Usoma wa Suku Owo Uviali Wokaliye Uka Viala Palo Posi

‘Usoma u ka nyõla kuenda u ka malako ovosoma aco osi, kuenje owo u ka kala muẽle hu oloneke ka vi pui.’−DANIELE 2:44.

1 Ekolelo lipi tu sukila oku kuatela Kembimbilya?

VEMBIMBILIYA, omo Suku a li situluila komanu. Upostolo Paulu wa soneha ndoco: “Eci wa tambuli ondaka ya Suku, yina wa yevi kokuetu, wa yi tambuli ndomo yi kasi ocili okuti, handaka yomunuko, puãi ondaka ya Suku.” (1 Va Tesalonike 2:13) Vembimbiliya mu sangiwa cosi tu sukila oku kuliha catiamẽla ku Suku. Omo mu sangiwa asapulo atiamẽla kekalo liaye, kocipango caye, kuenda eci eye a kisika kokuetu. Olio likuete alungulo avelapo atiamẽla komuenyo wepata kuenda kovilinga vieteke leteke. Li sitululavo ovitumasuku ndeci, evi via tẽlisiwa kosiahulu, evi vi kasi loku tẽlisiwa cilo, kuenda evi vi ka tẽlisiwa kotembo yi keya kovaso. Ocili okuti, “Ovisonehua vi kola viosi ovitumasuku, kuenje vi silivila oku longisa, loku lungula, loku pindisa, loku ikisa esunga, okuti omunu wa Suku o loñoloha, haeye angiliyiwila ovopange osi awa.”−2 Timoteo 3:16, 17.

2. Yesu wa velisilepo ndati osapi Yembimbiliya?

² Ca velapo vali Vembimbiliya osapi yaco, okuti oku teyuila omoko ya Suku yoku viala, vonduko Yusoma waye wokilu. Yesu kupange waye woku kunda, wa velisilepo vali enene ondaka yaco eyi, ndomo ca sonehiwa catiamẽla kokuaye hati: “Yesu wa fetika oku kunda hati, Likekembeli akandu ene, momo usoma wokilu u kasi ocipepi.” (Mateo 4:17) Eye wa lekisa pomangu usoma u sukila oku kapiwa vomuenyo wetu, eci a vetiya hati: “Puãi tete vanjiliyi usoma waye kuenda esunga liaye.” (Mateo 6:33) Eye wa lekisavo esilivilo Liusoma poku longisa kolondonge viaye oku likutilila ku Suku hati: “Usoma wove wiye. Ocipango cove ci lingiwe posi ndeci ci lingiwa kilu.”−Mateo 6:10.

Uviali Wokaliye Palo Posi

3. Momo lie Usoma wa Suku ukuetele esilivilo kokuetu cilo muẽle?

³ Momo lie Usoma wa Suku ukuetele esilivilo lialua komanu? Momo owo, ndopo uka linga cimue ci ka pongolola muẽle pe uviali wa palo posi. Ocitumasuku kelivulu lia Daniele 2:44, ci lombolola ndoco: ‘Koloneke violosoma viaco, [okuti olosoma vi kasi loku viala ndeti otembo yilo palo posi,] Suku yokilu o katula usoma, kuenje ka u nyõlẽha, kuenda ka u tambuiwa lomanu vofeka yiñi; puãi owo u ka nyõla kuenda u ka malako ovosoma aco osi [a kasi loku viala ndeti palo posi], kuenje owo u ka kala muẽle hu oloneke ka vi pui.’ Eci Usoma wa Suku wokilu u ka viala oluali luosi, lalimue vali eteke olombiali viomanu vika viala oluali. Ovoviali omanu okuti eyuka olonepele lehonguo a ka kala ocina cimue ca pita okuti lalimue eteke a ka kalako vali.

4, 5. (a) Momo lie okuti Yesu eye muẽle wa sesamẽla oku kala Soma Yusoma? (b) Ocikele cipi Yesu aka tambula kotembo ya laika oku iya ndopo?

