‘Sanda Ombembua Kuenda Yi Landula’

“Ndeci ca soka locikele cene, kali lombembua lomanu vosi nda ci tẽliwa.”—VA ROMA 12:18.

1, 2. Asunga api a lekisa okuti omanu ka va tẽla oku tumbika ombembua yocili okuti yi tumãla?

SOKOLOLA onjo yimue ya tungiwa lociseveto cimue ka capamele, okuti olusoka luaco lua vola, haiyo ka va yambelele ciwa. Anga hẽ nda o tava oku ilukila vonjo yaco oco yi linge yove? Sio, ku tava. Ndaño ya pindaliwa lotinda yokaliye, ka yika pondolola onjo yaco oco yi kale ciwa, momo ka ya sevetiwile ciwa. Ka paka pita otembo yalua haico yika teka.

² Ombembua yi tunda voluali lulo yi kasi ndonjo ya tekuiwa ndeti. Ombembua yaco ya siata oku tumbikiwa kociseveto ka capamẽle, okuti kolohuminyo kuenda kalikolisilo omanu, vana okuti kokuavo “ka kuli ekuatiso.” (Osamo 146:3) Asapulo a lombolola eci catiamẽla kovoyaki alua a pita pokati kolofeka, vovitumbulukila viomanu, kuenda vapata. Ocili okuti, kua siata oku kala okatembo kamue kombembua, pole, ombembua yaco ya siata oku kala hẽ ndati? Nda okuti olofeka vivali vi liyaka, noke vi tumbika ombembua omo okuti ofeka yikuavo ya yuliwa, ale pamue olofeka viaco vivali via limbuka okukti ka vi kasi okupa esilivilo lolimue koku linga uyaki noke va linga ombembua, ombembua yaco hẽ yi kala ndati? Ukuse, esuvu kuenda ocikumbiti ca va kokelele oku liyaka handi haimo ci kasilili kovitima viavo. Ombembua yaco yoku viaviaya ño, yi kasi ‘ndocikela’ ci talala ca pindaliwila ño, oku sitika uyaki. Kuenje, ombembua yaco ka yi tumãla.—Esekiele 13:10.

3. Momo lie ombembua yomanu va Suku ya litepela leyi omanu va siata oku tumbika?

³ Pole, ombembua yocili yi sangiwa muẽle voluali lulo lueyuka ndeti to ovoyaki. Pi hẽ yi sangiwa? Yi sangiwa pokati komanu vana va kuãi volomãhi via Yesu Kristu okuti, Akristão vocili, vana va siata oku kapako Olondaka via Yesu vioku likolisilako oku kuama ongangu yaye komuenyo wavo. (1 Va Korindo 11:1; 1 Petulu 2:21) Ombembua yi sangiwa pokati Kakristão vocili okuti vakuavisoko via litepa, vakualimi osi kuenda vakuakova osi, ombembua yaco yocili muẽle, momo yi tundilila kukamba wocili ovo va kuete la Suku, okuti yatiamẽla kekolelo ovo va lekisa kocilumba cocisembi ca Yesu Kristu. Ombembua yavo, ombanjaile yimue yeciwa la Suku, kuenda haicna cimueko ca luvikiyiwa ño lomanu. (Va Roma 15:33; Va Efeso 6:23, 24) Ombembua yaco, oyo epako lioku pokola kuavo ku Yesu Kristu, “Soma yombembua,” kuenda lioku fendelela kuavo Yehova okuti eye “Suku yocisola lombembua.”—Isaya 9:6; 2 Va Korindo 13:11.

