OCISELEKO CALIVULU VO INTERNET Colombangi Via Yehova
Olombangi Via Yehova
OCISELEKO CALIVULU VO INTERNET
Umbundu
Ũ
  • Ñ
  • ñ
  • õ
  • Õ
  • ũ
  • Ũ
  • ĩ
  • Ĩ
  • ã
  • Ã
  • ẽ
  • Ẽ
  • EMBIMBILIYA
  • ALIVULU
  • OLOHONGELE
  • bt ocip. 3 kam. 22-30
  • ‘Ve Yukisiwa Lespiritu Sandu’

Vonepa eyi ka mu sangiwa ovideo layimue.

Tu ecele, kua pita ocitangi cimue poku lekisa ovideo.

  • ‘Ve Yukisiwa Lespiritu Sandu’
  • “Eca Uvangi Wosi Watiamẽla Kusoma wa Suku”
  • Otulosapi
  • Ocipama ci Likuata
  • “Vosi va Liongoluile Pocitumãlo Cimuamue” (Ovil. 2:1-4)
  • ‘Omunu Lomunu wa va Yeva . . . Velimi Liaye Muẽle’ (Ovil. 2:5-13)
  • “Petulu wa Votoka” (Ovil. 2:14-37)
  • “Omunu Lomunu Pokati Kene a Papatisiwe” (Ovil. 2:38-47)
  • Omanu ‘Vakualimi Osi’ Va Yeva Olondaka Viwa
    Utala Wondavululi—2005
  • Oku Papatisiwa Vonduko Yelie Kuenda Ya Nye?
    Utala Wondavululi—2010
  • “Kaliye Puãi Vumanu va Suku”
    Utala Wondavululi Welilongiso—2014
  • Olondonge vi Tambula Espiritu Sandu
    Ovolandu o pondola oku lilongisa Vembimbiliya
Tala Ovina Vikuavo
“Eca Uvangi Wosi Watiamẽla Kusoma wa Suku”
bt ocip. 3 kam. 22-30

OCIPAMA 3

“Ve Yukisiwa Lespiritu Sandu”

Onima ya tunda koku sukumuiwa kuespiritu sandu ko Pendekoste

Wa kunamẽla Kovilinga 2:1-47

1. Lombolola eci ca enda oku pita Kocipito co Pendekoste.

OLOKOLOLO vio Yerusalãi vieyuka kuenda omanu va sanjuka calua.a Owisi u tunda kutala wonembele, u lamana osimbu va Lewi va imba ocisungo coku sivaya Yehova ci tukuiwa okuti Hallel. (Olosamo 113 toke 118) Citava okuti va ci linga lonjila yimue okuti, vamue va imba onepa yetaviyo. Volokololo muli akombe valua. Ovo va tundilila kovitumãlo vio kupãla ndeci, ko Elami, ko Mesopotamia, ko Kapadokia, ko Pondu, Kegito kuenda ko Roma.b Momo lie veyilila? Momo Liocipito co Pendekoste ci tukuiwavo hati, ‘eteke lioku ungula apako atete.’ (Ate. 28:26) Ocipito caco cunyamo lunyamo, ci lekisa esulilo lioku ungula osevata kuenda efetikilo lioku ungula otiliku. Eteke limue liesanju.

[Omapa Kemẽla 24]

O YERUSALÃI—OMBALA YA VA YUDEA

Ovina vialua vi sangiwa kovipama viatete vielivulu Liovilinga, via pita vo Yerusalãi. Olupale luaco, lu sangiwa pokati kulala wolomunda viocakati co Yudea okuti, ocinãla caco ci soka 55 kolokilometulu lutundilo Wokalunga ko Mediterraneo. Kunyamo 1070 O.Y., Soma Daviti wa yula ocitumãlo ceteyuilo ca kala kilu Liomunda Siono cina ci sangiwa kulala waco wolomunda kuenje olupale lua tungila kolonele viomunda yaco, oluo lueya oku kala ombala yo Isareli.