⁴ Yesu Kristu, okuti eye Ombiali Yavelapo Vusoma wa Suku wokilu u kasi oku songuwa la Yehova, omunu umue wa loñoloha calua. Eci keyile hndi palo posi, eye wa kala ale oko kilu “ndomesele,” okuti eye tete pokati kovina viosi Suku a lulika. (Olosapo 8:22–31) “Eye esetahãlo lia Suku u ka muiwa lovaso, haeye uveli pokati koviluvo viosi. Momo ovina viosi via sovuiwila vu Kristu. Ovina viosi viokilu, levi vioposi.” (Va Kolosai 1:15, 16) Kuenje, eci Yesu a tumiwa palo posi la Suku, eye otembo yosi wa linga ocipango ca Suku. Eye wa pandikisa kayonjo a lua, kuenda wa fa loku pokola ku Isiaye.−Yoano 4:34; 15:10.

⁵ Omo liepokolo liaye ku Suku toke kolofa, Yesu weya oku tambula onima. Suku wopindula kuenda wo wiha omoko yoku kala Soma Yusoma wokilu. (Ovilinga 2:32–36) Omo okuti Yesu Kristu eye Soma Yusoma, oka tambula ocikele cinene ku Suku, coku songuila olohuluwa violohuluwa viovilulikilo viespiritu oco vi kundule olombiali viomanu palo posi, kuenda oku mãlako uvi wosi violuali. (Olosapo 2:21, 22; 2 Va Tesalonike 1:6–9; Esituluilo 19:11–21; 20:1–3) Noke, Usoma wa Suku wokilu u kasi povaka a Kristu, uka kala uviali umue wokaliye palo posi, okuti owo lika u ka viala oluali luosi.−Esituluilo 11:15.

6. Oku viala kupi tu pondola oku lavoka Kosoma Yusoma wa Suku?

⁶ Catiamẽla Kombiali yokaliye yika viala oluali luosi, Ondaka ya Suku yi popia ndoco: “Wa ihiwa uviali lulamba kuenda usoma, oco apata osi lolofeka lomanu vakualimi añi añi vo vumbe.” (Daniele 7:14) Omo okuti Yesu oka setukula ocisola ca Suku, vuviali waye muka kala ombembua yalua kuenda oku liwewa. (Mateo 5:5; Yoano 3:16; 1 Yoano 4:7–10) “Okuamamako kuviali waye loku kuombembua ka ku [ka] fulila, oku u kolisa kuenda oku u kuatisa lesunguluko kuenda esunga.” (Isaya 9:7) Ci ka kala esumuluho limue liocili oku kuata Ombiali yimue yi viala locisola, lesunga kuenda lesunguluko! Omo liaco, elivulu lia 2 Petulu 3:13, lilombolola ndoco: “Mekonda liohuminyo yaye, tu lavoka ilu liokaliye [okuti Usoma wa Suku wokilu,] loluali luokaliye [okuti ocisoko cokaliye comanu va ka kala palo posi,] omu mu [ka] kala esunga.”

7. Ocitumasuku ci sangiwa kelivulu lia Mateo 24:14 cikasi loku tẽlisiwa ndati koloneke vilo?

⁷ Ocili okuti, Usoma wa Suku, owo esapulo liwa vali komanu vosi va sole esunga. Omo liaco, ndondimbukiso yokuti tukasi ale “koloneke via sulako” violuali lulo lueviho, Yesu wa popia hati: “Olondaka evi viwa viusoma vi kundiwila koluali luosi oco vilinge uvangi kolofeka viosi, oco esulilo liya noke.” (2 Timoteo 3:1–5; Mateo 24:14, NW) Ocitumasuku eci, ci kasi loku tẽlisiwa koloneke vilo, momo, kuli eci cisoka olohuluwa epandu Kolombangi via Yehova, via lisanduila kueci cisoka ovita vivali kolofeka kolofeka akui atatu la vikuãla, okuti vunyamo umosi vi pesila otembo yipitahãla ohuluwa yolohuluwa kolowola loku sapuilako omanu eci catiamẽla Kusoma wa Suku. Omo liaco, ca sunguluka okuti ovitumãlo viavo viefendelo, omu mua siata oku liongoluila eci ci soka olohulukãi akui ecea kakongelo voluali luosi, vitukuiwa okuti, Olonjango Viusoma. Volonjango viaco, omanu va siata oku lilongisa eci catiamẽla kuviali wokaliye wa laika okuiya ndopo.

