Yuvula Oku Kuata Epela

‘Suku o yaka la vakuepela.’​—⁠TIAGO 4:⁠6.

1. Lombolola ulandu umue woku lipandiya kua sunguluka.

ANGA hẽ, eteke limue wa lingile ocina cimue ca ku vetiya oku lipandiya? Valua pokati ketu, tua siata oku kuata ocitangi caco. Pole, ocituwa caco pamue ka ci lekisiwa lonjongole yĩvi. Olonjanja vimue olonjali eci vi tanga ulandu wovilinga viwa vio⁠mõlavo kosikola, vi kuata esanju lialua. Kuenje vi fetika oku lipandiya vutima. Upostolo Paulu lakamba vaye, va lipandiyilevo poku mola vamanji va kala vekongelo limue va kuatisile oku tumbika. Momo vamanji yaco va kala oku pandikisa kovitangi vielambalalo.​—⁠1 Va  Tesalonike 1:​1, 6; 2:​19, 20; 2 Va  Tesalonike 1:​1, 4.

2. Momo lie tu sukilila oku yuvula oku lipandiya?

² Ovolandu tua tukula ndeti a lekisa okuti, olonjanja vimue omanu va siata oku lipandiya omo liesanju li tunda kovilinga viavo kuenda kovina va kuete. Pole, vakuavo va siata oku lipandiya omo liuloño wavo, eposo, ukuasi, kuenda ekemãlo. Kuenje, va ci linga lepela. Etu Tuakristão tu sukila oku yuvula ocituwa caco. Momo lie? Momo tua piñala ocituwa caco ku Adama. (Efetikilo 8:​21) Kuenje ovitima vietu vi tu vetiya oku lipandiya volonepa vialua. Etu ka tu sukila oku lipandiya omo liekova lietu, ukuasi, elilongiso, uloño, kuenda ovilinga vietu. Momo ocituwa caco ci sumuisa Yehova.​—⁠Yeremiya 9:23; Ovilinga 10:​34, 35; 1 Va  Korindo 4:7; Va Galatia 5:26; 6:​3, 4.

3. Oku litunula ku lomboloka nye? Nye Yesu a popia catiamẽla kocituwa caco?

³ Kuli esunga likuavo lioku yuvula oku lipandiya. Nda tua ecelela ocituwa caco vutima wetu, tu fetika oku litunula. Oco hẽ oku litunula ku lomboloka nye? Oku litunula ku lomboloka oku likapa kunene, kuenda oku pembula vakuetu. (Luka 18:9; Yoano 7:​47-​49) Oku ‘litunula’ Yesu wa ku tukuila kumosi lovituwa vikuavo vĩvi ‘vi tunda vutima’ okuti, vi ‘vĩhisa omunu.’ (Marko 7:​20-​23) Omo liaco, Ukristão o sukila oku kũlĩha ndomo a tẽla oku yuvula ocituwa caco.

4. Oku konomuisa ovolandu Embimbiliya atiamẽla kocituwa coku litunula, a tu kuatisa ndati?

⁴ Konomuisa ovolandu Embimbiliya atiamẽla komanu vamue va lekisile ocituwa coku litunula. Ovolandu aco a kuete esilivilo kokuove. Momo a ku kuatisa oku limbuka epela lina lia siata oku kulila vutima womunu vokuenda kuotembo. Handi vali, a ku kuatisavo oku kũlĩha ndomo o yuvula ocituwa caco vutima wove. Kuenje eci Yehova aka tẽlisa ohuminyo yaye, ove kuka kuata ocitangi. Yehova wa popia hati: “Njupa pokati kene omanu vene vakuakulitambela, kuenje ko likapi vali kunene komunda yange yi kola.”​—⁠Sofoniya 3:⁠11.

Suku o Yambula Vakuepela

5, 6. Fareo wa lekisile ocituwa cipi? Onima yipi a tambula?