Ocipepi Lomunda Siono, kuli Omunda Moriya kuna okuti ndomo ci likuata lovihilahila viosimbu via va Yudea, oko Avirahama a setekela oku eca Isake ndocilumba vokuenda kunyamo 1.900, osimbu ka kua pitile ovolandu a sangiwa velivulu Liovilinga. Omunda Moriya ya fetika oku panga onepa ko Yerusalãi eci Salomone a tunga onembele yatete ya Yehova kilu Liomunda yaco. Onembele yaco ya linga ono yefendelo kuenda yomuenyo wa va Yudea.

Va Yudea vosi vakuekolelo, va enda oku liongoluila vonembele ya Yehova, oco va ece ovilumba, oku fendela loku sambiliya ovipito via enda oku lingiwa unyamo lunyamo. Ovo va enda oku ci linga oco va lekise epokolo kocihandeleko ca Suku cokuti: “Olonjanja vitatu vunyamo, alume vosi va ka molẽha kovaso a Yehova Suku yove kocitumãlo eye a nõla.” (Esin. 16:16) O Yerusalãi ya kalavo ombala Yekanga Linene okuti, ombonge ya velapo ya va Yudea kuenda ocimunga colondunguli viofeka.

2. Ovolandu api a komõhisa a pita ko Pendekoste yunyamo 33 K.K.?

2 Vokuenda kuowola yecea komẽle yosãi ya Kupemba yunyamo 33 K.K., ku pita ocina cimue ci ka lingisa okuti, omanu va komõha vokuenda kuanyamo alua. Vocipikipiki, “kilu kua tunda onjuela ndokuõla kuofela yalua,” ale “ndokuõla kuocipepe ca tema.” (Ovil. 2:2; Embimbiliya li Kola) Onjuela yaco yi yukisa onjo muna mua kala 120 kolondonge via Yesu via liongolola. Noke ku pita ocina cimue ci komõhisa. Ku molẽha alimi a setahãla ondalu, kutue wondonge londonge ku kala elimi limue.c Kuenje, olondonge vi “yukisiwa lespiritu sandu” kuenda vi fetika oku vangula alimi o kolofeka vikuavo! Noke vepuluvi lina okuti olondonge vi tunda vonjo yaco kuenje vi fetika oku vangula lakombe va sanga volokololo vio Yerusalãi, akombe vaco va komõha calua, momo olondonge via kala oku vangula lavo! Omo liaco, omunu lomunu wa va yeva “oku vangula velimi liavo muẽle.”—Ovil. 2:1-6.

3. (a) Momo lie o Pendekoste yunyamo 33 K.K., yi tendiwila okuti ulandu umue u kuete esilivilo lialua kefendelo liocili? (b) Elitokeko lipi li kasi pokati kohundo ya Petulu, loku talavaya ‘lolosapi Viusoma’?

3 Ulandu owu u komõhisa, u situlula ocina cimue ci kuete esilivilo lialua kefendelo liocili ndeci: oku sokiyiwa kuo Isareli yo kilu, ekongelo Liakristão olombuavekua. (Va Gal. 6:16) Handi vali, keteke liaco eci Petulu a tiamisila olondaka viaye komanu, wa talavaya losapi yatete ‘yolosapi vitatu Viusoma.’ Osapi losapi, ya laikele oku yulula epito liasumũlũho alikasi kovimunga via litepa. (Mat. 16:18, 19) Osapi yatete, ya ecelela okuti va Yudea kuenda olomongoloke va tava olondaka viwa, loku wavekiwa lespiritu sandu lia Suku.d Kuenje ovo va ponduile oku panga onepa ko Isareli yo kilu, va laikele oku kuata elavoko lioku viala ndolosoma kuenda ovitunda Vuviali wa Mesiya. (Esit. 5:9, 10) Vokuenda kuotembo, va Samaria kuenda Vakualofeka, va ponduilevo oku kuata asumũlũho aco. Akristão vo koloneke vilo, va lilongisila nye kovolandu a pita ko Pendekoste yunyamo 33 K.K.?