Olombiali Vika Viala Kumue Laye

8, 9. (a) Pi ku tundilila olombiali vi ka viala la Kristu? (b) Ekolelo lipi tu sukila oku kuata koku viala kua Soma kuenda ku vakuavo vaka viala laye?

⁸ Kuka kala olombiali vika viala kumue la Yesu Kristu Vusoma wa Suku wokilu. Elivulu Liesituluilo 14:1–4, li tukula eci cisoka ocita lakui akuãla la vikuãla kolohulukãi viomanu, vana ‘va nõliwa pokati komanu, [NW]’ okuti va kasi loku pinduiwila komuenyo wokilu. Omnu vaco ava, alume lakãi okuti ka va vumbiwa, puãi ovo va vumba Suku lumbombe, kuenda va lingilavo kumue upange omanu lakuavo. Ovo, “va [ka] linga ovitunda via Suku la Kristu, kuenje va [ka ] viala kumue laye ohulukãi yanyamo.” (Esituluilo 20:6) Etendelo liavo litito calua, oku lisokisa leli ‘liowiñi wakahandangala okuti, oku va tenda lomue o ci tẽla. Va tunda kolofeka viosi kuenda kapata osi,’ okuti vaka puluka kesulilo lioluali lulo. Ovo va siatavo okuvumba Suku “utanya luteke,” pole, ka vakuete elavoko lioku enda kilu. (Esituluilo 7:9, 15) Omanu vaco ava, ovo ociseveto coluali luokaliye, okuti va pokola Kusoma wa Suku wokilu.−Osamo 37:29; Yoano 10:16.

⁹ Poku nõla ava vaka viala kumue la Kristu oko kilu, Yehova wa nõla omanu vakuepokolo okuti va pita ale lovitangi viosi viomuenyo wa palo posi. Ka kuli ovitangi lavimue vi kasi oku pita lomanu okuti olombiali viaco evi havio ovitunda ka via pitile lavio. Omo liavo, eci va pita laco eci va kala palo posi ci ka vokiya uloño wavo woku viala omanu. Ndaño muẽle Yesu, “wa lilongi[sila] epokolo, kohali a pita layo.” (Va Heveru 5:8) Upostolo Paulu wa vangula eci catiamẽla kokuaye hati: “Ka tu kuete ocitunda cinene okuti okuleñela kuetu ka ku u yevala, puãi tu kuete ocitunda ca yonjaiwa kovina viosi ndetu, haimo ka ca la linga ekandu.” (Va Heveru 4:15) Ci lembeleka cocili oku kuliha okuti voluali luokaliye lua Suku luesunga, omanu va ka vialiwa lolombiali kuenda ovitunda okuti vakuacisola kuenda vakuahenda!

Usoma wa Kongeliwile hẽ Vocipango ca Suku?

10. Momo lie Usoma wokilu ka wa kapiwilile vocipango catete ca Suku?

¹⁰ Usoma wokilu wa kongeliwile hẽ vocipango catete ca Suku eci a lulika Adama la Heva? Vulandu u sangiwa kelivulu Liefetikilo wa tiamẽla koku lulika, ka mu tukiwa Usoma okuti owo nda wa viala omanu. Yehova eye muẽle wa kala Ombiali yavo, kuenda osimbu ovo va pokuile kokuaye, ka va sukilile vali uviali ukuavo. Elivulu Liefetikilo kocipama catete, lilekisa okuti Yehova pokati Komõla waye uveli a lulika tete oko kilu, wa linalele ciwa la Adama kuenda Heva. Vulandu waco tu sangamo olondaka via popia okuti, “Suku wa va sapuila hati,” kuenda “Suku yu wa linga hati.”−Efetikilo 1:28, 29; Yoano 1:1.