⁵ Ovisimĩlo via Yehova ndomo a tenda vakuepela, via lekisiwa kolosoma vimue vio kosimbu. Umue pokati kavo Fareo. Eye wa kuatele epela vutima waye. Omo okuti, wa litendele ndosuku, wa suvukile calua apika vaye va Isareli. Kũlĩhĩsa etambululo a eca ku Mose eci o pinga oku eca va Isareli oco vaka fendele Yehova vekalasoko. Eye lepela wa pula hati: “Yehova helie okuti njeva kondaka yaye hã si eci va Isareli?”​—⁠Etundilo 5:​1, 2.

⁶ Yehova noke yoku tuma afengi epandu Kegito, wa tuma Mose oku pula Fareo hati: “Lopo wa tilĩsila omanu vange utima wove kuenje ku tava oku va eca?” (Etundilo 9:​17) Noke Mose wa lombolola efengi liepanduvali okuti, ombela yociwe. Efengi liaco, lia nenele eyambulo lialua vofeka. Pole, Fareo wa tava lika oku eca va Isareli noke yefengi liekũi. Eci va Isareli va kala oku tunda vofeka, Fareo wa ñualapo, kuenje wa va landula konyima. Noke, eye lolohoka viaye, va takata Vokalunga Kakusuka. Sokolola eci ovo va kala oku sima osimbu ovava a kala okuiya kokuavo! Onima yipi Fareo a tambula omo liepela? Asualali vaye velombe va popia hati: “Tu tili va Isareli, momo Yehova o va yakela oku yaka la va Egito.”​—⁠Etundilo 14:⁠25.

7. Olosoma vio Bavulono via lipandele ndati?

⁷ Yehova wa nenelevo eyambulo kolosoma vikuavo via lekisile epela. Umue pokati kavo Senakeriva soma ya Asuria. (Isaya 36:​1-4, 20; 37:​36-​38) Va Bavulono ovo va tambuile ofeka yo Asuria. Pole, olosoma vimue vivali vio Bavulono, via yambuiwavo. Ivaluka ocipito Soma Belsiatare a lingile. Eye lakombe vaye, va nyuila ovinyu vovikuata vionembele ya Yehova loku sivaya olosuku vio Bavulono. Osimbu va kala vocipito caco, va mola ovimuine via kala oku soneha vocimano. Eci Belsiatare a pula kuprofeto Daniele elomboloko liocisonehua caco, eye wo sapuila hati: “Suku Tõlo wa ecele ku so Nevukandesa usoma. . . . Puãi eci utima waye wa lipanda . . . wa kupuiwa kocalo caye, kuenje ulamba waye wo wupiwa. . . . Love a Belsiatare, vumõlaye, kua liketisile kutima wove ndaño wa kũlĩha ovina viaco viosi.” (Daniele 5:​3, 18, 20, 22) Vuteke waco, olohoka via va Media via tambula o Bavulono. Kuenje via ponda soma Belsiatare.​—⁠Daniele 5:​30, 31.

8. Yehova wa tatele ndati omanu vakuepela?

⁸ Kũlĩhĩsavo ulandu walume vamue va lipandele loku lavisa omanu va Yehova ndeci: Goliata u Filisiti, Hamana epalanga liatete lia va Persia, kuenda Soma Herode Agripa, una wa vialele volupale luo Yudea. Omo lioku lipanda kuavo, Yehova wa va yambula toke kolofa. (1 Samuele 17:​42-51; Ester 3:​5, 6; 7:10; Ovilinga 12:​1-3, 21-​23) Eyambulo Yehova a nenele komanu vakuepela, lieca uvangi wolondaka Viembimbiliya vi popia hati: “Kovaso yepela ku iya oku nyolẽha, kovaso yutima unene ku iya oku kupuka.” (Olosapo 16:​18) Ocili okuti, ‘Suku o yaka la vakuepela.’​—⁠Tiago 4:⁠6.