“Vosi va Liongoluile Pocitumãlo Cimuamue” (Ovil. 2:1-4)

4. Ndamupi ekongelo Liakristão lio koloneke vilo lia fetika oku li sandula tunde kekongelo lia sokiyiwa kunyamo 33 K.K.?

4 Ekongelo Liakristão lia fetika leci ci soka 120 kolondonge okuti, “vosi va liongoluile pocitumãlo cimuamue” vohondo yimue, kuenje va wavekiwa lespiritu sandu. (Ovil. 2:1) Kesulilo lieteke, etendelo liomanu va papatisiwa vekongelo liaco, lia pitahãlele olohulukãi. Pole, ca kala lika efetikilo lioku kula kuocisoko cimue ci kasi oku amamako oku li sandula toke koloneke vilo! Ocili okuti, ocimunga cimue calume lakãi va sumbila Suku okuti cilo ekongelo Liakristão, oyo onjila ya siata oku kuamiwa oco ‘olondaka viwa Viusoma vi ka kundilue koluali luosi, ha vi lingi uvangi kolofeka viosi’ osimbu esulilo lioluali lulo ka lieyile.—Mat. 24:14.

5. Asumũlũho api Akristão va laikele oku kuata poku liongolola lekongelo, ci kaile kocita catete lo koloneke vilo?

5 Ekongelo Liakristão lia laikelevo oku kala ono yoku pamisa olombuavekua viosi konepa yespiritu, noke ‘yolomeme vikuavo.’ (Yoa. 10:16) Paulu wa lekisa olopandu omo liekuatiso vamanji va eca komunu lukuavo poku sonehela Akristão vo ko Roma hati: “Ñuete onjongole yalua yoku vu moli okuti, ndu wĩhi ongavelo yespiritu oco vu pamisiwi; ale oco tu likolisi pokati pocakati cekolelo lietu, ci kaile liene ci kaile liange.”—Va Rom. 1:11, 12.

O ROMA—OMBALA YUVIALI UMUE

Vokuenda kuotembo elivulu Liovilinga lia sonehiwa, o Roma oyo ya kala olupale lunene haluo lua velelepo kopulitika voluali luosi kotembo yaco. Oyo ya kala ombala yuviali umue okuti kotembo ya kuata oluhimo, ya enda oku tumila olofeka vi upisa ko Grã-Bretanya toke konano yo Afrika kuenda oku upisa Kokalunga ko Atlantiku toke Kocihondoloka co Persiku.

Ko Roma kua kala oviholo vialua, omanu vakuakova a litepa, vakualimi kuenda ovihilahila vialua. Handi vali, kua kalavo atapalo a pangiwa ciwa a enda oku ecelela okuti, olongende kuenda olomĩlu vi tunda kovitumãlo viosi viuviali wo Roma. Kuenje ocipepi letapu li tukuiwa Ostia, olonaviyu violomĩlu opo via enda oku longoluila okulia, lovina via posoka calua via laikele oku talavayiwa lavio volupale.

Kocita catete, K.K., ci pitahãla ohulukãi yomanu va kala vo Roma. Citava okuti onepa yimue yomanu vaco va kala apika, olomandekua vakuongangala, omãla va landisiwa, ale va yandulukiwa lolonjali viavo kuenda olomandekua vina va Roma va pitula vokuenda kuovoyaki va linga. Kuenje pokati kolomandekua viambatiwa ko Roma, pa kala va Yudea vo ko Yerusalãi. Ovina evi via pita noke lioku yuliwa kuolupale luaco Lepalanga lio ko Roma Pompeu, kunyamo 63 O.Y.

Onepa yalua yomanu va kuatele elianjo, va kala calua olohukũi, va kala volosapalalo mueyukile calua kuenda ovina va litekula lavio mbiali eye wa enda oku va ĩha. Pole, olombiali via enda oku tunga olosapalalo via fina calua oco vi posuise ombala yavo. Polosapalalo viaco, pa kala olonjo violomapalo lovila vinene va enda oku lekisila ovinjembe, olomapalo vioku liyaka, vioku yoloka lakãlu okuti, cosi ci lingiwa ocali oco ci taluise omanu.

