Helie Wasiata Okupengulula Ovisimilo Viove?

“LOMUE onumila eci ndisima! Kuenda lomue o mopisa eci ndilinga!” Oco okupopia olonjanja vimue cilomboloka okuti ove olikasilili vokañunuñunu kuenda olisombisa ove muẽle. Ove oco okasi? Cilomboloka okuti, lomuevo kakakukuatiseko eci osima. Okupatãla lonjanga pamue kokusitulula elungulo liwa eci hẽ olondunge? Kakuli hẽ lomue opondola okukukuatisa oco olinge ovina violondunge? Ove opondola muẽle okutava okuti, umue wiñi hayeko okupengulula muẽle okukukuatisako ocisimilo cove, osimbu ove muẽle handi kuacilingile?

Ndeci, kefetikilo liuyaki wavai woluali, Joseph Goebbels, Hitler ondingupange yokusandeka ondaka, wañualele ocingonja umesele wosinema yo Alemanya. Momo lie? Momo wayonguile okuti eci cuwiha ongusu yikomohisa yokuliyaka la wosi apondola “lunene womanu votava kumosi locituwa cavo ciwa.” (Propaganda and the German Cinema 1933–1945) Ove pamue wakuliha eci citunda kehonguo lia una omo lionjila eye akuama kuenda alomboloko akuavo oco a kembisemo omanu vamue ño−omanu vakualondunge−oco vakuame uloño wo Nazi yina yupeke.

Ocili okuti ndomo ove osima, leci olinga, olonjanja viosi cukukokela konjila yimue pokuliyeva lokumõla vana ove o yevelela. Ocili okuti, eci kacisukila ocisimilo civi. Nda ovo omanu vamue vakukuetele onjongole−ndalongisi, akamba, ale epata−ove yapa okakuata esumuluho linene litunda kelungulo liavo. Pole nda ovo omanu vamue okuti valikuetele lika onjongole ovo muẽle vutima kuenda vatiangulula ale ocisimilo cavo, ovo ‘olondimbiki,’ ndomo upostolo Paulu a va lombolola, te okulunguka lavo!−Tito 1:10; Esinumuilo 13:6–8.

Kukalikuatele ove muẽle ohenda lokusima okuti lomue opondola okukulingisa cimue. (Cisokisa la 1 Va Korindo 10:12) Citava okuti pamue eci capita ale−enene vali olonjanja vialua okuti eci opondola okuecelela cisule−ndaño kuacilimbukile. Upa ongangu ndeci ocina cipi oyongola okukalanda kocitanda. Olonjanja viosi hẽ omunu umue walipua kokunõla eci oyongola okulanda cimue? Ale olonjanja vimue wasiata okupulisa omunu ukuavo lenyango, oco leloñoloho akukuatiseko eci oyongola okunõla? Umue upulisi haeye ukuasapulo Eric Clark osima okuti ovo vacitẽla. Eye wapopia hati “tukasi ndu tuimbiwa atenda poku lunguiwa,” kuenje “katito tusapula, kuenda handi, cikasi soketi ocili, puãi tukasi lokusambuisiwa vali.” Eye wasonehavo hati nda omanu vakasi lokupula ndomo vakasi okutala ohali, “vatava vali okuti eci cilingiwa, puãi kacikuete esilivilo kokuavo.” Onjongole yomanu yokuliyeva pokati okuti omunu lomunu olisanja vali, pole ovo sio. “Ndomo cimõleha, ovo vapuluka kokukala ulika.”−The Want Makers.

Okusipatiwa Lovisimilo Via Satana?

Ove okasi lokusakalaisua oloneke viosi lesipato pamue kacukukokela olohali vialua. Kuli vali esakalaso likuavo, okuti liapiãlapo vali. Embimbiliya lilekisa okuti Satana eye okasi okucilinga. (Esituluilo 12:9) Ovilongua viaye viesanda haivio vimosi, ndokusima kua umue ulume ukuakusãlẽha ondaka opopia hati kuli olonjila vivali viokupeya vakuakulanda−“oco a va yapuise ale oco vakale vaye.” Nda vakuakusandeka ondaka lokumamoha kuavo vapondola okulinga enyango ndolio oco vakonyuise ocisimilo cove, Satana olinga vali calua olonjanjo ndovio!−Yoano 8:44.

