Yesu Kristu tu Sukila Oku Wivaluka ndati?

Elivulu limue lia lombolola okuti, ‘Yesu Kristu eye wa vetiya omanu valua mulo voluali.’

OMANU vana va kemãla, va siata oku ivalukiwila kovilinga viavo. Oco hẽ momo lie omanu va siatela oku ivaluka oku citiwa kua Yesu, okuti ovilinga viaye ci sule? Akristão vesanda va kũlĩha ciwa ovolandu atiamẽla koku citiwa kua Yesu. Pole, vañami va siata oku ivaluka loku likolisilako oku kapako ovina a longisa Vohundo yaye a lingila Komunda?

Ndaño okuti oku citiwa kua Yesu ku kuete esilivilo, pole, olondonge viaye via kapeleko vali calua ovina a linga levi a longisa. Handi vali, Suku ka yonguile okuti oku citiwa kua Yesu ku velisiwapo calua okuti ekalo liaye ci sule. Pole, Onatale ya siata oku tateka omanu oku kuata elomboloko liatiamẽla kekalo lia Yesu. Momo kepulivi liaco, omanu va velisapo calua oku citiwa kuaye okuti, ovilinga viaye ci sule.

Kuli vali epulilo likuavo liatiamẽla kovipito Vionatale. Oloneke Vionatale via siata oku nena olomĩlu vialua komanu. Nda Yesu wa tiukile vali mulo voluali, nda eye wa tenda ndati ocituwa caco? Cimue cenda olohulukãi vivali vianyamo konyima, Yesu wa endele vonembele ko Yerusalãi. Eye wa sumuile calua eci a sangamo vakuaku tolokalisa olombongo kuenda vakuakulandisa. Ovo va enda oku linga ovina viaco kotembo yovipito vietavo lia va Yudea oco va kuate olombongo vialua. Yesu wa popia lavo hati: “Ovina evi, tundi lavio. Onjo ya Tate ko ka yi lingisi ocitanda.” (Yoano 2:​13-​16) Yesu wa pisa ocituwa coku kongela olomilu vovina vietavo.

Omanu valua va Katolika kofeka yo Espanha, ka va siatele vali oku sola olomĩlu via siata oku lingiwa kotembo Yonatale. Pole, ocituwa caco colomĩlu, ka ci tẽliwa vali oku cimula. Momo ocipito Conatale, ci kuete ovolandu alua. Ulume umue ukuasapulo o tukuiwa hati, Juan Arias, wa lombolola okuti: ‘Akristão vamue va siata oku pisa ocituwa comanu coku linga ocipito Conatale. Momo, omanu ka va sumbile vali Onatale. Cilo omanu valua Onatale va yi tiamisila lika koku lia loku linga olomĩlu okuti ketavo ci sule. Ulume waco ukuasapulo wamisako hati: ‘Akristão vaco va pisa ndeti ocituwa comanu coku linga Onatale, ka va kũlĩhĩle oku kua tunda ocipito caco. Momo kotembo ya va Roma, vocipito caco mua kongelele ovina vialua viatiamẽla kocipito coku fendela ekumbi.

Kanyamo alo a sulako, vakuasapulo kofeka yo Espanha kuenda alivulu amue, va siata oku lombolola eci catiamẽla kono yocipito Conatale. Ovo va lombolola okuti, ocipito caco locituwa caco colomĩlu, ca tunda ketavo liesanda. Elivulu limue lia lombolola okuti: ‘Etavo lioko Roma lia kuata esunga poku nõla eteke liaco Lionatale. Momo va yonguile oku pongolola ocipito cetavo liesanda oco ci linge ocipito Cakristão. . . . Etu tua kũlĩha okuti, kotembo yaco omanu vana vakuetavo liesanda ko Roma, va enda loku ivaluka eteke lia 25 kosãi ya Cembanima. Momo lia kala eteke liocipito coku citiwa kuekumbi ka li yuliwa.’

Elivulu likuavo lia lombololavo okuti: ‘Eteke lia 25 yosãi ya Cembanima, ka lia kaile eteke lioku citiwa kua Yesu. Pole, lia kala eteke liocipito ca va Roma okuti, eteke lioku citiwa kuekumbi. Ocipito caco va enda oku ci linga kosãi ya Cembanima. Pole, va Egito va enda oku ci linga keteke 6 kosãi ya Susu.’ Oco hẽ, ndamupi va Roma va enda oku linga ocipito caco? Ovo va enda oku linga ofesta kuenda oku liavela olombanjaile. Vokuenda kuotembo, olombiali vieya oku imula ocipito caco coku citiwa kuekumbi. Kuenje, va Roma va ci pongoluila vocipito Cakristão loku ci tukula hati, ocipito coku citiwa kua Yesu.

