Ene Amalẽhe vu Pondola Oku Koleliwa Ndati la Vakuene?

1. Nye ci popiwa catiamẽla ku vamanji amalẽhe?

ENE a vamanji amalẽhe, vu kuete ovina vialua vu pondola oku linga vekongelo. Valua pokati kene wa pami kuenda vu kuete ongusu yalua. (Olosap. 20:29) Ene vu pondola oku linga ovina vialua oco vu kuatisi vamanji akãi kuenda alume vekongelo. Ove o pondola oku kevelela otembo o ka nõliwa oco o kale oñuatisi yekongelo. Vamue va pondola oku sima okuti ove vumalẽhe calua kuenda ku pondola oku tẽlisa ovikele vinene. Ndaño okuti ove wumalẽhe, o pondola oku linga ovopange amue a ku kokela oku koleliwa loku sumbiwa la vamanji vekongelo.

2. Nye tu konomuisa vocipama cilo?

² Vocipama cilo, tu ka konomuisa ulandu wa Soma Daviti. Tu ka konomuisavo ovolandu olosoma vivali vio ko Yuda okuti, Asa kuenda Yehosafata. Tu kũlĩhĩsa ovitangi alume ava vatatu va liyaka lavio, leci va sukilile oku linga oco va vi tetulule kuenda eci vamanji amalẽhe va lilongisila kulandu wavo.

LILONGISILA KONGANGU YA DAVITI

3. Volonjila vipi amalẽhe va pondola oku kuatisa vana va kuka vekongelo?

³ Eci Daviti a kala umalẽhe, wa kuata ovoloño amue omanu va tendele okuti wa kuata esilivilo. Eye wa kuatele ukamba wa pama la Yehova, wa loñolohele koku sika kuenda wa talavaya luloño waco koku kuatisa Saulu osoma ya nõliwile la Suku. (1 Sam. 16:16, 23) Ene amalẽhe, anga hẽ vu kuete uloño umue u pondola oku kuatisa vamanji vekongelo? Valua pokati kene va kuete. Ndeci, citava okuti vamanji vamue va kuka va sukila oku va longisa ndomo va talavaya lotablete, ale ocimalẽho cikuavo oco va linge elilongiso liopokolika kuenda oku yi kuama kolohongele. Citava okuti o va kuatisa lovina wa kũlĩha catiamẽla kovimalẽho viaco.

4. Ndeci ca linga Daviti, ovituwa vipi vamanji amalẽhe va sukila oku kuata? (Tala ociluvialuvia koñoño.)

⁴ Daviti vomuenyo waye weteke leteke wa lekisa okuti wa enda oku tẽlisa ciwa ovopange kuenda wa koleliwile. Ndeci, eci a kala umalẽhe wa likolisilako oku tata olomeme via isiaye. Ocikele caco ka ca lelukile. Noke Daviti wa sapuila Soma Saulu hati: “Ukuenje wove wa tata tata olomeme via soyaye. Eci kueya ohosi pamue okanyani oku kuata okameme vocunda, oco nda yi landula loku yi pupola, nda ka popela komẽla wayo.” (1 Sam. 17:34, 35) Daviti wa kũlĩhĩle okuti eye wa tambuile ocikele coku tata olomeme kuenje wa sukilile oku lekisa utõi oco a viteyuile. Ene amalẽhe vu pondola oku setukula Daviti poku lekisa ombili yoku tẽlisa ciwa upange wosi vu tambuli.

5. Ndomo ca tangiwa Kosamo 25:14, nye ca velapo vali okuti oco vamanji amalẽhe va sukila oku linga?

⁵ Umalẽhe Daviti, wa kuatele ukamba wa pama la Yehova. Ukamba Daviti a kuatele wa velelepo vali okuti utõi, ale uloño woku sika ci sule. Ku Daviti Yehova ka kaile lika Suku yaye pole, wa kalavo ekamba liaye okuti ekamba limue lia koleliwa. (Tanga Olosamo 25:14.) Ene amalẽhe, ocina ca velapo vu sukila oku linga oku pamisa ukamba wene la Isiene wokilu kuenje nda wa ci lingi vu ka tambula ovikele vialua vekongelo.

