Endela Volonumbi Via Suku
“[Yehova oku] longisa eci cu ku kuatisa.”—ISAYA 48:17.
1. Ndamupi Ululiki a kasi loku songuila omanu?
OLONOÑO via siata oku likolisilako calua oco vi kuate elomboloko kuenda oku amamako loku kũlĩhĩsa ndomo oluali lu kasi. Kuenje, via siata oku komõha calua omo liongusu yi sangiwa vilu liosi lia tu ñuala. Ekumbi, okuti olumbungululu lumue lutito poku lusokisa lavikuavo, vokuenda kuolosengundu vimue ño, lieca eci “ci pitahãla 100 kolohuluwa violosongo vieca owuya.” Ululiki wetu lunene waye ka u sokisiwa, o pondola oku lava loku songuila ovina viosi vi kasi vilu. (Yovi 38:32; Isaya 40:26) Ci popiwa hẽ ndati catiamẽla kokuetu tu kuete elisanjo lioku linõlela eci tu yongola oku linga, tu tẽla oku limbuka eci ciwa leci cĩvi kuenda tu kuetevo epondolo lioku loñoloha kespiritu? Onjila yipi Ululiki wetu a siata oku kuama oco a tu songuile? Locisola calua, eye o tu songuila lekuatiso liovihandeleko kuenda olonumbi viaye via lipua kumue lekuatiso liolondunge tu kuete vioku limbuka eci ciwa leci cĩvi, vina via pindisiwa ciwa.—2 Samuele 22:31; Va Roma 2:14, 15.
2, 3. Oku pokola kupi ku sanjuisa Suku?
2 Suku o sanjukila calua omanu vana va pokola kokuaye. (Olosapo 27:11) Yehova ka tu lulikile oco tu kale ndomakina. Pole, eye eci a tu lulika wa tu ĩha elisanjo lioku nõla eci tu yongola oco tu tẽle oku linga eci ca sunguluka.—Va Heveru 5:14.
3 Omo okuti Yesu wa lipua, wa kuata ovisimĩlo vimuamue ndevi via Isiaye eci a sapuila kolondonge viaye hati: ‘Ene wakamba vange nda vu linga ovina viosi ndu handeleki. Siu tukuli vali okuti wapika.’ (Yoano 15:14, 15) Kosimbu, upika ka kuatele elianjo lioku linõlela eci a yongola oku linga pole, wa sukilile lika oku pokola kueci cime caye o tuma. Handi vali, voku livala ukamba mua kongela oku lekisa ovituwa viwa vi vetiya utima womunu oco a kuate esanju. Etu tu pondola oku linga akamba va Yehova. (Tiago 2:23) Ukamba waco u pamisiwa locisola ci lekisiwa pokati komanu vavali. Esumbilo tu lekisa ku Suku, Yesu wa li sokisa locisola poku popia hati: ‘Umue nda o ndi sole, okuti o pokola kondaka yange, Tate u solavo.’ (Yoano 14:23) Omo okuti Yehova o tu sole calua, kuenda o yongola oku tu songuila oco a tu popele kovitangi, o tu laleka oco komuenyo wetu wosi tu pokole kolonumbi viaye.
Olonumbi vi Tunda ku Suku
4. Ndamupi o pondola oku lombolola eci ci lomboloka olonumbi?
4 Olonumbi vi lomboloka nye? Elivulu limue li lombolola okuti olonumbi vi lomboloka ‘oku kuata ukũlĩhĩso wono yocili cimue ndeci: Oku kuata elomboloko liocihandeleko, liondotilina, ale oku kuata elomboloko liovina vikuavo via kongela vonumbi yaco.’ Poku lilongisa Embimbiliya lutate wocili, tu limbuka okuti, Isietu wokilu wa siata oku tu ĩha olonumbi via velapo vina vi pondola oku tu kuatisa kovitangi kuenda kovina vikuavo viatiamẽla komuenyo wetu. Eye o ci lingila oco tu tambule ekuatiso cilo muẽle kuenda kotembo yi keya kovaso. Eli olio esunga lieci Soma Salomone a sonehela hati: “Yevelela, amõlange, tava kolondaka viange, oco anyamo omuenyo wove a lua. Nda ku longisila vonjila yolondunge. Nda ku songuila valila esunga.” (Olosapo 4:10, 11) Olonumbi via velapo Yehova a siata oku tu ĩha, vi tu kuatisa calua kovina ndeci: Ukamba tu lekisa kokuaye, lowu tu lekisavo ku vakuetu, efendelo lietu, kuenda ovina vikuavo viatiamẽla komuenyo wetu weteke leteke. (Osamo 1:1) Tu konomuisi vimue pokati kolonumbi viaco via velapo.
