Oku Sandiliya Ombiali Yiwa
Umue o tukuiwa hati Ghulam Umar, wo kofeka yo Pakistão wa popia hati: ‘Olombiali violuali, via siata oku linga esokiyo lioku likuata omunga kolofeka viosi. Pole ocisimĩlo caco ka ci kasi oku tẽlisiwa. Momo omanu va siata oku pita lovitangi vialua omo liesokiyo liaco. Nda vosi yetu tua likuatele omunga, nda pokati komanu ka pali ovitangi.’
KOLONEKE vilo, voluali muli ovitangi vialua. Osimbu okuti vamue olohuasi, vakuavo ka va kuete cimue. Voluali muli ovoloño amako calua. Pole, ka ca lelukile oku sanga upange. Tu kasi kotembo yimue okuti omanu nda va lisanja. Pole, vosi yetu tu enda lusumba, kuenda tu kuete ohele. Kuli ovina vialua okuti nda vi kuatisa omanu. Pole, omo liuhembi kuenda ombuanja, omanu ka va kuete vali elavoko.
Omanu va kasi oku liyaka lovitangi vialua. Kuenje, ndaño olombiali violofeka viosi vi yongola oku li kuata omunga, lomue o tẽla oku mãlako ovitangi viaco. Valua va limbuka okuti, oco omanu va kuate ombembua, voluali te mu kala lika ombiali yimosi. Umue o tukuiwa hati Albert Einstein, wa tava kondaka eyi. Omo liaco, kunyamo wo 1946 wa popia hati: ‘Ndi tava okuti, omanu vosi voluali va yongola oku kuata ombembua loku kolapo. Pole, ombembua yaco yika tumbikiwa lika nda voluali luosi mu kala lika ombiali yimosi.’
Olondaka viaye toke cilo ka via tẽlisiwile. Momo, ovitangi vi kasi oku pita otembo yilo, via tukuiwa vukanda wasapulo o ko França wa popia hati: ‘Ci sukila okuti voluali mu tumbikiwa ocisoko cimue coku tetulula ovitangi. Kuenje eci omanu va fetika oku liponda omo liolonepele viapata ocisoko caco ci tetulula ovitangi viaco. Kuenje eci cecelela okuti ka ku kala vali olonepele pokati kolofeka.’ Oco hẽ helie o tẽla oku nena ombembua komanu vosi voluali?
Olo Nações Unidas vi Tẽla hẽ Oku Tetulula Ovitangi?
Valua va kolela okuti, ocisoko colo Nações Unidas cika tẽla oku tumbika ombembua voluali luosi. Ocisoko caco cika tẽla hẽ oku nena ombembua loku kolapo voluali? Ocisoko eci ca siata oku eca elavoko liokuti cika tumbika muẽle ombembua voluali. Omo liaco, Ohongele yimue ya lingiwa locisoko colo Nações Unidas kunyamo wo 2000 va linga ohuminyo hati: ‘Tuka likolisilako oku malako ovoyaki pokati kolofeka. Momo toke cilo ovoyaki aco a ponda ale olohuluwa vitãlo viomanu.’ Ohuminyo eyi ya siata oku vetiya omanu valua oco va pandiye olo Nações Unidas. Momo va lavoka okuti, ocisoko caco cika nena ombembua pokati komanu. Ocisoko cimue co kofeka yo Noruega ca popia hati: ‘Olo Nações Unidas vi sukila oku kuatisa olofeka oco voluali mu kale ombembua.’
Ocisoko colo Nações Unidas ca tumbikiwa kunyamo wo 1945. Oco hẽ ca tẽla oku nena ombembua voluali? Omo liocipululu comanu va kasi Vocisoko caco, va siata oku tateka ovisimĩlo viava va yongola oku tumbika ombembua. Umue usonehi vukanda umue wasapulo wa pulisa omanu catiamẽla konjongole yolo Nações Unidas. Kuenje ovo va tambulula hati: ‘Ka va kolela vali kocisoko caco. Momo ka va kasi oku tẽlisa ohuminyo yavo.’ Omo liaco, ku votuiwa epulilo hati: Anga hẽ eteke limue voluali muka kala ombembua?
Embimbiliya li lekisa okuti, voluali ndopo muẽle muka kala ombembua. Oco hẽ ombembua yaco yikeya ndati? Kuli hẽ ombiali yimue yika ci linga? Tanga ocipama cikuãimo oco o sange etambululo.
[Elitalatu kemẽla 3]
Umue o tukuiwa hati Einstein, wa popia hati, tu sukila ombiali yi viala oluali luosi
[Ofoto ya Eciwa]
Einstein: U.S. National Archives photo