6. Omanu vamue va tendele ndati Daviti?

⁶ Ocitangi cimue Daviti a liyaka laco, coku tendiwa okuti umalẽhe calua kuenda ka ponduile oku tẽlisa ocikele cimue. Ndeci, eci Daviti a lieca olumue oco a liyake la Goliata, Soma Saulu wa seteka oku u totomisa poku u sapuila hati: “Ove umalẽhe.” (1 Sam. 17:31-33) Noke Huva a Daviti, wo tendelevo okuti ka ponduile oku tẽlisa ocikele cimue. (1 Sam. 17:26-30) Pole, Yehova ka tendele Daviti okuti umalẽhe calua okuti ka tẽlele oku tẽlisa ocikele cimue. Eye wa kũlĩhĩle ciwa Daviti. Kuenje Daviti wa ponduile oku ponda Goliata momo wa kolelele kekamba liaye Yehova.—1 Sam. 17:45, 48-51.

7. Nye o pondola oku lilongisila kulandu umue wa Daviti?

⁷ Nye o lilongisila kulandu wa Daviti? Tua lilongisa okuti tu sukila oku kala vakuepandi. Cambata otembo, oco vana va mola oku kula kuove va limbuke okuti kaliye ove umalẽhe umue o pondola oku linga ovopange anene. Kũlĩha okuti, Yehova ka vanji okumõleha kuokilu. Eye wa ku kũlĩhi ciwa kuenda wa kũlĩhavo ovina vu pondola oku linga. (1 Sam. 16:7) Pamisi ukamba wene la Suku. Daviti wa ci linga poku luluvalela kovina Yehova a lulika. Daviti wa enda oku sokolola eci aponduile oku lilongisila Koviluvo viaco. (Osa. 8:3, 4; 139:14; Va Rom. 1:20) Ocina cikuavo o sukila oku linga oku pinga ku Yehova oco a ku ĩhe ongusu. Ndeci, nye ci popiwa nda vana vu tangela kumosi kosikola va ku popia lãvi omo lioku kala Ombangi ya Yehova? Likutilila ku Yehova oco a ku kuatise oku pandikisa kovitangi viaco. Kuama olonumbi vi sangiwa Vondaka yaye Embimbiliya, valivulu etu kuenda volovideo. Olonjanja viosi o limbuka okuti Yehova wa ku kuatisa oku yula ocitangi cimue, ekolelo liove kokuaye li li vokiya. Osimbu vakuene va limbuka ndomo ove wa kolela Yehova, ovo va ka kolelavo kovina viosi o linga.

8-9. Nye ca kuatisa Daviti oku talamela lepandi toke eci a nõliwa ndosoma kuenda nye vamanji amalẽhe va lilongisila kongangu yaye?

⁸ Kũlĩhĩsa ocitangi cikuavo Daviti a liyaka laco. Eci eye a wavekiwa oco a kale osoma, wa sukilile oku talamela otembo yalua, oco a tumbikiwe ndosoma ko Yuda. (1 Sam. 16:13; 2 Sam. 2:3, 4) Oku upisa opo, nye co kuatisa oku talamela lepandi? Eye ka sumuile, pole, wa tiamisilile utima kovina a ponduile oku linga. Ndeci, osimbu Daviti a kala vocikanjo ca va Filisiti oco a lisalame, eye wa talavaya ciwa lotembo yaye poku liyaka lovanyali va Isareli. Poku ci linga, eye wa teyuila olongave viocikanjo co Yuda.—1 Sam. 27:1-12.

⁹ Nye vamanji amalẽhe va lilongisila kulandu wa Daviti? Talavaya ciwa lotembo yove poku linga ovina o tẽla oco o kuatise vamanji. Kũlĩhĩsa ulandu wa manji umue o tukuiwa Ricardo.b Eci a kala umalẽhe wa yonguile oku talavaya ndukundi wotembo yosi. Pole, akulu vekongelo vo sapuila okuti ka catavele handi oku ci linga. Manji Ricardo ka sumuile, pole, wa vokiya otembo yaye koku linga upange woku kunda. Eye hati: “Eci ndi sokolola konyima ndi limbuka okuti apongoloko nda linga a ñuatisa. Nda enda oku tiamisila utima koku linga apasu ku vosi va enda oku lekisa onjongole. Nda tẽla oku songola alilongiso Embimbiliya. Osimbu nda litumbikile vali calua kupange woku kunda, usumba wange wa tepuluka kuenda utõi wa livokiya.” Manji Ricardo cilo, o talavaya ndukundi wotembo yosi kuenda ndoñuatisi yekongelo.