6, 7. Ekongelo Liakristão koloneke vilo, li kasi oku tẽlisa ndati ocikundi Yesu a eca coku kundila kolofeka viosi?

6 Ekongelo Liakristão koloneke vilo, li kuetevo ovimãho vimuamue levi ekongelo lio kocita catete lia kuata. Yesu wa eca upange umue kolondonge viaye okuti ka wa lelukile, pole, u sanjuisa. Eye wa va sapuila hati: “Kuendi, ka longisi omanu vo kolofeka viosi oco va linge olondonge viange, va papatisili vonduko ya Tate la Mõla kuenda yespiritu sandu, va longisi oku linga ovina viosi ndo kundiki.”—Mat. 28:19, 20.

7 Koloneke vilo, upange waco wa siata oku lingiwa pocakati cekongelo Liakristão Liolombangi Via Yehova. Ocili okuti ka ca lelukile oku kundila omanu vakualimi a litepa. Ndaño ndoco, Olombangi Via Yehova via siata oku panga alivulu a kunamẽla Vembimbiliya kueci ci pitahãla 1.000 kalimi. Nda wendaenda kolohongele Viakristão, oku panga onepa kupange woku kunda Usoma, loku linga olondonge, o kuete asunga oku sanjuka. O kasi pokati ketendelo liomanu vatito kilu lieve va kuete esumũlũho lioku eca uvangi wosi watiamẽla konduko ya Yehova!

8. Ekuatiso lipi tu tambula pocakati cekongelo?

8 Oco o kuatisiwe oku pandikisa kotembo yilo yohali, Yehova Suku wa linga eliangiliyo liokuti ku kala ongongela ya vamanji vosi voluali. Paulu wa sonehela Akristão va Heveru hati: “Tu likapiko pokati oco tu livetiyi locisola kuenda lovilinga viwa, ka tu ka liwekipo oku liongolola kolohongele vietu ndeci vamue va lingainga, pole, tu li pamisi pokati, ca piãla enene omo vu lete okuti eteke li kasi ocipepi.” (Va Hev. 10:24, 25) Ekongelo Liakristão eliangiliyo limue lia Yehova oco o pamise vakuene kuenda oku pamisiwavo lavo. Omo liaco, amamako oku pamisa ukamba wove la vamanjove kespiritu. Lalimue eteke ku ka lañe kolohongele Viakristão!

‘Omunu Lomunu wa va Yeva . . . Velimi Liaye Muẽle’ (Ovil. 2:5-13)

Olondonge via Yesu vi kasi oku kundila va Yudea lolomongoloke vokololo mu pita omanu valua.

“Tua va yeva okuti va kala oku vangula alimi etu catiamẽla kovilinga vi komõhisa via Suku.”—Ovilinga 2:11

9, 10. Valua va siata oku lieca ndati olumue oco va kundile omanu va vangula elimi likuavo?

9 Sokolola esanju ocimunga ca va Yudea kuenda colomongoloke ca kuata ko Pendekoste yunyamo 33 K.K. Citava okuti valua pokati kavo, va vanguile elimi limuamue okuti o Helasi, ale o Heveru. Pole, cilo ‘omunu lomunu wa yeva [olondonge] oku vangula velimi liavo muẽle.’ (Ovil. 2:6) Ocili okuti oku yeva olondaka viwa kelimi liavo muẽle, ca vetiya ovitima violonjeveleli viaco. Akristão vo koloneke vilo, ka va kuete ongavelo yoku popia locikomo alimi o kolofeka vikuavo. Pole, valua va siata oku lieca olumue oco va kundile esapulo Liusoma komanu vo kolofeka viosi. Ndamupi? Vamue va siata oku lilongisa elimi limue oco va kuatise ekongelo limue liomanu va vangula elimi lio kofeka yikuavo, ale oku ilukila kofeka yikuavo. Ocili okuti, ovo va siata oku limbuka okuti olonjeveleli vi komõha omo lialikolisilo avo.