5. Tukula vimue pokati kolonumbi via velapo.
5 Kueci catiamẽla kukamba wetu la Yehova, Yesu wa popia hati: “Sola Ñala Suku yove lutima wove wosi lomuenyo wove wosi lolondunge viove viosi.” (Mateo 22:37) Handi vali, Yehova wa siatavo oku tu ĩha olonumbi viatiamẽla koku li sunguluisa ciwa la vakuetu poku va Lingila Eci tu Sole ndomo Yesu a popia hati: “Ovina viosi vu yongola okuti omanu vo vi lingila, havio u va lingilavo.” (Mateo 7:12; Va Galatia 6:10; Tito 3:2NW) Kueci catiamẽla kefendelo, tu lunguiwa hati: “Tu sokololi ndomo tu tẽla oku livetiya pokati oku kala locisola lovilinga viwa.” (Va Heveru 10:24, 25) Catiamẽla kovina via litepa komuenyo wetu, upostolo Paulu wa popia hati: “Oco, ndaño wu lia, ndaño wu nyua, cosi wu linga ci lingili ulamba wa Suku.” (1 Va Korindo 10:31) Vondaka ya Suku mu sangiwa olonumbi vialua.
6. Ndamupi olonumbi via litepa lovihandeleko?
6 Olonumbi vi kuete esilivilo liocili komuenyo wetu kuenda Akristão va lunguka va lilongisa oku sola calua olonumbi viaco. Yehova wa vetiya Salomone oku soneha hati: “Vonguila etui kalungulo ange. Ka vi ka ku limbe ño. Vi patekela vutima wove. Momo ovio omuenyo wava va vi sanga, haivio uhayele watimba avo.” (Olosapo 4:20-22) Ndamupi olonumbi via litepa lovihandeleko? Olonumbi, ovio ono yovihandeleko. Ovisila via siata oku teta onimbu ndeci votembo yimue ale konepa yondaka yimue, pole, olonumbi vi kasiko otembo ka yi pui kuenda ka vi sulila. (Osamo 119:111) Olonumbi via Suku ka vi kuete otembo ya sokiyiwa okuti ka vi kalako vali. Olondaka viuprofeto Isaya wa tumiwa la Suku, vi lekisa uvangi wocili wa popia hati: “Owangu uvuka; onẽlẽho yi [kukuta]; puãi ondaka ya Suku yetu yi tumãla ño-o hũ.”—Isaya 40:8.
Sokolola Kuenda Kuama Olonumbi Via Suku
7. Ndamupi Ondaka ya Suku yi tu vetiya oku sokolola, kuenda oku linga cosi lekuatiso liolonumbi Viembimbiliya?
7 Ocili okuti, “ondaka ya Suku yetu” yi tu vetiya okuti cosi tu sokolola kuenda tu linga te ci songuiwa lolonumbi Viaye. Eci Yesu vo pulisa oco a situlule elomboloko Liocihandeleko, eye wa eca ovovangi avali ndeci: Umue u vetiya ocisola tu sukila oku lekisa ku Yehova, ukuavo u vetiya oku lekisa ocisola ku vakuetu. (Mateo 22:37-40) Poku ci linga, Yesu wa tukula olonumbi vimue viatiamẽla Kocihandeleko ca Mose vi sangiwa kelivulu Liesinumuĩlo 6:4, 5 li popia hati: “Yehova eye Suku yetu kuenje eye Suku lika waye. Oco sola Yehova Suku yove lutima wove wosi, lomuenyo wove wosi, longusu yove yosi.” Handi vali, Yesu wa kũlĩhĩle ciwa olonumbi via Suku vi sangiwa kelivulu Liovisila 19:18. Lulelu wocili, kovipama via sulako vielivulu Liukundi, olondaka via Soma Salomone vi lombolola ovina vialua viatiamẽla kocihandeleko ca Suku okuti: “Oco kua pua. Cosi ca yeviwa. Sumba Suku, pokola kovihandeleko viaye; momo eci oco ocikele comanu vosi. Momo suku o yalela ovina viosi ekanga, ndaño ovina viosi via vunda, ci kale evi viwa, ci kale evi vĩvi.”—Ukundi 12:13, 14; Mika 6:8.
