Mioñolola Uloño Wove Woku Kala Ulongisi
OVE ulongisi, ocimãho cove ce? Ocili okuti, nda ndopo wa linga ukundi Wusoma, o kuete onjongole yoku lilongisa ndomo o songola elilongiso Liembimbiliya. Momo, Yesu wa eca koloñame viaye ocikele coku longisa omanu oco va linge olondonge. (Mat. 28:19, 20) Nda okuti wa loñoloha ale konepa eyi yupange, pamue ocimãho cove ci kala coku tẽla vali ciwa oku veta kovitima viava o kasi loku kuatisa. Nda unjali, ocili okuti, onjongole yove, oku kala ulongisi umue okuti, o tẽla oku vetiya omãla vove oco va tumbike ovimuenyo viavo ku Suku. (3 Yoa. 4) Nda ukulu wekongelo, ale o kasi loku sanda oku tambula ocikele caco, pamue o kuete onjongole yoku kala ohundi yimue yowiñi okuti, yi pondola oku vetiya olonjeveleli oku kuatela ocisola Yehova kuenda oku solavo olonjila viaye. Oka tẽla ndati oku pitila kocimãho eci?
Upa ongangu Kulongisi Wavelapo, Yesu Kristu. (Luka 6:40) Yesu, cikale eci a vangula lomanu valua komunda, cikale eci a vangula lomanu vatito poku endela kumosi lavo vonjila, eci eye a vangula kuenda ndomo a ci vangula, ca patekeliwa lomanu vokuenda kuotembo yalua. Yesu wa vetaiya ovisimĩlo kuenda ovitima violonjeveleli viaye. Eye wa enda loku sokisa elongiso liaye lovina olonjeveleli viaye via kũlĩhĩle ciwa, oco va pondole oku vi kapako vomuenyo wavo. Anga hẽ ci tava okuti o ci lingavo?
Kolela Yehova
Oku loñoloha kua Yesu koku longisa, kua mioñoluiwa omo liukamba waye la Isiaye wokilu kuenda lesumũlũho liespiritu sandu lia Suku. Anga hẽ wa siata oku likutilila lutima wosi ku Yehova, oco o tẽle oku songola ciwa elilongiso Liembimbiliya? Nda okuti unjali, wa siata hẽ oku likutilila olonjanja viosi ku Suku oco a ku imbe onumbi ndomo o longisa omãla vove? Wa siata hẽ oku likutilila lutima wosi eci o liangiliya oku ka linga ohundo ale ceci o liangiliyila oku ka songola ohongele? Olohutililo viaco viekolelo ku Yehova vika ku kuatisa oku kala ulongisi umue uwa calua.
Oku kolela kongusu yi tunda ku Yehova, ku lilekisilavo koku kolela Kembimbiliya, okuti oyo Ondaka yaye. Vohutililo a linga vuteke wa sulako womuenyo waye, Yesu wa likutilila ku Isiaye hati: “Nda va iha ondaka yove.” (Yoa. 17:14) Ndaño okuti Yesu wa kala lukũlĩhĩso walua, eye lalimue eteke a popele locipango caye muẽle. Eye olonjanja viosi wa popaile eci Isiaye o longisa. Konepa eyi, eye wa tu sila ongangu yimue yiwa yoku kuama. (Yoa. 12:49, 50) Embimbiliya, okuti olio Ondaka ya Suku, li kuete unene woku pongolola ovilinga viomanu, lovisimĩlo viavo vio vutima. (Va Hev. 4:12) Osimbu ukũlĩhĩso wove Wondaka ya Suku wamamako, kuenda osimbu o lilongisa oku kapako ciwa ukũlĩhĩso waco kupange wove woku kunda, oka kuata eloñolõho limue lioku longisa okuti, li kokela omanu ku Suku.—2 Tim. 3:16, 17.