10 Kũlĩhĩsa ulandu wa Christine wa lilongisa elimi lio Guzerati leci ci soka epanduvali Liolombangi vikuavo Via Yehova. Christine poku li sanga lomunu umue va talavayela kumosi, wo lama kelimi lio Guzerati. Ukãi waco wa komõha kuenda wa yonguile oku kũlĩha esunga lieci a kalela oku likolisilako oku lilongisa elimi liaco lia tĩla lio Guzerati. Christine wa tẽla oku eca uvangi uwa kukãi waco. Kuenje ukãi wa popia hati: “Ka kuli vali etavo likuavo nda lia vetiya omanu vavo oku lilongisa elimi lia tĩla calua. Soketi vu kuete cimue ci kuete esilivilo lialua vu yongola oku popia.”

11. Nye tu pondola oku linga oco tu lipongiyile oku kunda esapulo Liusoma kovimunga viomanu va vangula elimi likuavo?

11 Vosi yetu ka tu kuete epondolo lioku lilongisa elimi limue liokaliye, pole, tu lipongiyila oku kunda esapulo Liusoma komanu va vangula elimi likuavo. Tu ci linga ndati? Onjila yimue yoku ci linga, poku talavaya lo aplikativo JW Language® oco o tẽle oku lama kelimi li vanguiwa posongo o kasi . Pocakati co aplikativo yaco, o pondola oku lilongisa olondaka vielimi limue okuti, vi vetiya onjongole yomanu va vangula elimi liaco. Tu sukila oku va vetiya oku iñila vo jw.org, oku va lekisa olovideo vialua lalivulu a sandekiwamo kelimi liavo. Poku talavaya lovimalẽho viaco kupange woku kunda, tu pondola oku kuata esanju limuamue ndeci vamanjetu vo kocita catete va kuata, eci omanu vo kolofeka vikuavo va komõha poku yeva esapulo liolondaka viwa “kelimi liavo muẽle.”

VA YUDEA KO MESOPOTAMIA KUENDA KEGITO

Elivulu History of the Jewish People in the Age of Jesus Christ (Ulandu wa va Yudea Kotembo ya Yesu Kristu Kunyamo [175 O.Y.–135 O.Y.]), lia lombolola okuti: “Ko Mesopotamia, ko Media kuenda vo Bavulono, mua kala ovitumbulukila via vana va pangele onepa kepata liolosoma ekũi [vio ko Isareli], lovitumbulukila viusoma wo Yuda vina viambatiwile kumandekua la va Asuria kuenda va Bavulono.” Ndomo ca lekisiwa kelivulu lia Esera 2:64, ci soka lika 42.360 ya va Isareli, ovo lika va tiukila ko Yerusalãi noke yumandekua ko Bavulono. Ovina viaco, via pita kunyamo 537 O.Y. Ulume umue ukuovolandu o tukuiwa Flávio Josefo wa popia okuti kocita catete K.K., etendelo lia va Yudea “va kala ko Bavulono” lia kala ekũi kolohulukãi. Vokuenda kuocita catatu kuenda cakuãla K.K., omanu vo ko Yuda va panga elivulu limue li tukuiwa okuti o Talmude yo Bavulono.

Kuli ovicapa viovovangi vi lekisa okuti va Yudea va kala ale Kegito kocita cepandu K.K. Vokuenda kuotembo yaco, Yeremiya wa sandeka esapulo limue ku va Yudea vana va kala kovitumãlo vialua vio Egito, oku kongelamo o Mefisi. (Yer. 44:1, etosi.) Citava okuti va Yudea valua va ilukilile Kegito kotembo yo helenismo. Josefo wa popia hati va Yudea ovo va kala omanu vamue vatete va pitĩla vo Alexandria. Vokuenda kuotembo, onepa yimue yolupale ya eciwa kokuavo. Kocita catete K.K., usonehi u Yudea o tukuiwa Filo, wa popia okuti ohulukãi yomanu va Yudea, va kala Vegito oku upisa “konele yo Libia, toke kolongave vio Etiopia.”

