Ceci Umue Ngandietu a Fa
Keteke 17 Yevambi Linene, Vovali, kunyamo wo 2007, kowola yepanduvali komẽle, ombalãu yimue ya kupukila ocipepi locila colombalãu volupale luo São Paulu, ko Brazil. Omo liocilunga caco, kua fa eci ci soka 200 komanu.
VANA va fisa vangandiavo, lalimue eteke vaka ivalako ocilunga ca pita ko Brazil. Umue pokati komanu vaco, Claudete, wa fisa omõlaye. Eye wa yevela esapulo liaco vo Televisãu okuti ombalãu mua endela omõlaye Renato, ya kupuka. Otembo yaco, Renato wa kuata 26 kanyamo. Eye wa sokiyile oku kuela kosãi ya Mbalavipembe yunyamo wo 2007. Kuenje, lesakalalo lialua, Claudete wa vilikiya omõlaye votelefone, pole ko tambuluile. Eye wa kupukila posi, kuenda wa lila calua.
Kosãi ya Susu kunyamo wo 1986, ukãi umue o tukuiwa hati, Antje, sandombua yaye wa kupuka lekãlu, kuenje wa fa. Eci a yeva esapulo liaco wa ambuka. Eye wa popia hati, “Sia tavele kondaka yaco. Ca kala ndoku lota onjoi yimue yĩvi okuti poku pasuka ndi limbuka okuti haciliko. Etimba liange lia luluma kuenda nda yeva evalo lialua ndu okuti omunu umue wa ndi toma pimo.” Antje wa vela utima vokuenda kuanyamo atatu. Ndaño okuti tunde eci a pita locitangi caco pa pita ale ci pitahãla 20 kanyamo, lopo eci a ivaluka ocilunga caco, o yeva esumuo lialua.
Olondaka ka vi pondola oku malako esumuo, evalo, upongo omo liangandietu wa fa. Pole, ndaño muẽle vangandietu vana okuti tu lavoka olofa viavo omo liuvei umue ka u kuete ovihemba, vi kokavo esumuo lialua. Lomue wa lipongiyila olofa viomunu a sole. Kunyamo wo 2002, Nanci, wa fisa inaye, omo lioku vela calua. Eteke inaye a fa, Nanci wa tumãla posi kosipitali kuenje wa ambuka. Kokuaye omuenyo wa kala ndu okuti ka u kuete vali esilivilo. Ndaño okuti tunde eci inaye a fa pa pita ale anyamo atãlo, lopo eci eye a ivaluka inaye o lila calua.
Ndotolo Holly G. Prigerson, wa popia hati: “Eci o fisa ngandiove pamue o li pula ndoco: ‘Anga hẽ ca sunguluka oku sumua? Ndamupi ndi pondola oku liyaka lesumuo lioku fisa ngandiange? Anga hẽ eteke limue ndika mola vali ngandiange wa fa?’ Ocipama cikuãimo cika tambulula apulilo ava.
[Ofoto ya Eciwa]
EVERTON DE FREITAS/AFP/Getty Images