Ndomo o Konomuisa
SOMA SALOMONE “wa yeva olosapo, wa vi sokolola, noke wa sokiya oku vi soneha.” Momo lie? Momo eye wa yonguile oku soneha “olondaka viocili.” (Uku. 12:9, 10) Luka wa “kũlĩhĩsa ovina viosi lutate tunde kefetikilo liavio,” oco a pondole oku lombolola ciwa esapulo liatiamẽla komuenyo wa Kristu loku vi kapa vulala wa sunguluka. (Luka 1:3) Omanu ava va Suku, kavali kavo va linga ekonomuiso.
Oku konomuisa okuo nye? Oku konomuisa ku lomboloka oku kũlĩhĩsa lutate elomboluilo liatiamẽla kulandu umue, lonjongole yoku nõlamo ondaka yimue. Omu mua kongela oku tanga kuenda oku kapako olonumbi vielilongiso. Ci tava okuti mu kongeliwavo oku pula omanu vamue.
Oco hẽ, votembo yipi ci sukila oku konomuisa? Vimue pokati kovina vi kisika oku konomuisa, vievi: Kelilongiso liove liopokolika ale koku tanga kuove Embimbiliya, pamue ku iyilila apulilo amue okuti a kuete esilivilo liocili kokuove oku a konomuisa. Omunu umue ove wa kundila, pamue wa votola epulilo limue. Kuenje, o yongola oku kũlĩhĩsa ciwa eci catiamẽlako oco o kuate elomboloko liwa poku eca etambululo. Ale pamue vaku ĩha ocikele coku linga ohundo.
Sokolola eci catiamẽla kocikele coku linga ohundo. Ocipama wa tambula oco o ci lombolole, pamue ci vangula ño vocosi. Ndamupi o pondola oku ci tiamisila komanu vokocitumãlo o kasi? Amisako elomboluilo liocipama caco loku linga ekonomuiso. Nda kocipama caco wa vokiyako elomboluilo li lekisa atendelo ale ongangu yi likuata locipama cove, okuti yi veta kovimuenyo violonjeveleli, etosi lia molehẽle soketi lia lomboloka li lingavo esapulo limue li tava oku upako elongiso hailio li vetiya. Ocipama wa tambula, ca pongiyiwila omanu vokolonepa viosi violuali. Omo liaco, ove o sesamẽla oku amisako vali elomboluilo liaco, loku li sokisa lacimue cikuavo, kuenda oku tiamisila atosi a sangiwamo kekongelo ale komunu umue. Ndamupi o ci linga?
Osimbu handi kua fetikile oku konomuisa eci catiamẽla kocipama caco, Sokolola olonjeveleli viove. Nye ovo va kũlĩha ale? Nye va sukila oku kũlĩha? Noke, kũlĩhĩsa ocimãho o yongola oku tẽlisa. Anga hẽ oku lombolola? Oku tavisa? Oku pisa? Ale oku vetiya? Oku Lombolola ku kisika oku vokiyako vali asapulo akuavo a lingisa okuti ocipama ci lomboloka ciwa. Ndaño okuti eci ci kasi loku lomboluiwa ca lomboloka, ove pamue o sukila oku amisako, loku lombolola okuti otembo yipi kuenda ndamupi ku lingiwa eci ca tukuiwa. Oku Tavisa ku sukila oku eca esunga lieci ca lomboluiwa, momo lie cimue ci kasilili ndoco, kuenda mua kongela oku lekisa uvangi. Oku Pisa ku sukila ukũlĩhĩso wocili watiamẽla kolonepa vivali viombangulo, kumosi lekonomuiso liutate liuvangi wa eciwa. Ocili okuti, ka tu sandiliya lika olondaka vieca ongusu kombangulo, puãi tu lekisa ocili lonjila yimue yi lekisa ocisola. Voku vetiya mua kongela oku veta kutima. Eci ci lomboloka oku eca kolonjeveleli viove evetiyo kuenda oku pamisa onjongole yavo yoku kapako eci ci kasi loku vanguiwa. Ongangu ya vana va linga ale eci catiamẽla kondaka yaco, ndaño loku pita lovitangi, yi pondola oku kuatisa oku veta kutima.
Oco hẽ ci lomboloka okuti kua pua yapa, ci tava okuti o fetika? Sio, handi kua kamba. Sokolola unene wocipama o sukila. Konepa eyi, otembo ocina cimue ci kuete esilivilo liocili. Nda oka lombolola ocipama cimue ku vakuene, otembo yiñami vaka ku ĩha yoku ci linga? Akukutu atãlo? Akũi akuãla latãlo kakukutu? Otembo yaco hẽ, ya sokiyiwa ale, ndeci kohongele yekongelo? Ale ci tava oku pitahãlapo kamue ndeci koku songola elilongiso Liembimbiliya ale koku linga apasu ana a siata oku lingiwa lakulu vekongelo?