“Petulu wa Votoka” (Ovil. 2:14-37)

12. (a) Ocitumasuku ca Yoeli ca lekisa ndati ulandu wocikomo ca laikele oku pita ko Pendekoste yunyamo 33 K.K.? (b) Momo lie kua lavokawaile oku tẽlisiwa kuocitumasuku ca Yoeli kocita catete?

12 “Petulu wa votoka” oco a sapele lomanu vakualofeka via litepa. (Ovil. 2:14) Ku vosi va yonguile oku u yevelela, eye wa va sapuila okuti ongavelo yocikomo coku vangula alimi, ya eciwile la Suku oco yi tẽlise ocitumasuku ca Yoeli cokuti: “Ndi ka sukumuila espiritu liange komanu vosi.” (Yoe. 2:28) Osimbu ka endele kilu, Yesu wa sapuila olondonge viaye hati: “Ndi ka pinga ku Isia kuenda eye o ko wĩhi oñuatisi yikuavo,” yina eye a tukula okuti, “espiritu.” —Yoa. 14:16, 17.

13, 14. Petulu wa likolisilako ndati oku vetiya ovitima violonjeveleli viaye kuenda tu u setukula ndati?

13 Petulu poku malusula ohundo yaye wa popia hati: “Kuenje onjo yosi ya Isareli yi kolele okuti, Suku wo lingisa Ñala haeye Kristu, Yesu una ene wa pondeli kuti.” (Ovil. 2:36) Ocili okuti, omanu valua va kala oku yevelela Petulu, ka va kailepo eci Yesu a pondiwila kuti. Pole, omo okuti va pangele onepa kofeka yaco, ovo va kuatelevo eko lielinga liaco. Limbuka okuti Petulu wa sapuila va Yudea lesumbilo, loku seteka oku vetiya ovitima viavo. Petulu ka kaile locimãho coku pisa, pole, coku va kuatisa oku likekembela. Anga hẽ owiñi wa kala oku yevelela Petulu wa sumuile omo liolondaka a popia? Sio. Omanu vosi va kalapo ‘ovitima viavo via sakalalele.’ Ovo va pula ndoco: “Nye tu sukila oku linga?” Ocili okuti, onjila ndomo Petulu a sapela lavo, ya kuatisa oco ovitima viomanu valua vi vetiyiwe loku likekembela.—Ovil. 2:37.

14 Ndeci Petulu a linga, tu pondolavo oku vetiya ovitima viomanu vosi. Kuenje kupange woku kunda, ka tu sukila oku pisa alongiso osi omanu va tava okuti, ka a likuata leci Embimbiliya li longisa. Omo liaco, ca velapo oku tiamisila utima kovina etu kuenda ovo va tava. Nda tua ci linga, tu pondola oku sokolola lutate konjila ya sunguluka poku talavaya Londaka ya Suku. Olonjanja vialua omanu vakuotima wa sunguluka, nda tu va kundila lonjila yaco, va tava lonjanga ocili Cembimbiliya.

ETAVO LIAKRISTÃO KO PONDU

Pokati komanu va yeva ohundo ya Petulu ko Pendekoste yunyamo 33 K.K., pa kala va Yudea vo ko Pondu okuti, ocivanja ci sangiwa konano yo Asia Menor. (Ovil. 2:9) Citava okuti, vamue vambata olondaka viwa kofeka yavo poku tiukila kolonjo viavo, momo pokati kava Petulu a sonehela ukanda waye watete, pa kala vana va “sanduiwa” kovitumãlo vio Pondu.g (1 Pet. 1:1) Ukanda waye u situlula okuti Akristão vaco va kala oku “talisiwa ohali yiñi yiñi” omo liekolelo liavo. (1 Pet. 1:6) Ocili okuti, vohali yaco mua kongelele anyiko kuenda elambalalo.