4. Ndamupi Akristão va pondola oku ‘sandiliya’ ombembua?

⁴ Ombembua, ka yiya ño ocipikipiki komanu ka valipuile. Eli olio esunga lieci upostolo Petulu a popela hati, Akristão vosi va sukila ‘oku sandiliya ombembua kuenda oku yi landula.’ (1 Petulu 3:11) Ndamupi tu pondola oku ci linga? Uprofeto umue wo kosimbu eca etambululo. Poku vanguila vonduko ya Isaya, Yehova wa popia hati: “Omãla vove vosi va[ka] lua.” (Isaya 54:13: Va Filipoi 4:9) Ocili okuti, ombembua yocili yiya komanu vana va pokola kueci Yehova a kasi loku longisa. Handi vali, ombembua kumue lovituwa ndeci “ocisola, esnju, . . . epandi, unu, esunga, ekolelo, umbombe, [kuenda] esuluviko,” ovio apako espiritu sandu lia Suku. (Va Galatia 5:22, 23) Ombembua ka yi kala pokati komanu vana ka va kuete ocisola, esanju, epandi, unu esunga, ekolelo, umbombe, kuenda esulukiko.

‘Oku Kala Lombombua Lomanu Vosi?

5, 6. (a) Oku kala ukuambembua ci lomboloka nye Vembimbiliya? (b) Ku velie Akristão va sukila oku lekisa ombembua?

⁵ Ombembua ya siata oku lombololuiwa hati, “ekalo limue lietulumuho.” Elomboluilo liaco eli ci tava okuti li tiamisiwilavo kakalo alua ana okuti ka pali ombuanja. Omo liaco, ndaño muẽle omunu umue wa fa, o kasivo vombembua. Pole, oco kuiye ombembua yocili, te pa kala omunu umue o yi lekisa. Konundo Yavelapo Yesu a lingila Komunda, wa popia hati: “Ava va koka ombembua va sumuluha momo va tukuiwa [hati,] omãla va Suku.” (Mateo 5:9) Yesu wa sapuila komanu vana okuti, vaka linga “omãla va Suku” vespiritu, kuenda vaka tambula omuenyo kopui kilu. (Yoano 1:12; Va Roma 8:14–17) Pole, vosi vana okuti ka kuete elavoko lioku enda kilu, vaka linga “omãla va Suku,” kuenda va sanjukila ‘ulamba womãla va Suku.’ (Va Roma 8:21) Omanu vakuambembua, ovo lika va pondola oku kuata elavoko liaco. Ondaka yo Helasi ya pongoluiwa hati, “vakuambembua,” yi lombolokavo ava va “koka ombembua.” Ndomo Embimbiliya li lombolola, oku lekisa ombembua, ci lomboloka oku kala umue ukuakuvetiya oco ku kale ombembua.

⁶ Loku kapako Olondaka evi, konomuisa elungulo upostolo Paulu a eca ku va Roma hati: “Ndeci ca soka locikele cene, kali lombembua lomanu vosi nda ci tẽliwa.” (Va Roma 12:18) Upostolo Paulu, ka popele ku va Roma oco va kuate ekalo limue lioku omboka, ndaño okuti nda ca va kuatisa. Eye wa va vetiya oco va lekise ombembua. Ku velie? ‘Komanu vosi,’ ndeci kepata, ku vakuetu Akristão, kuenda ku vana okuti ka va lilongisa ocili. Eye wa vetiya va Roma hati, nda ci tava va lekise ombembua ku vakuavo. Eye ka yonguile okuti, ovo va lueya ketavo liavo omo lioku sandiliya ombembua. Ovo ka va sanumula vakuavo, pole, vamẽla kokuavo lombembua yocili. Akristão va vetiyiwile oku kala ciwa lomanu vosi, ckale la va vakuavo vekongelo ale la vana okuti ka va lilongisa ocili. (Va Galatia 6:10) Omo liaco, upostolo Paulu wa soneha hati: “Olonjanja viosi, vanjiliyi ndomo vu te?la oku lilinga ciwa, loku linga vosi eci ciwa.”—1 Va Tesalonike 5:15.

7, 8. Ndamupi Akristão va pondola oku lekisa ombembua komanu vana okuti ka va lilongisa ocili, kuenda momo lie?