Kemãlisa Yehova
Oku kala ulongisi umue o setukula Kristu, hondakako ño yoku loñoloha koku linga ohundo yiwa. Ocili okuti, omanu va enda loku komõha “olondaka via posoka” via tundaile vomẽla wa Yesu. (Luka 4:22) Pole, ocimãho ca Yesu koku vangula ciwa ca kala hẽ ce? Ocimãho ca Yesu, ca kala coku kemãlisa Yehova, hacoku likemãlisako eye muẽle. (Yoa. 7:16-18) Eye wa vetiya oloñame viaye hati: “Ocinyi cene ci taimile ndoco kovaso omanu okuti va mola ovilinga viene viwa kuenje va sivaya Isiene o kasi kilu.” (Mat. 5:16) Elungulo eli te li kapiwavo koku longisa kuetu. Ocimãho cetu te ci kala coku yuvula ovina viosi nda vi tu yapuisa koku tẽlisa ocimãho eci. Omo liaco, poku sokiya eci tuka popia kuenda ndomo tuka ci popia, tu sukila oku lipula etu muẽle ndoco: ‘Eci hẽ, cika vokiya ekemãlo ku Yehova ale cika ñokela oku ñomõha ame?’
Oku setahãisa eci tu kasi loku popia locina cimue ale leci ca siata oku pita vomuenyo wetu, ci kuatisa koku eca elongiso limue liwa. Pole, nda ocisetahãi cimue cinene ale ulandu umue walua u lomboluiwa muẽle wosi etosi letosi, etosi liyonguiwa oku longisiwa li nyelela. Cimuamue haico, oku vangula asapulo ana okuti a yolisa ño omanu, ci yapuisa ocimãho cupange wetu woku longisa. Ulongisi o linga ndoco oka li kemãnyisa eye muẽle, okuti ka pitila pocimãho celongiso Liuviali wa Suku.
“Linga Etepiso”
Oco omunu a linge muẽle ondonge yocili, eye o sukila oku kuata elomboloko liwa lieci ci kasi loku longisiwa. Eye o sukila oku yeva ocili, loku mõla ndomo ocili ca litepa latavo akuavo. Oku lekisa oku litepa ku kasipo ku kuatisa oku ci linga.
Olonjanja vialua okuti, Yehova wa vetiya omanu vaye “oku tepisa” pokati keci ca yela leci ca liña. (Ovis. 10:9-11) Yehova wa popele hati ava va ka vumbila vonembele yaye yi kola, va ka longisa omanu “oku tepisa pokati keci ci kola leci caño.” (Esek. 44:23) Velivulu Liolosapo mueyuka atepiso alua eci cesunga leci cevĩho, kuenda eci colondunge leci cuveke. Ndaño muẽle ovina vina okuti ka via litepele, ci tava okuti vi tepisiwa pokati kavio. Upostolo Paulu wa lekisa oku litepa ku kasi pokati kukuesunga lu wa pua eko, ndomo ci sangiwa kelivulu lia Va Roma 5:7. Kelivulu lia Va Heveru, eye wa lekisa oku velapo kupange wocitunda cinene Kristu oku u sokisa lowu wa Arone. Ndomo ca soneha ulongisi John Amost Comenius wo kocita 17: “Oku longisa ku lomboloka vali calua okuti hoku lekisako lika ndomo ovina via litepa kovimãho, kekalo, kuenda kefetikilo liavio. . . . Omo liaco, ulongisi uwa yuna okuti o lombolola ciwa etepiso li kasi pokati kocina cimue la cikuavo.”
Ndeci, sokolola okuti o kasi loku longisa komunu umue eci catiamẽla Kusoma wa Suku. Nda eye ka kuete elomboloko lalimue lieci Usoma u lomboloka, ove ci tava okuti u lekisa eci Embimbiliya li popia ci lipatãla locisimĩlo cokuti Usoma ekalo limue ño liovutima womunu. Ale ci tava okuti, u lekisa ndomo Usoma wa litepa luviali womanu. Pole, komanu va kũlĩha ale ocili eci ca velapo, ove ci tava okuti o ci lombololapo vali enene lundongosi. Ove ci tava okuti o va lekisa ndomo Usoma wa Mesiya wa litepa Luviali wa Yehova woluali luosi, wa lomboluiwa Kosamo 103:19, ale ‘luviali Womõla wa Suku o soliwe,’ wa tukuiwa kelivulu lia Va Kolosai 1:13, ale ‘locipango’ ca vanguiwa kelivulu lia Va Efeso 1:10. Oku lekisa etepiso li kasi pokati kocina cimue la cikuavo, ku pondola oku ku kuatisa oku nena kilu alongiso a-a Embimbiliya kolonjeveleli viove, loku pitila kelomboloko lia velapo.
