Oluali Lulo Luka Sulila Toke Pi?
NDA OMANU va yeva esapulo limue liatiamẽla kombembua va sanjuka calua. Momo va yongola okuti voluali mu kala elitokeko. Olombiali kolohongele viavo, via siata lika oku vangula eci catiamẽla kombembua. Kunyamo wo 2000 kosãi Yenyenye, ci soka 1000 kovitunda viatavo, va lingile ohongele kombala yo Nações Unidas kofeka yo Nova Yorke. Vohongele yaco, va vangula eci catiamẽla koku nena ombembua voluali. Ovo va lombolola ndomo va pondola oku imula ovoyaki pokati kolofeka. Pole, eci va kala konjango yaco, ovituwa viavo via lekisa okuti, ka va tẽla oku nena elitokeko voluali. Momo pokati kavo muẽle ka pa kale ombembua. Onganji yimue yo kofeka yo Yerusalãi okuti ya kũlĩha ciwa ovihandeleko vietavo lia va Musulumanu, ka ya tavele oku enda kohongele yaco. Momo ya kũlĩhĩle okuti, kohongele yaco kuka kalavo ocitunda cimue cetavo lio Yudea. Vakuavo va sumuilevo omo okuti, ocitunda cimue cetavo lio Budista o tukuiwa hati, Dalai Lama ka volalekele. Asongui vana va sokiyile onjango yaco, va kuata ohele yoku sumuisa ofeka yo China. Momo ovitunda vimue via tundile ko China via popia hati, kunyamo wo 1959 eci ovanyali va tambuile ofeka yo China, Dalai Lama wa tilile vofeka yaco.
Kunyamo wo 2003 kosãi ya Mbalavipembe, olofeka vioko Asia vina viatiamẽla kolofeka vio Pasifiku, via lingile ohongele yimue kofeka yo Tailandia. Kohongele yaco, asongui va tundile kolofeka vikuavo violuali, va lombolola ocitangi coku sanga onjila yoku mala ungangala voluali. Konjango yaco, kua kala eci ci soka 21 kovimatamata violofeka vikuavo. Ovo va tukula onjila yoku malako ovisoko violongangala. Kuenda va sokiya okuti, olombiali vi sukila oku vokiya uloño woku lavulula vofeka kuenda oku liteyuila kungangala. Vokuenda kuohongele yaco asongui valua va tukula olondaka viocimatamata catete combiali yofeka yimue. Ovo va lombolola okuti, ocimatamata caco ca suvuka calua va Yudea.
Momo Lie Voluali ka mu Kuetele Ombembua?
Olombiali via siata oku vangula calua catiamẽla koku tokekisa olofeka oco voluali mu kale ombembua. Pole, ndaño lalikolisilo avo ondaka yaco ka ya siatele oku tẽlisiwa. Momo lie olombiali ka vi tẽlela oku nena ombembua voluali toke cilo kocita 21?
Ocimatamata catete cofeka yimue ca kalavo konjango yoku sanda elitokeko voluali, wa eca etambululo liaco. Eye wa popia hati: ‘Olombiali ka vi tẽla oku tumbika ombembua voluali omo liepela.’ Voluali mueyuka olonepele vialua. Uviali wolofeka kuenda apata omanu a siata oku li songuila ovo muẽle lepela. Omo liaco, ovitangi via siata oku livokiya voluali. Olonjanja vimue, olombiali ka via siatele oku kapako ovitangi viomanu omo lioku sakalala luviali wofeka.
Ukualosamo wa tukula olonepele violofeka hati, ‘efengi limue li nyola.’ (Osamo 91:3) Olonepele violofeka, vi kasi ndefengi limue li nena ohali komanu. Tunde kosimbu, olonepele violofeka, via siata oku nena esuvu pokati komanu. Ocitangi caco ci kasi oku amamako toke cilo, kuenda olombiali ka vi tẽla oku ci malako.