11. Omanu va kala lefetikilo lipi lialipua?

¹¹ Embimbiliya li popia ndoco: “Suku yu ci mõla okuti ovina visoi a lulika via posoka.” (Efetikilo 1:31) Ovina viosi via kala vocumbo co Edene via lipuile. Adama la Heva va kala Vofeka Yelau. Ovo valipuile ketimba lo kovisimilo. Ovo va tẽlaile oku li vanguisa Lululiki wavo, kuenda Ululiki wavo wa endavo loku livanguisa lavo. Kuenda nda va tuihinyile loku pokola, nda veya oku cita omãla va lipua, kuenje, nda ka ca sukilile vali uviali wokaliye wokilu.

12, 13. Ndaño okuti omanu va kala loku li vokiya, momo lie nda ka ca kalelele ocitangi ku Suku oku livanguisa lavo?

¹² Nda epata liomanu lia kala loku li vokiya, Suku nda weya oku li vanguisa lavo hẽ ndati? Konomuisa ndomo olombungululu viokilu vi kasi. Ovio vi kasi ovimunga, vokangele kilu, ka tukuiwa hati oviengele. Oviengele vimue vikuete eci cisoka olohuluwa yolohuluwa violombungululu. Vikuavo vikuete eci cisoka ohuluwa yolohuluwa vitatu kolombungululu. Kuenda olonoño via siata oku popia hati, muli eci cisoka ocita colohuluwa vilohuluwa vioviengele vilu liletiwe. Omo liaco, Ululiki o popia hati: “Petuli ovaso kilu, vanji; helie wa vi lulika? U o vi tundisa lumosi lumosi vohoka yavio poku vi tukula olonduko,−eye wa vi lulika. Kuenje omo unene waye wa piãla longusu yaye ya lua cimue; oco lalumue lu kambapo.”−Isaya 40:26.

¹³ Omo okuti Suku otẽla okuongotiya ovina viosi evi vi kasi kilu, kokuaye hacitangiko okuongotiya etendelo litito tito liomanu. Toke muẽle otembo yilo, olohuluwa lolohuluwa viomanu vaye va siata oku likutilila kokuaye eteke leteke. Olohutililo viaco vi pitila lonjanga yalua ku Suku. Omo liaco oku livanguisa lomanu vosi va lipua nda ka ca kaile ocitangi kokuaye. Eye nda ka sukilile Usoma wokilu oco a linalise lavo. Heliangiliyokuolio li komohisa, oku kuata Yehova, Ndombiali okuti tu pondola oku livanguisa laye, kuenda oku kuata elavoko liokuti lalimue eteke tu ka fa vali, okuti tu kala otembo yenda hu Vofeka Yelau palo posi!

‘Omunu Ka tẽla Oku Suñamisa Eye Muẽle Okuenda Kuaye’

14. Momo lie omanu va sukilila uviali wa Yehova otembo yenda hu?

¹⁴ Pole, omanu, ndaño muẽle va lipuile, handi lopo nda va sukila uviali wa Yehova. Momo lie? Momo Yehova ka va lulikile lepondolo liokuti cosi va linga ci vaenda ciwa ndaño ka va pokuile kuvali waye. Eci oco ocihandeleko comanu, ndomo upofeto Yeremiya a ci limbukile, eci a popia hati: “A Yehova, ndi ci okuti okuenda kuomunu ka ku kasi povaka aye muele. Omunu enda ka tẽla eye muẽle oku suñamisa okuenda kuaye. A Yehova, [ mengulule, NW].” (Yeremiya 10:23, 24) Uveke, omanu oku sima hati ovo muẽle va pondola oku songuila ciwa vakuavo ndaño ka va kuatisiwile luviali wa Yehova. Eci ka ca liendele lekalo ndomo va lulikiwa. Oku siapo oku pokola kuaviali wa Suku wa lipua, ca siata oku nena ovitangi ndeci, ocipululu, esuvu, ungangala, undingaivi, ovoyaki, lolofa, kuenda “omunu poku kangisa ukuavo o lilinga eye muẽle civi.”−Ukundi 8:9.