9. Olosoma via Turo via ñualelapo ndati omanu va Yehova?

⁹ Ocituwa ca soma Turo ca litepele lolosoma vio ko Egito, levi vio ko Asuria, kuenda ko Bavulono. Momo otembo yimue wa kuatisile omanu va Yehova. Kotembo yuviali wa Daviti la Salomone, eye wa ecele alume vaye vakuoloño oco va kuatise kupange woku tunga onembele ya Yehova. Handi vali, wa ecelevo ovikuata vioku kuatisa kupange waco. (2 Samuele 5:11; 2 Asapulo 2:​11-​16) Pole, vokuenda kuotembo olosoma via Turo via fetika oku ñualelapo omanu va Yehova. Momo lie va lingila epongoloko liaco lĩvi?​—⁠Osamo 83:​3-7; Yoeli 3:​4-6; Amosi 1:​9, 10.

‘Utima Wove wa Lipanda’

10, 11. (a) Helie wa sokisiwa lolosoma via Turo? (b) Olosoma via Turo via lingile epongoloko lie la va Isareli?

¹⁰ Yehova lespiritu sandu liaye wa kuatisa uprofeto Esekiya oku situlula ovilinga vĩvi violosoma via Turo kuenda oku vi pisa. Pole, esapulo liaco li tiamisiwilavo ku Satana. Momo ‘vutima waye ka muli ocili.’ (Esekiele 28:12; Yoano 8:​44) Kefetikilo, eye wa kala ungelo uwa vocisoko ca Yehova cokilu. Momo wa kala omõlaye. Vonduko yuprofeto Esekiele, Yehova wa lombolola esunga lieci soma ya Turo la Satana va kuatela epela.

¹¹ Eye wa popia hati: “Wa kaile vo Edene ocumbo ca Suku. Wa lisikãlãile ovawe osi a tĩla. . . . nda ku kapele kumue lukeruvi wa wavekua okuti oku vindikiya. . . . Volonjila viove wa lipuile tunde keteke wa lulikiwa toke wa sangiwile lohole. Okulua kuoku fũla kuove kua ku yukisile ahuku kuenje wa linga ekandu. . . . Kuenje nda ku inasi. . . . Ukeruvi una wa ku vindikiyile wa ku tundisa. Utima wove wa tumbile mekonda lieposo liove. Wa nyõla olondunge viove mekonda liulambi wove.” (Esekiele 28:​13-​17) Ocili okuti, olosoma via Turo via ñualelapo omanu va Yehova omo lioku lipanda. Ofeka ya Turo ya kala ocitumãlo colomĩlo. Kuenda ya kemãlele calua omo liukuasi. (Isaya 23:​8, 9) Kuenje, olosoma viaco via fetika oku litunula loku suvuka omanu va Yehova.

12. Nye ca vetiya Satana oku lavisa uviali wa Suku? Eye o kasi oku amamako oku linga nye?

¹² Cimuamue haico ca pita la Satana. Eye wa kuatele ukũlĩhĩso wasuapo woku tẽlisa ocikele caye ku Suku. Pole, ka lekisile olopandu kokuaye. Omo liaco, wa fetika ‘oku kuata epela’ loku tomba uviali wa Yehova. (1 Timoteo 3:⁠6) Satana wa litendele ndomunu umue wa velapo. Kuenje, wa yonguile oku fendeliwa la Adama kuenda Heva. Eci onjongole yaco ya kula, yo tuala kekadu. (Tiago 1:​14, 15) Noke wa vetiya Heva okulia kepako lina Suku o handelekele okuti, ka citava oku liako. Kuenje wo vetiyavo oku yonja Adama oco a lievo kepako liaco. (Efetikilo 3:​1-6) Omo liaco, Adama la Heva va lavisa uviali wa Yehova, kuenje va linga afendeli va Satana. Pole, Satana wamamako loku lipanda. Eye wa setekavo oku yapula ovangelo va lua kilu. Eci Yesu a kala palo posi, Satana wa setekavo oku u yonja oco o fendele kuenda oku tomba uviali wa Yehova.​—⁠Mateo 4:​8-10; Esituluilo 12:​3, 4, 9.