8. Momo lie ci kuatisila oku kuata ukũlĩhĩso walua watiamẽla kolonumbi Viembimbiliya?
8 Nda tua kuata ukũlĩhĩso wocili, olonumbi viaco via velapo vika tu kuatisa oco tu kuate elomboloko liovina vikuavo via kongeliwamo. Nda ka tua kuatele elomboloko lia suapo liatiamẽla kolonumbi viaco, ka tuka tẽla oku nõla lolondunge eci tu yongola oku linga, kuenje ekolelo lietu lika hongua. (Va Efeso 4:14) Pole, nda tua kuata elomboloko liolonumbi viaco, vika tu kuatisa oku nõla lolondunge eci tu yongola oku linga. Omo liaco, nda tua pokola kelomboloko liavio tuka tambula asumũlũho ocili.—Yehosua 1:8; Olosapo 4:1-9.
9. Momo lie ka ca lelukile oku kuata elomboloko liolonumbi Viembimbiliya kuenda oku pokola kokuavio?
9 Ka ca lelukile oku kuata elomboloko liolonumbi Viembimbiliya loku pokola kokuavio ndeci oku kuama ovihandeleko via tumbikiwa ale. Omo okuti ka tualipuile, olonjanja vimue ka tua siatele oku likolisilako oco tu limbuke ndomo tu pokola kolonumbi. Eci tu pita lovitangi viatiamẽla koku nõla eci tu yongola oku linga pamue tu kuama ocihandeleko cimue ca tukuiwa oco ci tu kuatise. Pamue tu nõlapo oku kuama onumbi ya eciwa la umue Ukristão wa loñoloha kespiritu ndeci, ukulu wekongelo osimbu tu kevelela oku tambula olonumbi vimue vi litava locitangi cetu. Ocili okuti, pamue Embimbiliya kuenda alivulu akuavo ka a tu lomboluila ocihandeleko cimue ci likuata ciwa locitangi tu kuete. Olonjanja vimue, ndaño tua tambula ocihandeleko cimue, pamue ka ci tava oku ci tiamisila kovitangi viosi tu liyaka lavio komuenyo wetu. Ivaluka ulume una wa pulisile Yesu hati: “Olongisi, va popie la huvange okuti o nepelako kocipiñalo.” Yesu ka yayuileko loku tukula ocihandeleko oco a kuatise alume vavali vakuepata va kala locitangi caco, pole eye wa eca onumbi hati: “Lunguki kuenda liuviki kocipululu cosi.” Omo liaco, Yesu wa lekisa onumbi alume vaco va sukilile oku kuama okuti ya va kuatisa cocili, kuenda yi pondolavo oku tu kuatisa koloneke vilo.—Luka 12:13-15.
10. Ndamupi oku pokola kuetu kolonumbi via Suku ku lekisa eci ci kasi kutima wetu?
10 Pamue ove wa siata oku mõla omanu okuti va pokola kovihandeleko omo lioku kisikiwa ale omo liusumba woku kangisiwa. Ava va yongola oku sumbila olonumbi via Suku va sukila oku yuvula ovisimĩlo ndevi. Ovihandeleko via tumbikiwa via siata oku vetiya vana va pokola kokuavio oco va tambulule lutima wavo wosi kovina viosi va yongola oku linga. Pole, onepa yalua yolonumbi, ka mu kongeliwa oku kangisiwa vonjanga yaco muẽle vana ka va pokola kokuavio. Eci ci tu ĩha epuluvi lioku limbuka esunga lieci tu pokuila ku Yehova kuenda oku tala ekalo liutima wetu. Tu kuete ongangu yimue yiwa ya lekisiwa la Yosefe eci a likala oku li pekela lukãi wa Potifara. Ocili okuti, kotembo yaco Yehova ka ecele handi ovihandeleko via sonehĩwa viatiamẽla kukahonga kuenda keyambulo liava va lipekela lukãi umue o kuete ale ulume waye. Pole, Yosefe wa kũlĩhĩle ciwa olonumbi via tumbikiwa la Suku viatiamẽla koku lekisa esumbilo pokati kulume lukãi waye. (Efetikilo 2:24; 12:18-20) Tu pondola oku limbuka okuti, Yosefe wa kuatele elomboloko liocili liatiamẽla kolonumbi evi eci a tambulula hati: “Ame ndinga [hẽ] ndati evĩho eli, hã si kuata ekandu ku Suku?”—Efetikilo 39:9.