Oku sulako, ovimalẽho vipi vioku konomuisa o kuete? Oku vokiya kuevi o kuete ale konjo vohondo yalivulu? Vonjango yene Yusoma, muli vali hẽ ovimalẽho vikuavo? Ci tava hẽ okuti vamanji va kasi ale loku vumba Yehova vokuenda kuanyamo alua va kuecelela oku linga ekonomuiso lovimalẽho viavo vioku linga ekonomuiso? Kocitumãlo ove o kasi, kuli hẽ onjo yimue omu mu sangiwa alivulu oku konomuisa eci omanu va a sukila?
Okupa Esilivilo Kembimbiliya, Okuti Olio Ocimalẽho Cetu ca Velapo Coku Konomuisa
Nda o yongola oku konomuisa elomboloko liocisonehua cimue, fetikila oku konomuisa Embimbiliya liaco muẽle.
Kũlĩhĩsa Ulandu Waco Wosi. Lipula ove muẽle: ‘Ocisonehua eci ca suñamisiwile kulie? Nye ovinimbu vi kuãimo vi lekisa, catiamẽla kueci ca koka oku popiwa kuolondaka evi? Kuenda ovituwa vipi omanu va tukuiwamo va kala lavio?’ Ovolandu aco, a kuatisa calua koku kuata elomboloko liocisonehua cosi ci tangiwa. Handi vali, a vokiya ongusu kohundo yosi okuti ci tava oku a tukula.
Ndeci, eci ca sonehiwa kelivulu lia Va Heveru 4:12, ca siata oku tukuiwa olonjanja vialua, poku lekisa unene Wondaka ya Suku koku vetiya ovitima kuenda koku pongolola ovimuenyo. Pole, ulandu waco wosi u vokiya esanju lietu lioku limbuka ndomo ci lingiwa. Ocisonehua caco eci, ci lombolola eci ca pita la va Isareli vekango vokuenda kuanyamo 40, eci handi ka va iñilile vofeka Yehova a likuminyile ku Avirahama. (Va Hev. 3:7–4:13) “Ondaka ya Suku,” okuti ohuminyo yaye yoku va tuala vofeka yepuyuko ndeci a li silile la Avirahama, ya kala muẽle loku amamako oku loña koku tẽlisiwa. Va Isareli va kala lesunga lialua lioku lekisa ekokelo kocisila caco. Pole, osimbu Yehova a kala loku va songuila Komunda Sinai, oku vopa ko Egito oco a va tuale Kofeka Yohuminyo, ovo, olonjanja vialua va lekisa ekambo liekolelo. Lovilinga viavo, osimbu Suku a kala loku tẽlisa ondaka yaye, va lekisa eci ca kala vovitima viavo. Cimuamue haico koloneke vilo, ohuminyo Yondaka ya Suku yi lekisavo eci ci kasi vovitima viomanu.
Konomuisa Olonumbi Via Pinyanyuisiwa. Ambimbiliya amue a kuete olonumbi via pinyanyuisiwa (referencias cruzadas). Anga hẽ Embimbiliya liove li kuetevo? Nda oco, ci tava okuti li ku kuatisa. Tala ongangu yimue vo Tradução do Novo Mundo das Escrituras Sagradas. Kelivulu liatete lia Petulu 3:6, ku lekisiwa okuti, Sara wa sia ongangu yiwa yi sesamẽla oku kuamiwa lakãi Akristão. Onumbi ya pinyanyuisiwa yi sangiwa kelivulu Liefetikilo 18:12, yeca ongusu yi lekisa okuti Sara wa tu kola Avirahama hati, Ñala ‘lutima waye wosi.’ Omo liaco, epokolo liaye lia kala muẽle lio vutima. Oku vokiya kuloño waco, olonumbi via pinyanyuisiwa pamue vi ku ilikila kovinimbu Viembimbiliya vi lekisa oku tẽlisiwa kuocitumasuku cimue Cembimbiliya ale kocisila cimue Cocihandeleko. Pole, ocili ceci okuti, olonumbi vimue via pinyanyuisiwa ka via kapiwililemo oco vi ku ĩhe elomboluilo lia soka ndeli. Ovio pamue vi lekisa lika oku li setahãla kuovisimĩlo ale elomboluilo liatiamẽla komuenyo womanu ale kolofeka.