Vokuenda kuocita cakuãla leci catãlo, oku fendela ekumbi lovituwa vikuavo via kongeliwilemo, ceya oku imuha. Kunyamo wo 354 toke 430, ulume umue Augustinho ‘Osandu’ yo Katolika, wa vetiya vamanjaye ketavo oco va liwekepo oku lingainga ocipito caco keteke 25 kosãi ya Cembanima. Eye wa popia hati, ocipito caco ca enda oku lingiwa lomanu vakuetavo liesanda oco va sumbile osuku yavo ekumbi. Pole, toke cilo ndeci va Roma va lingaile kovipito viavo, haico omanu va siata oku linga koloneke vilo.

Ocipito Conatale Kuenda Olomĩlu

Kuli ovina vialua via siata oku vetiya omanu oku pongolola ocipito Conatale okuti ci linga ocipito cayele loku linga olomĩlu. Handi vali, ovipito vina via lingawaile kofeka yo Europa kotembo yondombo, vieya oku kongeliwa vovipito via va Roma.a Kuenje kocita 20, vakualomĩlu veya oku tumbika ocituwa cimue coku nganyala olombongo vialua.

Nye ca siata oku iyililako? Cilo, omanu va velisapo vali calua ocipito coku citiwa kua Yesu. Pole, kava kapeleko elomboloko lioku citiwa kuaye. Omanu povipito Vionatale, ka va siatele vali oku tukula onduko ya Kristu. Ukanda umue wasapulo kofeka yo Espanha, wa lombolola okuti: ‘Ocipito Conatale ca linga ocipito capata. Kuenda omunu lomunu eye wa kũlĩha ndomo a linga ocipito caco.’

Olondaka evi ka vi lekisa lika ndomo omanu kofeka yo Espanha va siata oku tenda ocipito Conatale. Pole, vi lekisavo ovisimĩlo violofeka vikuavo viatimẽla kocipito caco. Cilo omanu ka va kuete vali elomboloko liwa liatiamẽla ku Yesu. Momo ocipito Conatale ca linga ocipito cayele. Kuenda ocipito caco ci kasi oku lingiwa ndeci va Roma va ci lingaile. Va Roma koloneke viocipito caco, va enda oku lia loku nyua kuenda oku liavela olombanjaile.

Omõla Umue wa tu Citiwila

Ocili okuti, ocipito Conatale ka ca tiamẽlele koku citiwa kua Yesu. Oco hẽ ndamupi Akristão va pondola oku ivaluka oku citiwa kua Yesu lomuenyo waye? Osimbu handi Yesu ka citiwile, uprofeto Isaya wa lomboluile eci catiamẽla kokuaye hati: “Momo omõla wa tu citilua, omõla ulume wa tu ĩhĩwa, kuenje uviali u kala kovitãi viaye.” (Isaya 9:⁠6) Olondaka evi via popiwa eci kua kambele handi ovita epanduvali kanyamo koku citiwa kua Yesu. Momo lie uprofeto Isaya a tukuila oku citiwa kua Yesu, locikele caye coku viala? Momo Ovisonehua via popele okuti, Yesu oka linga osoma yinene. Kuenda oka kala Soma Yombembua. Oku amamako kuviali waye lombembua ka ku fulila. Handi vali, uviali waye uka kuatisiwa “lesunguluko kuenda esunga.”​—⁠Isaya 9:⁠7.

Ungelo Gabriel poku sapula ku Maria oku citiwa kua Yesu, wa tukula olondaka via Isaya. Eye wa popia hati: “Eye o linga unene, o tukuiwa Mõla a Tõlo, kuenje Yehova Suku o wiha ocalo ca isiaye Daviti. O viala ño-o hũ epata lia Yakoba, kuenje usoma waye ko sulila.” (Luka 1:​32, 33) Ocili okuti, oku citiwa kua Yesu kua kuata esilivilo liocili. Momo kua lekisa upange eye aka tẽlisa eci aka linga Osoma Yuviali wa Suku. Omo liaco, uviali wa Yesu uka kuatisa omanu vosi oku kongelamo ove lepata liove. Ungelo wa lekisile okuti, oku citiwa kuaye ku nena ‘ombembua kilu lieve, pokati komanu vana Suku a sanjukila.’​—⁠Luka 2:⁠14.