11. Kovina vipi Ukristão a sukila oku endisiwa lolonumbi via Yehova?
11 Koloneke vilo, Akristão va yongola okuti, va kuatisiwa lolonumbi via Yehova kueci catiamẽla koku nõla akamba, ovitalukilo, oku yevelela ovisikilo, kuenda oku nõla alivulu ovo va sukila oku tanga. (1 Va Korindo 15:33; Va Filipoi 4:8) Osimbu tu amamako loku kuata ukũlĩhĩso wasuapo, kumue lelomboloko loku lekisa ocisola ku Yehova, kuenda oku pokola kolonumbi viaye, cika tu kuatisa calua. Handi vali, olonumbi viaco vi pondolavo oku tu kuatisa oku tetulula ovitangi la vakuetu ale vievi tu liyaka lavio pokolika. Nda tu ecelela oku songuiwa lolonumbi Viembimbiliya ka tuka kuata atatahãi loku lava ovihandeleko via Suku. Omo liaco, ka tuka kuami ongangu ya vana va siata oku sima okuti, va pondola oku amamako pole ka va lueya vocihandeleko cimue. Tu limbuki okuti ocituwa caco ka ca sungulukile, kuenda ci koka ohele.—Tiago 1:22-25.
12. Nye ci pondola oku kuatisa omunu oco a songuiwe lolonumbi via Suku?
12 Akristão va loñoloha va limbuka okuti, oku kuama olonumbi via Suku ci kuete esilivilo liocili, momo ci pondola oku tu kuatisa oco tu kũlĩhe ndomo Yehova a tenda ovina. Ukualosamo wa lungula hati: “Ene akamba va Yehova, yuvuli eci cĩvi.” (Osamo 97:10, NW) Yevelela ovina vimue Suku a tenda okuti vĩvi ndomo via sonehiwa kelivulu Liolosapo 6:16-19 li popia hati: ‘Kuli ovina epandu Yehova a suvuka, epanduvali muẽle a nyale, vievi: Ovaso epela, elimi liuhembi, ovaka a pesela osonde yu we lipua, utima u sokolola ovipango vĩvi, olomãhi vi yolokela kevĩho, ombangi yesanda yi popia uhembi, kuenda u o sanomõla ovama pokati kava va situe.’ Eci tu ivaluka ndomo Yehova a tenda ovitangi tua siata oku liyaka lavio, ci tu vetiya oku pokola kolonumbi Viaye komuenyo wetu.—Yeremiya 22:16.
Ci Sukila Oku Kuata Utima wa Sunguluka
13. Ovisimĩlo vipi Yesu a vetiya Kohundo yaye a lingila Komunda?
13 Oku kũlĩha olonumbi kuenda oku pokola kokuavio, ci tu kuatisa calua kolonjanjo vina vi pondola oku nyõla efendelo lietu. Oku kuama ovihandeleko loku pokola kolonumbi, ocina cimue ca litepa. Vohundo Yesu a lingila Komunda, wa lekisa oku litepa ku kasi pokati kaco. (Mateo 5:17-48) Ivaluka okuti, olonjeveleli via Yesu via kala va Yudea okuti va pokuile lika Kocihandeleko ca Mose. Pole, Vocihandeleko caco ovo va tengelemo uhembi. Ovo va vetiyile omanu oco va pokole Kocihandeleko okuti oku kuata elomboloko liocihandeleko caco ci sule. Ovo, va vetiyilevo oku kuama oviholo viavo, kuenda ovio va velisilepo vali okuti elongiso lia Suku ci sule. (Mateo 12:9-12; 15:1-9) Omo liaco, omanu ka veyile oku longisiwa eci catiamẽla koku sokolola elomboloko liolonumbi via Suku.