10. Vepuluvi limue nye Daviti a linga osimbu ka nõlele onjila yimue a kuama?

¹⁰ Kũlĩhĩsa vali ovitangi vikuavo Daviti a liyaka lavio. Eci Daviti kumue lalume vaye va kala oku tila, va siapo apata avo kuenda va enda kuyaki. Osimbu ovo va enda, ovanyali va punda ovina viavo kuenda vambata apata avo. Daviti nda wa sima okuti omo liotembo yalua a kasi kuyaki nda wa tẽla oku linga esokiyo lioku ka popela vana vambatiwa lovanyali. Pole, Daviti wa pinga ku Yehova oco o kuatise. Lekuatiso liocitunda Aviyatare, Daviti wa pula ku Yehova hati: “Ndandula olohoka viaco ale?” Yehova wa sapuila Daviti oco a ende, loku u sapuilavo okuti o ka litunda ciwa. (1 Sam. 30:7-10) Nye wa lilongisa kulandu owu?

11. Nye o sukila oku linga, osimbu kua nõlele onjila yimue o kuama?

¹¹ Osimbu kua nõlele onjila yimue o kuama pinga ekuatiso ku vakuene. Pinga ekuatiso kolonjali viove. Pingavo ekuatiso kakulu vekongelo. Yehova wa kolela alume vaco ava va nõliwa kuenda ove o pondolavo oku va kolela. Yehova o va tenda ‘ndolongavelo’ vekongelo. (Va Efe. 4:8) O ka ñola onjila yiwa nda wa setukula ekolelo liavo loku yevelela lutate alungulo va ku ĩha. Kaliye, tu konomuisi eci tu lilongisila ku Soma Asa.

LILONGISILA KONGANGU YA SOMA ASA

12. Ovituwa vipi Soma Asa a kuatele eci a fetika oku viala?

¹² Eci Soma Asa a kala umalẽhe wa kala ukuembombe kuenda ukuotõi. Ndeci, eci eye a piñala isiaye Aviya, wa fetika oku nyõla oviteka viofeka. Eye “wa handeleka Yuda oku sanda Suku yolosekulu viavo loku lava ovihandeleko locikundi caye.” (2 Asa. 14:1-7) Eci Sera u Etiopia a lundula o Yuda leci ci soka 1.000.000 kasualali, Asa wa pinga ekuatiso ku Yehova poku popia hati: “A Yehova, lomue wa lisoka love poku kuatisa, ci kale u wa pama, ci kale u wa leñela. Tu kuatise, a Yehova, Suku yetu, momo tua liyeka kokuove.” Olondaka evi vi lekisa ndomo Asa a kolelele kongusu ya Yehova yoku u popela kuenda oku popela afendeli vaye. Asa wa kolelele ku Isiaye wokilu kuenda ‘Yehova wa kundula va Etiopia.’—2 Asa. 14:8-12.

13. Noke nye ceya oku pita la Asa kuenda momo lie?

¹³ Ove o tava okuti oku liyaka leci ci soka 1.000.000 kasualali ka ca lelukile, pole, Asa wa liyaka lavo kuenda wa kuata onima yiwa. Noke eci Asa a liyaka locitangi cikuavo eye ka lekisile vali ekolelo ku Yehova. Eci Soma Baasia wo ko Isareli a ñualelapo Asa, Asa wa pinga ekuatiso ku soma yo ko Asuria. Onjila eye a kuama yeya oku u kokela ovitangi vialua! Yehova pocakati cuprofeto waye Hanani wa popia hati: “Omo wa kolela Soma ya Suria kuenje kua kolelele Yehova Suku yove, oco olohoka viusoma wa Suria via pulukila povaka ove.” Tunde eci Asa a liwekapo oku kolela ku Yehova omuenyo waye wa kala lika oku linga uyaki. (2 Asa. 16:7, 9; 1 Olos. 15:32) Nye tu lilongisilako?

14. O lekisa ndati okuti wa kolela Yehova ndomo ca tangiwa ku 1 Timoteo 4:12 kuenda nda wa ci linga, nye ci ka pita love?

¹⁴ Amamako oku lekisa umbombe kuenda oku kolela ku Yehova. Eci wa papatisiwa wa lekisa ekolelo lia pama ku Yehova. Kuenje Yehova wa sanjukile calua kuenda wa ku ĩha esumũlũho lioku panga onepa kepata liaye. Eci ove o sukila oku linga cilo oku amamako oku kolela ku Yehova. Pamue ci leluka oku kolela ku Yehova eci o nõla onjila yimue komuenyo wove, pole, nye o pondola oku linga kolonjanja vikuavo? Ci kuete esilivilo oku kolela ku Yehova eci o nõla onjila yimue ndeci olomapalo, upange kuenda ovimaho o yongola oku kuata! Ku ka kolele kolondunge viove muẽle. O sukila oku sandiliya olonumbi Viembimbiliya vi likuata lonjila o yongola oku nõla kuenje kapako onumbi yaco. (Olosap. 3:5, 6) Nda wa ci linga o ka sanjuisa Yehova kuenda vamanji vekongelo o kasi, va ka ku kolela.—Tanga 1 Timoteo 4:12.