⁷ Ndamupi tu pondola oku lekisa ombembua ku vana okuti, ka vatiamẽlele ketavo lietu, kuenda okuti pamue va tu suvuka? Tu pondola oku ci linga poku yuvula ocituwa coku livelisapo. Ndeci, pamue ka ci leluka oku lekisa ombembua nda tu sepula ño vakuetu poku vangula lavo. Yehova wa siata oku situlula eci catiamẽla kesombiso liovisoko viomanu, pole etu ka tu kuete omoko yoku sapula komunu lomnunu hati oka pisiwa muẽle laye. Ocili okuti, etu ka tu kuete omoko yoku pisa ndaño muẽle ovanyãli vetu. Eci upostolo Paulu a mãla oku vangula la Tito oco a lungule Akristão vo kolupale luo Kurete, catiamẽla koku kala ciwa lolombiali, eye wa va ivaluisa oco “ka va ka popia umue civi. Ka va ka linge olonjaki. Vomboke, loku kala lusima pokati komanu vosi.”—Tito 3:1, 2.

⁸ Oku kala lombembua la vana okuti ka vatiamẽlele ketavo lietu, oyo onjila ya sunguluka, yoku va vetiya oku tava kocili. Ocili okuti, ka tu lekisa kokuavo ukamba una okuti u “nyõla ovituwa [vietu] viwa” (1 Va Korindo 15:33) Pole, tu pondola oku lekisa kokuavo ocisola, kuenda tu pondolavo oku tata ciwa omanu vosi lohenda yocili. Upostolo Petulu wa soneha hati: “Kali lovituwa via sunguluka pokati ka vakualofeka, okuti, nda vo lundili ndolondingivi, va mola ovilinga viene viwa, kuenje va sivaya Suku veteke liepasulo.”—1 Petulu 2:12.

Kala Ukuambembua Kupange Woku kunda

9, 10. Ongangu yipi Upostolo Paulu a lekisa kueci catiamẽla koku lekisa ombembua komanu vana ka va lilongisa ocili?

⁹ Akristão vo kocita catete, va kulihiwile omo liutõi wavo. Ovo ka va kuataile owesi kupange wavo woku kunda, kuenje, eci va liyaka loku suvukiwa, va enda loku nõlapo muẽle oku pokola tete ku Suku okuti, komanu hakoko. (Ovilinga 4:29; 5:29) Pole, ndaño okuti va kala lutõi, ka va lekisile ekambo liesumbilo poku tatiwa lãvi. Konomuisa ciwa olondaka viupostolo Paulu, eci a teyuila ekolelo liaye kovaso ya Soma Herode Agripa II. Herode Agripa, wa li kuelele la manjaye Bernike. Pole, upostolo Paulu ka vanguile la Agripa eci catiamẽla kovihandeleko viekalo. Eye wa lombolola atosi ana a sunguluka okuti, a taviwa la Agripa, una wa kulihile ciwa ovituwa via va Yudea, haeye wa tavaile kovaprofeto.—Ovilinga 26:2, 3, 27.

¹⁰ Anga hẽ Upostolo Paulu ka vanguile cosi oco a tẽlise onjongole yomunu wa kala lomoko yoku u weca? Sio, hacoko. Upostolo Paulu, wa kuama elungulo liaye muẽle, kuenda wa lombolola ocili. Eye ka popele uhembi la umue ku Herode Agripa. (Va Efeso 4:15) Pole, upostolo Paulu wa kala ukambembua, kuenda wa kulihile ndomo a lekisa ukamba ‘komanu vosi.’ (1 Va Korindo 9:22) Eye wa yonguile oku teyuila esunga liaye lioku kunda eci catiamẽla ku Yesu. Omo okuti wa kala ulongisi uwa, wa fetika oku tukula ovina vimue okuti, Agripa wa tavelevo kokuavio. Omo liaco, upostolo Paulu wa kuatisa soma yaco wa kala locituwa cukahonga oco kaka kuatele vali ovisimilo vivi Akristão.—Ovilinga 26:28–31.