Uposotolo Paulu eci wacikulihile. Eye wakala lohele yokuti vamue oloñame viaye Akristão pamue vaecelela ehonguo liavo oco vapambukile vuhembi wa Satana. Eye wasoneha hati: “Ñuete ohele yokuti, ndeci onyoha ya yonja Heva letutu liaye, haico ovitima viene vi pambukavo koku vumba Kristu lesunguluko kuenda lonjelo.” (2 Va Korindo 11:3) Patekela elungulo eli momo liocili. Handi vali, ove pamue okakala ndomanu vana vatava okuti okusãlẽha ondaka lokutiamẽla ku umue citava−“pole hakokuavoko.” Esunga liokuti okusandekiwa kuonda ya Satana kumoleha muẽle, lieli liokuti vocitumbulukila coloneke vietu muletiwile eviho, ungangala kuenda ombambe.

Paulo, walungula oloñame viaye Akristão okuti “ko ka lisetahaisi loluali lulo.” (Va Roma 12:2) Ulume umue upongoluisi Wembimbiliya wakulihisa olondaka via Paulu lonjila ndeyi: “Kokaeceleli oluali okukusipati toke luyuli.” (Va Roma 12:2, Phillips) Satana okaseteka okukutiangulula oco akusindiliye okulinga onjongole yaye, ndutungi wolombia okuti viosimbu ovitetola oco a vi pongolole kuenje o yulula onjila yokupanga evi a yongola. Satana okuete oluali luopulitika, luomilu, luetavo, kuenda olomapalo oco vikonyuise. Okukonyuisa kuaye kukasi ndati? Cikasi ndacina koloneke viupostolo Yoano. Yoano hati, “Oluali luosi, lukasi povaka Eliapu.” (1 Yoano 5:19; talavo 2 Va Korindo 4:4.) Nda okuete atatãhãi citiamẽla kuloño wa Satana wokusindiliya omanu lokuyapuisa ocisimilo cavo, sokolola ndomo akuata eyulo eci acilinga lomanu vofeka yo Isareli, vana valitumbikile ku Suku. (1 Va Korindo 10:6–12) Cimuamue haico konepa yove? Eci citava okupita ndoco nda waecelela okusindiliyiwa lovisimilo via Satana.

Kulihisa Ndomo Cenda

Ndomo casiata, olonjanjo viaco vikatiangulula ocisimilo cove puãi te nda waviecelela. Velivulu The Hidden Persuaders, lia Vance Packard, etosi eli walilombolola ndoco: “Etu kaliye tukuete ombindikiyo yapama hayo yisilivila vali ku vakuakutiangulula vaco [valimbika]: etu tupondola okunõla okuti katu tianguluiwa. Omo liakalo aco osi etu kaliye tuanõla, kuenda katu ka tianguluiwavo nda tua kulihisa ndomo cenda.” Elivo esãlẽho liondaka okuti uhembi.

Ocili okuti, oku “kulihisa ndomo cenda,” ove okasi okuyuvula ovisimilo viove kuenda okutava kovina viwa. Ocisimilo cayela, cikasi ndetimba liayela, okuti cisukila okulitekula ciwa oco litalavaye lutate. (Olosapo 5:1, 2) Ekambo lielomboluilo lipondola okukoka olofa. Omo liaco nda osukila okupopela ocisimilo cove kovisimilo viovilongua viesanda, seteka okukulihisa oco kukasambuisiweko eviho lehuko limõleha kalungulo osi ale kalomboluilo akuihiwa.−1 Yoano 4:1.

Okutiangulula kuwa kakualisokele lokusãlẽha ondaka. Upostolo Paulu ocili muẽle wavetiya umãlẽhe Timoteo oco alunguke “[lo]manu vãvi lolohembi vamamako oku linga civi haivo va kemba kemba loku kembiwa.” Puãi Paulu wavokiyako hati: “Ove puãi, kala lovina wa lilongisa haivio wa kolela, loku limbuka ava va ku vi longisa.” (2 Timoteo 3:13, 14) Cosi ove wakapa vovisimilo viove cikakukokela ocina cimue, okuti osapi yaco ‘okukuliha ovina okasi okulilongisa komanu,’ lokulimbuka nda okuti ovo omanu vamue vakukuetele onjongole yiwa kutima, evi viavo muẽle havioko.

