ULANDU WOMUENYO
Olonjila Viosi Nda Nõla Nda Velisilepo Yehova
ETEKE limue komẽle yunyamo 1984, nda kala oku enda oku ka talavaya konjo yetu yimue ya fina calua kolupale luo Caracas, ko Venezuela. Vonjila nda kala oku sokolola kocipama cimue Cutala Wondavululi. Owo wa lombolola ndomo vana tu lisungue lavo va tu tenda. Eci nda vanji kolonjo vi lisungue letu, nda lipula ndoco: ‘Anga hẽ omanu tu lisungue va ndi tenda lika ndomunu wa kemãla o talavaya kombango? Ale va ndi tenda ndufendeli wa Suku o kuatisa epata liaye poku talavaya kombango?’ Nda limbuka okuti vana ndi lisungue lavo va ndi tendaile lika okuti ndumunu umue wa kemãla o talavaya kombango kuenje sia yonguile okuti va ndi tenda ndoco. Noke nda nõlapo oku linga cimue.
Ame nda citiwa keteke 19 ya Kupemba, 1940 ko Amioûn, Lebanon. Vokuenda kuanyamo amue, epata lietu lia ilukila kolupale luo Tripoli okuti oko nda kulila lepata limue lia sanjukile okuti lia kũlĩhĩle loku sola Yehova Suku. Pokati komãla vatãlo ame nda kala umalẽhe, okuti vatatu akãi vavali alume. Kolonjali viange oku kuata olombongo vialua hacoko ca velelepo. Epata lietu lia velisilepo elilongiso Liembimbiliya, olohongele kuenda oku kuatisa vakuavo oku kũlĩha Suku.
Vekongelo tua tiamẽlele mua kala Akristão valua olombuavekua. Umue wa tukuiwile Michel Aboud, wa enda oku songola Elilongiso Liembimbiliya Vekongelo. Eye wa lilongisa ocili ko Nova Yorke kuenda wa fetika oku linga upange woku kunda ko Lebanon kunyamo 1921. Ndivaluka ndomo eye a sumbilile loku kuatisa amalẽhe vavali va pindisiwa kosikola yo Gileada okuti, Anne kuenda Gwen Beavor. Ovo va kala akamba vawa kokuetu. Noke lianyamo alua, nda sanjukile calua oku li sanga la Anne ko Estados Unidos. Noke liotembo yimue nda li sangavo la Gwen wa kuelele la Wilfred Gooch kuenda wa kala oku talavaya ko Betele yo ko Londres, kofeka yo Inglaterra.
UPANGE WOKU KUNDA KO LEBANON
Eci nda kala umalẽhe, ko Lebanon kua kala Olombangi vitito via Yehova. Pole, etu lesanju lialua tua sapuilako vakuetu ovina tua kũlĩhĩle viatiamẽla Kembimbiliya. Etu tua ci linga ndaño okuti asongui vamue vatavo va enda oku tu lambalala. Ame ndivaluka ciwa ovina vimue via lipita letu.
Eteke limue, ame la manjange Sana tua kala kupange woku kunda kosapalalo yimue. Usongui umue wetavo wa molẽha pocitumãlo tua kala oku sapela lomanu. Citava okuti umue eye wo kovonga. Usongui wetavo wa fetika oku sepula manjange. Eye wa temẽle calua kuenje wa nyuña Sana volosikata noke wa lilemeha. Omunu umue wa telefonalela kakuenje velombe kuenje va limbuka okuti umue locisola calua wa kuatisa Sana. Ovo vambata usongui wetavo kakuenje velombe kuenje va limbuka okuti wa kala luta. Usongui vakuenje velombe wo pula hati: “Ove helie? Ove hẽ o longisa omanu catiamẽla ku Suku, ale o va longisa ovina viungangala?”
Eci ndivaluka vali ceci ekongelo ndi kasi lia lukalele ocendelo cimue oco li tu ambate toke volupale kua sukilile akundi. Etu tua sanjukile calua omo lioku kala kocitumãlo caco, toke eci usongui umue wetavo a yeva eci tua kala oku linga kuenje wongolola omanu valua oco va tu pange cĩvi. Ovo va tu yonja, va tu imbaimba olombole kuenda isiange wa lemehĩwa. Ndivaluka eci a kala oku pupa osonde yalua kocipala. Eye la inange va tiukila vocendelo kuenda etu lesakalalo lialua tua kuamakovo. Kuenje siala ivalako olondaka ina yange a kala oku popia osimbu a kala oku tata isiange viokuti: “A Yehova va ecela. Ovo ka va kũlĩhĩle eci va kasi oku linga.”