Ovikanda via tunda ku Plínio Umalẽhe Nguluvulu yoluvumba luo Roma yo Bitunia kuenda yo Pondu la mbiali Trajano, via lombolola oloseteko vikuavo Akristão va liyaka lavio ko Pondu. Oku upisa kotembo yaco, kunyamo 112 K.K., Plínio vukanda umue eye a soneha wa lombolola okuti, “efengi” lietavo Liakristão lia kapele kohele omanu vosi, ci kaile alume ale akãi kuenda omãla lakulu. Plínio wa enda oku eca epuluvi ku vana va tukuiwa okuti Akristão oco va yanduluke ekolelo liavo, kuenje vana ka va pokola konumbi yaye va enda oku pondiwa. Pole, omunu wosi o siñala Kristu, ale o likutilila kolosuku vioviteka via Trajano, wa enda oku yovuiwa. Kuenje Plínio wa limbuka okuti, ‘ka ca sungulukile oku kisika omanu vana va kala muẽle Akristão vocili.’

g Ondaka ya pongoluiwa oku “sanduiwa,” yi kuetevo elomboloko liokuti “ovingendeleyi.” Ondaka yaco yi kuete alomboloko amue kelimi lia va Yudea, yi situlula okuti valua pokati komanu vatete vana va linga Akristão, va kala va Yudea.

“Omunu Lomunu Pokati Kene a Papatisiwe” (Ovil. 2:38-47)

15. (a) Nye Petulu a sapuila va Yudea lolomongoloke kuenda kueyilila onima yipi? (b) Momo lie olohulukãi viomanu via yevelela olondaka viwa ko Pendekoste, via eceliwila oku papatisiwa keteke liaco?

15 Keteke li komõhisa lio Pendekoste yunyamo 33 K.K., Petulu wa sapuila va Yudea kuenda olomongoloke hati: “Likekembeli kuenda omunu lomunu pokati kene a papatisiwe.” (Ovil. 2:38) Kuenje ci pitahãla 3.000 komanu va papatisiwa voviva viovava vina via kala ocipepi lo Yerusalãi.e Anga hẽ poku papatisiwa va ci linga ño okuti ka va sokoluile vali? Anga hẽ ulandu owu u pondola oku lomboloka okuti olondonge Viembimbiliya, ale omãla vana okuti olonjali viavo Akristão, va papatisiwa ño osimbu ka va lipongiyile? Sio. Ivaluka okuti va Yudea, lolomongoloke va papatisiwa ko Pendekoste yunyamo 33 K.K., va siatele oku lilongisa ondongosi Ondaka ya Suku kuenda va pangele onepa kofeka ya litumbikile ale ku Yehova. Handi vali, ovo va kala ale oku lekisa ombili yavo poku linga ovongende anene oco va kale kocipito cunyamo lunyamo. Noke lioku tava kocili ca velapo catiamẽla kocikele ca Yesu Kristu koku tẽlisiwa kuocipango ca Suku, ovo va lipongiyilile oku amamako oku vumba Suku, pole, cilo ndolondonge via papatisiwa via Kristu.

VELIE VA KALA OLOMONGOLOKE?

“Ci kaile va Yudea kuenda olomongoloke,” va yevelela olondaka viwa Petulu a va kundila ko Pendekoste yunyamo 33 K.K.—Ovil. 2:10.

Umue pokati kalume wa kundikiwa oku linga upange woku ava okulia oloneke viosi, Nikolau una wa kũlĩhĩwile okuti “omongoloke yo ko Antiokea.” (Ovil. 6:3-5) Olomongoloke va kala vakualofeka, vana ka va kaile va Yudea okuti noke va tava ketavo lia va Yudea. Ovo kolonepa viosi va tendiwile okuti va Yudea, momo va tavele lutima wosi ku Suku kuenda kovihandeleko via eciwile ku va Isareli, va likala olosuku viosi vikuavo, va tavele oku seviwa evamba ndeci (alume) kuenda va pangele onepa kepata lia va Isareli.

Noke lia va Yudea oku yovuiwa kumandekua ko Bavulono kunyamo 537 O.Y., valua pokati kavo va kala ocipãla lofeka yo Isareli, pole, vamamako oku kuama etavo lia va Yudea. Eli olio esunga lieci, omanu vosi vo Kutakelo wosimbu, lo kolonepa vikuavo va kũlĩhĩla etavo lia va Yudea. Asonehi vosimbu ndeci Horácio kuenda Sêneka, va popia okuti omanu valua vo kolofeka via litepa, va vetiyiwa la va Yudea kuenda lalongiso avo, kuenje va fetika oku linga ukamba noke va linga olomongoloke.