LILONGISILA KONGANGU YA YEHOSAFATA

15. Ndomo ca tangiwa kelivulu 2 Asapulo 18:1-3; 19:2, oku lueya kupi Soma Yehosafata a linga?

¹⁵ Ndeci ci pita lomanu vosi, ove kua lipuile kuenda olonjanja vimue o ka lueya. Pole, eci ka ci ka ku tateke kovina viosi o yongola oku linga kupange wa Yehova. Kũlĩhĩsa ongangu ya Yehosafata. Eye wa kuata ovituwa vialua viwa. Eci a kala umalẽhe “wa sandiliya Suku ya isiaye loku endela vovihandeleko viaye.” Eye wa tumavo olombuale kovaimbo o Yuda oco va longise omanu catiamẽla ku Yehova. (2 Asa. 17:4, 7) Pole, olonjanja vimue Yehosafata wa enda oku kuama olonjila ka via sungulukile. Kuenje omo lionjila yĩvi Yehosafata a nõla, wa tambula elungulo konumiwa yimue ya Yehova. (Tanga 2 Asapulo 18:1-3; 19:2.) Nye o lilongisila kulandu owu?

16. Nye tu lilongisila kulandu wa manji Rajeev?

¹⁶ Tava elungulo kuenda li kapako. Ndeci ci pita lamalẽhe valua, pamue ci tĩla kokuove oku linga eci ca velapo kupange wa Yehova vomuenyo wove. Ku ka sumue. Kũlĩhĩsa ulandu wa manji umue o tukuiwa Rajeev. Eye wa lombolola eci catiamẽla kotembo a kala umalẽhe hati: “Olonjanja vimue ca tĩlile calua oku nõla onjila ndi kuama komuenyo wange. Ndeci ci pita lamalẽhe valua, ame nda pitisile vali kovaso olomapalo layele okuti oku enda kolohongele kuenda kupange woku kunda, ci sule.” Nye ca kuatisa Rajeev? Ukulu umue wekongelo wo kapeleko calua, wo wĩha elungulo. Manji Rajeev wa lombolola hati: “Eye wa ñuatisa oku sokolola konumbi yimue yi sangiwa ku 1 Timoteo 4:8.” Rajeev wa lekisa umbombe poku kapako elungulo loku sokolola eci ca ponduile oku kuata vali esilivilo komuenyo waye. Eye hati: “Nda nõlapo oku pitisa kovaso ovimaho viespiritu.” Onima yipi eye a kuata? Manji Rajeev wa lombololavo okuti “noke lioku tambula elungulo nda nõliwa ndoñuatisi yekongelo.”

LINGA OVINA VI SANJUISA ISIOVE WOKILU

17. Vana va kuka va liyeva ndati oku mola amalẽhe oku vumba Yehova?

¹⁷ Vana va kuka va sanjukila amalẽhe vana va vumba Yehova “lutima umuamue.” (Sof. 3:9) Ovo va sole ombili yove, longusu kuenda onjila ndomo o tẽlisa upange wa tambula. Ene wa siati oku va sanjuisa.—1 Yoa. 2:14.

18. Ndomo ca tangiwa Kolosapo 27:11, Yehova o liyeva ndati eci amalẽhe vo vumba?

¹⁸ Ene amalẽhe, ku ka ivaliko okuti Yehova o vu soli kuenda wo koleli. Eye wa popele okuti koloneke via sulako ku ka kala olohoka viamalẽhe vi ka lieca olumue. (Osa. 110:1-3) Eye wa kũlĩha okuti ove u sole kuenda o yongola oku u vumba loku likolisilako oku linga eci o tẽla. Kuenje kala ukuepandi la vakuene kuenda kala ukuepandi love muẽle. Eci o lueya tava elungulo lepindiso o tambula kuenda ci tenda ndocina cimue ci tunda ku Yehova. (Va Hev. 12:6) Likolisilako oku tẽlisa ocikele wa tambula. Omo liaco, ca velapo kovina viosi o linga, ci sanjuise Isiove wokilu.—Tanga Olosapo 27:11.