15. Ovitangi vipi vieyilila koku nõla kuvi kuolonjali vietu viatete?

¹⁵ Ci sumuisa calua, omo okuti, olonjali vietu via tete ka via yonguile vali okuti Suku o kala Ombiali yavo, kuenje via nõlapo onjila yimue yoku likalila okuti ka va pokola vali kokuaye. Omo liaco, Suku ka ecelelele vali okuti ovo vamamako lekalo liavo lioku lipua. Noke veya oku kala ndocinyi colusu ca tetiwila pono ci tunda. Omo liaco, vokuenda kuotembo, ovo va fetika oku kuka naito naito, toke eci veya oku fa. Ovo veya oku kala ndofuoloma yimue ya penga, kuenje ekalo liaco lieya oku sambukilavo kocitumbulukila cavo. (Va Roma 5:12) “[Yehova,] eye Handa, lupange waye wa lipua. Momo olonjila viaye viosi veisunguluko. . . . Volueyela. Ka va lingi vali omala vaye omo atondelo avo alua.” (Esinumuilo 32:4, 5) Ocili okuti, Adama la Heva, va yonjiwa locilulikilo cimue cespiritu casina ceya oku tukuiwa okuti, Satana. Pole, omo okuti ovo va kuetele ovisimilo via lipua, ovo nda va tẽla oku likala ayonjo aco.−Efetikilo 3:1–19; Tiago 4:7.

16. Ekalo liomanu lilekisa ndati uvangi weci ciyilila koku li kala oku songuiwa la Suku?

¹⁶ Kuli uvangi wa lua, u lekisa eci ca siata okuiyilila koku likala oku pokola ku Suku. Vokuenda kuolohulukãi vianyamo. Omanu va siata oku seteka ovoviali añi añi, cikale evi viatiamẽla kokuongotiya ovipako ale kokuongotiya ekalo liomanu. Pole, handi lopo “omanu vãvi lolohembi [haimo] vamamako loku linga civi.” (2 Timoteo 3:13) Unyamo wocita cakui avali,wa lekisa uvangi wundingaivi waco. Weyukile ovitangi viñi viñi ndeci, esuvu, ungangala, ovoyaki, onjala, luhukui. Kuenda, mua pita vali ohali yalua okuti anyamo akuavo ci sule. Ndaño okuti ovoloño oku sakula amako calua, handi lopo omanu va kasi loku fa. (Ukundi 9:5, 10) Poku seteka oku li songuila ovo muẽle, omanu va siata oku likupuila vonjanjo ya Satana lolondele viaye. Volonjanjo viaco, mua siata oku kupukila omanu va lua okuti, Embimbiliya li tukula Satana okuti, eye “osuku yoluali lulo.”−2 Va Korindo 4:4.

Ombanjaile Yoku li Nõlela Eci Cilingiwa

17. Ombanjaile yoku li nõlela eci ci lingiwa ya eciwila oco yikuamiwe ndati?

¹⁷ Momo lie Yehova a ecelelela okuti omanu va li nõlela ovo muẽle eci va yongola oku linga? Momo, eci a va lulika, wa va iha ombanjale yimue yi komohisa yoku linõlela ovo muẽle eci va yongola oku linga. Upostolo Paulu wa popia hati: “Oku kuli espiritu lia Yehova, oko kuli elisanjo.” (2 Va Korindo 3:17, NW) Lomue o yongola oku kala ndociñumañuma cina citukuiwa hati, o robo, okuti umue wiñi eye o ci nolelako eci ci kuete oku popia kuenda oku linga eteke leteke. Pole, Yehova o yongola okuti, kombanjale yaco eyi yoku linõlela ovo muẽle eci va yongola oku linga, omanu vopako esiilivilo lolondunge, oco va limbuke okuti oku linga ocipango ca Suku kuenda oku pokola kokuaye, oco olondunge. (Va Galatia 5:13) Omo liaco, oku linõlela kuaco oku etu muẽle eci tu yongola oku linga, ka kua suilepo, okuti ka tu sukila vali oku pokola ku Suku, momo nda hacoko, kuimila ombuanja. Ombanjaile yoku li nõlela etu muẽle eci ci lingiwa, ya sokisiwila volongave viovihandeleko viohenda ya Suku.