Konjanja yikuavo, tua ka nyulile epata kimbo tua citiwila. Eci tua pitĩla konjo ya pakulu yange, tua sangako ocitunda cimue cetavo kuenda bisipu. Bisipu wa kũlĩhĩle okuti olonjali viange Olombangi via Yehova. Eye wa ndi nõla ndaño nda kuatele lika anyamo epandu. Eye wa pula hati, “momo lie kua papatisiwile handi?” Ame ndo tambulula siti, handi ndimõla kuenda oco ndi papatisiwe ndi sukila oku kũlĩha vali catiamẽla Kembimbiliya loku kuata ekolelo lia pama. Ka solele etambululo liange kuenje wa sapuila pakulu yange hati si kuete esumbilo.
A-a amue pokati kovolandu avĩ. Olo libanês omanu vamue va sole oku linga ukamba kuenda vakuacali. Kuenje tua sapela calua catiamẽla Kembimbiliya kuenda tua songola alilongiso alua Embimbiliya.
TUA NÕLAPO OKU ILUKILA KOFEKA YIKUAVO
Eci handi nda kala oku tanga kosikola, manji ukuenje wo ko Venezuela wa enda oku nyula o Lebanon. Eye wa enda okuiyaya vekongelo lietu noke wa fetika oku namulãla la manjange Wafa. Noke va kuela kuenje va enda ko Venezuela. Wafa, vovikanda viaye wa enda oku laleka isiange oco a ilukile lepata ko Venezuela. Eye ka sonahaile ovikanda viaco omo liongeva. Noke tuo yevelela kuenda tua nõlapo oku iluka!
Tua pitila ko Venezuela kunyamo 1953 kuenda tua kala ko Caracas ocipepi lombala yombiali. Omo okuti handi nda kala umalẽhe nda solaile calua oku mola mbiali oku pita lekãlu liaye lia posoka calua. Pole, ka ca lelukile kolonjali viange oku yikisa olupale luokaliye, elimi, ovituwa, okulia kuenda olotembo. Pole, va fetika oku yikisa ekalo lio kaliye eci va pita locitangi cimue cinene.
From left to right: Isiange. Ina yange. Ame kunyamo 1953 eci ame lepata liange tua ilukila ko Venezuela
OCITANGI TUA LIYAKA LACO
Isiange wa fetika oku vela. Kokuetu ka ca lelukile omo okuti eye ka la vela calua. Ka tua ivalukile otembo yimue eye a velele. Kuenje eye wa limbukiwa okuti o kuete o kancer yo pancreas noke ca sukila oku pelala. Vosemana ya kuamamo eye wa fa.
Ka ca lelukile oku lombolola esumuo tua yeva. Nda kuata lika 13 kanyamo. Ka tua lavokaile okuti isietu eteke limue o fa kuenje tua liyeva okuti lalimue eteke tu kuata vali esanju. Vokuenda kuotembo yalua, catilile ku ina yange oku tava okuti ulume waye wa fa. Pole, tua limbuka okuti tu sukila oku amamako kuenje lekuatiso lia Yehova tua pandikisa. Eci nda tẽlisa 16 kanyamo nda malusula osikola ya pita pokati ko Caracas noke nda liyeva okuti nda sukilile oku kuatisa epata liange.
Manjange Sana kumue lulume waye, Rubén, kuna nda kulila konepa yespiritu
Vokuenda kuotembo yaco, manjange Sana wa kuela la Rubén Araujo, wa pindisiwile kosikola yo Gileada kuenje wa tiukilile ko Venezuela. Ovo va nõlapo oku ilukila ko Nova Yorke. Eci epata liange lia nõla okuti ndiñila kosila ya velapo ame nda ponduile oku ka tangela ko Nova Yorke momo nda catava okuti ndi kala konjo ya manjange. Manjange kuenda nawa yange va ndi kuatisa calua koku kula kuange konepa yespiritu. Handi vali vekongelo nda kala ko Brooklyn, velimi lio Espanyole mua kala vamanji valua vapama kekolelo. Vamanji vavali nda kũlĩha kuenda nda sola calua vava: Manji Milton Henschel kuenda Frederick Franz, kavali kavo va kala ko Betele ko Brooklyn.