Konomuisa Lelivulu Litukuiwa Hati Concordância Bíblica. Concordância Bíblica, elivulu limue li kuete ulala wolondaka vi sangiwa Vembimbiliya. Olio li ku kuatisa oku sanga ovisonehua vi likuata londaka o kasi loku konomuisa. Osimbu o konomuisa ovisonehua viaco, oka limbuka atosi akuavo aka ku kuatisa. Oka limbuka uvangi ‘wocili’ ci sangiwa Vondaka ya Suku. (2 Tim. 1:13) Embimbiliya li tukuiwa hati Tradução do Novo Mundo, li kuete ulala wolondaka u tukuiwa hati “Índice de Palavras Bíblicas.” Pole, elivulu li tukuiwa hati, Concordância Compreensiva li kuete vali olondaka vialua. Nda okuti kuli elivulu liaco velimi ove o tẽla oku tanga, lika ku lekisa olondaka via velapo viovisonehua viosi vi sangiwa Vembimbiliya.
Lilongisa Oku Talavaya Lovimalẽho Vikuavo Vioku Konomuisa
Okakasia ka sangiwa kemẽla 33, ka lekisa ulala wovimalẽho vikuavo vioku konomuisa via pongiyiwa “[L]ukuenje wa kolelua haeye wa lunguka.” (Mat. 24:45-47) Vialua pokati kovimalẽho viaco, kemẽla liatete ku kuete ulala u lekisa ovipama vi sangiwamo. Kuenda vialua pokati kovimalẽho viaco, vi kuete ulala wolondaka kemẽla lia sulako. Viosi evi, via kapiwilako oku ku kuatisa oku sanga lonjanga elomboluilo o yongola. Kesulilo liunyamo lunyamo, kua siata oku sandekiwa ulala wovipama via lomboluiwa Vutala Wondavululi lo vo Despertai! vokuenda kunyamo waco.
Oku kũlĩha ovipama via siata oku sandekiwa valivulu aco a lombolola eci ci kasi Vembimbiliya, ci yayuisako upange woku konomuisa. Ndeci, nda o yongola oku kũlĩha eci catiamẽla kocitumasuku, kondotilina, kovituwa via Kristão ale oku kũlĩha ndomo o kapako ocihandeleko cimue ci sangiwa Vembimbiliya, Vutala Wondavululi pamue mu kuete eci o kasi loku sandiliya. O Despertai! yi lombolola ovina vi kasi loku pita kotembo yilo, lovitangi vikuavo. Yi lombololavo eci catiamẽla ketavo, kuloño kuenda komanu vokolofeka viñi viñi. Alomboluilo atiamẽla komuenyo wa Yesu ndomo a sonehiwa Vavangeliu, a sangiwa velivulu O Maior Homem Que Já Viveu. Velivulu Revelação-Seu Grandioso Clímax Está Próximo!, Preste Atenção à Profecia de Daniel!, kuenda valivulu avali Profecia de Isaías Uma Luz Para Toda a Humanidade, mu sangiwa elomboluilo liovinimbu viosi vialivulu aco a-a Embimbiliya. Velivulu Raciocínios à base das Escrituras, oka sangamo atambululo atiamẽla kapulilo añi añi a siata oku lingiwa kupange woku kunda. Oco o kuate elomboloko liwa lieci catiamẽla katavo akuavo, kalongiso avo, kuenda oku kua fetikila atavo aco, tanga elivulu O Homem em Busca de Deus. Elomboluilo lia suapo liatiamẽla Kolombangi via Yehova kotembo yilo, li sangiwa velivulu Testemunhas de Jeová-Proclamadores do Reino de Deus. Catiamẽla kesapulo lieci ci kasi loku lingiwa kupange woku kunda olondaka viwa voluali luosi, konomuisa elivulu litukuiwa hati, Anuário das Testemunhas de Jeová. Elivulu Estudo Perspicaz das Escrituras, elivulu limue li lombolola ovina viñi viñi viatiamẽla Kembimbiliya kuenda li kuetevo olo mapa. Nda o yongola alomboluilo atiamẽla komanu, kovitumãlo, kovina, kalimi ale kovolandu a sangiwa Vembimbiliya, elivulu eli olio ono ya velapo.
