкән қизни далада учритип, уни тутувелип униң билән ятса, пәқәт қиз билән ятқан әр киши өлтүрүлсун. Қизға болса, һечнемә қилмаңлар, чүнки қизниң өзидә өлүмгә лайиқ һеч гуна йоқ. Бу иш болса бирси хошнисиға һуҗум қилип уни өлтүрүвәткәнгә охшаш иштур. Чүнки у башқисиға вәдиләшкән қизни далада тутувалғанда, қиз товлиған [вақириған] болсиму, уни қутқузғидәк киши тепилмиған» (Қ. шәр. 22:25—27).

Шундақ вәзийәттә сотчилар қизниң сөзигә ишәнгән, чүнки у вақирисиму, «уни қутқузғидәк киши тепилмиған». Шу сәвәптин, қиз зина қилған дәп әйипләнмигән. Амма әр киши «башқисиға вәдиләшкән қизни» «тутувелип униң билән ятса», қизниң номусиға тәккини вә зина қилғанлиғи үчүн әйипләнгән.

Шуңа бу қанун хорланған қизниң бегуналиғи тоғрилиқ болған болсиму, әр кишини җинсий зорлуқ вә зина қилған гунакар дәп ениқ көрсәткән. Сотчиларниң мәсилини «әстаидиллиқ билән сүрүштүргәнлиги» вә Йәһва Худа көп қетим қайтилиған ениқ қанунлар билән принципларға асаслинип қарар чиқарғанлиғиға гуман қилмаймиз (Қ. шәр. 13:14; 17:4; Чиқ. 20:14).