11. Ndamupi tu pondola oku lekisa ombembua kupange wetu woku kunda?

¹¹ Ndamupi tu pondola oku lekisa ombembua kupange wetu woku kunda? Ndeci upostolo Paulu a linga, etu tu sukilavo oku yuvula oku vangula otosi ana ka a sungulukile. Ocili okuti, olonjanja vimue tu sukila muẽle oku vangula ‘lutõi poku kunda ondaka ya Suku,’ oco tu teyuile ekolelo lietu. (Va Filipoi 1:14) Pole, kolonepa viosi onjongole yetu yoku kuanda muẽle olondaka viwa viusoma. (Mateo 24:14) Nda omunu wa limbuka ocili catiamẽla kocipango ca Suku, ci tava okuti noke oka fetika oku siapo olondotilina vietavo liesanda, kuenda oka liyelisa kovituwa viosi vIvi. Omo liaco, nda ci tava, ca velapo okuti, tu lombolola ovina via sunguluka kolonjeveleli vietu, poku lombolola cina okuti etu tua ci kolela kuenda ovo va ci tavavo. Eci ci pondola oku pongolola ovisimilo viomunu una ka yonguile oku tu yevelela kesapulo lietu.—2 Va Korindo 6:3.

Kala Ukuambembua Vepata

12. Kovina vipi tu pondola oku kala vakuambembua vepata?

¹² Upostolo Paulu wa popia hati, ava va kuela, “va laika oku tala ohali yoketimba.” (1 Va Korindo 7:28) Ci tava okuti kuiya ovitangi vialua. Ndeci, pamue vokuenda kuotembo pokati kulume lukãi waye peya ovitangi vioku lipatãla. Ndamupi ovitangi viaco vi tetuluiwa? Te Vi tetuluiwa lombembua. Omunu wosi ukuambembua oka ecelela oco ovotangi viaco vimuhe. Ndamupi? Catete, poku likandangiya koku vangula, momo lilimi lietu lititotito, tu vangula olondaka vioku pembula vakuetu kuenda tu va lavisa omo “lie yuka owule u koka okufa, kuenje ka li puyuka oku sovola eviho.” (Tiago 3:8) Omunu ukuambembua, o vangula lika olondaka vi sanjuisa okuti, ka vi sumuisa.—Olosapo 12:18.

13, 14. Ndamupi tu pondola oku amamako lombembua, eci tu lueya poku vangula, ale ceci tu tema calua?

¹³ Omo okuti ka tualipuile, olonjanja vimue, tu popia ovina vimue okuti noke tu li vela. Nda tua vangula cimue okuti hacoko tua yonguile oku popia, te tua yayulako oku lekisa ombembua. (Olosapo 19:11; Va Kolosai 3:13) Tu sukila oku yuvula oku likapa volombangulo ‘violonamalãla kuenda vonjuela.’ (1 Timoteo 6:4, 5) Ka tuka tali lika ndomo ovitangi viaco vi kasi, pole, tu sukilavo oku vi konomuisa ciwa lutate. Nda va ku popia ondaka yimue yivi, kuka yi fetuluinye. Ivaluka okuti, “etambululo liombembua li tulumula ocikumbiti.”—Olosapo 15:1.

¹⁴ Olonjanja vimue, o sukila oku pokola kelungulo li sangiwa kelivulu Liolosapo 17:14 li popia hati: “Liwekiko osimbu okuliyenja ka kua fetikile.” Konomuisa letulumuho, okuti okala ndomunu ka li tengele vocitangi caco. Kuenje, eci onyeño yi tulumuha, pamue ove oka tẽla oku tetulula ocitangi caco lesunguluko. Olonjanja vimue, ci sukila muẽle oku vilikiya ukulu wekongelo oco a ece ekuatiso. Ukulu waco wa loñoloha haeye ukuacisola o pondola oku eca ekuatiso li tulumula eci volohuela mu kala oku lihoyisa.—Isaya 32:1, 2.

Kala Ukuambembua Vekongelo

15. Ndomo elivulu lia Tiago lia ci lombolola, ovituwa vipi vivi via siata oku molẽha pokati Kakristão vamue, kuenda momo lie ovituwa viaco ‘viavihila ño calua okuti vi kasi ndeliapu’?

