سەگەك تۇرۇڭلار!
ئۇكرائىنادىكى دىن ۋە ئۇرۇش _ مۇقەددەس كىتاب نېمە دەيدۇ؟
داڭلىق دىنىي داھىيلارنىڭ ئۇكرائىنادىكى ئۇرۇشقا قارىتا كۆزقاراشتا بولۇۋاتقانلىقى ھەققىدە ئويلاپ كۆرۈڭ:
«روسىيە پراۋىسلاۋىيان چېركاۋنىڭ داھىيسى، باش روھانىي كىرىل روسىيەنىڭ تاجاۋۇزچىلىقىغا قارشى بىر ئېغىزمۇ سۆز قىلمىدى. [...] ئۇ باش بولغان چېركاۋنىڭ ئۇكرائىنا ھەققىدە ئېلىپ بارغان تەشۋىقات پائالىيىتىدىن پايدىلىنىپ، پۇتىن ئۇكرائىناغا قىلغان تاجاۋۇزچىلىق ئۇرۇشنى ئاقلاۋاتىدۇ» (EUobserver، ياۋرۇپا بىرلىكى كۈزەتچىسى، 2022-يىل، 7-مارت).
«باش روھانىي كىرىل ئۆزىنىڭ ئەڭ كۈچلۈك كۆزقارىشى ھەققىدە خەۋەر بېرىپ، ئۆز دۆلىتىنىڭ ئۇكرائىناغا تاجاۋۇز قىلىشىنى ئاقلىدى، يەنى بۇ ئۇرۇشنى گۇناھقا قارشى تۇرۇشنىڭ بىر قىسىمى سۈپىتىدە تەسۋىرلىدى» (AP News، ئامېرىكا بىرلەشمە ئاگېنتلىقى، 2022-يىل، 8-مارت).
«ئۇكرائىنا پراۋىسلاۋىيان چېركاۋسى رەھبىرى، كىيېۋ چوڭ شەھىرى باش روھانىيسى ئېپىفانىئۇس، دۈشەنبە كۈنى ئۆز خەلقىگە، روسىيە تاجاۋۇزچىلىرىغا قارشى ئۇرۇش قىلىش ئۈچۈن بەرىكەت تىلىدى... [ئۇ] يەنە روسىيە ئەسكەرلىرىنى ئۆلتۈرۈشنىڭ گۇناھ ئەمەسلىكىنى بايان قىلدى» (Jerusalem Post، يېرۇسالىم پوچتا گېزىتى، 2022-يىل، 16-مارت).
«بىز ئۇكرائىنا چېركاۋلار ۋە دىنىي تەشكىلاتلار كېڭىشى، ئۇكرائىنا قوراللىق ھەربىي قىسىملىرىنى ۋە بارلىق قوغدىغۇچىلىرىمىزنى قوللاپ-قۇۋۋەتلەيمىز، ئۇلارنىڭ ئۇكرائىنانى تاجاۋۇزچىدىن قوغداش ئۇرۇشىغا بەرىكەت تىلەپ، ئۇلار ئۈچۈن دۇئا قىلىمىز» (aUCCRO، ئۇكرائىنا چېركاۋلار ۋە دىنىي تەشكىلاتلار كېڭىشى باياناتى، 2022-يىلى 24-فېۋرال).
سىز قانداق قارايسىز؟ ئەيسا مەسىھكە ئەگىشىمىز دەيدىغان دىنلار كىشىلەرنى ئۇرۇشقا ئىلھاملاندۇرۇشى كېرەكمۇ؟ مۇقەددەس كىتابتا نېمە دېيىلگەن؟
دىننىڭ تارىخى ئۇرۇشلاردىكى رولى
تارىخ شۇنى ئىسپاتلىدىكى، دىن تىنچلىق ئۈچۈن خىزمەت قىلغان ھالەتكە كىرىۋېلىپ، ھەردائىم ئۇرۇشنى ئەيىبلىمىگەن، ئاقلىغان، ھەتتا تەشەببۇس قىلغان. نەچچە ئونلىغان يىللاردىن بۇيان، يەھۋا گۇۋاھچىلىرى بۇنداق دىنىي ساختىپەزلىكنى ئاشكارىلاپ كېلىۋاتىدۇ. نەشرى ماتېرىياللىرىمىزدا تىلغا ئېلىنغان بەزى مىساللارنى كۆرۈپ باقايلى.
«ئەھلى سەلىپلەرنىڭ شەرىقكە يۈرۈش قىلىشى — ئېچىنىشلىق خام خىيال» (باشقا تىلدا) ناملىق ماقالىدە، خۇدا ۋە مەسىھنىڭ نامىدا ئېلىپ بېرىلغان قىرغىنچىلىقلارغا رىم كاتولىك چېركاۋسىنىڭ جاۋابكار ئىكەنلىكى كۆرسىتىلگەن.
«ئافرىقىدىكى كاتولىك چېركاۋسى» (باشقا تىلدا) ناملىق ماقالىدە، دىننىڭ قەبىلىلەر ئارىسىدىكى ئۇرۇشلارنى، ھەتتا ئىرقىي قىرغىنچىلىقنىڭ ئالدىنى ئالالمىغانلىقىنىڭ بىر مىسالى تەسۋىرلەنگەن.
«دىن ئەيىبلىكمۇ؟»، «دىننىڭ ئۇرۇشلاردا ئوينىغان رولى» ۋە «دىن تەرەپ تۇتىدۇ» (باشقا تىلدا) قاتارلىق ماقالىلەردە، كاتولىك، پراۋىسلاۋىيان ۋە پروتېستانت دىنىي رەھبەرلىرىنىڭ نۇرغۇنلىغان ئۇرۇشلاردا ھەر ئىككىلا تەرەپنى قانداق قوللاپ-قۇۋۋەتلىگەنلىكى چۈشەندۈرۈلگەن.