“Índice das Publicações da Torre de Vigia.” O Índice yaco eyi, okuti ya sandekiwa valimi a pitahãla 20, yika ku imba onumbi kovipama viñi viñi vi sangiwa valivulu etu. Oyo ya tepiwa pokati. Muli ulala wolondaka vi sangiwa vovipama kuenda ulala wovinimbu viovisonehua. Oco o sandiliye ocipama cimue kulala wolondaka vi sangiwa vovipama, sandiliya ondaka yatiamẽla kocipama o yongola oku konomuisa. Oco o sange ocinimbu cimue covisonehua o yongola okuti cu ku lomboloka vali ciwa, tala kulala wovinimbu viovisonehua. Nda kuli cimue ca sandekiwa velimi liove, catiamẽla kocipama ale kocinimbu o yongola oku konomuisa vanyamo a kongeliwa vo Índice, oka sanga ulala wovipama viñi viñi vioku konomuisa. Oco o kuate elomboloko liolondimbukiso violonduko vialivulu a tukuiwa, tala kefetikilo lio Índice. (Ndongangu, oco ci ku kuatise, kũlĩha okuti ondimbukiso eyi w99 1/3 15, yi lekisa Utala Wondavululi wo 1999, vetendelo 1 liosãi Yelombo, kemẽla 15.) Ovipama vi kuete osapi ya velapo ndeci “Ovolandu Atiamẽla Kupange Woku Kunda” kuenda “Ulandu Watiamẽla Komuenyo Wolombangi via Yehova,” u kuatisa koku pongiya olohundo viekongelo vi vetiya.
Omo okuti, oku linga ekonomuiso pamue ku talula, lunguka oco ovisimĩlo viove ka vika yapuisiwile kumue kuiñi. Luluvalela lika koku konomuisa eci catiamẽla kocipama o kuete peka. Nda o índice ya ku ilikila kelivulu limue, tuvula kemẽla liaco lia tukuiwa, noke kuama otusapi tukuãi vosapi ya velapo oco o sange ovinimbu vi ku ilikila kocipama o sukila. Nda o kasi loku konomuisa elomboloko liocinimbu cimue Cembimbiliya, tete sandiliya etukulo liaco kemẽla va ku ilikila. Noke konomuisa alomboluilo atiamẽla kocinimbu caco.
O “Watchtower Library” vo CD-ROM. Nda o kuete o computador, ci tava okuti upa esilivilo ko Watchtower Library vo CD ROM, okuti muli alivulu añi añi etu. Oco cu ku leluke oku linga ekonomuiso, ocimalẽho caco eci, cu ku ecelela oku sanga ondaka yimosi ale olondaka vialua, ale ocinimbu Cembimbiliya, velivulu liosi ño li sangiwa vo Watchtower Library. Ndaño okuti ocimalẽho caco eci coku konomuisa ka ci sangiwa velimi liove, ci tava okuti upako esilivilo, poku linga ekonomuiso liove loku kuama elimi liokolofeka vikuavo ove wa kũlĩha.
Alivulu Akuavo Ocisoko Oku Konomuisa
Vukanda waye wavali a sonehela Timoteo, Paulu wa pinga kumalẽhe Timoteo oco o nenele ‘alivulu ca piãla vali ovipa’ oko Roma eye a kala. (2 Tim. 4:13) Paulu wa limbukile esilivilo liovisonehua vimue, kuenje wa enda loku vi soleka. Ove ci tava okuti o ci lingavo. Anga hẽ wa siata oku soleka Utala wove Wondavululi lo Despertai!, Lupange Wetu Wusoma pana okuti tua vi lilongisa ale volohongele viekongelo? Nda oco, ci tava okuti vika ku kuatisa, kumosi lalivulu akuavo etu Tuakristão eci oka sukila oku konomuisa cimue. Akongelo alua okuti,va likolisilako oku kapa alivulu añi añi vohondo yalivulu Vonjango Yusoma. Eci ci kuatisa ekongelo liosi, koku linga akonomuiso avo osimbu va kasi Vonjango Yusoma.
Kala Lociseleko Cove Muẽle
Kapelako oku sanga ovipama vina ci tava okuti o vi tukula poku vangula lo poku longisa. Nda vukanda umue wasapulo ale vorevista yimue wa sangamo esapulo, ale elomboluilo li lekisa etendelo liomanu ale liovina vimue, ale ulandu umue okuti ci tava oku u tukula kupange wove woku kunda, upako okopia kesapulo liaco, ale li tetamo vukanda waco wasapulo. Poku teta esapulo liaco, tetelavo kumosi eteke esapulo liaco lia sandekiwa, losapi yesapulo liaco, kuenda onduko yusonehi ale yusandeki walio. Eci o kala Kolohongele viekongelo, soneha atosi osi o sima okuti aka ku kuatisa poku sapula ocili ku vakuene. Anga hẽ onjanja yimue wa simĩle ale ocindekaise cimue ciwa okuti kua kuatele epuluvi lioku ci lekisa vonjanja yaco muẽle? Ci soneha, noke ci kapa vociseleko. Pana okuti o kasi ale otembo yimue Kosikola Yupange Wakristão, oka limbuka okuti wa pongiyile ovindekaise viñi viñi vioku lekisa ovipama wa tambuile. Ku ka inesi ovipama viaco violohundo wa linga ale, puãi vi soleka. Ekonomuiso wa linga, lika ku kuatisa kotembo yokovaso.