¹⁵ Ci sumuisa calua okuti, Akristão vamue vo kocita catete, va lekisa ukuse, loku livelisapo calua okuti, ovituwa viaco via litepa calua lombembua. Tiago wa popia hati: “Olondunge evi havioko vi tunda tunda kilu, puãi vioposi, haivio violoñeyi vivi leliapu. Momo apa pa kuete onya lovilivelo vioku livelisapo lika, opo pali olonamalala lovilinga viosi vivi.” (Tiago 3:14–16) Omanu vamue va tava okuti, ondaka yo Helasi ya pongoluiwa hati, “ovilivelo vioku livelisapo,” yi lombolokavo oku kuata ocipululu coku tambula omangu yimue ya velapo. Ca sunguluka calua eci Tiago a popia hati, ovilivelo viaco vi kasi ‘ndoloñeyi vieluapu.’ Vokuenda kuesapulo liomanu, olombiali violuali via siata oku lekisa ovituwa viokulihoya ndevi viovinyama viovusenge vi liyakisa pokati. Oku livelisapo kuaco oko muẽle ku koka ‘oloñeyi vivi’ ndovinyama. Kuenda va kasi muẽle ‘ndeliapu.’ Ovituwa viaco evi vivi, tete via limolehisila kungelo umue wa velapo okuti, wa litepa eye muẽle ku Yehova Suku, noke wa linga Satana, okuti eye osuku yolondele.

16. Ndamupi Akristão vamue vo kocita catete va lekisa ocituwa ndeci ca Satana?

¹⁶ Tiago wa lungula Akristão oco va yuvule oku kuata ovisimilo vina okuti, vi pondola oku nyõla ombembua yetu. Eye wa soneha hati: “Pokati kene ovita vi tunda pi, lovama a tunda pi? Hakoloñeyi vieneko hẽ, vina vi liyaka vovimatamata viene?” (Tiago 4:1) Palo, ‘oloñeyi,’ vi lombolokavo oku sola calua ovokuasi, ale oku kuata onjongole yalua lovina viaco loku kala umue wa velapo, ale wa kemãla. Ndeci Satana a linga, vamue vekongelo va yongola oku livelisapo calua, pole, ka va yongola ou likapa kutito ndomo Yesu a sapuila olondonge viaye okuti, vi sukila oku likapa kutito. (Luka 9:48) Ocituwa caco coku livelisapo, ci pondola oku tepulula ombembua vekongelo.

17. Ndamupi Akristão va pondola oku lekisa ombembua vekongelo koloneke vilo?

¹⁷ Koloneke vilo, etu tu sukilavo oku tamalãla oco ka tuka sole calua ovokuasi, oku kuata ukuse, ale ocipululu. Nda tua ka vakuambembua, ndaño manji umue vekongelo wa loñoloha vali calua kovipama viaye okuti etu ci sule, etu ka tuka sumua, kuenda ka tuka tatãla oku loñoloha kuaye. Nda tua loñoloha calua, ka tuka livelisapo vali calua okuti vakuetu ka tu va kapiko vali. Kuenda ka tuka lipanda loku popia hati, ekongelo li kasi loku amamako omo liukulihiso wetu. Ocituwa caco, ci pondola oku olonepele vekongelo, kuenda ka ci nena ombmbua. Omunu ukuambembua, ka litunula omo lioku loñoloha kuaye, pole, o kuatisa vakuavo lumbombe, kuenje, eci ci nena esumbilo ku Yehova. Eye o limbuka okuti, ocisola oco ca velapo, vali, kuenda ka ci sokisiwa loku loñoloha, momo oco ondimbukiso Yakristão vocili.—Yoano 13:35; 1 Va Korindo 13:1–3.