16. Akristão vo kocita catete va lekisa ndati ocituwa coku lieca olumue?

16 Tua kolela okuti, ocimunga caco ca kuata esumũlũho lia Yehova. Ulandu Waco u lekisa okuti: “Vosi vana va tava, va likuata omunga kuenda va litepaila omunu lukuavo ovina viosi va kuatele kuenje ovo va landisa ovapia kuenda ovina viosi va kuatele, loku avela olombongo ku vosi ndeci omunu lomunu a sukilile.”f (Ovil. 2:44, 45) Ocili okuti, Akristão vosi vocili va yongola oku setukula ongangu eyi yocisola loku lieca olumue.

17. Ananga api a sukiliwa oco omunu umue a papatisiwe?

17 Embimbiliya li lekisa okuti, osimbu omunu ka litumbikile loku papatisiwa, o sukila oku eca ananga alua konepa yespiritu. Omunu o sukila oku kuata ukũlĩhĩso watiamẽla Kondaka ya Suku. (Yoa. 17:3) Eye o sukilavo oku lekisa ekolelo loku likekembela lutima wosi omo liekalo liomuenyo ambatele kosimbu. (Ovil. 3:19) Kuenje o sukila oku linga apongoloko loku linga lika ovina vi likuata locipango ca Suku. (Va Rom. 12:2; Va Efe. 4:23, 24) Noke lioku eca ananga aco, omunu o litumbika ku Suku poku linga ohutililo yimue kuenje o papatisiwa. —Mat. 16:24; 1 Pet. 3:21.

18. Olondonge via papatisiwa via Kristu vi pondola oku tambula esumũlũho lipi?

18 Ove hẽ wundonge yimue ya litumbika haeyo ya papatisiwa ya Yesu Kristu? Nda oco, eca olopandu omo liesumũlũho wa tambula. Ndeci olondonge vio kocita catete vieyukisilue lespiritu sandu, o pondolavo oku tambula unene wa Yehova oco wece uvangi wosi, loku linga ocipango caye!

a Tala okakasia “O Yerusalãi—Ombala ya va Yudea”.

b Tala otulokasia “O Roma—Ombala Yuviali Umue,” “Va Yudea ko Mesopotamia kuenda Kegito,” kuenda “Etavo Liakristão ko Pondu.”

c “Alimi” aco, ka a kaile muẽle ondalu, pole, a kala “alimi a setahãla ondalu,” citava okuti ocina ca muiwa kondonge londonge, ca kuata esetahãlo kuenda oku nina kuondalu.

d Tala okakasia, “Velie va Kala Olomongoloke?”

e Pole, poku ci sokisa, epapatiso eli halioko lika lia kuata etendelo lialua liomanu va papatisiwa. Momo keteke 7 Yenyenye yunyamo 1993, kohongele yolofeka Yolombangi Via Yehova ya lingiwa ko Ukrania, vo Kiev, kua papatisiwa 7.402 komanu voviva epandu okuti, cambata olowola vivali lakukutu 15.

f Eliangiliyo liaco liotembo yitito lia sukiliwile omo okuti, akombe vamamako oku kala vo Yerusalãi oco va longisiwe ovina vikuavo viatiamẽla kespiritu. Ovo ka va li tepelele ovina viaco omo va kisikiwa oku ci linga, pole, lia kala elinga limue lioku lieca olumue. Kuenje eyi ka ya kaile onjila yimue yopulitika yoku litepela ovina ndeci vamue va siata oku sima. —Ovil. 5:1-4.

    Alivulu Wumbundu (1993-2025)
    Tunda
    Iñila
    • Umbundu
    • Tumisa o link
    • Ceci o yongola
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Alungulo Onumbi
    • Onumbi Yoku Liteyuila
    • Ndomo o Liteyuila
    • JW.ORG
    • Iñila
    Tumisa o link