14. Ndamupi Yesu a kuatisa olonjeveleli viaye oco vi sokolole eci catiamẽla kolonumbi?
14 Ca litepa ceci okuti, Yesu Vohundo yaye a lingila Komunda wa kongelamo olonumbi viatiamẽla kolonepa vitãlo viekalo liomanu ndeci: Onyeño, olohuela loku nyãliwa, oku likuminya cimue, oku fetuluinya, ocisola, kuenda esuvu. Catiamẽla kovituwa viaco evi, Yesu wa lekisa esumũlũho li tunda koku kuama olonumbi via Suku. Yesu wa velisilepo vali calua olonumbi viatiamẽla kekalo liwa liolondonge viaye. Omo liaco, kueci catiamẽla koku pekelisa, eye wa tu ĩha onumbi yokuti, ka tu sukila lika oku likandangiya kovilinga vietu, pole, tu sukilavo oku lava ciwa ovisimĩlo vietu lolonjongole vietu eci a popia hati: “U wa vanja ukãi ho liveli, vutima waye wo pekelisa ale.”—Mateo 5:28.
15. Ndamupi tu pondola oku yuvula ocituwa coku tumbika etu muẽle ovihandeleko?
15 Ulandu owu u lekisa okuti, lalimue eteke ka tuka ivaliko oku kuama olonumbi via Yehova. Lalimue eteke ka tuka seteki oku sima okuti tu pondola oku taviwa la Suku ndaño ka tua likolisilileko vali. Yesu wa situlula ocituwa caco cĩvi poku lekisa elomboloko liohenda ya Suku kuenda ocisola. (Mateo 12:7; Luka 6:1-11) Nda tua kuama olonumbi Viembimbiliya, tuka yuvula (oku kuata ocituwa coku tumĩla vakuetu) poku va kisika eci ka ca lelukile oku ci linga, haco ka ci litava leci ci longisiwa Vembimbiliya. Omo liaco, tuka kuata onjongole yalua yoku sokolola kolonumbi ndeci, ocisola, epokolo ku Suku okuti oku fendela lika ci sule.—Luka 11:42.
Asumũlũho Eyilila Koku Kuama Olonumbi Via Suku
16. Tukula vimue olonumbi viatiamẽla kocihandeleko Cembimbiliya.
16 Osimbu tu amamako loku pokola kolonumbi via Yehova, ciwa oku ivaluka okuti, ovihandeleko viaco vikuete ono yolonumbi via velapo. Akristão va vetiyiwa oco va yuvule oku fendela oviteka, ukahonga, kuenda oku kapiwa osonde vetimba liavo. (Ovilinga 15:28, 29) Momo lie Akristão va sukilila oku yuvula ovina viaco? Suku o yongola okuti, tu u efendela lutima wetu wosi, poku lekisa esumbilo liocili kukuetu tua tokekisa laye olohuela, kuenda oku limbuka okuti Yehova eye wa tu ĩha omuenyo. (Efetikilo 2:24; Etundilo 20:5; Osamo 36:9) Nda tua kuama onjila eyi loku kuata elomboloko liaco, cika tu kuatisa oku pokola loku kuama ovihandeleko via tukuiwa.
17. Asumũlũho api eyilila koku kuata elomboloko liolonumbi Viembimbiliya kuenda oku pokola kokuavio?
17 Osimbu tu amamako loku kuata elomboloko liolonumbi kuenda oku pokola kokuavio, tuka limbuka okuti via kapiwila oco vi tu kuatise. Omanu va Suku va siata oku tambula asumũlũho alua okuti a kuatisa cocili. Omanu vana va yuvula oku sipa, okuti va kuãi ekalo limue lia sunguluka, kuenda va sumbila ocihandeleko coku yuvula oku kapiwa osonde, va pondola oku puluka kovoveyi amue. Handi vali, oku pokola kocili tua lilongisa Vembimbiliya, ci pondola oku tu kuatisa oku ongotiya ciwa ovina tu kuete loku tata ciwa epata lietu kuenda oku kala ciwa la vakuetu. Ekuatiso liaco li tunda koku pokola kolonumbi via Yehova, li lekisa okuti ovio vi kuete esilivilo liocili komuenyo wetu. Pole, oku tambula asumũlũho aco halioko lika esunga lieci tu pokuila kolonumbi via Suku. Akristão vocili va pokola ku Yehova omo liocisola vo kuetele, kuenda eye o sesamẽla efendelo liavo momo va kũlĩha okuti eci ocina cimue ca sunguluka oku ci linga.—Esituluilo 4:11.