‘Ombembua Oyo yi tu Songuila’

18. Ndamupi akulu vekongelo va pondola oku lekisa ombembua pokati kavo muẽle?

¹⁸ Akulu vekongelo va kuete ocikele coku pita kovaso koku kala vakuambembua. Yehova wa popia eci caitamẽla komanu vaye hati: ‘Ndika kapa ombembua oco yi ku songuile, kuenda esunga oco li linge vakapatasi kove.’ (Isaya 60:17) Ndomo olondaka viocitumasuku eci vi lombolola, akulu vosi vekongelo, okuti angombo va tambula omoko yoku songola, va kasi loku vetiyiwa oco pokati kavo muẽle kuenda la vakuavo vekongelo pa kale ombembua. Pokati kakulu vekongelo ci tava okuti pa kala ombembua, poku lekisa esunguluko omo ‘liolondunge viokilu.’ (Tiago 3:17) Omo okuti, akulu vekongelo va tundilila kovisoko viñi viñi, kuenda omo lieci va pita laco komuenyo wavo, ci tava okuti olonjanja vimue pokati kavo pakala ovisimilo via litepa. Anga hẽ eci ci lomboloka okuti ovo va kuete ekambo liombembua? Sio hacoko, nda ocitangi caco va ci tetulula lesunguluko. Ukuambembua o lekisa ovisimilo viaye lumbombe wocili, kuenje o yevelelavo ovisimilo via vakuavo oco a tave kovisimilo via vakuavo. Nda okuti ondaka yaco ka yi tombi ocihandeleko Cembimbiliya, ca sunguluka okuti ku kala ovisimilo viñi viñi. Nda okuti, vakuavo ka va tava kocisimilo caye, ukuambembua o tava kovisimilo via vakuavo kuenda o linga muẽle eci ca popiwa. Omo liaco, eye oka lekisa esunguluko. (1 Timoteo 3:2, 3) Akulu vekongelo va loñoloha, va kuliha okuti, oku amamako loku lekisa ombembua oyo onila ya velapo vali, kuenda ka yi sokisiwa loku kuama lika ovisimilo vietu muẽle.

19. Ndamupi akulu vekongelo va lekisa ombembua ku vamanji vekongelo?

¹⁹ Akulu vekongelo va vetiya ombembua pokati kavamanji vekongelo poku va kuatisa, kuenda ka va sapula oku likolisilako kuavo. Ocili okuti, olonjanja vimue, vamanji vamue va sukila oku va kuatisa. (Va Galatia 6:1) Pole, upange wakulu vekongelo ka watiamẽla lika koku eca elungulo ku vakuvo. Akulu vekongelo vakuacisola, va likolisilako loku tala ovituwa viw vi lekisiwa la vakuavo, kuenje va va pandiya. Ovo va sole upange walua u kasi loku lingiwa la vakuavo Akristão, kuenda va kolela okuti, ovo va kasi loku linga cosi va tẽla.—2 Va Korindo 2:3, 4.

20. Kovina vipi ekongelo li pondola oku kuatisiwa, nda vosi va lekisa ombembua?

²⁰ Omo liaco, ci kale vepata, ale vekongelo kuenda poku vangula la vana okuti ka va lilongisa ocili, likolisilako oco o kale ukuambembua. Nda tua lekisa ombembua, eci cika tu kuatisa oku vetiya vakuetu oco vekongelo mu kale esanju. Handi vali, tuka kolapo ciwa kuenda tuka liteyuilavo etu muẽle kolonjila viñi viñi ndomo tuka ci konomuisa vocipama cikuãimo.

Ocivaluka?

• Oku kala ukuambembua ci lomboloka nye?

• Ndamupi tu pondola oku lekisa ombembua poku vangula la umue okuti Hambangiko ya Yehova?

• Vipi hẽ olonjila vimue tu pondola oku kuama, oco vepata mu kale ombembua?

• Ndamupi akulu vekongelo va pondola oku vetiya oco vekongelo mu kale ombembua?

[Elitalatu kemela 22]

Ukuambembua o yuvula oku livelisapo eye muẽle

[Alitalatu kemela 24]

Akristão va lekisa ombembua ndeci, kupange woku kunda, vepata liavo, kuenda vekongelo