Vakuakutanga va Pula
Momo Lie Olombangi Via Yehova Ka Vi Kongelela Ekulusu Vefendelo?
Olombangi via Yehova vi tava okuti olofa via Yesu Kristu via eca epuluvi liokuti, ava va kolela kocisembi caye va kuata elavoko liomuenyo ko pui. (Mateo 20:28; Yoano 3:16) Pole ovo ka va tava okuti Yesu wa fila kekulusu, ndomo ca siata oku lekisiwa valitalatu. Ovo va kũlĩha okuti Yesu wa fila kuti.
Ekulusu lia fetikila ko Mesopotamia, okuti kua kambele eci ci soka olohulukãi vivali kanyamo oco Kristu eye palo posi. Omanu vo ko Escandinavia va enda oku taya akulusu vovawe tunde kotembo ya tukuiwile hati, A Idade do Bronze, okuti kua kambele anyamo alua oco Yesu a citiwe. Sven Tito Achen kuenda Danish, vakuakukonomuisa olondimbukiso, velivulu Symbols Around Us, va sonehamo hati, vakualofeka va enda oku talavaya lekulusu “ndondimbukiso yoku linga alumbu . . . loku sima okuti li va teyuila, kuenda li nena osande.” Ka ci tu komõhisa esunga lieci elivulu New Catholic Encyclopedia li popela hati : “Tunde kosimbu eci Kristu keyile, ekulusu lia enda oku kongeliwa vefendelo lia vakualofeka. Noke yotembo ya Kristu omanu vana okuti Hakristãoko vamamako lefendelo liaco. Ekulusu lia kala ondimbukiso liefendelo liovina vi sangiwa kilu, ndeci olombungululu, osãi kuenda ekumbi.” Momo lie atavo a nõlela ekulusu ndondimbukiso yimue yi kola?
Onoño yimue yo ko Inglaterra o tukuiwa hati, W. E. Vine, wa lombolola hati: “Okupisa kocita catatu O.K. . . . vakualofeka vana va taviwa volonembele . . . va va ecelela oku amamako lolondimbukiso viavo. Kuenje ondimbukiso Tau ale T okuti, ekulusu lia fetika oku taviwa latavo.”—Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words.
Vine wa lombolola okuti ondaka “omindikiso” kuenda “oku pindikisa,” vi lomboloka “oku valeliwa kuti . . . wa litepa loviti vivali via pimbilikiwa.” Catiamẽla kondaka yaco Embimbiliya Companion Liosikola ya Velapo yo Oxford, li popia hati: “Ovolandu a lekisa okuti Ñala ka valeliwile koviti vivali via pimbilikiwa, pole, wa valeliwa kuti wa miuha.” Eci ci lekisa okuti atavo ka a kasi oku kuama olonumbi Viembimbiliya.
Achen, ulume umue ukuasapulo tua tukula ale, wa popia hati: “Vokuenda kuovita vivali kanyamo noke yolofa via Yesu Akristão va kongela ekulusu vefendelo liavo.” Eye wamisako hati, “ekulusu lia kala ondimbukiso yolofa kuenda yekangiso, ndovivela vioku ponda omanu vi kasi koloneke vilo.”
Handi vali, ekulusu ka lia siatele oku lekisiwa ndondimbukiso yekangiso kuenda olofa via Yesu, pole, olio lia linga ondimbukiso yefendelo Liakristão vesanda. Embimbiliya li tu lungula hati: “Tili efendelo lioviteka.” (1 Va Korindo 10:14) Yesu wa lekisa ondimbukiso yolondonge viaye viocili poku popia hati: “Kokulisola kuene pokati oko omanu vosi va limbukila okuti vulondonge viange.”—Yoano 13:35.
Olombangi Via Yehova vi kuãi ongangu Yakristão vatete, kovina viosi viatiamẽla kefendelo liavo poku kapako olonumbi Viembimbiliya. (Va Roma 3:4; Va Kolosai 2:8) Omo liaco, ovo ka va kongela ekulusu vefendelo liavo.
[Elitalatu kemẽla 25]
Ociluvialuvia ca Soma yo ko Asuria wa wala ekulusu, kunyamo wo 800, O.Y..
[Ono Yelitalatu]
Ofoto ya eciwa lo British Museum