ئەيسانىڭ ئەگەشكۈچىلىرى دەپ ئاتالغان دىنلار ئۇرۇشنى قوللىشى كېرەكمۇ؟
ئەيسا مۇنداق تەلىم بەرگەن: «قوشناڭنى ئۆزۈڭنى سۆيگەندەك سۆي» (مەتتا 22:39). «سىلەرگە دۈشمەنلىك قىلغانلارغىمۇ مېھىر-مۇھەببەت كۆرسىتىڭلار » (مەتتا 5:44–47).
ئويلاپ كۆرۈڭ: بىر دىن ئوخشاش بىرلا ۋاقىتتا، ئۆز ئەگەشكۈچىلىرىنى ھەم ئەيسا مەسىھنىڭ سۆيگۈ-مۇھەببەت كۆرسىتىش ھەققىدىكى بۇيرۇقلىرىغا بويسۇنۇشقا ھەم ئۇرۇشتا باشقىلارنى ئۆلتۈرۈشكە دەۋەت قىلالامدۇ؟ بۇ سوئالغا جاۋاب تېپىش ئۈچۈن «ھەقىقىي مەسىھ ئەگەشكۈچىلىرى ۋە ئۇرۇش» ۋە «ئىنساننىڭ ئۆز دۈشمىنىنى سۆيەلىشى مۇمكىنمۇ؟» (باشقا تىلدا) ناملىق ماقالىلەرنى ئوقۇڭ.
ئەيسا مەسىھ مۇنداق دېگەن: «مېنىڭ پادىشاھلىقىم بۇ دۇنياغا مەنسۈپ ئەمەس. ئەگەر مەنسۈپ بولسىدى، شاگىرتلىرىم مېنىڭ يەھۇدىيلارغا تاپشۇرۇلماسلىقىم ئۈچۈن جەڭ قىلغان بولاتتى» (يۇھاننا 18:36). «قىلىچ كۆتۈرگەنلەر قىلىچ ئاستىدا ئۆلىدۇ» (مەتتا 26:47–52).
ئويلاپ كۆرۈڭ: ئەگەر مەسىھ ئەگەشكۈچىلىرى ھەتتا ھەزرىتى ئەيسانى قوغداش ئۈچۈن ئۇرۇش قىلمىغان بولسا، باشقا ھەرقانداق سەۋەبلەر بىلەن قولىغا قورال ئېلىشى كېرەكمۇ؟ دەسلەپكى مەسىھ ئەگەشكۈچىلىرى ساداقەتمەنلىك بىلەن ئەيسانىڭ ئۈلگىسى ۋە تەلىملىرىگە قانداق ئەگەشكەنلىكىنى بىلىش ئۈچۈن «ئۇرۇش مەسىھ ئەگەشكۈچىلىرىنىڭ دىنىي-ئېتىقادىغا ماس كېلەمدۇ؟» (باشقا تىلدا) ناملىق ماقالىنى ئوقۇڭ.
ئۇرۇشنى تەشەببۇس قىلغان دىنلارغا نېمە بولار؟
مۇقەددەس كىتاب ئەيسا مەسىھكە ۋەكىللىك قىلىمىز دەپ تۇرۇپ، ئۇنىڭ تەلىملىرى بويىچە ماڭمايدىغان دىنلارنى خۇدانىڭ رەت قىلىدىغانلىقىنى ئۆگىتىدۇ (مەتتا 7:21–23؛ تىتۇسقا 1:16).
ۋەھىي كىتابىدا، «يەر يۈزىدە قىرغىن بولغانلارنىڭ» ئۆلۈمى ئۈچۈن، خۇدانىڭ شۇنداق دىنلارنى جاۋابكارلىققا تارتىدىغانلىقى كۆرسىتىلگەن (ۋەھىي 18:21، 24). بۇنىڭ سەۋەبىنى بىلىش ئۈچۈن «كاتتا بابىلون دېگەن نېمە؟» (باشقا تىلدا) ناملىق ماقالىنى ئوقۇڭ.
ئەيسا مەسىھ، خۇددى ياخشى مېۋە بەرمەيدىغان دەرەخ«كېسىلىپ ئوتقا» تاشلانغاندەك، خۇدا تەرىپىدىن رەت قىلىنغان بارلىق دىنلار يامان ئىشلىرى ئۈچۈن ھالاك قىلىنىدىغانلىقىنى ئېنىق كۆرسەتكەن ئىدى (مەتتا 7:15–20). بۇنىڭ قانداق يۈز بېرىدىغانلىقىنى بىلىش ئۈچۈن «يالغان دىننىڭ ئاخىرلىشىش ۋاقتى يېقىن!» (باشقا تىلدا) ناملىق ماقالىنى ئوقۇڭ.
Photo credits, left to right: Photo by Sefa Karacan/Anadolu Agency/Getty Images; Maxym Marusenko/NurPhoto via Getty Images
a ئۇكرائىنا چېركاۋلار ۋە دىنىي تەشكىلاتلار كېڭىشى _ پراۋىسلاۋىيان، گرېك، رىم كاتولىكلىرى ۋە پروتېستانتلارغا ۋەكىللىك قىلىدىغان 15 چېركاۋنى ھەمدە خۇش خەۋەر (Evangelical) يەتكۈزچىلەر مەزھەپلىرى، يەھۇدىيلار ۋە مۇسۇلمانلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.