Olombiali vialua via limbuka okuti, olonepele violofeka kuenda ocipululu, ovio via nena ovitangi voluali. Kosimbu usonehi umue wocisoko co Nações Unidas wa popele hati: ‘Ovitangi tu kasi oku liyaka lavio, via tunda kovisimĩlo vĩvi viomanu. Pokati kovisimĩlo viaco, pali evi vioku popia hati: Eyi ofeka yange, ci kale kovina viwa ale kovina vĩvi.’ Handi vali, koloneke vilo ocitangi colofeka coku velisapo uviali wavo, ca livokiya calua. Vana va kasi komangu yuviali ka va yongola oku sia ocikele caco okuti, va piñaliwa la vakuavo. Catiamẽla kolofeka vioko Europa, ukanda umue wa sapulo wa lombolola ndoco: ‘Olombiali vioko Europa vi likuetele esuvu lialua lohele. Ovio ka vi yongola okuti, pokati kolofeka viaco pa kala yimue yi kuata ekemãlo oco yi kale usongui wavo.’
Embimbiliya li lombolola eci catiamẽla kolombiali violuali hati: “Omunu poku kangisa ukuavo, o lilinga eye muẽle cĩvi.” (Ukundi 8:9) Omo liolonepele vi kasi pokati kolofeka lovoviali avo, omanu valua va siata oku limbuka oku tẽlisiwa kuolondaka Viembimbiliya vi popia hati: “U [ka yongola ukamba] la vakuavo, o lisandela ovina viaye muẽle, ha funguila cosi ca sunguluka.”—Olosapo 18:1.
Yehova Ululiki wetu, wa kũlĩha eci ciwa kokuetu. Eye ka yonguile okuti omanu va litumbikila olombiali viavo lovoviali avo. Omo lioku lavisa olonumbi via Yehova omanu ka va kapeleko ocipango caye. Kuenda ka va kũlĩhĩle okuti ovina viosi via tunda kokuaye. Osamo 95:3-5, yi popia hati: “Yehova eye Suku yinene, haeye Soma yinene ya piãla olosuku viosi. Peka liaye pa kasi olohondongolo violuali. Olonumbuko violomunda laviovo viaye. Okalunga kaye, momo eye wa ka lulika. Ovaka aye a [lulika] ongongo.” Yehova eye ombiali yomanu vosi va kolela Kuviali waye. Olombiali violofeka omo lioku linolẽla uviali wavo muẽle ka vi kasi oku sanjuisa Yehova.—Osamo 2:2.
Nye ci Sukiliwa Oco Voluali mu Kale Ombembua?
Voluali muka kala lika ombembua eci luka vialiwa lombiali yimue yi tẽlisa olonjongole viomanu. Omanu vana va siata oku konomuisa ovitangi violuali, va limbuka okuti voluali mu sukila ombiali yimue yiwa. Pole, ka va kũlĩhĩle ndomo va pondola oku yi sanga. Omanu vamue kuenda asongui vakuatavo, oku kongelamo ovitunda viatavo, va siatavo oku vetiya omanu oco va kolele kocisoko co Nações Unidas. Ovo va lavoka okuti, ocisoko eci cika nena elitokeko voluali. Pole, olombiali violuali, lalimue eteke vika tẽla oku tetulula ovitangi viomanu. Momo pokati kavo opo pa siata oku tunda olonepele vi kasi voluali luosi.
Embimbiliya li tu lungula oco tu yuvule oku kolela kolombiali. Momo lalimue eteke vika tẽla oku tetulula ovitangi vi kasi voluali. Olio li popia hati: “Ku ka kolele kolosoma. Ku ka kolele omunu ukuasitu omo kokuaye ka kuli ekuatiso.” (Osamo 146:3) Anga hẽ olondaka evi vi lekisa okuti voluali ka muka kala vali elitokeko? Sio. Momo kuli onjila yikuavo yoku nena elitokeko.