13. Oku lipanda kua siata oku nena nye komanu?

¹³ Kaliye ove wa kũlĩha okuti, Satana eye wa nena pokati komanu ocituwa coku lipanda. Ocituwa caco oco ca nena ekandu, lohali, kuenda evĩho li kasi voluali. Omo okuti Satana ‘eye osuku yoluali lulo,’ wa siata oku vetiya omanu oco va kuate epela. (2 Va  Korindo 4:⁠4) Cilo wa kũlĩha okuti otembo yaye yitito. Kuenje wa siata oku yaka Lakristão vocili. Momo o yongola oku yapula omanu vosi ku Yehova okuti, va linga vakuakulisola, vakuakulipandiya kuenda vakuepela. Embimbiliya lia popele okuti, ovituwa viaco, vika mõleha calua ‘koloneke via sulako.’​—⁠2 Timoteo 3:​1, 2; Esituluilo 12:​12, 17.

14. Omanu vana va sole oku lipanda Yehova o va linga nye?

¹⁴ Yesu lutõi walua, wa situlula ovitangi via tunda kocituwa ca Satana coku lipanda. Olonjanja vitatu wa sapuila ovanyãli vaye ndomo Yehova a tenda vana va sole oku lipanda. Eye wa popia hati: “U o liamisa kunene, amisua kutito, lu o liamisa kutito amisua kunene.”​—⁠Luka 14:11; 18:14; Mateo 23:⁠12.

Lava Utima Wove Kepela

15, 16. Nye ca vetiya Hagare oku lipanda?

¹⁵ Ovolandu tua kũlĩhĩsa ndeti atiamẽla kepela, a tukula lika omanu va kemãla. Anga hẽ, ci lomboloka okuti, omanu vana ka va kemãlele ka va pondola oku kuata epela? Sio hacoko. Kũlĩhĩsa ulandu wa pita konjo ya Avirahama. Eye ka kuatele omõla oco a linge kapiñala kaye. Kuenda ukãi waye Sara ka kuatele elavoko lioku cita vali omõla, momo wa kukile calua. Pole, kotembo yaco, kua kala ocituwa cokuti, nda ulume ka kuete omõla lukãi waye, citava oku cita lukãi ukuavo. Omo liaco, Yehova wa ecelela okuti, Avirahama o kuama ocituwa caco. Momo kotembo yaco, eye ka tumbuluile handi ocihandeleko caye catete catiamẽla kolohuela pokati komanu vaye.​—⁠Mateo 19:​3-9.

¹⁶ Sara wa vetiya ulume waye Avirahama oco a kuele upika waye Hagare woko Egito. Kuenje Avirahama wa tava kondaka yaco. Noke Hagare wa linga ukãi wavali wa Avirahama kuenje wa mina. Ocili okuti, Hagare wa sukilile oku eca olopandu omo liesumbilo va lekisa kokuaye. Pole, ka cilingile. Momo noke wa fetika oku lipanda. Embimbiliya li popia hati: “Eci [Hagare] a limbuka okuti wa mina, wa [fetika oku] pembula ondona yaye.” Ocituwa caco ca nena ovitangi vonjo ya Avirahama. Kuenje, Sara wa tundisa Hagare. Pole, kua kala onjila yoku tetulula ocitangi caco. Ungelo wa Suku wa sapuila Hagare hati: “Tiukila vali ku cime cove, ka litumbike peka liaye.” (Efetikilo 16:​4, 9) Hagare omo lioku pokola kelungulo liaco, wa pongolola ocituwa caye cĩvi a kala oku lekisa ku Sara. Kuenje wa linga kukululu yovitumbulukila vialua.

17, 18. Momo lie vosi yetu tu sukilila oku yuvula ocituwa coku lipanda?

¹⁷ Ulandu wa Hagare u lekisa okuti, vamue eci va limbuka okuti va kuete ekalo liwa, va fetika oku lipanda. Cimuamue haico ci pondola oku pita Lukristão eci a fetika oku kuata ovokuasi, lovikele vialua. Eci vakuavo va fetika oku u pandiya omo liovilinga viaye viwa kuenda ovoloño aye, o fetika oku lipanda. Omo liaco, Ukristão o sukila oku lunguka oco ocituwa caco ka cika yapuise utima waye.