Ove muẽle olinõlela. Ove citava okuti onõla oco ‘olisetahaise loluali lulo’ pokuecelela ovoloño ekalo lialuo lokueca esilivilo kovisimilo viove. (Va Roma 12:2) Pole oluali lulo kulukuetele olonjongole vutima wove. Upostolo Paulu walungula hati, “lunguki, sanga umue o nyõla etavo liene lovilongua viesanda liaño. Va sole oku tõlisa ño ovisila viomanu lovihõlo violuali.” (Va Kolosai 2:8) Cisukila okupandikisa omo liasipato a Satana okutianguluila omanu vonjila yaye, ale ‘vociliva caye,’ eci calisoka lokufuima owisi usuẽle. Ove okapondola okuyapukila kokufuima ofela yeviho liolondele.

Kokunõla kuove, ove opondola okuyuvula okufuima ofela “yolondele.” (Va Efeso 2:2) Haimo, kuama elungulo lia Paulu liokuti: “Kuati ovitima viokaliye okuti ovimuenyo vi pongoluiawa, kuenje vu limbuka ndeci ci kasi ocipango ca Suku, okuti ciwa, ca sunguluka ca pua eko.” (Va Roma 12:2) Eci cisukila elikolisilo lialua. (Olosapo 2:1–5) Sokolola okuti Yehova haeyeko ukuakutiangulula. Eye eca alomboluilo osi asukiliwa kuenda avelapo, pole oco upeko esilivilo, ove osukila okuyevelelako lokuecelela okuti aviala ocisimilo cove. (Isaya 30:20, 21; 1 Va Tesalonike 2:13) Ove osukila okusanjuisa ocisimilo cove locili ‘covisonehua vikola,’ Ondaka ya Suku ya fuimilua Embimbiliya.−2 Timoteo 3:15–17.

Tava Kokupenguluiwa la Yehova

Esukila limue lionjongole, epokolo konepa yove oco otave okupenguluiwa la Yehova, okuti liukukokela ongusu yina yalekisiwa eci Yehova apopia luprofeto Yeremiya oco a pasuise utungi wolombia viotuma. Yeremiya wamõla utungi wolombia pokupongolola ocisimilo caye, “eci ombia a kala loku tunga ya nyõlẽhela peka liutungi.” Noke Yehova wapopia hati: “Anjo ya Isareli, si tẽla nga oku linga love ndeci utungi o wolombia a linga? Tala, anjo ya Isareli, ndeci otuma tu kasi peka liutugi wolombia haico ove o kasi peka liange.” (Yeremiya 18:1–6) Cina hẽ calombolokele okuti omanu vo Isareli vakala lovimuenyo povaka a Yehova ndotuma oco avapongolole ndombia yikuavo?

Yehova lalimue eteke alingile lunene waye oco omanu valinge ovina vimue vilimba onyima lonjongole yavo; sio eye ukuacikele catimba omanu, ndeci utungi wolombia akuete omoko lolombia. (Esinumuilo 32:4) Nda vana Yehova a seteka okupengulula oco vaendele vonjila yiwa va tamãlãla kokuaye akatanga amamako. Eli olio elitepiso limue linene pokati kove kuenda otuma kayikuete o muenyo. Ove okuete onjongole yalisanja. Okucipitolola, ove opondola okutambulula ciwa ale locipango opatãla okupenguluiwa la Yehova.

Helongisokuolio liwa! Hesilivilokuolio cikuete okuyevelela kondaka ya Yehova okuti kukuata epela liokupopia hati, “Lomue o mopisa eci ndilinga”! Vosi yetu tusukila okuendisiwa la Yehova. (Yoano 17:3) Ove kala ndeci ukualosamo Daviti, walikutilila hati: “A Yehova, ndekise olonjila viove. Njimbe onumbi yalila ove.” (Osamo 25:4) Sokolola eci Soma Salomone apopia hati: “Ukualondunge layevo o tẽla oku yeva loku amamako kukulihiso.” (Olosapo 1:5) Ove okayevelela? Nda ocilinga yapa, “utate u ku silamẽla. Olondunge vi ku lava lava.”−Olosapo 2:11.