Omanu valua ka va kũlĩhĩle okuti Yehova wa tumbika ale ombiali yika nena elitokeko voluali. Embimbiliya li popia eci catiamẽla ku Yehova hati: “Nda kapa osoma yange komunda yange yi kola, Siono. Minge, kuenje hu iha olofeka ha vi lingi ocipiñalo cove.” (Osamo 2:6, 8) Ivaluka okuti, Osamo 2:7, yi lombolola okuti, Yehova wa tumbika ale osoma yaye yina a tukula hati ‘omõlange.’ Yesu Kristu eye Osoma yaco. Eye wa tambula omoko yoku viala olofeka viosi violuali.
Ndomo Oluali Luka Kuata Elitokeko
Omanu valua, ka va tava okuti Yesu eye ombiali Yehova a tumbika kilu. Omanu va kasi okuamamako oku kuama olonumbi violombiali viavo. Pole, Yehova oka lundula omanu vosi ka va tava oku limbuka uviali waye loku pokola kombiali yina eye a tumbika. Catiamẽla komanu vaco Osamo 2:9, yi popia hati: “[Omanu vãvi] o va teya lepangati liutale. O va nyanyõla ndelonga liutungi wolombia.” Cilo olofeka vi panda keteke liuyaki wa Yehova. Elivulu lia sulako Liembimbiliya lilombolola okuti, ‘olosoma violuali,’ vi kasi oku ongoluiwila “ovita vieteke linene lia Suku Tõlo.” (Esituluilo 16:14) Volofeka ka muka kala vali olonepele. Kuenje usoma wa Suku uka nena ombembua voluali luosi.
Yehova Ombiali yoluali, wa nõla Yesu una oka malako ovitangi viosi viomanu. Kuenje voluali muka kala lika ombembua. Uviali wa Yehova, uka nena elitokeko kuenda esumũlũho komanu vosi vakuesunga. Momo lie ku sandiliyila otembo yoku tanga Vembimbiliya liove Kosamo 72? Kocipama caco, ku lombolola ovina viwa Usoma wa Suku uka lingila omanu. Omanu vosi vaka kuata ombembua lelitokeko. Kuenje ovitangi viungangala, luhukũi, kuenda ovina vikuavo vinena esumuo, ka vika kalako vali.
Omo liovitangi vi kasi voluali, omanu valua va siata oku sima okuti, ombembua yaco ka yika tẽlisiwa. Ovisimĩlo viaco viuveke. Momo tunde kosimbu Yehova wa siata oku tẽlisa olohuminyo evi. Omo liaco, oka tẽlisavo olohuminyo viaco. (Isaya 55:10, 11) Ove hẽ o yongola oku kala voluali luokaliye eci Yehova aka malako ovitangi viosi? Citava okuti o kalamo. Cilo, kuli omanu valua va kasi oku liangiliya oco vaka kale voluali luokaliye luombembua. Omanu vaco va tunda kolofeka viosi. Ovo va likuete omunga momo pokati kavo ka pali uyaki lolonepele. Kuenda va kasi oku pokola kuviali wa Yehova. (Isaya 2:2-4) Omanu vaco velie? Ovo, va tukuiwa hati Olombangi via Yehova. Kuenda va yongola okuti ove oka kũlĩha vonjango yavo Yusoma muna va siata oku liongoluila. Nda wa tava kelaleko liavo, oka kuata ukamba lavo. Kuenje vaka ku kuatisa oco o pokole kuviali wa Yehova una uka nena elitokeko komanu vosi.
[Ofoto ya Eciwa]
Saeed Khan/AFP/Getty Images
[Ono Yelitalatu]
Woman grieving: Igor Dutina/AFP/Getty Images; protesters: Said Khatib/AFP/Getty Images; armored cars: Joseph Barrak/AFP/Getty Images
[Elitalatu kemẽla 7]
Omanu vo kolofeka viosi va kasi oku liangiliya oco va iñile voluali luokaliye okuti ka muka kala olonepele