Kepapatiso liange kunyamo 1957
Eci unyamo wange watete kosikola ya velapo ya kala oku panda kesulilo nda fetika oku sokolola catiamẽla kueci nda kala oku linga lomuenyo wange. Nda tanga kuenda nda sokolola kovipama vimue Viutala Wondavululi catiamẽla kovimãho Akristão va sukila oku kuata kupange wa Yehova. Nda mola ndomo akundi votembo yosi va sanjukile, Olombetelita va kala vekongelo lietu kuenje nda yonguilevo oku kala ndovo. Pole, handi sia papatisiwile Ndukristão. Noke nda limbuka okuti nda sukilile oku tumbika omuenyo wange ku Yehova. Nda ci linga kuenje nda papatisiwa keteke 30 Yelombo kunyamo 1957.
OKU NÕLA ONJILA YIMUE YI KUETE ESILIVILO
Noke lioku papatisiwa, nda fetika oku sokolola catiamẽla koku kala ukundi wotembo yosi. Ocili okuti nda yonguile oku kala ukundi wotembo yosi, pole ca molehele okuti nda sia ci tẽlele. Nda nda tẽla ndati oku kala ukundi wotembo yosi, loku linga osikola yavelapo? Nda soneha yikanda loku vi tuma ko Nova York kuenda ko Venezuela loku lomboluila ku ina yange kuenda ku va manjange okuti nda nõlapo oku liwekapo oku linga osikola yavelapo, loku tiukila ko Venezuela loku iñila kupange wa kundi wotembo yosi.
Nda tiukila ko Caracas kosãi Yevambi 1957. Pole, ekalo liepata liange ka lia kaile ciwa. Ovo va sukilile umue o va kuatisa. Ame nda nda va kuatisa ndati? Va nyiha upange woku talavaya kombango yimue, pole, ame da yonguile oku kala ukundi wotembo yosi. Eli olio lia kala esunga lieci nda tiukila. Ame nda nõlelepo oku ambata kumosi ovina viaco vivali. Vokuenda kuanyamo alua nda talavaya kombango kuenda nda kalavo kupange wukundi wotembo yosi. Sia la kuata upange walua ndowu kuenda esanju.
Nda kuatavo esanju lialua eci nda kũlĩha Sylvia ufeko umue wa fina calua ko Alemanya okuti wa solele calua Yehova. Ufeko waco wa ilukilile ko Venezuela lolonjali viaye. Cilo tu kuete omãla vavali omõla ulume Michel Mike, kuenda omõla ukãi, Samira. Nda kuatelevo ocikele coku tata ina yange. Eye wa kala letu. Nda liwekelepo oku talavaya ndukundi wotembo yosi oco ndi kuatise epata liange, pole, ndamamako oku lekisa ombili kupange woku kunda. Kolosãi viepuyuko kupange ame la Sylvia tua enda oku lisonehisa ndakundi vasokamo.
ENANGA LIKUAVO LIA NÕLIWA
Ulandu nda tukula kefetikilo liocipama cilo, wa pita eci handi omãla va kala kosikola. Ocili okuti, ekalo liange eci nda talavaye kombango lia kala ciwa kuenda omanu nda talavaya lavo va ndi sumbilile calua. Ndaño loluhimo luaco, nda yonguile oku tendiwa okuti ndufendeli wa Yehova. Ndamamako oku sokolola catiamẽla kueci nda sukilile oku linga oco amanu va ndi tende lonjila ndeyi. Noke ame lukãi wange tua sapela eci catiamẽla kolombongo tua kuatele. Nda nda liwekapo oku talavaya kombango, nda nda tambula lika olombongo vitito. Omo okuti ka tua kuatele olofuka, tua nõlapo oku leluisa omuenyo wetu, kuenje tua ponduile oku kuata olombongo via laikele oku tu kuatisa.
Ka ca lelukile oku nõla onjila yaco, pole ukãi wange la ina yange va kuatisa calua. Kuenje nda iñila vali kupange wakundi wotembo yosi. Nda sanjukile calua! Ovina via molehẽle ndu okuti via kala oku enda ciwa. Ame nda lipongiyilile ale upange wakundi wotembo yosi, pole, tua tambula esapulo limue ka tua lavokaile.