¹⁸ Kuli esunga likuavo lioku yuvula ocituwa coku lipanda. Etu tua kũlĩha ndomo Yehova a tenda vana va kuete ocituwa caco. Ondaka yaye yi popia hati: “Ovaso epela lutima wa lenda, ovio ondiyelo ya vakuakandu, haivio ekandu.” (Olosapo 21:⁠4) Embimbiliya li lungula Akristão vana okuti, ‘olohuasi violuali lulo’ oco va yuvule ‘epela.’ (1 Timoteo 6:17; Esinumuĩlo 8:​11-​17) Akristão vana okuti olohukũi va sukilavo oku yuvula oku kuata ukuse lomanu vana okuti olohuasi. Momo ci kale olohuasi ale olohukũi, vosi yavo va pondola oku kuata epela.​—⁠Marko 7:​21-23; Tiago 4:⁠5.

19. Soma Usiya wa nyõla ndati ukamba waye la Yehova?

¹⁹ Oku lipanda kuenda ovituwa vikuavo vĩvi, vi nyõla ukamba omunu a kuete la Yehova. Ivaluka ulandu wa pita la soma Usiya. Embimbiliya li lekisa okuti, kefetikilo liuviali waye, “wa lingainga eci ca sunguluka kovaso a Yehova. . . . Wa likapela oku sanda Suku. . . . Osimbu a [enda oku ci linga,] Yehova wo sumuluisa.” (2 Asapulo 26:​4, 5) Pole, ‘eci a kuata unene, wa nyõla ulandu waye uwa. Momo wa fetika oku lipanda omo liepela.’ Eye wa litendele ndomunu umue wa velapo calua. Noke wa iñila vonembele oku timĩha insensu. Eci ovitunda vio lemẽla, eye “wa tema.” Omo liaco, Yehova wo yambula lovilundu toke eci a fa. Kuenje, wa nyõla ukamba waye la Yehova.​—⁠2 Asapulo 26:​16-21.

20. (a) Esekiya wa kala ndati kohele yoku nyola ulandu waye uwa? (b) Nye tuka lilongisa vocipama cikuãimo?

²⁰ Kaliye sokisa ulandu owu lowu wa Soma Esekiya. Otembo yimue Esekiya wa kala kohele yoku nyõla ‘utima waye omo lioku lipanda.’ Pole, eci a limbuka ocituwa caco cĩvi, wa fetika ‘oku liketisa.’ Kuenje wa kuatisiwa lohenda ya Yehova. (2 Asapulo 32:​25, 26) Ocili okuti, eliketiso lia kuatisa Esekiya oku yuvula epela. Momo omunu wosi wa liketisa, ka kuete ocituwa coku lipanda. Omo liaco, vocipama cikuãimo tuka lilongisa ndomo Ukristão a pondola oku kuata ocituwa celiketiso.

21. Akristão vana va liketisa va sukila oku kuata ekolelo lie?

²¹ Tu sukila oku ivaluka okuti, oku lipanda ku nena ovitangi vialua. Omo okuti, ‘Suku o yaka la vakuepela,’ tu amamiko oku yuvula ocituwa coku lipanda. Nda tua likolisilako oku kuata eliketiso, tuka puluka keteke linene lia Yehova. Momo Yehova oka kundula omanu vosi vakuepela. Kuenje, “okulisola kuomanu ku ketisua, [kuenda] emande liavo li petamisua. Yehova eye lika o kemainyaiwa keteke liaco.”​—⁠Isaya 2:⁠17.

Atosi Oku Ivaluka Eci Tua Lilongisa

• Ndamupi o lombolola omunu ukuepela?

• Pi kua fetikila ocituwa cepela?

• Nye ca siata oku vetiya omanu oku kuata epela?

• Momo lie tu sukilila oku yuvula epela?

[Elitalatu kemẽla 15]

Fareo omo liepela wa yambuiwa

[Elitalatu kemẽla 16]

Esekiya omo lioku liketisa, wa kuatisiwa lohenda ya Yehova