Helie ka yongola oku kala voluali lumue luombembua kuenda esunga? Pole, oco tu kale vombembua yaco yuviali wa Kristu, tu sukila oku linga ovina vi sanjuisa Suku. Kuenda oku kuata ukamba laye. Yesu wa lekisa okuti, catete tu sukila oku lilongisa eci catiamẽla ku Suku kuenda kokuaye. Eye wa popia hati: “Omuenyo ko pui wowu, oku ku kũlĩha, ove lika vu Suku yocili, loku kũlĩhavo Yesu Kristu, u wa tuma.”​—⁠Yoano 17:⁠3.

Nda tua kũlĩha ciwa Yesu Kristu, tuka kũlĩhavo ndomo eye a yongola oku ivalukiwa. Anga hẽ ci lingiwa loku lia, loku nyua, kuenda oku liavela olombanjaile veteke lina atavo esanda va lingaile ovipito viavo kosimbu? Sio haicoko. Yesu Kristu vuteke waye wa sulako osimbu handi ka file, wa sapuila olondonge viaye eci ca sunguluka oku lingiwa. Eye wa popia hati: “U o kuete ovihandeleko viange kuenje o vi lava eye o sole, lu o sole ame eye o soliwe la Tate, kuenje ndu solavo.”​—⁠Yoano 14:⁠21.

Olombangi via Yehova via siata oku lilongisa calua Ovisonehua vi Kola. Kuenje va kuate elomboloko liwa liovihandeleko via Suku levi via Yesu. Omo liaco, vaka ku kuatisa oku sanga elomboloko liwa liovihandeleko viaco. Kuenje ove oka limbuka ndomo Yesu a yongola oku ivalukiwa.

[Okakasia kemẽla 6, 7]

Anga hẽ Embimbiliya li Pisa Ovipito Loku Eca Olombanjaile?

Oku Eca Olombanjaile

Embimbiliya ka li pisa ocituwa coku eca olombanjale. Momo Yehova o tu kuiwavo hati, eye Ukuakueca “ocali cosi ciwa longavelo yosi ya kanguka.” (Tiago 1:​17) Yesu wa lombolola okuti, olonjali viwa vieca olombanjaile komãla vavo. (Luka 11:​11-​13) Eci Yovi a kaya kuvei waye, akamba kuenda epata liaye, va ecelevo olombanjaile kokuaye. (Yovi 42:​11) Pole ka ca sukilile oku eca olombanjaile viaco veteke limue liocipito. Momo olombanjaile viaco via tundile muẽle kutima wavo.​—⁠2 Va  Korindo 9:⁠7.

Oku Kala Pamosi Lepata

Olonjanja vimue apata a siata oku sokiya eteke lioku liongoluila konjo ya umue ngandiavo. Capiãla enene nda ka va kasi pocitumãlo cimuamue. Yesu lolondonge viaye, va endelevo kocipito cimue cuvala ca lingiwile ko Kanana. Kocipito caco va kalako lakamba kuenda lepata. (Yoano 2:​1-​10) Yesu wa lombololavo olusapo luatiamẽla komõla ocisandui. Eye wa lombolola okuti, eci omõlaco a tiuka konjo, Isiaye wa linga ocipito coku u yolela. Vocipito caco, mua kongelele ovisikilo kuenda oku piluka.​—⁠Luka 15:​21-25.

Okulia Kumosi Lavakuetu

Embimbiliya li lombolola okuti, kosimbu omanu va Suku va sandaile apuluvi voku kala kumosi lepata kuenda akamba. Poku lisanga kuaco, ovo va enda okulia kumosi la vakuavo. Eci ovangelo vatatu va endele oku nyula Avirahama, eye wa va lingila ofesta. Avirahama wa va pongiyila onale yongombe yina ya neta, ongundi, lasenjele, kuenda olombolo. (Efetikilo 18:​6-8) Salomone wa lombolola okuti, oku lia, loku nyua, kuenda esanju, via tunda kocali ca Suku.​—⁠Ukundi 3:13; 8:⁠15.

Ocili okuti, Suku oyongola okuti, tu sanjukila oku lia kuwa lepata lietu kuenda akamba. Eye ka pisa oku eca olombanjaile ku vakuetu. Omo liaco, tu kuete apuluvi alua oku linga ovina evi vokuenda kunyamo.

[Etosi pombuelo yemẽla]