Vangula Lomanu
Omanu va kuete esilivilo lialua koku eca asapulo. Eci Luka a kala loku ongolola asapulo eya oku soneha Vevangeliu liaye, eye wongoluile asapulo alua omo lioku pula pula olombangi via ci mõla. (Luka 1:1-4) Ci tava okuti, pamue umue manjetu Ukristão, o situlula esapulo limue ove o kasi loku likolisilako oku konomuisa. Ndomo ca sonehiwa kelivulu lia Va Efeso 4:8, 11-16, Kristu wa tu ĩha “olongavelo [vi]omanu” oco vi tu kuatise oku amamako oku “kũlĩha Mõla a Suku.” Oku pula vana va kasi ale otembo yalua loku vumba Suku, ci tava okuti va ku ĩha ovisimĩlo vimue viwa. Oku vangula lomanu kuecavo epuluvi lioku limbuka eci ci kasi vovisimĩlo viavo, kuenje cu ku kuatisa oku pongiya ocipama cina okuti ci kuete esilivilo kokuavo.
Kũlĩhĩsa Eci Wongolola
Ocipoke pana okuti conguiwa, ci sukila oku ci sasa oco cupiwe vovipeta via kukuta. Cimuamue haicovo o sukila oku linga leci wa konomuisa. Osimbu handi kua ci sokiyile ciwa, o sukila oku pungulamo eci ci silivila leci ka ci silivila.
Nda asapulo aco oka va tukula vohundo yove, lipula ove muẽle ndoco: ‘Anga hẽ etosi nda sokiya oku ka vangula li kuete muẽle esilivilo okuti lieca ongusu kondaka ndika vangula? Ale, ndaño okuti esapulo liaco li kuete muẽle esilivilo, lika pambuisila hẽ kumue kuiñi ocisimĩlo ndi yongola oku pitiya?’ Nda o yongola oku vangula eci catiamẽla kovipito viokaliye ale kasapulo atiamẽla kuloño, ndeci kuloño woku sakula, okuti uloño umue u kasi loku amamako, konomuisa nda esapulo liaco liokaliye. Limbukavo okuti, alomboluilo amue a sandekiwa valivulu etu osimbu, a pongoluiwa. Omo liaco, kuama eci ca sandekiwa valivulu etu okaliye catiamẽla kondaka yaco.
Nda o yongola oku pongiya esapulo li tundilila kolono violuali viasapulo, o sukila oku kuata vali handi utate wa velapo. Lalimue eteke ku ka ivaleko okuti Ondaka ya Suku oyo ocili. (Yoa. 17:17) Yesu eye o kuete ocikele ca velapo koku tẽlisa ocipango ca Suku. Omo liaco, kelivulu lia Va Kolosai 2:3, tu tangako hati: “Vu Kristu mua solekiwila ovokuasi osi olondunge luloño.” Ekonomuiso liove li tiamisila kocisimĩlo eci. Catiamẽla koku konomuisa asapulo oluali, lipula ove muẽle ndoco: ‘Anga hẽ kesapulo liaco kua vokiyiwa vimue via simiwa ño, ale lia tetiwa onimbu? Lia sonehiwila oku lipanda ale oku vetiyila omanu kolomĩlu? Olombiali hẽ vi tava kesapulo liaco? Ca velapo vali handi, esapulo liaco hẽ li litava locili co Vembimbiliya?’
Kelivulu lio Olosapo 2:1-5, tu vetiyiwa oku sandiliya ukũlĩhĩso, uloño, kuenda olondunge “ndeci va sanda sanda opalata kolomina, kuenda . . . ndeci va vanjiliya ukuasi wa solekiwa.” Omu mua kongela oku likolisilako. Pole, kelikolisilo liaco ku iyilila onima yimue yiwa. Oku konomuisa ku sukila oku likolisilako, pole oku ci linga cika ku kuatisa oku sanga ovisimĩlo via Suku kueci catiamẽla kondaka o kasi loku konomuisa. Cika ku kuatisavo oku siapo ovisimĩlo ka via sungulukile, kuenda cika pamisa ekakatelo liove kocili. Oku konomuisa, kuka vokiya ongusu kolohundo viove, loku lingisa okuti vi sanjuisa oku vi lombolola, loku vi yevelela.