ESAPULO KA TUA LAVOKAILE!
Omõla wetu watatu Gabriel, una ka tua lavokaile
Eteke limue ndotolo wa tu sapuila okuti, Sylvia wemina. Lia kala esapulo limue ka tua lavokaile! Lia kala esapulo liesanju lialua; pole nda kalavo oku sokolola konjila nda nõlelepo yoku kala ukundi wotembo yosi. Anga nda nda tẽla muẽle oku kala ukundi wotembo yosi? Lonjanga yalua tua lipongiya oku likapelako kuenda tua lavoka oñaña vepata. Pole, nda kala oku sokololavo calua nda nda ponduile muẽle oku kala ukundi wotembo yosi.
Noke lioku vangula catiamẽla kovimãho vietu, tua nõlapo okuti ndi iñila kupange wakundi votembo yosi. Omõla wetu Gabriel wa citiwa kosãi ya Kupupu yunyamo 1985. Noke nda liwekapo oku talavaya kombango loku fetika upange wakundi votembo yosi kosãi Yevambi kunyamo 1985. Onjanja eyi nda kuata esumũlũho lioku talavayela kumosi Lakulu vo ko Betele. O filiale ka ya kalele ko Caracas, nda sukilile oku linga ungende wo cinala ci soka 80 kolokilometulu voloneke vivali ale vitatu vosemana.
OKU ILUKILA KOCITUMÃLO CIKUAVO
O filiale ya kala kolupale luo La Victoria, kuenje lepata tua nõlapo oku ilukila ko La Victoria, ocipepi lo Betele. Lia kala epongoloko limue linene ku vosi. Epata liange lia ñomohisa calua kuenda nda li sanjukila calua. Ocituwa va lekisa lia ñuatisa calua. Manjange Baha, wa liecele olumue oku kuatisa ina yetu. Mike wa kuela pole, Samira la Gabriel handi va kala konjo. Kuenje poku ilukila ko La Victoria ca sukilile oku siapo akamba ko Caracas. Handi vali, ukuacisola cange Sylvia wa sukilile oku yikisa volupale lumue lutito, okuti ka lua lisokele lolupale lunene tua kala. Kuenje vosi yetu tua sukilile oku sanjukila oku kala vonjo yimue yitito. Ocili okuti mua kongelele ovina vialua poku tunda ko Caracas loku enda ko La Victoria.
Noke ovina via pongoloka vali. Gabriel wa kuela kuenda Samira wa nõlapo oku kala lika waye. Yu ame la Sylvia tua lalekiwa oku iñila ko Betele kunyamo 2007 kuna tu kasi toke etali. Mike omõletu ukulu, o kasi loku vumba ndukulu wekongelo kuenda ndukundi wotembo yosi kumue lukãi waye Monica. Gabriel o kasivo oku vumba ndukulu wekongelo kuenda eye o kasi ko Italia kumue lukãi waye Ambra. Samira ukundi wotembo yosi kuenda wa siata oku talavaya lo Betele oku u pisa konjo.
From left to right: Lukãi wange Sylvia, ko filiale yo Venezuela. Omõla wetu ukulu, Mike la Monica. Omõla wetu ufeko, Samira. Omõle wetu Gabriel la Ambra
NDA CA TAVELE NDA NDA NÕLA OLONJILA VIMUAMUE
Ocili okuti, olonjila viosi nda nõla via ñuatisa calua komuenyo. Si liveli lacimue. Momo nda nda nõla vali olonjila vimuamue. Ngeca olopandu omo liovikele kuenda asumũlũho ndi kuate kupange wa Yehova. Vokuenda kuanyamo nda limbuka ndomo ci kuete esilivilo oku kuata ukamba wa pama la Yehova. Nda ananga tu sukila oku nõla atito, ale anene, Yehova o pondola oku tu ĩha ombembua “yina ya piãla olondunge viosi.” (Va Fil. 4:6, 7) Ame la Sylvia tua sanjuka omo liupange tu linga ko Betele kuenda tu liyevite okuti olonjila tua nõlapo komuenyo wetu, a siata oku tu nenela asumũlũho alua, olonjila tua nõla tua velisilepo Yehova.