18. Nye Suku a siata oku lekisa poku ecelela okuti omanu va linõlela ovo muẽle eci ca va sungulukila?

¹⁸ Omo lioku eceleala okuti epata liomanu li li nõlela onjila yavo muẽle, otembo yosi, Suku wa siat oku lekisa okuti tu sukila uvaili waye. Oku viala kuaye, oko kua velapo, kuenda oko lika kua sunguluka okuti ku sulila vesanju liapiãla, kuenda veliwewo. Yehova wa panga atimba etu lonjila yimue okuti a talavaya lika ciwa loku kuama ovihandeleko viaye. “Ame ndi Yehova Suku yove, hu longisa eci cu ku kuatisa, hu songuila vonjila ya ku sungulukila.” (Isaya 48:17) Elisanjo lioku linõlela eci tu linga vokati kolongave viovihandeleko via Suku, hekatangako, puãi ci sulila vekalo limue li sanjuisa ndeci, oku kuata ovikulia viñi viñi vipepa, oku kuata olonjo via fina, uloño, kuenda oku sika ovisikilo viwa. Ocli okuti, nda elisanjo lioku li nõlela eci ca sunguluka lia kuamiwile ciwa, nda lia sulila voku kuata omuenyo wesanju Vofeka Yelau palo posi.

19. Nye Suku a nõla oco cika tokekise vali omanu kokuaye?

¹⁹ Omo lioku li nõlela onjila yimue yivi, omanu va litepap ku Yehova kuenje va linga omanu ka va lipuile, noke veya oku kuka kuenje va fa. Omo liaco, va sukilile oku va yovola vekalo liaco eli liesumuo, oco va kuate vali elitokeko liwa la Suku okuti va kala ndomãla vaye. Suku wa nõla Usoma okuti owo uka ci linga, kuenda Yesu Kristu eye Onjovoli. (Yoano 3:16) Omo lieliangiliyo liaco eli, vana okuti va likekembela muẽle ocili, ndomõla ocisandui wa tukuiwa volusapo lua Yesu, vaka kuata vali elitokeko la Suku kuenda vaka taviwa laye ndomãla vaye.−Luka 15:11–24; Va Roma 8:21; 2 Va Korindo 6:18.

20, 21. Ocipango ca Suku ci kasi loku tẽlisiwa ndati pokati Kusoma?

²⁰ Ka kuli atatahãi, ocipango ca Yehova ci kasi loku tẽlisiwa muẽle palo posi. (Isaya 14:24, 27; 55:11) Pokati Kusoma waye ukasi peka lia Kristu, Suku o ka teyuila omoko yaye yoku kala Ombiali kokuetu. Usoma uka kundula ovoviali osi omanu kumue lovoviali olondele akasi oku viala palo posi, kuenje Usoma owo lika uka viala tunde oko kilu votembo yi soka ohulukãi yanyamo. (Va Roma 16:20; Esituluilo 20:1–6) Pole, vokuenda kuotembo yaco, ndamupi oku velapo kuoku viala kua Yehova kuka lekisiwa? Kuenda noke yohulukãi yanyamo ocikele cipi Usoma uka kuata? Ocipama cikuãimo, cika tambulula apulilo alingiwa ndeti.

Atosi Oku Pitulula

• Yipi osapi Yembimbiliya?

• Velie vatiamẽla kuviali wokaliye uka viala oluali?

• Momo lie uviali womanu wa litepela ku Suku ka u tẽlela oku kuata esulilo liwa?

• Ombanjaile yoku li nõlela eci ci lingiwa yi kuamiwa ndati?

[Elitalatu kemẽla 8]

Yesu poku longisa kuaye wa velisilepo calua uviali wa Suku uka lekisiwa Lusoma

[Alitalatu kemẽla 10]

Usoma owo wa linga elongiso liavelapo vali Kolombangi via Yehova kolofeka viosi va sangiwa

[Alitalatu kemẽla 12]

Ekalo liomanu lilekisa uvi wiyilila koku litepa ku Suku

[Ono Yelitalatu]

WWI soldiers: U.S. National Archives photo; concentration camp: Oświęcim Museum; child: UN PHOTO 186156/J. Isaac