Yesu olonjanja vialua okuti, wa kuama uloño owu woku longisa. Eye wa lekisa oku litepa kua kala pokati kelomboloko liomanu valua liatiamẽla Kocihandeleko ca Mose locisimĩlo Ocihandeleko caco ca eciwilile. (Mat. 5:21-48) Eye wa tepisa ocituwa coku fendela ocili Suku lovilinga viombambe via Va Fariseo. (Mat. 6:1-18) Eye wa tepisa ocituwa ca vana ‘va vialaile’ va kuavo, locituwa celiketiso ceya oku lekisiwa lolondonge viaye. (Mat. 20:25-28) Kepuluvi limue likuavo, ndomo ca sonehiwa ko Mateo 21:28-32, Yesu wa laleka olonjeveleli viaye oco vi linge etepiso liavo muẽle, pokati koku litunula kuenda koku likekembela kuocili. Eci ci tu tuala konjila yikuavo yoku longisa ciwa.
Vetiya Olonjeveleli Oku Sokolola Lutate
Kelivulu lia Mateo 21:28, tu tangako okuti, Yesu wa fetika oku sokisa kuaye loku pula ndoco: “Wa soki nye?” Ulongisi uwa, ka lombolola lika eci ca kongela vesapulo limue, kuendavo ka eci ño lika atambululo, pole, o vetiya olonjeveleli viaye oku lilongisa uloño woku sokolola lutate. (Olosap. 3:21; Va Rom. 12:1) Eci ci lingiwa loku linga apulilo. Ndomo ca sonehiwa kelivulu lia Mateo 17:25, Yesu wa pula hati: “A Simono, wa soka ndati, olosoma viokilu lieve vi tambola kulie owombo lulambu, komãla vavo muẽle ale, ele komanu vaiñi?” Apulilo a Yesu, a koka oku sokolola lutate, a kuatisa Petulu oku pitila kelomboloko liaye muẽle kueci catiamẽla koku feta elisimu vonembele. Cimuamue haico a linga eci a tambulula ulume wo pula hati: “U o lisungue lame helie?” Yesu wa lekisa etepiso lia kala pokati kocituwa ca umue ocitunda, leci ca umue u Lewi, kuenda ca umue u Samária. Noke eye wa linga epulilo eli: “Pokati kava vatatu, wa soka huti, Wa linga ndu o lisungue luna wa tokek[el]a lovingumba, helie?” (Luka 10:29-36) Onjanja eyi layovo, eye ka sokoluilileko onjeveleli yaye, puãi wo vetiya oku tambulula epulilo liaye muẽle.—Luka 7:41-43.
Oku Vetiya Utima
Ulongisi una okuti Ondaka ya Suku yo lomboloka ciwa, o limbuka okuti efendelo liocili, handakako yimue yoku patekela ovina vimue loku kuama olonumbi vimue. Puãi, mua kongela oku kuata ukamba umue wa pamisua la Yehova kumue loku sola olonjila viaye. Vefendelo liaco mua kongela utima. (Esin. 10:12, 13; Luka 10:25-27) Vovisonehua ondaka “utima” olonjanja vialua okuti yi lekisa omunu wosi wo vokati, oku kongelamo ovina ndeci olonjongole, ocisola, ocikembe kuenda evetiyo.
Yesu wa kũlĩhĩle okuti, osimbu omunu a vanja koku molẽha kuokilu, Suku o vanja vutima. (1 Sam. 16:7) Upange wetu tu lingila Suku te u vetiyiwa locisola tu u kuetele okuti ka u lingiwa lelikolisilo lioku komihĩsa omanu. (Mat. 6:5-8) Pole, va Fariseo va lingaile ovina vialua vioku litambela. Ovo va enda loku vetiya vali enene oku suisapo atosi osi ovihandeleko kumue loku pokola kovisila viavo muẽle. Puãi, ovo va lueya koku lekisa vovimuenyo viavo muẽle ovituwa nda via va limbukisa la Suku una ovo va lingaile hati eye va kasi loku fendela. (Mat. 9:13; Luka 11:42) Yesu wa longisa okuti, ndaño oku pokola kovihandeleko via Suku ku silivila, esilivilo liepokolo liaco li tendiwila kueci omunu a tuwa vutima. (Mat. 15:7-9; Mar. 7:20-23; Yoa. 3:36) Oku longisa kuetu kuka kuata uwa wa velapo nda tua setukula ongangu ya Yesu. Ci kuete esilivilio liocili okuti tu kuatisa omanu oku lilongisa eci Suku a kisika kokuavo. Ca velapovo kokuavo oku kũlĩha kuenda oku sola Yehova ndomunu, okuti ovituwa viavo vi kala ocindekaise cesilivilo ovo va eca kekalo li taviwa la Suku yocili.