18. Nda tu yongola oku kala Akristão va loñoloha ciwa, nye tu sukila oku kuama oco ci tu songuile komuenyo wetu?
18 Nda tua ecelela okuti omuenyo wetu u songuiwa lolonumbi Viembimbiliya ci ka tu tuala komuenyo umue wa velapo kuenda cika vetiya vakuetu oku kuamavo onjila ya Suku. Ca velapo vali ceci okuti, oku sumbila Yehova komuenyo wetu ci lomboloka oku u sivaya. Tu limbuka okuti, Yehova Suku o kuete ocisola cocili, kuenda o tu yonguila lika eci ciwa. Nda poku nõla eci tu yongola oku linga tu kuama olonumbi Viembimbiliya kuenda oku limbuka ndomo Yehova a tu sumũlũisa, tuka kuata vali ukamba wocili laye. Omo liaco, ukamba tu kuetele Isietu wokilu, ukamamako loku livokiya calua.
Ocivaluka?
• Nye ci lomboloka onumbi?
• Ndamupi olonumbi via litepa lovihandeleko?
• Momo lie ci kuetele esilivilo oku sokolola kuenda oku kuama olonumbi via Suku?
[Okakasia kemẽla 14]
Ukristão umue o tukuiwa hati Wilson, wo kofeka yo Gana, vo tumisile ukanda umue. Ukanda waco wa lombolola okuti, eye kuo kambela lika oloneke vimue oco a tundisiwe kupange waye. Keteke liaye lia sulako kupange waye, veya oku u nõla oco a sukule ekãlu lia cime cavo kupange waye. Eci Wilson a sanga olombongo vialua vekãlu liaco, ulume umue va talavayela kumosi okuti eye wa kala usongui wavo, wo sapuila hati: Omo okuti etaili va yongola oku ku tundisa kupange, Suku wa ku tumisa olombongo. Pole, omo lioku pokola kolonumbi Viembimbilya, olombongo viaco Wilson wa vieca ku cime caye. Omo liaco, cime caye cokomohĩsa calua kuenje wa popia hati, Wilson ka ci tava okuti o tunda kupange kuenje wo kapa komangu ya velapo kupange waco.—Va Efeso 4:28.
[Okakasia kemẽla 15]
Ukãi umue o tukuiwa hati, Rukia, wo kofeka yo Albania, o kuete eci ci soka 60 kanyamo. Omo okuti epata liaye ka lia kuatele ukamba, eye wa pita eci ci soka 17 kanyamo kuenje, ka ponduile oku sapela la huvaye. Noke, Rukia weya oku fetika oku lilongisa Embimbiliya Lolombangi via Yehova, kuenje wa lilongisa okuti, Akristão vocili va sukila oku kuata ombembua la vakuavo kuenda ka va patekela onyeño. Eye wa likutilila vokuenda kuteke wosi, kuenda omo liocitangi eci kutima eye wa enda konjo ya huvaye. Eci ocimumba caye co yuluilako epito, eye wa komõha calua, kuenje wa pulisa Rukia hati: “Helie wa fa? Weya oku linga nye?” Rukia wa tambulula hati, ndi yongola oku vangula la huvange. Eye wa lombolola levando okuti wa lilongisa olonumbi Viembimbiliya kuenda eci catiamẽla ku Yehova. Kuenje covetiya oku vangula la huvaye oco va kuate ombembua. Noke yoku lila calua kumue loku li pupola vonyima omo liesanju, va linga ocipito cimue cilikasi.—Va Roma 12:17, 18.
[Elitalatu kemẽla 17]
[Elitalatu kemẽla 17]
[Elitalatu kemẽla 17]
[Elitalatu kemẽla 17]
‘Yesu eci a mola owiñi wa londa komunda. Eci a tumala olondonge viaye vieya kokuaye kuenje wa fetika oku va longisa.’