Ocili okuti, oco omunu o pe esilivilo kelilongiso liaco, o sukila oku konomuisa eci ci kasi vutima waye muẽle. Yesu wa vetiya omanu oku li kũlĩhĩsa. Eci a enda loku pengulula ocisimĩlo cimue ka ca sungulukile, Yesu wa enda loku pula kolonjeveleli viaye esunga lieci ovo va simĩla ocina caco, lesunga va popela ondaka yaco, kuenda esunga lieci va lingila ocina cimue. Pole, oco ka ka va sie latatahãi, Yesu wa tambolola apulilo aco lelomboluilo limue, lolusapo lumue, ale lelinga limue lia enda loku va vetiya oku pitila kocisimĩlo cimue ca sunguluka. (Mar. 2:8; 4:40; 8:17; Luka 6:41, 46) Etu, ci tava okuti tu kuatisavo olonjeveleli vietu, loku va vetiya oku lipula ovo muẽle ndoco: ‘Momo lie elinga eli li ndi sanjuisila? Momo lie ndi tendela ndoco ekalo eli?’ Noke va lomboluila eci ci va vetiya oku limbuka ndomo Yehova a tenda ondaka yaco.
Oku Lekisa Ndomo ci Kapiwako
Ulongisi uwa, wa kũlĩha okuti ‘olondunge ovio ocina ca velapo.’ (Olosap. 4:7) Olondunge, uloño woku kapako ukũlĩhĩso okuti omunu o litunda ciwa koku tetulula ovitangi, koku yuvula ovina vi koka ohele, koku tẽlisa ocimãho cimue, kuenda koku kuatisa vakuavo. Ocikele culongisi, oku kuatisa ava a lilongisa lavo Embimbiliya oku ci linga. Pole haku nõlako eci ovo va kuete oku linga. Poku kũlĩhĩsa ovihandeleko viñi viñi vi sangiwa Vembimbiliya, kuatisa u o kasi loku longisa oco a vi konomuise lutate. Ci tava okuti o tukula ocitangi cimue comuenyo weteke leteke. Noke pula ku o kasi loku longisa ndomo ocihandeleko Cembimbiliya eye a lilongisa, nda co kuatisa, poku liyaka locitangi caco.—Va Hev. 5:14
Upostolo Petulu ohundo yaye a linga ko Pendekoste ya 33 K.K, wa eca ongangu yimue yiwa kueci catiamẽla koku kapako ondaka ya vanguiwa okuti ca veta komuenyo womanu. (Ovil. 2:14-36) Noke yoku lombolola ovisonehua vitatu vi sangiwa Vembimbiliya omanu va popaile okuti va vi kolela, Petulu wa vi tiamisila kueci vosi yavo va kala loku mõla lovaso avo. Eci ca koka okuti owiñi wa yeva esukila lioku linga ndomo va yeva. Ci tava hẽ okuti elongiso liove li kuatavo unene ndo wu komanu? Ove hẽ poku longisa amisako vali okuti ku pitulula lika oku tukula ovina ndomo via enda? O kuatisa omanu oku kuata elomboloko momo lie ovina vi kasilili ndoco? Ove hẽ o va vetiya oku kũlĩhĩsa ndomo ovina va kasi loku lilongisa vi kuete oku veta kovimuenyo viavo? Ovo, ci tava okuti ka va pula okuti, “Oco hẽ nye tu sukila oku linga?” Ndomo owiñi wa linga ko Pendekoste, nda ove wa kapako ciwa ovisonehua, ovo vaka vetiyiwa oku kũlĩhĩsa onjila ya sunguluka va kuete oku kuama.—Ovil. 2:37.
Eci vu tanga Embimbiliya lomãla vene, ene ulonjali u kuete epuluvi limue liwa lioku va longisa oku sokolola ndomo va kapako ovihandeleko Viembimbiliya vomuenyo wavo. (Va Efe. 6:4) Ene ci tava okuti, u nõla ovinimbu vimue vesokiyo lioku tangiwa Kuembimbiliya vosemana, kuenje u konomuisi elomboloko liavio, noke u linga apulilo ndeci a-a: ‘Ndamupi ovinimbu evi vi tu songuila vomuenyo wetu? Ndamupi tu pondola oku lombolola ovinimbu evi kupange woku kunda? Ovinimbu viaco evi vi lekisa nye kueci catiamẽla ku Yehova kuenda kocituwa caye coku linga ovina? Ndamupi ovinimbu evi vi pamisa ocisola cetu tu kuetele Yehova?’ Vetiya vakuepata liove oku lombolola amue pokati katosi a-a vokuenda kuo ku kũlĩhĩsa atosi amue Embimbiliya alomboluiwa Vosikola Yupange Wakristão. Ovinimbu viovisonehua ovo vaka lombolola pamue vika kala vina okuti ovo va vi patekela.
Eca Ongangu Yimue Yiwa
Ove ku longisa lika leci o popia, puãi o longisavo leci o linga. Ovilinga viove vieca ongangu yi lekisa ndomo ovina wa vangula vi kapiwako. Oku oko omãla va lilongisila. Eci ovo va setukula olonjali viavo, ovo va eca uvangi wokuti va yongola oku kala ndolonjali viavo. Ovo va yongola oku kũlĩha ndomo kulingiwa eci olonjali viavo vi kasi loku linga. Cimuamue haico, eci vana ove o longisa va linga ‘olosetukuli viove ndomo ove usetukuli ya Kristu,’ ovo va fetika oku kuata asumũlũho voku endela volonjila via Yehova. (1 Va Kor. 11:1) Ovina Suku a va lingila, vi linga onepa yovina ovo muẽle va li kũlĩhĩla.
Eci ci lekisa ciwa esilivilo lioku eca ongangu yimue yiwa. ‘Ekalo lietu okuti, kovimuenyo tu kola kuenje tu sumbila Suku,’ lika kuatisa calua oku lekisa ku vana tu kasi loku longisa ocindekaise ciwa ci lekisa ndomo ku kapiwako ovihandeleko Viembimbiliya. (2 Pet. 3:11) Nda okuti o vetiya u ove o kasi loku longisa Embimbiliya oco a tange Ondaka ya Suku olonjanja viosi, ove muẽle litumbikavo koku yi tanga. Nda o yongola okuti omãla vove va lilongisa oku kuama ovihandeleko Viembimbiliya, li kũlĩhĩsa, oco va kuate ekolelo liokuti ovo va lete okuti ovituwa viove vi litava locipango ca Suku. Nda okuti poku longisa, o vetiya vamanji vekongelo oco va kale vakuambili kupange woku kunda, kũlĩhĩsa okuti ove muẽle wa siatavo oku kuata onepa olonjanja vialua kupange owu. Eci o kapako eci o longisa, ove o kala vekalo liwa lioku vetiya vakuene.—Va Rom. 2:21-23.
Locisimĩlo coku mioñolola oku longisa kuove, lipula: ‘Eci ndongisa, ndi ci linga lonjila yimue okuti yi vetiya vana va yeva elongiso liaco oku pongolola ovituwa viavo, upopi wavo, ale ovilinga viavo? Oco eci ñasi loku longisa ci lomboloke ciwa, nda siata hẽ oku linga etepiso liocisimĩlo cimue la cikuavo ale lielinga limue la likuavo? Nye ndi linga, oco ndi kuatise ava ñasi loku longisa Embimbiliya, omãla vange, ale olonjeveleli viange kohongele oku ka ivaluka eci ñasi loku popia? Ndi lekisa hẽ kolonjeveleli viange ndomo eci ovo va kasi oku lilongisa ci kapiwako? Va pondola hẽ oku ci muĩla kongangu yange? Anga hẽ ovo va tẽla oku limbuka ndomo oku tava kuavo kondaka yi kasi loku lomboluiwa ku pondola oku veta kekalo liavo la Yehova?’ (Olosap. 9:10) Amamako loku luluvalela kovina evi osimbu o sandiliya oku mioñolola uloño wove woku kala ulongisi. “Lilava ove muẽle. Lavavo okulongisa kuove. Pandikisa lovina evi, omo, nda o ci linga, o lipopela ove muẽle, o popelavo ava va ku yeva.”—1 Tim. 4:16.